Prawo europejskie – egzamin
Prawo pierwotne i wtórne:
Pierwotne (dach unii – prawo, które stworzyło unię, na jego podstawie powstały instytucje unijne, instytucje zostały wyposażone w kompetencje do tworzenia prawa pochodnego [wtórnego])
Traktaty (umowy międzynarodowe)
Zasady prawa unijnego
Prawo zwyczajowe
Wtórne
Rozporządzenia – środki prawne,
- które możemy porównać do ustaw,
-tworzą prawo jednolite (wchodzą w życia w tym samym czasie na terenie całej unii),
-to źródło prawa bezpośrednio wiążące (wszyscy podlegają pod to prawo – osoby fizyczne, osoby prawne itp.),
-ma zasięg ogólny (wszyscy muszą się dostosować),
-są publikowane w dzienniku unii europejskiej,
-bezpośredniość stosowania – osoba może się powołać w sądzie na tekst rozporządzenia, a sąd musi to respektować,
- służy do unifikacji prawa – do stworzenia jednolitego systemu prawnego na terenie całej unii
Dyrektywy – jest aktem prawnym,
- który wiąże państwa członkowskie,
- jest do nicH adresowana w celu osiągnięcia określonego rezultatu,
-państwa członkowskie muszą dokonać takich zmian, aby osiągnąć zamierzony rezultat,
-może być kierowana do wszystkich państw do wybranych bądź do jednego,
- wiąże państwo członkowskie, do którego jest skierowana
-, nie jest bezpośrednio skuteczna i bezpośrednia stosowalna (nie jest stosowana do poszczególnych osób),
- służy harmonizacji prawa – systemy prawne krajów członkowskich powinny się do siebie zbliżać, upodabniać się.
Decyzje – źródło prawa wiążące,
- jest ograniczony krąg adresatów (może być skierowana do kilku bądź jednego kraju członkowskiego, może być skierowana do określonego kręgu innych odbiorców),
-to konkrety indywidualny akt prawny,
- jest całkowicie wiążąca,
- kieruje się zasadą bezpośredniej skuteczności
Zalecenia i opinie – tzw. miękkie środki,
- nie są wiążące,
- za ich pomocą może dojść do podjęcia określonych działań
teoria prawa
Teoria prawa – jedna z ogólnych nauk prawnych, zajmująca się teoretyczną refleksją nad prawem. W odróżnieniu od filozofii prawa jej przedmiotem jest zwykle konkretne prawo pozytywne.
źródła prawa
Źródło prawa – sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy państwowe. Ważna jest forma, poprzez która tworzy się prawo. Nie można tworzyć prawa w przemówieniu do społeczeństwa np. w TV, ale wydając rozporządzenia itp.
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa polskiego są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.
Od czasu wejścia Polski do UE: pierwotne prawo wspólnotowe, niektóre akty tzw. prawa pochodnego
Poza prawem powszechnie obowiązującym, jest jeszcze tzw. prawo wewnętrzne, które tworzą: uchwały Rady Ministrów, zarządzenia premiera i ministrów, wydawane na podstawie ustaw. Akty prawa wewnętrznego obowiązują tylko jednostki organizacyjne, które sa podległe organowi wydającymi dane akty prawne.
Źródła prawa są to wszelkie akty prawne, które na terytorium kraju stanowią źródło obowiązujących norm prawnych.
Hierarchia źródeł prawa:
ustawy
ratyfikowane umowy międzynarodowe
rozporządzenia
akty prawa miejscowego
Ustawa jest to podstawowy rodzaj aktu prawnego służący do regulacji prawa.
Rozporządzenia może wydawać:
Premier
Rada Ministrów
poszczególni ministrowie
TYLKO W CELU WYDANIA ROZPORZĄDZENIA
Ratyfikowane umowy międzynarodowe jest to wyrażenie zgody międzynarodowej przez prezydenta (tj. ratyfikacja)
Klasyfikacja umów międzynarodowych zgodnie z Konstytucją RP:
umowy o zamiarze ratyfikacji, o którym premier powiadamia jedynie parlament
umowy, które na swojej ratyfikacji wymaga uprzedniej zgody parlamentu wyrażonej w formie ustawy
umowy dla ratyfikacji których ustawa wyraża zgodę na ich podpisanie i musi być przegłosowana za pomogą specjalnej większości :
większość zwykła: 50%+1 głos za ustawą
większość kwalifikowana: 2/3 głosów za ustawą przy obecności 1/2 liczby posłów i senatorów
kolizje w prawie i reguły kolizyjne
kolizja – występuje kiedy stosunek prawny jest określony więcej niż jednym przepisem, które wzajemnie się wykluczają. Kolizja może zachodzić na 2 płaszczyznach:
Do .rozwiązywania kolizji stosowane są tzw. reguły kolizyjne:
reguła hierarchiczna - przepis wyższego rzędu uchyla przepis niższego rzędu:
LUX SUPERIOR DEROGAT LEGI INTERIORI
reguła chronologiczna – przepis wydany wcześniej uchyla przepis wydany później:
LEX POSTERIORI DEROGAT LEGI PRIORI
reguła merytoryczna – przepis bardziej szczegółowy uchyla przepis ogólny
Kolizja przepisów prawnych w przestrzeni
Do kolizji przepisów prawnych w przestrzeni dochodzi pomiędzy systemami prawnymi różnych państw i do tego typu kolizji stosujemy przepisy z zakresu prywatnego prawa międzynarodowego.
