Temat: Koncepcje szkoły.
Szkoła stanowi podstawowy system intencjonalnej edukacji,wychowania i opieki zlokalizowany w określonym środowisku.Pojęcie szkoła obejmuje swym zakresem wszystkie rodzaje szkół,które składają się na system edukacji państwowej i prywatnej;podstawowej i średniej,aż do szkół wyższych-zawodowych i magisterskich.Ujęcie to obejmuje także wszelkiego rodzaju szkoły specjalistyczne,studia podyplomowe czy też formy pernamentnego kształcenia.1
Szkoła jest instytucją oświatowo-wychowawczą,gdyż w tym zakresie zaspokaja potrzeby jednostek i zbiorowości.Stanowi jeden z elementów systemu oświatowego rozumianego jako zespół wszystkich typów instytucji oświatowo-wychowawczych czynnych w określonym kraju i czasie.2
Szkoła jest bowiem zajwiskiem historycznym,podstawową i typową dla cywilizacji europejskiej instytucją wychowawczą wywodzącą się ze starożytnej kultury greckiej.Szkoły powinny urzeczywistniać dwa składniki procesu kształcenia:nauczanie i wychowanie.
Należy pamiętać o tym,że pojęcie szkoła stopniowo wzbogacało się i różnicowało,jak również wzbogacała się i różnicuje nadal,w miarę historycznego rozwoju systemu szkolnictwa.3
Dlatego też możemy wyróżnić następujące koncepcje szkoły:
Szkoły alternatywne
- szkoły freientowskie
- szkoły walfdorskie
- szkoły montessoriańskie
b) Szkoła tradycyjna
c) Szkoła progresywistyczna
Szkoła freientowska została stworzona przez słynnego pedagoga francuskiego twórcy „francuskiej nowoczesnej szkoły” Celestyna Freineta.
Celestyn Freient zrezygnował z tradycyjnych metod nauczania.Odrzuca on ocenę,konwencję podręcznika,uwzglednia indywidualne tempo pracy.Inny jest sposób zdobywania wiedzy przez ucznia.Freinet szczególną uwagę zwracał na rozwój samorządności,czyli pracę w małych grupach.
Samorządność dzieci stanowi podstawę wychowania.Jej formą jest tzw. spółdzielnia szkolna.Dzieci organizują wszystkie dziedziny i rodzaje działalności w szkole.Pracują nie w klasach,lecz w pracowniach wyposażonych w materiały kształcące.
Uczniowie sami określają zadania do wykonania na cały tydzień,wyznaczają osoby odpowiedzialne,dokumentują pracę.Zamiast ocen dzieci uzyskują sprawności i dyplomy.Taki sposób oceniania wysiłków sprawia,że zanika nie zdrowa rywalizacja, a każde dziecko może zdobyć sprawność intelektualną lub manualną zgodnie ze swoim wyborem.
Dlatego też inna jest rola nauczyciela w klasie.Musi On przezwyciężyć dogmatyczną,autorytarną ,narzucającą aby wejść między uczniów,by razem z Nimi pracować i szukać rozwiązań.Wychowawca ma inspirować,regulować i pomagać.4
Szkoła walfdorska (steinerowska) została utworzona przez austriackiego filozofa Rudolfa Steinera.
Szkoła tego typu jest jednolitą szkołą podstawową i średnią,nie selekcjonuje według wyników,ale prowadzi grupy, gdzie uczą się dzieci o różnych uzdolnieniach i pochodzeniach.
W szkole nie ma dyrektora,a wśród etatowych nauczycieli istnieje hierarchia wynikająca jedynie z inicjatywy i wkładu pracy.
Treści kształcenia dostosowuje się do potrzeb,budzących się możliwości i zdolności uczniów.Nauczanie jest jednolite.Naukę języków obcych rozpoczyna się już od pierwszej klasy szkoły podstawowej.Zdobywa się tu również umiejętności praktyczne np.nauka rzemiosła,robót ręcznych itp.
W szkołach walfdorskich ma indywidualną drogę rozwoju.Program nauczania i wychowania pomaga w tworzeniu samego siebie.
W szkole tej nie ma też ocen i związanej z tym presji na wyniki.Stosuje się oceny opisowe ,które wskazują dziecku w czym jest dobre,a nad czym musi jeszcze popracować.
Nauczyciel bezwzględnie akceptuje każde dziecko i ma z Nim dobry kontakt,maksymalnie angażuje się w to,co robi,i lubi to,co robi.W relacjach uczeń-nauczyciel dziecko wychowane jest w szacunku do siebie i innych,w szacunku dla pracy swojej i drugiego człowieka oraz w ogromnej tolerancji religijnej i społecznej.5
Szkoła montessoriańska realizuje poglądy pedagogiczne i założenia ruchu nowego wychowania wg koncepcji Marii Montessori.
Celem metody jest przygotowanie wychowanka do samodzielnego życia przez wspieranie jego potencjalnych możliwości.Dziecko ma własny,naturalny plan rozwoju,aktywizowany przez środowisko wychowawcze.Podstawową metoda rozwijającego się dziecka jest obserwacja.
Nauczyciel jest zobowiązany do systematycznej i wieloaspektowej obserwacji dziecka.Dobrego pedagoga powinien cechować spokój,miłość,cierpliwość i szacunek do dziecka.
Głównym zadaniem nauczyciela jest przygotowanie otoczenia;sala lekcyjna ma być przygotowana ujmująco,a zarazem funkcjonalnie oraz powinna gwarantować zewnętrzny ład i porządek.
Zadaniem nauczyciela jest być pomocnikiem dziecka,obserwować jego rozwój, a w odpowiednich momentach wysuwać właściwe propozycje,jeżeli jest to konieczne służyć pomocą.6
Szkoła tradycyjna prezentowana jest przez niemieckiego filozofa i pedagoga Jana Fryderyka Herbarta.
Celem szkoły tradycyjnej jest ukształtowanie jednostki silnej moralnie oraz przekazywanie uczniom jak największej ilości wiedzy na całe życie.Występuje tu system klasowo-lekcyjny,podział treści.Wiedza przekazywana przez nauczyciela.
Uczniowie są na ogół pasywni,nie decydują o doborze treści nauczania,uczą się na pamięć.Zachęcanie uczniów do nauki ma motywy zewnętrzne.Często kontroluje się wyniki nauczania.
W szkole tradycyjnej możemy wyróżnić cztery zasady nauczania: zasada stopniowania trudności,systematyczności,poglądowości oraz trwałości wiedzy.
Szkoła progresywistyczna stworzona została przez filozofa przedstawiciela amerykańskiego progresywizmu Johna Dewey’a, jest ona opozycyjna do szkoły tradycyjnej.
Szkoła progresywistyczna ma za zadanie rozwijać zainteresowania,zdolności twórcze oraz aktywność ucznia.
W szkole progresywistycznej,główny akcent położono na rozwój aktywności ucznia,jego zainteresowań i poprzez różnorakie zajęcia praktyczne.Tego rodzaju zajęcia najskuteczniej kształtują intelekt wdrażają do współpracy i współdziałania,przygotowują do działalności ,z której wyrastają autentyczne zainteresowania.
Uczenie powinno przebiegać w procesach myślenia i działania,a myślenie to rozwiązywanie problemów,których punktem wyjścia są odczuwane trudności.
Organizacja i tok lekcji powinien być poprzez poszczególne stadia aktu myślenia.W nauczaniu należy dążyć do stworzenia uczniom sytuacji wymagających przez nich różnorakich praktycznych problemów,przy czym problemy te powinny dotyczyć przede wszystkim rzeczywistych i autentycznych potrzeb uczniów oraz zainteresowań wyrosłych na podłożu ich ogólnego rozwoju.
Uczeń powinien zdobywać wiedzę samodzielnie przez działalność praktyczną,osobiste doświadczenia oraz rozwiązywanie problemów wysuwanych przez życie.Przekazywanie uczniom nowych informacji trzeba traktować jako czynności incydentalne w rozwoju myślenia,jako instrumentu działania.
Dynamiczna rola ucznia w procesie uczenia się pozwala lepiej przygotować wychowanka do czekających go zadań w nowym społeczeństwie,w którym swoje miejsce mogą znaleźć tylko Ci,którzy będą umieli w sposób kreatywny dostosować się do zmiennych i w chwili obecnej nieokreślonych wymagań nowego społeczeństwa. 7
Bibliografia:
Robert Woźniak „ Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych „
Koszalin 1998 r.
Robert Woźniak ” Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych „
Koszalin 1998 r.
Robert Woźniak „ Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych „
Koszalin 1998 r.
H.Semenowicz „ Nowoczesna szkoła francuska „ Warszawa 1966 r.
J. Wasiukiewicz Pedagogika walfdorska w teorii i praktyce „ Gdańsk 2002 r.
Z. Baran ,A. Cyran „Pedagogika Marii Montesoriia,wychowanie społeczne.”
F.Bereźnicki „ Pedagogika ogólna w zarysie” Koszalin 1984 r.