RADA EUROPEJSKA

Rada Europejska składa się z głów państw i szefów rządów państw członkowskich oraz Przewodniczącego Komisji Europejskiej.

Począwszy od 1974 roku Rada Europejska zbiera się co najmniej raz w trakcie 6-cio miesięcznej Prezydencji danego państwa UE. Rada Europejska jest instytucją, lecz nie jest organem Wspólnot. Podstawy prawno-międzynarodowe funkcjonowania Rady stworzył Jednolity Akt Europejski (1987).

Funkcje Rady Europejskiej

• Stanowi Płaszczyznę wymiany poglądów, dyskusji i osiągania porozumienia pomiędzy państwami Unii na najwyższym szczeblu politycznym.

• Określa średnio i długoterminową strategię rozwoju i funkcjonowania Unii Europejskiej

• Przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii. Uczestniczy w procesie decyzyjnym - rozstrzga sprawy przekazane przez Radę Unii

• Koordynuje działania w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Rada Unii Europejskiej to podstawowy organ legislacyjny i decyzyjny we Wspólnotach Europejskich. W skład Rady wchodzi po jednym przedstawicielu państw członkowskich na szczeblu rządowym (szef rządu, ministrowie).

Skład Rady uzależniony jest od przedmiotu obrad (rolnictwo - minister rolnictwa, przemysł - minister odpowiedzialny za przemysł, transport - ... itd.). Członka Rady może zastąpić stały reprezentant państwa, nie posiada on jednak prawa głosu, które można przenieść na innych członków Rady. Rada na poszczególnych posiedzeniach nosi nazwę określającą zakres jej działalności np. Rada Ministrów Rolnictwa.

Sposoby Głosowania w Radzie

• Członkowie Rady głosują osobiście i ustnie.

• W głosowaniu każdy członek Rady może zastąpić tylko jednego z pozostałych.

• Liczbę głosów przysługujących poszczególnym Państwom Członkowskim określają Traktaty. Traktaty określają również, w jakich przypadkach wymagana jest zwykła większość głosów, większość kwalifikowana lub jednomyślność.

• Od 1 listopada 2004 roku kwalifikowana większość głosów wymaga spełnienia następujących dwóch warunków:

• większość Państw Członkowskich głosuje Ťzať (w niektórych przypadkach większość dwóch trzecich głosów);

• minimum 232 głosów Ťzať, tzn. 72,3% wszystkich głosów

• Przydział głosów dla poszczególnych Państw Członkowskich (od 01.11.2004 r.)

Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania	29
Hiszpania, Polska	27
Niderlandy	13
Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia	12
Austria, Szwecja	10
Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia	7
Cypr, Estonia, Łotwa, Luksemburg, Słowenia	4
Malta	3
ŁĄCZNIE	321

Główne kompetencje i zadania Rady Unii Europejskiej

Do kompetencji RUE należy wydawanie aktów prawnych: rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, zaleceń i opinii. Przed podjęciem uchwały, Rada zobowiązana jest w wielu przypadkach do zasięgnięcia opinii Komisji, Parlamentu Europejskiego oraz Komitetu Ekonomicznego i Społecznego.

Kompetencje Rady Unii Europejskiej

• Prawodawcza

• Ustalanie polityki Wspólnot

• Koordynacyjna

• Regulacyjna

Główne kompetencje Rady Unii Europejskiej

1. Prawodawcza - RUE jest głównym organem prawodawczym Wspólnot Europejskich i może stanowić prawo w sytuacji gdy upoważnia ją do tego specjalny przepis. Rada wydaje rozporządzenia, dyrektywy i decyzje. Rada w przeważającej części uchwala akty prawne stanowiące odpowiedniki rozporządzeń wykonawczych, przepisów administracyjnych bądź norm.

2. Ustalanie polityki Wspólnot - Rada zawiera umowy z państwami lub organizacjami międzynarodowymi ( przy czym zawarcie niektórych typów umów następuje po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego), które są wiążące dla państw członkowskich, uchwala budżet Wspólnot (we współdziałaniu z Parlamentem).

