Organy samorządu terytorialnego w RP dzielą się na:

- organy samorządu województwa;

- organy samorządu powiatowego;

- organy samorządu gminnego.

Istota samorządu terytorialnego polega na wyodrębnieniu jednostek tego samorządu i poszczególnych zakresów spraw.

Samorząd terytorialny ma charakter uniwersalny, jest samodzielny i niezależny od administracji rządowej. Celem samorządu terytorialnego jest realizowanie zadań własnych i zleconych oraz zaspokajanie potrzeb grupy społeczności mieszkańców.

Cechy samorządu terytorialnego:

- samorząd terytorialny, to wyodrębniona grupa społeczna;

- samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;

- samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy społecznej.

System reprezentacji samorządu terytorialnego został przekazany odpowiednim władzom: w gminach ziemskich – wójtowi; gminach miejskich - burmistrzowi; powiecie – staroście powiatowemu; miastach powyżej 100 tys. mieszkańców – prezydentowi; województwie – wojewodzie.

Na szczeblu podstawowym samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej jest gmina. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina ma osobowość prawną i jej samodzielność podlega ochronie prawnej.

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Środkowym szczeblem systemu samorządów lokalnych administracji publicznej w RP jest powiat. Składa się z graniczących ze sobą gmin. W zależności od tego, czy obejmuje on tylko gminy zwany jest – powiatem ziemskim, a jeśli obejmuje całe miasto na prawach powiatu zwany jest – powiatem grodzkim. W RP jest 65 powiatów grodzkich i 308 powiatów ziemskich.

Województwo – tworzy się w drodze ustawy, to oznacza, że w ustawie musi być określona nazwa i terytorium oraz siedziba władz województwa. Do tej ustawy dołączany jest wykaz gmin wchodzących w skład województwa.

Ustrój województwa ma postać dualistyczną. Z jednej strony województwu przysługuje pula zadań lokalnych , które to zadania wykonuje na własną odpowiedzialność i samodzielnie za pośrednictwem organów samorządowych.

Wszystkie szczeble administracji publicznej w Polsce mają strukturę hierarchiczną,

- gmina

a) rada gminy jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd gminy jako organ wykonawczy,

- powiat

a) rada powiatu jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd powiatu jako organ wykonawczy

- województwo

a) sejmik województwa jako organ stanowiący i kontrolny,

b) zarząd województwa jako organ wykonawczy.

Starosta jest szefem powiatu i stoi na czele zarządu powiatu. Kieruje on bieżącymi sprawami powiatu, przewodniczy zarządowi i kieruje starostwem powiatowym. Sprawuje zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami starostwa, kierownikami jednostek organizacyjnych powiatu, powiatowymi służbami inspekcji i straży. Co do uprawnień w stosunku do powiatowych służb inspekcji i straży – ich powoływania i odwoływania - uzgadnia je z wojewodą.

Kompetencja sejmiku nie ma charakteru kompetencji ogólnej. Jego kompetencje są wyraźnie określone i nie opierają się w żadnym wypadku na zasadzie domniemania właściwości. Kompetencje sejmiku wynikają z przepisów ustaw lub postanowień uchwalonego przez siebie własnego statutu. Prawo sejmiku do stanowienia własnego statutu województwa daje mu bezpośredni wpływ na kształtowanie zakresu swoich kompetencji.

Zarząd województwa jest organem kolegialnym działającym pod przewodnictwem marszałka województwa. Marszałkiem województwa może być tylko radny, podczas gdy pozostali członkowie zarządu mogą być wybierani zarówno pośród radnych, jak i spoza składu sejmiku.

Kompetencje zarządu (inaczej niż kompetencje sejmiku) są oparte na zasadzie domniemania kompetencji. A zatem, zarząd wykonuje wszystkie zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz innych organów.