Przedstaw i porównaj literackie portrety bohaterów, dla których honor jest najwyższą wartością. Odwołaj się do utworów z różnych epok.

Honor jako pojęcie najwyższej wartości występuje już od starożytności. Wiąże się on z pewnym wzorcem zachowań w stosunku do ojczyzny, rodziny i własnego dobrego imienia. Patriotycznym umotywowaniem odznaczali się już starożytni Rzymianie, którzy wiele razy zmuszeni byli do walki o Cesarstwo.

W średniowieczu działo się bardzo podobnie, jednakże armię walczących Rzymian zastąpili rycerze zobowiązani Kodeksem, w którym istotną rolę odgrywał właśnie honor. Dotyczył on m.in. właściwego podejścia do kobiet, biednych i uciśnionych. Propagował również odwagę, godność rycerską i szlachetne czyny. Osoba honorowa nie mogła się dopuszczać hańbiących występków, co wiązało się również z poczuciem sprawiedliwości oraz z łaskawością. Od rycerza wymagało się raczej stanowczości dlatego istotną cechą była rozwaga, która pozwalała obiektywnie oceniać poprawność czynu.

W epoce romantyzmu odstąpiono od średniowiecznego wzorca parenetycznego rycerza na rzecz niehonorowej walki z carem i zaborcą. Odzwierciedleniem takiej postawy jest utwór Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod, tytułowy bohater rezygnuje z własnego honoru by ratować ojczyznę.

Hektor to jedna z głównych bohaterów Iliady Homera, syn Priama i Hekabe, książę Troi. Jest mężem Andromachy i bratem Parysa, w imię którego walczy z półbogiem Achillesem.

Toczy bój z Grekami, ponieważ jego brat porwał żonę greckiemu królowi Menelaosowi. Powodem wojny jest obrona honoru całej rodziny, co za tym idzie także brata, ponad to w związku ze swoim królewskim pochodzeniem Hektora walczy również w obronie ojczyzny.

Syn Priama wykazał się odwagą stawiając się na pojedynek z najsilniejszym z Achajów- Achillesem. Była to walka czysta, bez podstępu i choć przegrana Hektora była z góry przesądzona- chociażby z tego powodu że przeciwnik był półbogiem- postanowił stawiać opór aż do końca.

Bohater był rozważny, bardzo cenił sobie życie i w przeciwieństwie do Achillesa nie był pyszny, butny, gwałtowny, popędliwy. Był przywiązany do tradycji i rodziny o czym świadczy czułe pożegnanie z Andromachą. Hektor nie walczy o własną chwałę tylko o dobro ojczyzny. Szanował ars morendi i honor przeciwnika, o czym świadczy jedna z końcowych scen walki:

Nie chcę ja ciebie sromotnie zbezcześcić, jeżeli mi Kronid

W bitwie przewagi użyczy, i tobie życie odbiorę;

Ale gdy sławny rynsztunek po tobie zdobędę Achillu,

Ciało napowrót oddam Achajom; ty uczyń tożsamo.

Roland to bohater legendarnej Pieśni o Rolandzie nieznanego autorstwa, był hrabią, wiernym poddanym króla Karola Wielkiego i jednym z jego najlepszych rycerzy. Dowodził tylnią strażą w czasie odwrotu z Hiszpanii i zmuszony do walki w wąwozie Roncevaux (czyt. rąsewo), gdzie został wciągnięty w zasadzkę z chrześcijańskimi Baskami. Uznany był za wzór honorowego rycerza, gdyż nawet w obliczu nieuniknionej klęski nie zdecydował się zawołać o pomoc.

Jest bohaterem hiperbolizowanym, jego cechy fizyczne i psychiczne są idealizowane. To człowiek męski, waleczny, odważny, honorowy, wysoce sobie ceni kodeks rycerski. Najwyższymi wartościami dla Rolanda są honor, Bóg i ojczyzna, za które poświęca swoje życie. Aż do końca pozostaje wierny swoim (własnym) ideałom o czym świadczy scena jego śmierci:

Czuje tu Roland, że już śmierć się zbliża,

Od głowy chłodem ku sercu przejmuje,

Biegnie więc rycerz pod sosnę wysoką

I tam na trawie zielonej się kładzie,

Tuli do piersi róg i Durandala

I twarz swą w stronę poganów obraca.

A to uczynił, bo chciał, by wiedzieli,

By Karol wiedział i wszyscy rycerze,

I cała szlachta, że umarł zwycięzcą,

Potem się w pierś uderza ze skruchą,

Bogu na chwałę wznosi rękawicę.

Orlando sądził że ważniejszy jest sposób walki, a nie końcowy efekt. Potępiał niehonorową walkę, zdradę, podstęp, dlatego też przestrzegał kodeksu rycerskiego.

Roland mimo licznych, godnych naśladowania cech posiadał również wady- był zbyt pewny siebie, pyszny i butny, co potwierdzają słowa Oliwiera: Serce masz dobre ale pyszne. Pod tym względem bohater przypomina Achillesa, dla którego chwała była ważniejsza niż życie. Patrząc na wcześniej wymienione cechy Orlando stanowi przeciwieństwo skromnego, pokornego, cichego Hektora, który poświęcając swoje życie za ojczyznę nie dąży do blasku sławy.

Negatywnym przeciwieństwem Rolanda- a zatem idealnego rycerza- jest Ganelon, który dopuszcza się haniebnej zdrady przeciw królowi. Podstępny ojczym pragnie śmierci pasierba, dlatego też wplątuje go w śmiertelną zasadzkę.

Konrad Wallenrod to tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza. Jest on Litwinem, a jego prawdziwe nazwisko, nadane przez Niemców to Walter Alf. Fałszywe mienie przybrał po zabiciu właściwego Konrada Wallenroda – rycerza krzyżackiego, któremu ukradł tożsamość. Podziwiany przez kompanów został mianowany mistrzem krzyżackim, by doprowadzić do upadku wroga podstępem.

Walter jest postacią bardzo złożoną i dynamiczną, walczy przeciwko Krzyżakom, przy czym uznaje ten sposób za niemoralny. By pokonać wroga Alf musi wyzbyć się honoru- ważnego dla każdego rycerza- aby móc uratować ojczyznę. Jednakże z drugiej strony honorowo postępuje wobec Litwy, ponieważ nie odwraca się od niej, a nawet poświęca własne życie i szczęście, by ją ratować. Pod tym względem Konrad Wallenrod jest postacią tragiczną, nie może wybrać Krzyżaków- wśród których został wychowany- bo dopuściłby się zdrady wobec ojczyzny.

Patriotyzm w Konradzie podsyca jego starszy przyjaciel Halban, który dzieli podobny los jak główny bohater, opowiada mu historię Litwy, jest z niej dumny. Wajdelota kształtuje psychikę Wallenroda, motywuje go do zemsty, a nawet jest sumieniem Alfa, które przypomina mu o powinnościach wobec narodu.

W Konradzie widoczne jest rozdarcie wewnętrzne między honorowym postępowaniem wobec ojczyzny, a niegodną formą walki z wrogiem. System wartości w Wallenrodzie jest poważnie zaburzony, a wręcz odwrócony. By pokonać Krzyżaków musi wyzbyć się- jakże ważnego dla każdego rycerza- honoru i walczyć podstępem. W tej sytuacji na dalszy plan odeszła miłość do Aldony i pragnienie szczęśliwego żywota na Litwie, co jeszcze bardziej pogłębiło cierpienie bohatera. Wyzbycie się własnego honoru, by chronić ojczyznę było czymś wielkim i wymagało dodatkowej siły psychicznej od Alfa.

Wspólnym mianownikiem Hektora i Rolanda jest bohaterska śmierć w walce, ca zgodne jest z ars morendi. Natomiast Konrad postanawia sam odebrać sobie życie, gdyż nie może dłużej znieść haniebnego zwycięstwa, które jest równocześnie dla niego porażką: Ja więcej nie chce, wszak jestem człowiekiem! (…) Już dość zemsty- Niemcy są ludzie.

Honor jest istotnym elementem w życiu ludzkim od początków cywilizacji. Towarzyszy człowiekowi już od czasów antycznych, jako jedna z najwyższych cnót zapisanych w etosie rycerskim, istotną role odgrywała w średniowieczu. Wartość ta jest obecna również w dzisiejszych czasach, o czym świadczy hasło „Bóg, honor, ojczyzna” towarzyszące nam już od XX wieku.

Hektor i Roland z pewnością są postaciami pozytywnymi stanowiącymi wzorce godne naśladowania. Sytuacja dziejowa pozwala im na postępowanie zgodne z honorem w obronie ojczyzny. Konrad został pozbawiony tej możliwości przez nienajlepszą sytuację polityczną Litwy. Determinizm dziejowy zmusza go do porzucenia własnych wartości i niegodnego postępowania. Jednakże postępowanie Waltera uzależnione było od sytuacji ojczyzny, dlatego też nie można go równać z Achillesem czy Ganelonem, dla których zdrada i podstęp przynieść miały korzyści dla nich samych.

Dla wszystkich przedstawionych bohaterów honor stanowił bezwzględnie najistotniejszą rzecz, przy czym o ile dla dwóch pierwszych był on literą prawa i zwyczajów o tyle Wallenrod interpretował go jako konieczność ratowania ojczyzny za własna cenę.