3. Powoływanie członków innych organów Wspólnot - m.in. Trybunału Obrachunkowego, komitetów doradczych.

4. Koordynacyjna - odnosi się do wydawania przez RUE opinii i zaleceń (aktów prawnych, które nie są wiążące dla państw członkowskich UE). Funkcję tę RUE wypełnia w dziedzinach, w których państwa członkowskie zachowały kompetencje narodowe.

5. Regulacyjna - podejmuje środki w celu ujednolicenia przepisów prawnych, wpływających bezpośrednio na funkcjonowanie jednolitego rynku wewnętrznego, prowadzi politykę wizową.

6. Pozostałe

• Zapewnienie koordynacji ogólnej polityki gospodarczej

• Prawo podejmowania decyzji

• Przekazywania Komisji, w przyjętych przez nią aktach prawnych, uprawnień do realizacji przepisów, które wydaje Rada

• Rada może zażądać od Komisji przeprowadzenia wszelkich studiów, jakie uzna za niezbędne do osiągnięcia wspólnych celów.

• Rada, po zasięgnięciu opinii Komisji, określa statut Komitetów przewidzianych w Traktacie Ustanawiającym Wspólnotę Europejską.

Organizacja wewnętrzna Rady Unii Europejskiej:

Komitet Stałych Przedstawicieli Państw Członkowskich:

• przygotowywanie prac Rady

• wykonywanie zadań przydzielonych przez Radę

Sekretariat Generalny, na czele którego stoi Sekretarz wspomaga Radę w jej działaniach.

Organy Pomocnicze Rady

• Komitet Stałych Przedstawicieli COREPER - Działający na szczeblu ambasadorów państw członkowskich akredytowanych przy Wspólnotach zapewnia ciągłość pracy Rady i ułatwia kontakty pomiędzy rządami państw a instytucjami Wspólnot.

• Komitet Ekonomiczny i Społeczny - instytucja składająca się z 222 przedstawicieli reprezentujących różne dziedziny życia gospodarczego i społecznego państw członkowskich, mianowanych imiennie jednomyślną uchwałą Rady. Komitet Ekonomiczny i Społeczny pełni funkcje doradcze wobec Rady i Komisji Europejskiej.

• Komitet Walutowy koordynuje polityki walutowe państw członkowskich.

• Specjalny Komitet Rolny

• Komitet Energetyczny

• Komitet prezesów Banków Centralnych

• Komitet polityki Budżetowej

• Sekretariat Generalny zapewniający obsługę administracyjno-techniczną

Adres internetowy: http://ue.eu.int/cms3_fo/index.htm

KOMISJA EUROPEJSKA

Komisja Europejska jest organem wykonawczym Wspólnot Europejskich. Posiada szereg uprawnień, do których należą m.in. prawo inicjatywy ustawodawczej, realizacja postanowień traktatowych oraz koordynacja działań Wspólnot, czuwanie nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego przez wszystkich członków Wspólnot.

Skład i siedziba

Komisja składa się z 20 członków:

• po 2 z Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch

• po 1 z pozostałych państw członkowskich

Na czele Komisji stoi Przewodniczący i jeden lub dwóch wiceprzewodniczących pełniących funkcje przez 5 lat. Poszczególnym członkom powierzona jest konkretna sfera działalności Wspólnot. Siedzibą Komisji jest Bruksela.

Od 1 listopada 2004 Komisja składać się będzie z 25 Komisarzy, po jednym z każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej.

Tryb wyboru

Członkowie Komisji są mianowani na 5 letnią kadencję. Mandat członków Komisji jest odnawialny. Przewodniczący, jak też pozostali członkowie są wyznaczani przez rządy państw członkowskich po porozumieniu z Parlamentem Europejskim. Przewodniczący oraz członkowie podlegają zatwierdzeniu przez Parlament, a następnie są mianowani za zgodą państw członkowskich.

