PEDIATRIA WYKŁAD 4 08.03.2013
SZCZEPIENIA:
Szczepionka – to preparat zawierający antygen/antygeny drobnoustrojów, którego podanie powoduje powstanie swoistej odp immunologicznej chroniącej przed danym mikroorganizmem.
ODPORNOŚĆ:
NIESWOISTA WRODZONA: mechaniczna np. bariery ochronne – skóra, błony śluzowe, biologiczna (lizozym), chemiczna (niskie pH), immunologiczna (granulocyty obojętnochłonne)
SWOISTA (NABYTA): BIERNA – gotowe przeciwciała, CZYNNA – wytworzona w organizmie w odpowiedzi na kontakt z patogenem – chorobą, szczepienie.
Odporność swoista czynna: naturalna (po zakażeniu), sztuczna (szczepienie)
PODZIAŁ SZCZEPIONEK ZE WZGLĘDU NA RODZAJ ANTYGENU:
ŻYWE: drobnoustroje atenuowane (pozbawione zjadliwości), właściwości chorobotwórcze znikome lub brak, gruźlica, odra, różyczka, świnka, ospa wietrzna, żółta gorączka, polio.
INAKTYWOWANE: zabite drobnoustroje lub ich elementy: pełnokomórkowe (cholera, dur brzuszny, polio, krztusiec); niepełnokomórkowe (acellularne np. polisacharydy otoczki drobnoustroju skoniugowane z białkiem – pneumokoki, krztusiec); rekombinowane (antygeny drobnoustroju wytwarzane metodami inżynierii genetycznej – grypa, WZW B)
ANATOKSYNY (TOKSOIDY): przetworzone metabolity (egzotoksyny) drobnoustrojów, brak właściwości toksycznych – błonica, tężec)
PODZIAŁ SZCZEPIONEK ZE WZGLĘDU NA SWOSITOŚĆ SZCZEPIONKI:
MONOWALENTNE: jednej drobnoustrój lub jego antygeny, uodpornienie przeciwko jednej chorobie zakaźnej
POLIWALENTNE (WIELOWAŻNE, ZŁOŻONE, SKOJARZONE): więcej niż jeden drobnoustrój lub antygeny podchodzące od kilku drobnoustrojów lub połączenie drobnoustroju z antygenem, uodpornienie przeciwko kilku chorobom jednocześnie.
PODZIAŁ SZCZEPIONEK ZE WZGLĘDU NA POSTAĆ SZCZEPIONKI:
PŁYNNE: postać gotowa do podania
WYSUSZONE: proszek, który należy wymieszać z rozpuszczalnikiem. Bardziej wytrzymałe na działanie czynników zew niż szczepionki płynne.
CYKLE SZCZEPIEŃ:
SZCZEPINIE PODSTAWOWE: 2-3 dawki podawane co 4-6 tyg
SZCZEPIENIA UZUPEŁNIAJĄCE: w 6-12 miesięcy po pierwszej dawce
SZCZEPIENIE PRZYPOMINAJĄCE: po kilku latach (okres czasu zależy od szczepionki)
ODSTĘP MIĘDZY KOLEJNYMI DAWKAMI SZCZEPIONKI:
PODAWANIE JEDNOCZASOWE: odstęp nie dłuższy niż 24 godziny, ale w odległe miejsce
PODAWANIE RÓŻNOCZASOWE: 4-tygodnie odstępu pomiędzy dwiema dawkami szczepionek żywych, dowolny odstęp czasowy pomiędzy dwiema dawkami innych szczepionek, odstęp pomiędzy kolejnymi dawkami tej samej szczepionki – wg wskazań producenta.
ODSTEP MIĘDZY CHOROBĄ A SZCZEPIENIEM:
7 dni – po zakażeniach o lekkim przebiegu (antybiotykoterapia 7-9 dni, gorączka trzydniowa)
14 dni – po zakażeniach o średnim nasileniu (antybiotykoterapia 10-14 dni)
30 dni – po ciężkich zakażeniach (antybiotykoterapia powyżej 14 dni)
60 dni – po przebytych chorobach zakaźnych np. śwince, różyczce
2-3 miesiące – po ospie wietrznej
PRZECIWSKAZANIA DO SZCZEPIEŃ:
Ostre stany chorobowe
Zaostrzenia chorób przewlekłych
Czynna gruźlica
Pierwotne niedobory odporności
Stan po splenektomii (szczepionki żywe)
Wtórne zaburzenia odporności (czasowo) – szczepionki żywe
Objawowe AIDS (szczepionki żywe)
Postępujące zaburzenia neurologiczne (krztusiec)
Poważne niepożądane odczyny poszczepienne w wywiadzie
Nadwrażliwość na składki szczepionki
NIE SA PRZECIWSKAZANIEM DO SZCZEPIEŃ:
Zakażenie górnych dróg oddechowych lub biegunka z gorączką poniżej 38,5 stopni C
Przewlekłe choroby serca, płuc, nerek, wątroby w okresie wyrównania
Choroby alergiczne
Zapalenie skóry, wyprysk
Stosowanie niskich dawek sterydów ogólnie lub stosowanie sterydów miejscowo
Wywiad wskazujący na występowanie drgawek w rodzinie
Niepostępujące choroby układu nerwowego
Niedożywienie
Żółtaczka noworodka
Przebyte zachorowanie na krztusiec, odrę, świnkę
TECHNIKA WYKONYWANIA SZCZEPIEŃ:
SZCZEPIONKI DOUSTNE: podawać gdy dziecko jest spokojne; jeżeli dziecko zwymiotuje do 10 minut od szczepienia powtórzyć szczepienie.
SZCZEPIONKI PODAWANE POZAJELITOWO: większość szczepionek podaje się podskórnie lub domięśniowo w okolice ciała, w których ryzyko uszkodzenie nerwów, naczyń i tkanek miękkich jesy najmniejsze: przednio0boczna okolica uda (niemowlęta i małe dzieci), okolica mięśnia naramiennego (dzieci starsze, dorośli) nie należy wykonywać szczepień w okolicę górnego zewnętrznego kwadrantu pośladka.
NIEPOĄDANY ODCZYN POSZCZEPIENNY (NOP):
Każdy objaw czasowo związany ze szczepieniem
Klasyfikacja: łagodny, poważny, ciężki.
Powinien być zgłoszony do PZH
Łagodny NOP - objawy miejscowe (obrzęk, bolesność, naciek), objawy ogólne (gorączka, złe samopoczucie)
Ciężki NOP - ostre porażenie wiotkie poszczepienne; krztusiec; zapalenie opon; encefalopatia poszczepienna; wstrząs anafilaktyczny; uogólnione zakażenie prątkiem gruźlicy
PODZIAŁ SZCZEPIEŃ:
OBOWIĄZKOWE (BEZPŁATNE): szczepienia masowe dzieci i młodzieży; szczepienia w grupach ryzyka
ZALECANE (ODPŁATNE)
KALENDARZ SZCZEPIEŃ:
SZCZEPIENIA OBOWIĄZKOWE OSÓB NARAŻONYCH W SZCZEGÓLNY SPOSÓB NA ZAKAŻENIE:
WZW B:
Zawody medyczne, osoby z bliskiego otoczenia chorych na WZW B i nosicieli, chorzy z przewlekłym uszkodzeniem nerek, zakażeni HIV, HCV.
ODCZYN TUBERKULINOWY:
Jedna z metod diagnostycznych gruźlicy wieku rozwojowego – badanie alergii na tuberkulinę –śródskórna próba Mantoux
Od 1966 r w Polsce stosuje się tuberkulinę oczyszczoną produkowaną w Instytucie Surowic i Szczepionek w Kopenhadze
Tuberkulinę RT 23 podajemy w dawce standardowej 2 jednostek 2TU zawartych w 0,1 ml tuberkuliny.
Technika wykonania: 0,1 ml tuberkuliny wstrzykuje się śródskórnie w środkową część przedniej części lewego przedramienia. W miejscu wstrzyknięcia powinien pojawić się białawy porowaty bąbel średnicy 7-9 mm, któ®y znika po kilku minutach.
Odczyt – po 72 godzinach. W ocenie odczytu bierze się pod uwagę średnicę bąbla.
Typ nacieku wg Edwardsa i Palmera:
-typ I: naciek dobrze wyczuwalny i wyraźnie odgraniczony od otoczenia
Typ II i III – odczyny pośrednie
Typ IV – naciek rozlany, mało spoisty
Typ III i IV za poszczepienne
Pierwsza arabska – średnia nacieku, druga rzymska – typ nacieku wg Edwardsa i Palmeta
Odczyn wysiękowy (na szczycie jeden większy lub kilka niewielkich pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym) przemawia za zakaźnym charakterem odczynu. Dodaje się 3 cyfrę arabską 0 średnica pęcherza; gdy jest kilka pęcherzyków dopisuję się info odczyn pęcherzowy.
Interpretacja- odczyn ujemny (zarówno u dzieci szczepionych BCG jak i nieszczepionych naciek o średnicy mniejszej niż 6 mm); odczyn dodatki (naciek o średnicy co najmniej 6 mm); u dzieci nieszczepionych każdy odczyn dodatni uważa się za pozakaźny. U dzieci zaszczepionych za pokaźny uważa się odczyn:
-o średnicy większej niż 15mm: gdy od szczepienia upłynęło mniej niż 6 lat
Każdy dodatni odczyn- gdy od szczepienia upłynęło co najmniej 6 lat
-który uległ zwiększeniu o 10 mm w ciągu ostatnich 12 msc
-odczyn wysiękowy