Klauzule
W polskim prawie cywilnym uznaje się, że w granicach prawa strony mogą zawierać w umowach dowolne postanowienia. Do najważniejszych ograniczeń tej zasady należą tzw. klauzule niedozwolone, określane mianem abuzywnych, występujące w obrocie konsumenckim. Należą do nich:
wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie;
przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy
uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;
uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta;
przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy
uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową
wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całość lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania;
przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy;
pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia.
luki w prawie
wypełnienie luki – rozstrzyganie sprawy wynikającej z występowania luk w prawie
luka – brak norm dla takiego stosunku społecznego, który – biorąc pod uwagę całokształt obowiązującego ustawodawstwa – powinien być uregulowany.
Przyczyny występowania luk w prawie:
Zmiany w czasie stosunków społecznych, techniki, obyczajów
Ustawodawcy nie sa w stanie przewidzieć nadchodzących w przyszłości zmian i ewentualności
Analogia – wypełnia się nimi luki w prawie. Wyróżnia się 2 rodzaje analogii:
Analogia ustawy (legis) – występuje, gdy do jakiegoś stanu faktycznego stosowane są normy prawne odnoszące się do innego, podobnego stanu. Taka analogie stosuje się, kiedy istnieje przekonanie, ze skoro bardzo podobny przypadek został już uregulowany prawnie, to w tejże anaglogicznej sytuacji postepowanie byłoby analogicznie takie samo bądź bardzo podobne.
Analogia prawna (juris) – ma inny charakter niż analogia ustawy, bo istnieja sytuacje, do których nie ma analogicznych odpowiedników i nie można zastosować podobnych uregulowań prawnych. W takiej sytuacji sąd może stworzyć regulacje normy wyprowadzonej z ogólnych zasad ustawodawstwa. Nie ma ona trwałego charakteru i może być zastosowana tylko w tej jednej sprawie dla której powstała.
Analogia ma duże znaczenie w radzeniu sobie z lukami prawnymi w prawie cywilnym, mniejsza w prawie administracyjnym i innych. W prawie karnym analogie sa niedopuszczalne.
zasady prawa UE
Zasady prawa Unii Europejskiej - Prawa podstawowe:
Ogólne, wspólne zasady i wolności prawa wyprowadzone z porządków konstytucyjnych państw członkowskich oraz z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 roku, np: pewność prawa, zasada państwa prawego, zasada pluralizmu politycznego, prawo do życia, zakaz tortur, zakaz karania bez ustawy, poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, wolność myśli, sumienia i wyznania, wolność słowa, wolność zrzeszania się i stowarzyszania, prawo do zawarcia związku małżeńskiego, zakaz ponownego karania i sądzenia, zakaz pozbawiania wolności za długi itp.
Poszanowanie prawa międzynarodowego:
Ogólne zasady prawa międzynarodowego (z wyjątkami), ze szczególnym uwzględnieniem norm ius cogens np:zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej,zakaz piractwa,zakaz ludobójstwa.
Ogólne zasady wynikające z Karty Narodów Zjednoczonych i członkostwa wszystkich państw członkowskich UE w Organizacji Narodów Zjednoczonych:
ze szczególnym naciskiem na utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Traktat Lizboński nawet wprowadza – a w zasadzie potwierdza – ogólną klauzulę sojuszniczą KNZ)
Trybunał Sprawiedliwości w wyroku Yousef uznał, że Rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ – oprócz tego, że są wiążące dla państw członkowskich – również wiążą Wspólnotę i ta musi podjąć działania, by wypełnić zobowiązania wynikające z KNZ
Zwyczaj międzynarodowy
Uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych
Zasady obowiązujące przy tworzeniu prawa wspólnotowego: kompetencji powierzonych, subsydiarności, jednolitych ram instytucjonalnych, równowagi instytucjonalnej, zasada elastyczności (nazywana inaczej zasadą wzmocnionej współpracy), zasada proporcjonalności, poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich, lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej, zasada równowagi kompetencyjnej, zasada demokratyzmu, zasada ograniczonej kompetencji
Zasady obowiązujące przy stosowaniu prawa wspólnotowego: pierwszeństwa, bezpośredniego stosowania, bezpośredniej skuteczności, bezpośredniego obowiązywania, skutku pośredniego, wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem wspólnotowym, solidarności, jednolitości (nazywana inaczej spójności), lojalności, autonomii, odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich wobec jednostek za naruszenie prawa wspólnotowego, odpowiedzialności prawnej Unii Europejskiej, nieretroaktywności prawa wspólnotowego, przymusowej egzekucji aktów indywidualnych prawa wspólnotowego w państwach członkowskich, jednolitej licencji, dobrej administracji, równości, niedyskryminacji (czyli nakaz równego traktowania własnych obywateli i obywateli państw członkowskich).
charakterystyka źródeł prawa materialnego
swobody przepływu osób, dóbr, usług, kapitału
swoboda świadczenia uslug