Sposób podejmowania decyzji

Komisja podejmuje uchwały (decyzje, zalecenia, opinie) większością ogólnej liczby głosów, po uprzednich konsultacjach z Radą Unii Europejskiej.

Najważniejsze kompetencje i uprawnienia

• Komisja jest strażnikiem Traktatów, co oznacza, że ma za zadanie nadzorowanie realizacji i wykonanie postanowień Traktatów Wspólnot oraz Uchwał Rady

• Inicjowanie polityki Wspólnot poprzez opracowywanie i przedkładanie Radzie i Parlamentowi Europejskiemu projektów uchwał

• Reprezentowanie interesów państw członkowskich i interesu wspólnotowego wobec Rady

• Koordynowanie polityki Wspólnot jako całości i zapewnienie jej spójności w ramach Wspólnot

• Negocjowanie w imieniu Wspólnot umów międzynarodowych.

Organy pomocnicze

• 24 Dyrekcje Generalne nadzorowane przez poszczególnych komisarzy

• Sekretariat Generalny

• Biuro Prawne

• Urząd Statystyczny

• Administracja Unii Celnej

• Urząd Bezpieczeństwa Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot

• Agencja Zaopatrzenia EUROATOM - u

• Służby Informacyjno-Prasowe

Dyrekcje Generalne (24)

DG I Stosunki z zagranicą; DG II Sprawy Gospodarcze i Finansowe; DG III Przemysł; DG IV Konkurencja; DG V Zatrudnienie, Stosunki Przemysłowe i Sprawy Socjalne; DG VI Rolnictwo; DG VII Transport; DG VIII Rozwój; DG IX Kadry i Administracja; DG X Informacja, Komunikacja, Kultura i Media Audiowizualne; DG XI Środowisko, Bezpieczeństwo Nuklearne i Obrona Cywilna; DG XII Nauka, Badania i Rozwój, Wspólne Centrum Badawcze; DG XIII Telekomunikacja, Informatyka i Innowacje; DG XIV Rybołówstwo; DG XV Rynek Wewnętrzny i Usługi Finansowe; DG XVI Polityka Regionalna; DG XVII Energia; DG XVIII Kredyt i Inwestycje; DG XIX Budżet; DG XX Kontrola Finansowa; DG XXI Cła i Podatki Pośrednie; DG XXII Edukacja, Kształcenie i Sprawy Młodzieży; DG XXIII Polityka Przedsiębiorstw, Handel, Turystyka i Spółdzielnie; DG XXIV Polityka ds. Konsumentów i Ochrona Zdrowia.

Adres internetowy: http://www.europa.eu.int/comm/index_en.htm 

PARLAMENT EUROPEJSKI

Parlament Europejski - jedyna wspólnotowa instytucja, której skład wyłaniany jest w wyborach bezpośrednich i powszechnych.

Historia powstania

Pierwowzorem obecnego Parlamentu Europejskiego było Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Na mocy fuzji Zgromadzenia i nowoutworzonych organów przedstawicielskich EWG i Euroatomu powstało Europejskie Zgromadzenia Parlamentarne. Pierwsze posiedzenie Zgromadzenia odbyło się 19 marca 1958r. Nazwę Parlament Europejski przyjęto w roku 1962. Początkowo deputowanych do Parlamentu Europejskiego delegowały parlamenty krajowe państw członkowskich. W 1976r. Rada Przyjęła akt o wyborach bezpośrednich do Parlamentu Europejskiego.

Skład i siedziba

Parlament Europejski składa się z 730 deputowanych wybieranych od 1979r. w wyborach powszechnych i bezpośrednich według ordynacji wyborczej danego kraju.

Podział mandatów między poszczególne państwa członkowskie jest w zasadzie proporcjonalny do liczby mieszkańców danego kraju, z pewną jednakże preferencją w odniesieniu do małych państw. Siedzibą główną Parlamentu jest Strassburg, obrady poszczególnych komisji odbywają się w Brukseli, zaś sekretariat Parlament mieści się w Luksemburgu.

Głosowanie

Uchwały Parlamentu zapadają absolutną większością głosów, jeśli Traktat nie stanowi inaczej (art. 141 TWE ).

Najważniejsze kompetencje i zadania Parlamentu Europejskiego

Parlament nie stanowi prawa w Unii Europejskiej, ale uczestniczy w procesie legislacyjnym.

PRAWODAWCZA - Parlament jest aktywnym uczestnikiem procesu legislacyjnego w ramach czterech różnych procedur- konsultacji, współpracy, współdecyzji i zgody.

W ramach tych czterech trybów jego rola może sprowadzać się do funkcji organu konsultacyjnego, promującego korekty projektu lub wyrażającego zgodę na określony kształt aktu prawnego pod rygorem nieważności całej procedury.

UCHWAŁODAWCZA - parlament może podejmować uchwały we wszelkich dziedzinach życia politycznego wspólnot, przy czym uchwały te nie mają charakteru prawnie wiążącego.

USTALANIE POLITYKI WSPÓLNOT - wyraża zgodę na stowarzyszenie państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej ze Wspólnotami i na wstąpienie państwa trzeciego do Unii Europejskiej.

DECYZYJNA LUB WSPÓŁDECYZYJNA - Parlament Europejski decyduje o obsadzie personalnej innych organów wspólnotowych. Powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich, wyraża aprobatę dla powołania Przewodniczącego i członków Komisji Europejskiej.

BUDŻETOWA - polegająca na:

• ustalaniu wydatków nieobligatoryjnych (takich, które nie wynikają z postanowień Traktatów lub uchwalonych na ich podstawie faktów),

• możliwości zmiany lub odrzucenia projektu budżetu.

KONTROLNA - przejawia się w możliwości zgłoszenia wotum nieufności wobec Komisji oraz kontroli wykonywania budżetu i kierowania pytań do członków Rady.

Adres internetowy: http://www.europarl.eu.int/home/default_pl.htm

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest sądowym organem Wspólnot zapewniającym przestrzeganie prawa przy interpretacji i stosowaniu Traktatów. Europejski Trybunał Sprawiedliwości kumuluje w sobie funkcje sądu konstytucyjnego, najwyższego, międzynarodowego, cywilnego i sądu pracy.

Skład i siedziba

Trybunał składa się z dwudziestu pięciu sędziów i ośmiu rzeczników generalnych. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg. Sędziowie Trybunału mianowani przez państwa członkowskie rekrutują się z naczelnych organów sądowych, palestry, administracji rządowej oraz nauki prawa. Sędziowie nie mogą prowadzić działalności politycznej, zawodowej oraz piastować żadnych urzędów.

Kompetencje i zakres działania

Podstawowym działaniem Trybunału jest zapewnienie przestrzegania prawa w zakresie interpretacji i stosowania Traktatów. Trybunał jest jedynym organem dysponującym prawem wydawania decyzji w sprawie prawidłowości interpretacji Traktatów oraz orzekania w sprawie zgodności z Traktatami aktów prawnych wydawanych przez instytucje Wspólnot.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzeka o zgodności aktów prawnych Rady i Komisji, oraz wydawanych wspólnie przez Parlament i Radę, a także prawotwórczych aktów Parlamentu. ETS jako sąd najwyższy rozpatruje środki odwoławcze od wyroków Sądu Pierwszej Instancji. ETS jako sąd międzynarodowy rozpatruje spory między państwami członkowskimi.

ETS jako sąd cywilny rozstrzyga skargi tzw. akcje bezpośrednie o naprawienie szkody wynikającej z działań funkcjonariuszy Wspólnot przy podejmowaniu przez nich czynności służbowych, naruszenia traktatu, bezczynności organu lub nadużycia prawa swobodnej oceny. ETS jako sąd pracy rozpatruje spory pomiędzy Wspólnotami a ich funkcjonariuszami.

Sąd Pierwszej Instancji

Rozpoczął działalność w 1989r. jako właściwy do orzekania w pierwszej instancji w sprawach skarg osób fizycznych lub prawnych.

Sąd ten nie jest właściwy do rozpoznawania spraw wniesionych przez państwa członkowskie lub organy Wspólnot, ani do wydawania wstępnych rozstrzygnięć. Celem tego Sądu jest bowiem wzmocnienie ochrony osób fizycznych i prawnych oraz umożliwienie Trybunałowi skoncentrowania się na pozostałych rodzajach spraw.

Sąd składa się 25 sędziów powoływanych na 3 lata, z zachowaniem 3 letniej rotacji.

Adres internetowy: http://www.curia.eu.int/

 TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Jest instytucją, której zadaniem jest kontrola finansów publicznych UE. Powołany decyzją Rady Unii 18.10.1977r. Inne nazwy to Trybunał Rewidentów Księgowych, Trybunał Audytorów. Podniesiony do rangi instytucji na mocy Traktatu z Maastricht.

Skład i status prawny Trybunału Obrachunkowego

Poczynając od 1.05.2004r. w Trybunale zasiada 25 przedstawicieli państw członkowskich.

Członkowie Trybunału są mianowani przez Radę Unii Europejskiej spośród osób wchodzących w skład zewnętrznych organów kontrolnych.

Struktura Trybunału

Przewodniczący - podlega mu dział tłumaczeń i departament prawny

Sekretarz Generalny - podlega mu sekretariat, sprawy budżetowe i administracja.

Grupa Audytowa 1 -FEOGA.

Grupa Audytowa 2 - stosunki z państwami Europy środkowo-wschodniej, bankowość, polityka socjalna.

Grupa Audytowa 3 - wydatki operacyjne.

Grupa ad hoc - raporty.

Uprawnienia Trybunału

• Kontroluje rachunki dochodów i wydatków Wspólnot

• Kontroluje dochody i wydatki wszystkich organów Wspólnot

• Dochody i wydatki wszelkich osób prawnych np. fundacji i agencji

• Kontroluje EBC - w zakresie efektywności zarządzania.

Adres internetowy: http://www.eca.eu.int/index_pl.htm

Zasada równowagi instytucjonalnej - jest to zasada w prawie wspólnotowym stwierdzająca, że żadna instytucja Unii Europejskiej nie ma supremacji nad inną instytucją. Sprowadza się to do sytuacji, w której każdy organ podejmuje właściwe tylko jemu działania przy czym nie narusza kompetencji innych organów. I tak w pierwszym filarze Komisja Europejska jest organem inicjującym prace legislacyjne (a nie zatwierdzającym), Rada Unii Europejskiej wspólnie z Parlamentem Europejskim podejmują decyzje a nie są np. instytucjami odwoławczymi, zaś Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest sądem i organem odwoławczym dla podjętych decyzji, który rozsądza zgodnie z przyjętymi przez instytucje przepisami prawnymi

Zasada równowagi instytucjonalnej.
Składa się na nią kilka elementów:
- Instytucje wspólnotowe mogą działać tylko i wyłącznie w ramach przyznanych im kompetencji
- Żadna instytucja nie może zastępować innych w działaniu
- Należy bezwzględnie przestrzegać procedur określonych przez TWE (Traktat Wspólnoty Europejskiej)
- Wszystkie instytucje mają również obowiązek współdziałania w celu realizacji zadań wyznaczonych przez prawo wspólnotowe.
Ponadto ETS wprowadził do prawa wspólnotowego wiele zasad szczegółowych, które można określić jako zasady demokratycznego państwa prawnego. Należą do nich zasady: nieretroaktywności prawa wspólnotowego, zaufania, pewności prawa itp.
Podstawowym celem integracji w zakresie objętym I filarem jest budowa UGiP oraz jednolitego rynku wewnętrznego.
Rynek wewnętrzny – przestrzeń bez granic wewnętrznych, w której zgodnie z przepisami Traktatu jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitałów.