Komunikowanie polityczne – wykład 1

Funkcjonowanie systemu politycznego

System polityczny jako podsystem szeroko rozumianego systemu społecznego.

Cechy wyróżniające system polityczny na tle pozostałych podsystemów systemu społecznego

Zasady funkcjonowania systemu politycznego

Zasady funkcjonowania systemu politycznego:

• funkcjonuje w podwójnym otoczeniu wewnętrznym (inne sfery życia, gospodarka, kultura, prawo) i zewnętrznym (międzynarodowym, szerokie i wielopodmiotowe)

forma komunikacji – strajk rolników

otoczenie wewnętrzne i zewnętrzne wysyła pewne bodźce

ŻĄDANIE DECYZJE

POPARCIE DZIAŁANIA

SPRZĘŻENIE ZWROTNE

Żądania dotyczące:

• dystrybucji dóbr i usług,

• form pozyskiwania zasobów przez państwo (system podatkowy, ile system polityczny ma prawo zabrać obywatelom),

• komunikacji i informacji,

• regulacji zachowań – obowiązkiem systemu politycznego jest stosowanie prawa, dzisiaj świat oparty jest na prawie,

• partycypacji politycznej – wprowadzenie kodeksu wyborczego,

• stabilizacji i porządku – system polityczny będzie ograniczał stosowanie przymusu bezpośredniego, prodemokratyczne zmiany płynące z samego systemu politycznego – np. Polska musi dostosować swoje prawo do prawa unijnego.

Poparcia dzielimy na:

1. dobrowolne (udział w wyborach) i wymuszone (kiedyś powszechny obowiązek służby wojskowej, pracujemy na czarno, ale płacimy VAT),

2. materialne (podatki) i niematerialne (podpisanie petycji, udział w wyborach).

Proces wewnątrzsystemowej konwersji

Decyzje i działania jako wyjścia/wytwory systemu politycznego.

Wytwory klasyfikowane ze względu na treść żądań:

• estrakcje – formy pozyskiwania zasobów przez państwo, odpowiedź na formy pozyskiwania zasobów przez państwo,

• regulacje zachowań – dotyczą partycypacji politycznej, stabilizacji i porządku,

• dystrybucja dóbr i dochodów,

• wytwory symboliczne – czasami będą tworzone pod wpływem aktualnych potrzeb politycznych w celu pozyskania poparcia.

Sprzężenie zwrotne i oddziaływanie systemu politycznego na otoczenie (wewnętrzne i zewnętrzne).

Komunikowanie polityczne – wykład 2

Podstawowe kategorie procesów decyzyjnych

Pojęcie sytuacji decyzyjnej

Sytuacja decyzyjna (polityczna) → system zmiennych niezależnych skłaniających decydentów do podjęcia działań lub system zmiennych wprawdzie niezależnych od decydentów, ale zależnych od działań innego ośrodka decyzyjnego.

Najważniejsze kryterium podziału sytuacji decyzyjnych → kryterium ryzyka decyzyjnego. Biorąc je pod uwagę wyróżnia się deterministyczne; probabilistyczne; statystyczne; strategiczne sytuacje decyzyjne.

Klasyfikacja ośrodków decyzyjnych

Ze względu na różne kryteria wyróżnia się różne typy ośrodków decyzyjnych:

• poziom decyzji – ośrodki narodowe(władze centralne i lokalne); międzynarodowe (mogą być bilateralne lub multilateralne); transnarodowe (np. UE);

• miejsce ośrodka decyzyjnego – ośrodki będące organami państwa; ośrodki nie będące organami państwa ale stanowiące część jego systemu politycznego; ośrodki powstałe z połączenia organów państwa i innych części systemu politycznego państwa; ośrodki całkowicie nieformalne;

• trwałość – ośrodki działające trwale i ośrodki powoływane ad hoc;

• wewnętrzna struktura ośrodka decyzyjnego – ośrodki zorganizowane hierarchicznie i ośrodki zorganizowane niehierarchicznie;

• skłonność do ryzyka – ośrodki ze skłonnością do działań ryzykownych, ośrodki ostrożne i ośrodki przeciętne, jeśli chodzi o kwestie ryzyka i ostrożności.

Fazy procesu decyzyjnego

Mogą być ujmowane w kategoriach analizy systemowej:

• (faza) wejścia (zidentyfikowanie problemu, opis i analiza z poznaniem przyczyn);

• (faza) konwersji (przygotowanie decyzji, opracowanie wariantów, analiza potencjalnych skutków i wybór wariantu);

• (faza) wyjścia (określenie kolejności zmian czynników sytuacyjnych, zakresu zmian, ustalenie wykonawców, stosowanych środków i metod, zasad kontroli, wdrożenie decyzji i zbieranie uwag dot. występujących nieprawidłowości, co wymaga podejmowania kolejnych decyzji).

Pojęcie i typy decyzji politycznych

Decyzja polityczna → świadomy i ukierunkowany akt nielosowego, nieprzypadkowego wyboru jednego działania ze zbioru działań politycznych.

Klasyfikacja decyzji politycznych wg kryteriów znaczenia celów i czasu ich realizacji:

• decyzje strategiczne – decyzja w perspektywie długookresowej, ideałem decyzja w perspektywie dekady;

• decyzje taktyczne;

• decyzje operacyjne.

Procedury podejmowania decyzji politycznych

Najczęściej stosowane procedury podejmowania decyzji politycznych:

• consensus;

• głosowanie na zasadzie zwykłej większości;

• głosowanie na zasadzie względnej większości głosów;

• głosowanie na zasadzie bezwzględnej większości;

• głosowanie na zasadzie większości kwalifikowanej

• głosowanie na zasadzie większości ważonej.

Niedecyzje polityczne

Niedecyzja polityczna → akt świadomego, nielosowego wyboru zaniechania politycznego

Typy niedecyzji politycznych:

• decyzja neglekcyjna;

• decyzja omisyjna;

• decyzja kunktatorska;

• decyzja remisyjna;

• decyzja symboliczna;

• decyzja optatywna.

Implementacja polityczna

Implementacja polityczna → ostatnia faza procesu decyzyjnego; proces realizacji decyzji za pomocą odpowiednich środków i metod. Typy implementacji politycznej:

• implementacja twórcza;

• implementacja literalna;

• implementacja nieskuteczna;

• implementacja przeciwskuteczna.

Problem akceptacji społecznej dla implementowanych decyzji.

Cztery warianty możliwej argumentacji:

• deskryptywna;

• eksplanacyjna;

• prospektywna;

• aksjologiczna.

Komunikowanie polityczne – wykład 3

Komunikowanie jako proces społeczny. Rodzaje i zasady komunikowania.

Definicja i cechy komunikowania

W świetle nauk społecznych i humanistycznych komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji; jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami; proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu różnych środków i wywołuje określone skutki

• Cechy komunikowania:

  • komunikowanie przebiega w ściśle określonym kontekście społecznym (interpersonalnym, grupowym, masowym, instytucjonalnym, publicznym, międzykulturowym);

  • komunikowanie jest procesem: społecznym (przebiega w zbiorowości ludzkiej), kreatywnym (polega na tworzeniu nowych pojęć), ciągły (bowiem towarzyszy człowiekowi przez całe życie), symboliczny (bo posługuje się znakami), interakcyjny (bo między jego uczestnikami wytwarzają się określone stosunki partnerskie lub dominujące) i złożony (wieloelementowy i wielofazowy, może mieć charakter jednostronny i dwustronny, werbalny i niewerbalny, bezpośredni lub pośredni).

  • komunikowanie jest zasadniczo celowe i świadome (gdyż jego uczestnicy działają w ściśle określonym celu) oraz nieuchronne i nieodwracalne (nie da się go pominąć, każdy z nas bierze w nim udział, a jego efektów nie da się cofnąć).

Każdy proces komunikacji składa się z kilku elementów:

• Kontekst – to warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania. Wskazać można kilka aspektów dotyczących komunikowania:

  • aspekt fizyczny wyznaczany przez otoczenie;

  • aspekt historyczny (uczestnicy odwołują się do zaistniałych w przeszłości epizodów);

  • aspekt psychologiczny (jak uczestnicy procesu postrzegają się nawzajem;

- aspekt kulturowy (społeczny) łączący w sobie wierzenia, wartości, symbole i zachowania utrzymywane przez daną zbiorowość;

• Uczestnicy w procesie komunikacji odgrywają role nadawców i odbiorców; w procesie sformalizowanym role te są z reguły jednoznaczne określone i niewymienialne, w przypadku zaś nieformalnego komunikowania jednoczesne i wymienne; każda jednostka jako uczestnik procesu komunikowania, jest produktem swojego indywidualnego doświadczenia uczuć, idei, nastrojów, wykonywanych zajęć (zawodu), religii etc; z tego powodu komunikat wysyłany i odebrany nie może mieć takiego samego znaczenia;

• Komunikat/ przekaz zajmuje miejsce centralne w procesie komunikowania pomiędzy nadawcą a odbiorcą; jest kompleksową strukturą na którą składają się znaczenia, symbole, kodowanie i dekodowanie, forma i organizacja.

  • znaczenia – czyste idee i uczucia, istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są na znaczenia, które są dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu; powodzenie procesu komunikowania zależy od operowania tymi samymi symbolami;

  • symbole – są to słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane innym jednostkom. Symbolem jest zarówno słowo, jak i gest, mimika, ton głosu, czyli sygnały niewerbalne;

  • kodowanie i dekodowanie – znajdujące się w samym centrum procesu komunikowania; kodowanie to proces transformowania idei i uczuć w symbole i ich organizowanie; proces odwrotny, tj. transformowanie zakodowanego przekazu w idee i uczucia, nosi nazwę dekodowania. Każdy człowiek koduje i dekoduje tak często, jak często porozumiewa się z innymi. Oba procesy zawierają niewerbalne sygnały, które w istotny sposób wpływają, na kreowanie znaczeń między uczestnikami komunikowania; istotną rolę odgrywają również forma i organizacja, szczególnie ważne w przypadku komunikowania publicznego, politycznego czy masowego

  • Kanał to droga przekazu i środki transportu, za pomocą, których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy. Ludzie w komunikowaniu bezpośrednim mogą używać wszystkich pięciu kanałów sensorycznych jak: słuch (symbole werbalne), wzrok (sygnały niewerbalne), a także dotyk, zapach i smak. W komunikowaniu pośrednim kanały te są zredukowane do wzroku i słuchu.

  • Szumy jako źródło zakłóceń. Mogą one mieć charakter zewnętrzny (z otoczenia zewn.), wewnętrzny (uczucia, stan psychofizyczny uczestników procesu komunikowania) i semantyczny (złe używanie znaczeń); każdy z nich może blokować proces komunikowania na etapie dekodowania.

• Sprzężenie zwrotne to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Mówi on nam, czy przekaz został usłyszany, zobaczony i zrozumiany; powoduje, że proces komunikowania ma charakter transakcyjny. Występują różne typy sprzężenia zwrotnego. W przypadku komunikowania bezpośredniego jest to sprzężenie bezpośrednie – natychmiastowe, natomiast w komunikowaniu pośrednim występuje sprzężenie pośrednie – opóźnione.

Komunikowanie werbalne

• Opiera się na języku, z którym nierozerwalnie związany jest proces denotacji i konotacji znaków werbalnych;

  • denotacja to bezpośrednie znaczenie, które pozwala zidentyfikować poszczególne słowa; jest to standardowe znaczenie słownikowe, które może być jednak definiowane w zależności od kontekstu;

  • konotacja ujawnia obszar emocji, uczuć i wartości związanych z poszczególnymi słowami; konotacja odbywa większą rolę w komunikowaniu interpersonalnym niż masowym.

Wyróżniamy dwie podstawowe formy komunikowania werbalnego – ustną i pisemną.

Komunikowanie niewerbalne

Komunikowanie interpersonalne jest kształtowane w 45% przez język (7% treść, 38% - sposób przekazu), natomiast na pozostałą część składają się sygnały niewerbalne.

• Komunikowanie niewerbalne jest wzmocnieniem i uzupełnieniem bezpośredniego (ustnego) komunikowania werbalnego, z którym jest nierozerwalnie związane; jego występowanie warunkowane jest przez odbieranie bodźców wzrokowych; ta forma komunikowania nie towarzyszy piśmiennemu komunikowaniu werbalnemu i jest trudna w w komunikowaniu zapośredniczonym poprzez medium.

• Najogólniej komunikowanie niewerbalne dzieli się na kinezjetykę i parajęzyk . Kinezjetyka obejmuje – mowę ciała, mimikę twarzy, gestykulację, ruchy ciała, spojrzenie i przyjmowane pozy;

Parajęzyk

• cechy wokalne głosu: ton, barwa, natężenie, wysokość, głośność i modulacja;

• interferencje wokalne (wzajemne oddziaływanie na siebie cech głosu;

• autoprezentacja (wygląd fizyczny, budowa ciała, ubranie, fryzura, makijaż, biżuteria, tatuaże);

• dotyk (świadczy o stosunku emocjonalnym i zależy od kontekstu kulturowego i społecznego);

• proksemika, (zastosowanie w procesach komunikowania odpowiedniego dystansu);

• chronemika wykorzystuje czas jako środek komunikacji;

• elementy otoczenia: temperatura, oświetlenie, kolor.

Komunikowanie masowe

• Komunikowanie masowe to proces emisji komunikatów od nadawcy medialnego do odbiorców masowych.

• Zasadniczą cechą wyróżniającą ten sposób komunikowania jest występowanie między nadawcą a odbiorcą, pośrednika – medium masowego (mass medium).

• Komunikowanie masowe ma charakter impersonalny to znaczy, że między nadawcą a odbiorcą nie ma żadnego kontaktu, a przestrzeń wspólna jest wirtualna; nadawcą jest najczęściej sformalizowana grupa ludzi, mająca charakter profesjonalny, zaś odbiorcą jest szeroka rzesza anonimowych dla nadawcy ludzi.

• Ten sposób komunikowania cechuje występowanie gate-keepera (selekcjonera), który oznacza osobę lub grupę osób, zarządzającą dystrybucją informacji w kanałach komunikacyjnych.

Komunikowanie informacyjne

Celem komunikowania informacyjnego jest kreowanie wzajemnego porozumienia i zrozumienia między uczestnikami procesu, dzielenie się wiedzą, wyjaśnianie i instruktaż, przy założeniu, że nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na podstawy i zachowanie odbiorców; ten typ komunikowania spełnia funkcję informacyjną, prezentując informacje w rzetelny, neutralny i obiektywny sposób.

Do podstawowych metod informacyjnych należą: narracja, opis, demonstracja, definiowanie.

Komunikowanie persfazyjne

Komunikowanie perswazyjne polega na tym, że perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jej reakcje, zachowania, ukształtować nowe postawy lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do akcji/działania; jest to więc działanie celowe, które operuje perswazją jako podstawową techniką wpływania na odbiorcę i różni się od komunikowania informacyjnego, tym że jego przedmiotem nie jest obiektywna informacja, ale celem jest „ustalenie prawdy”. Interaktywność w komunikowaniu perswazyjnym ma charakter złożonego sprzężenia zwrotnego (feed-back), w zakresie którego nadawca realizuje potrzeby odbiorcy, a odbiorca akceptuje wpływ nadawcy (inaczej niż w przypadku manipulacji).

Typy komunikowania perswazyjnego

• perswazja przekonująca: klasyczny przykład procesu transakcyjnego; obie strony dążą do wzajemnego porozumienia, nawet kosztem odstąpienia w całości lub części od swoich pierwotnych przekonań, czy wzajemnych wartości; jest to najbardziej etyczna forma perswazji;

• perswazja nakłaniająca: przyciąganie odbiorcy do idei, postaw i zachowań, które prezentuje jednostka perswadująca; ten typ perswazji jest stosowany procesach wychowawczych, w reklamie, a przede wszystkim w propagandzie; w zależności od tego, komu ma służyć i jaki jest jej cel, można ją uznać za pożyteczną i szkodliwą, uczciwą bądź nieuczciwą, jawną bądź ukrytą; jest więc niejednoznaczna etycznie;

• perswazja pobudzająca: wzbudza najwięcej kontrowersji pod względem etycznym; ten typ perswazji niczym nie różni się od agitacji; jej celem jest narzucenie odbiorcy określonego wzoru zachowań; za pomocą sugestii, haseł, skrótów myślowych, obietnic, często kłamstw, świadomego manipulowania informacją, chwytów socjotechnicznych i technik marketingowych, nadawca dąży do osiągnięcia z reguły doraźnych efektów, co widać dokładnie na przykładzie kampanii politycznych, a przede wszystkim wyborczych;

Manipulacja

Manipulacja - forma wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej woli realizowała cele manipulatora. Polega najczęściej na wywołaniu sytuacji/ interakcji, która ma na celu skłonienie osoby lub grupy ludzi do działania sprzecznego z ich dobrze pojętym interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest na nią wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób. Manipulować można treścią i sposobem przekazywania informacji, ale też stwarzając odpowiednią atmosferę, ułatwiającą manipulację – tzw. działania facylitacyjne; manipulacja powiązana z socjotechniką.

Komunikowanie polityczne – wykład 4

Komunikowanie masowe i polityczne. Specyfika i rodzaje.

Modele komunikowania

Szczególną rolę w komunikowaniu politycznym odgrywa komunikowanie masowe. W odniesieniu do obu typów możliwe odwoływanie się do różnych modeli komunikacji społecznej. Z pragmatycznego punktu widzenia jednym z najbardziej przydatnych jest tzw. pentada Laswella, której autor Harald Laswell odnosi się do najważniejszych elementów składowych procesu komunikowania.

Pentada Laswella

KTO? → CO? → KOMU?/Z KIM? → JAK? → Z JAKIM SKUTKIEM?

• Nadawca → Przekaz → Odbiorca → Kanał → Sprzężenie zwrotne (skutek)

W świetle modelu Laswella szczególnie istotne jest zagadnienie skuteczności procesu komunikowania. W odniesieniu do każdego elementu pentady można wskazać określone przesłanki skuteczności.

Przesłanki skuteczności procesu komunikacji społecznej

NADAWCA - wiarygodny i atrakcyjny.

PRZEKAZ - tu kluczową rolę odgrywa diagnoza odbiorcy:

• właściwy dobór argumentów: emocjonalne, racjonalne, racjonalno-emocjonalne;

• nastawienie odbiorcy wobec przekazywanych treści (pozytywne, negatywne, obojętne);

• rodzaj argumentacji – jednostronna (za / przeciw) bądź dwustronna ( i za, i przeciw);

• częstotliwość powtarzania informacji i wykorzystywanie jednego lub wielu kanałów przekazu.

• ODBIORCA – odbiorcy różnią się sposobem przyjęcia bądź odrzucenia przekazu ze względu na indywidualne postawy, wyznawane wartości, poziom konserwatyzmu bądź otwartości na innowacje, aktywny lub bierny sposób reagowania na przekaz; istotna rola zmiennych socjodemograficznych: wiek, płeć, wykształcenie, zawód, miejsce zamieszkania.

• KANAŁ – bardzo istotne odpowiednie dobranie właściwego kanału przekazu, zależnie od konkretnej sytuacji: albo kanał bezpośredni (rozmowa, wiec, przemówienie, polecenie, apel) albo pośredni – kontakt z odbiorcą przede wszystkim przez mass-media.

• SPRZĘŻENIE ZWROTNE – wg Laswella wyróżnić można dwa typy komunikacji jedno- i dwustronną. Jednak zgodnie ze współczesnym ujęciem podkreślającym społeczny wymiar procesów komunikacji w odniesieniu do tego elementu procesu komunikowania główny nacisk kładzie się na moment wystąpienia reakcji na przekaz. Wyróżnia się więc opóźnione sprzężenie zwrotne, gdzie często nadawca nie jest zainteresowany reakcją odbiorcy, albo wręcz ogranicza albo nawet pozbawia go możliwości oficjalnego ujawnienia (zwłaszcza negatywnych) reakcji na przekaz oraz natychmiastowe (szybkie) sprzężenie zwrotne, w którym odbiorcy mają zagwarantowane możliwości zwrotnego informowania nadawcy o akceptacji bądź odrzuceniu przekazu.

Komunikowanie masowe

• Komunikowanie masowe to proces emisji komunikatów od nadawcy medialnego do odbiorców masowych.

• Zasadniczą cechą wyróżniającą ten sposób komunikowania jest występowanie między nadawcą a odbiorcą, pośrednika – medium masowego (mass medium).

• Komunikowanie masowe ma charakter impersonalny to znaczy, że między nadawcą a odbiorcą nie ma żadnego kontaktu, a przestrzeń wspólna jest wirtualna; nadawcą jest najczęściej sformalizowana grupa ludzi, mająca charakter profesjonalny, zaś odbiorcą jest szeroka rzesza anonimowych dla nadawcy ludzi.

• Ten sposób komunikowania cechuje występowanie gate-keepera (selekcjonera), który oznacza osobę lub grupę osób, zarządzającą dystrybucją informacji w kanałach komunikacyjnych.

Media w komunikowaniu masowym

W komunikowaniu masowym występują, zwłaszcza w krajach demokratycznych, instytucje nadawcze, zróżnicowane ze względu na cele, zasady działania i formy własności. Najogólniej podzielić je można na :

• media komercyjne

• media publiczne

• media niekomercyjne/społeczne (non profit)

Media często określane mianem „czwartej władzy” są zarówno pośrednikiem, jak i inicjatorem komunikacji, tworzą forum debaty publicznej i stanowią często swoisty organ kontroli społecznej (m.in. podmiotów władzy).

Społeczne funkcje mediów (masowych)

Media umożliwiają:

• komunikowanie się rządzących z rządzonymi ;

• informowanie: o zdarzeniach, działaniach władz, reakcjach na nie; w ramach tej funkcji również stanie na straży praw i wolności i kontrola władz – watchdoging;

• inicjowanie i prowadzenie debaty na ważne tematy → agenda-setting; tworzenie platformy debaty o ważnych sprawach, przez co formuje się pluralistyczna opinia publiczna, w której jest miejsce na różne poglądy, również mniejszości;

• edukowanie – pozwalające na zrozumienie znaczenia zdarzeń, rozumienie współczesnego świata, znajomość praw, instytucji i mechanizmów nim rządzących;

• nadawanie rozgłosu działaniom władz i innym podmiotom życia społecznego (zwłaszcza tym postępujących niezgodnie z deklaracjami lub prawem);

• umożliwienie prowadzenia perswazji przez podmioty życia społecznego, szczególnie w celu uzyskania poparcia (kanał dla marketingu politycznego, reklamy politycznej i społecznej).

Komunikowanie polityczne

Problemy z realizacją wymienionych funkcji wynikające z „własnej logiki” i interesów mediów, zwłaszcza w odniesieniu do sfery polityki, gdzie media często mieszają rolę recenzenta i aktora sceny politycznej – zagrożenie mediokracją. Komunikowanie polityczne – jako odmiana komunikacji społecznej, w której dominuje komunikowanie masowe, obejmujące trzy podmioty/ elementy: aktorów politycznych, media i publiczność (obywateli).

Syntetyczna definicja komunikowania politycznego

Komunikowanie polityczne:

• stanowi wycinek olbrzymiego pola komunikowania międzyludzkiego;

• zachodzi w określonej przestrzeni informacyjnej (komunikacyjnej);

• obejmuje konkretną zbiorowość ludzką;

• przebiega na trzech poziomach – mikro (jednostki), mezo (instytucje) i makro (społeczeństwo jako całość);

• wykorzystuje wszelkie dostępne kanały komunikacyjne – zapośredniczenie przez media (komunikowanie medialne i masowe) lub bezpośrednio.

• ma charakter formalny

• ma na celu publiczne przekazywanie i wymianę komunikatów o polityce między aktorami politycznymi tworzącymi politykę i obywatelami, których tworzenie polityki dotyczy, przy włączeniu na szeroką skalę mediów masowych, odpowiedzialnych za przedstawianie tej polityki;

• jest procesem dwukierunkowym (od aktorów do obywateli i od obywateli do aktorów) z podkreśleniem przekaźnikowej roli mediów

Koncepcja Briana McNaira

W ujęciu tego autora komunikowanie polityczne to celowe komunikowanie dotyczące polityki obejmujące:

• wszystkie formy komunikowania podejmowane przez polityków i innych aktorów politycznych, po to, aby osiągnąć konkretne cele;

• komunikowanie adresowane do tych aktorów przez nie–polityków, np. wyborców czy felietonistów gazet;

• komunikowanie o aktorach politycznych i ich działalności, zawarte w doniesieniach prasowych, artykułach wstępnych i innych formach medialnej dyskusji o polityce.

Rodzaje komunikowania politycznego

McNair wyróżnił cztery różne rodzaje komunikowania politycznego:

• komunikowanie elitarne

• komunikowanie hegemoniczne

• komunikowanie petycyjne

• komunikowanie asocjacyjne (stowarzyszeniowe).

Rozwinięcie koncepcji McNaira dot. rodzajów komunikowania

Nawiązując do koncepcji B. MCNaira i uwzględniając kierunkek przepływu komunikatów wyróżnia się komunikowanie pionowe w dół — wykorzystywane głównie do oddziaływań mobilizacyjnych i perswazyjnych(odpowiada komunikowaniu hegemonicznemu) i komunikowanie pionowe w górę — polega na pozyskiwaniu informacji dotyczących zaistniałych reakcji społecznych na podjęte oddziaływania lub informacji na temat artykułowanych potrzeb i oczekiwań społecznych (odpowiada komunikowaniu petycyjnemu) oraz komunikowanie poziome o charakterze funkcjonalno-koordynacyjnym — (odpowiadające komunikowaniu elitarnemu) lub o charakterze integracyjno-afiliacyjnym — zapewniające jednostkom poczucie bezpieczeństwa i przynależności w wymiarze społecznym i emocjonalnym (komunikowanie stowarzyszeniowe McNaira).

Komunikowanie polityczne – wykład 5

Propaganda i propaganda polityczna

Formy komunikowania politycznego

Wśród form komunikowania politycznego wyróżnić można trzy podstawowe:

• propagandę polityczną

• marketing polityczny

• public relations .

Propaganda zawiera się w procesach komunikowania politycznego, jest jednak w pewnym stopniu formą ułomną, gdyż podmioty emitujące przekaz propagandowy nie są zainteresowane sprzężeniem zwrotnym, traktują odbiorcę wyłącznie jako przedmiot wpływu. Propaganda polityczna uchodzi za formę najbardziej zinstytucjonalizowaną, gdyż jej nadawcą jest instytucja bądź organizacja

Definiowanie propagandy

Różne grupy definicji propagandy. Najogólniej trzy etapy definiowania propagandy - w pierwszym etapie nacisk przede wszystkim na aspekt psychologiczny (modyfikowanie postaw i zachowań); od lat lat 60. XX wieku nacisk na celowość (modyfikowanie postaw i zachowań zgodnie z interesem nadawcy) i wskazanie na znaczenie procesu komunikowania dla propagandy; ujęcie współczesne, zgodnie z którym:

Współczesna definicja propagandy

Propaganda to komunikowanie jednostronne, zinstytucjonalizowane, intencjonalne (bo mające zaspokoić życzenia nadawcy), zaprogramowane i profesjonalnie realizowane, o charakterze informacyjno-perswazyjnym, wspomagane technikami marketingowymi i socjotechniką, mające na celu tworzenie lub zmianę postaw ludzi, tak aby odpowiadały one interesom nadawcy propagandy i/lub wytwarzanie przewidywalnych przez propagandzistów zachowań grup, na które się wpływa. Dokonuje się poprzez kontrolę przepływu informacji, manipulowanie wzorami zachowań i zarządzanie opinią publiczną.

Koncepcja Jacquesa Ellulla:

• (1965) Propaganda to zespół metod stosowanych przez zorganizowane grupy w celu wciągnięcia do aktywnej działalności mas ludzkich, u których w konsekwencji manipulacji psychicznej, wytwarza się jedność psychiczna pozwalająca na włączenie ich do masowych działań.

• (1990) Poszerzenie powyższej definicji poprzez wprowadzenie podziału na propagandę w ujęciu wąskim i szerokim:

Ujęcie wąskie:

Zdaniem Ellulla analizując propagandę w sensie wąskim należy położyć szczególny nacisk na stronę organizacyjno-techniczną procesu propagandowego, a więc na instytucje propagandowe, na sposoby przygotowania, programowania, zarządzania i wykonywania akcji propagandowych z uwzględnieniem technik psychologicznych i marketingowych.

Ujęcie szerokie:

Analizując propagandę w sensie szerokim zdaniem Ellulla istotne jest uwzględnienie czterech aspektów prowadzenia działań propagandowych:

• akcja psychologiczna, obejmująca metody czysto psychologiczne stosowane w celu modyfikowania opinii, najczęściej w formie edukacji obywateli;

• wojna psychologiczna, skierowana do przeciwników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych; polega na tym, że za pomocą środków psychologicznych dąży się do obniżenia lub całkowitego zniszczenia ich morale;

• reedukacja i pranie mózgów, mające na celu zmianę postawy odbiorcy z przeciwnika na sprzymierzeńca;

• publiczne i ludzkie reakcje, mające na celu z jednej strony promowanie i afirmowanie pewnych wartości, z drugiej zaś ułatwienie adaptacji jednostek lub grup w społeczeństwie, co ma sprzyjać wytwarzaniu postaw konformistycznych i tym samym wspomagać aktywność konsumencką i społeczną.

Funkcje propagandy

Wyróżnia się pięć głównych funkcji propagandy:

• integracyjną – służy stabilizacji systemu politycznego i całego społeczeństwa, realizowana poprzez nawiązywanie do historii, podkreślanie znaczenia jedności wspólnoty,

• adaptacyjną/agitacyjną – adaptujemy społeczeństwo do rozwiązań demokratycznych, agitacja – nakłanianie kogoś do zrobienia czegoś, zasada kija i marchewki

• informacyjno-interpretacyjną – interpretacja na pierwszym planie, informacja na drugim planie,

• dezinformacyjną,

• demaskatorską.

Etapy w historii propagandy, wyróżnione ze względu na sposoby porozumiewania się ludzi.

Etap I – etap bezpośrednich form propagandowych (od starożytności do wynalezienia druku).

Etap II – etap zróżnicowanych form propagandowych (od XVI w. do dziś) składa się z kilku faz:

• faza prasy elitarnej (od wynalezienia druku do końca pierwszej połowy XVIII w.);

• faza prasy masowej (od drugiej połowy XVIII w. do początków w. XX);

• faza kina i złotych lat radia ( lata 30. i 40. XX w.);

• faza dominacji telewizji (od lat 50. w USA i 60. w innych krajach) ;

• faza nowych technologii komunikowania (od lat 70. w USA i 80. w innych krajach).

Klasyfikacja propagandy

Ze względu na treść wyróżnia się propagandę: społeczną, polityczną, ekonomiczną, zdrowotną naukową, edukacyjną, sportową. Najważniejszy podział na społeczną i polityczną:

Propaganda społeczna nie ogranicza się do kręgu jednej grupy społecznej czy społeczeństwa, ale wykracza poza jego granice. Ma na celu zintegrowanie jak największej liczby osób, unifikację zachowań według jakiegoś określonego wzorca wewnątrz społeczeństwa oraz promowanie stylu życia na zewnątrz, wśród innych społeczeństw. Jest procesem spontanicznym, oddolnym; dąży do adaptacji jednostek w grupie i do aktywnego udziału mas w życiu społecznym; kreuje nowe zwyczaje i metody przez specyficzny sposób wewnętrznej perswazji, bez profesjonalnych specjalistów; jej działanie jest zauważalne po dłuższym okresie oddziaływania.

Propaganda polityczna to wszelkie działania rządów, partii politycznych, administracji, grup nacisku, które mają za zadanie modyfikowanie przekonań lub zachowań obywateli w sferze polityki. Metody takiego działania są ściśle przemyślane i zaplanowane, a cel działań z góry określony. W propagandzie politycznej istotny podział na propagandę strategiczną i taktyczną.

Klasyfikacja ze względu na stopień zafałszowania i stopień utajnienia nadawcy:

• Propaganda biała charakteryzuje się tym, iż nadawca komunikatu propagandowego nie ukrywa swojej proweniencji i charakteru przekazu (oddziałuje poprzez informacje prawdziwe, ale poddane propagandowej interpretacji).

• Propaganda szara ma miejsce wtedy, kiedy odbiorca nie jest w stanie zidentyfikować źródła przekazu, albo też podawane informacje nie są zbyt precyzyjne. Ma ona za zadanie obniżyć morale przeciwnika, wprowadzić go w zakłopotanie, zmusić do podjęcia polemiki, godząc jednocześnie w jego wiarygodność.

Czarna propaganda – polega na fabrykowaniu informacji i utrzymywaniu odbiorcy w przekonaniu, że źródło informacji jest prawdziwe i wiarygodne. Ma na celu osłabienie morale i wywołanie pożądanych z punktu widzenia propagandzisty postaw. Źródłem sukcesu, ale i niezbędnym warunkiem powodzenia akcji propagandowej jest zachowanie anonimowości przez prawdziwego nadawcę komunikatu.

Dwa modele działania czarnej propagandy

• model deflekcyjny (model odbicia źródła propagandy) polegający na całkowitej konspiracji rzeczywistego nadawcy - prawdziwy nadawca tworzy fałszywe źródło przez które nadaje komunikat propagandowy;

• model legitymizacyjny, który polega na wykorzystaniu istniejącego źródła informacji, które jest dla odbiorców wiarygodne; propagandzista nie ukrywa siebie, ale stara się zatuszować fakt, że informacja pochodzi od niego i dąży do przypisania jej komuś innemu, kto jest postrzegany jako wiarygodne źródło informacji.

Ze względu na grupy docelowe podział na propagandę zewnętrzną ( adresowaną do obywateli obcych państw) i wewnętrzną – adresowaną do obywateli własnego kraju.

Ze względu na przebieg w społeczeństwie wyróżnia się propagandę horyzontalną, która ma nieformalny przebieg i jest oparta na kanałach komunikowania interpersonalnego, dotyczy bieżących wydarzeń, dynamizuje grupy i sprzyja integracji, oraz wertykalną, która ma ustrukturalizowany i scentarlizowany charakter (właściwa dla propagandy politycznej).

Ze względu na formę przekazu propagandowego wyróżnia się propagandę

• wizualną

• audytywną – wykorzystywana przy użyciu słuchu, radio

• audiowizualną – kojarzona przede wszystkim z tv, można używać w Internecie

Ze względu na zależność w czasie między przekazem propagandowym a wydarzeniem, którego przekaz dotyczy wyróżnia się:

• Propagandę poprzedzającą, która ma miejsce jeszcze przed zaistnieniem wydarzeń, do których się odnosi, dotyczy przyszłości, uprzedza to co ma nastąpić. Często ma charakter propagandy równocześnie zewnętrznej i wewnętrznej. Jest to najbardziej skuteczna forma propagandy.

• Propaganda towarzysząca ma miejsce podczas trwania opisywanych wydarzeń – opisuje, tłumaczy i interpretuje wydarzenia zgodnie z interesem nadawcy.

• Propaganda post factum/następcza obejmuje działania propagandowe już po zaistnieniu wydarzenia, do którego akcja propagandowa się odnosi, jest najmniej skuteczna.

Metody propagandy (wykorzystywane w komunikowaniu politycznym)

Do najczęściej stosowanych w przekazie propagandowym (ale

też w innych formach komunikowania politycznego, w tym

w kampaniach marketingowych)metod należą:

• strukturalna organizacja komunikatu – kwestia kolejności przedstawianych wydarzeń i ilość czasu poświęcona na dane wydarzenie,

• indukcja informacyjno-propagandowa – od szczegółowej prawdy do ogólnej prawdy, w przypadku wolności mediów trudno o jej zastosowanie, np. afera gruntowa,

• tworzenie mitów politycznych – mogą być szkodliwe, wykorzystuje się schemat powtarzania pewnych poglądów,

• wersja wyprzedzająca – niektóre media podają niesprawdzoną informację, żeby inni się powoływali na tą niesprawdzoną informację,

• zrównoważona informacja – mechanizm słodkiej cytryny, kwaśnych winogron,

• emocjonalna podpowiedź – stosowanie tła muzycznego,

• Świadectwo – poparcie jakiegoś polityka np. przez aktora, muzyka

• fałszywa dokumentacja – np. sadzanie polityków, żeby nie było widać tuszy.

Komunikowanie polityczne – wykład 6

Polityczne public relations i reklama polityczna

Polityczne public relations obejmują działania i komunikowanie aktorów politycznych, które skierowane są do obywateli – wyborców. Jest to funkcja z zakresu komunikacji i zarządzania instytucjami politycznymi (takich jak partia polityczna, organy administracji publicznej, instytucje władzy politycznej itp.) która ma na celu:

Cele politycznych PR:

• pomóc w ocenie zachowań indywidualnych i zbiorowych aktorów politycznych;

• rozpoznawać stosowane przez nich polityki oraz procedury i konfrontować je z interesem publicznym

• planować i realizować programy działania, tak aby pozyskać zrozumienie i akceptację obywateli

• budować i podtrzymywać wzajemnie korzystne stosunki między instytucjami politycznymi i obywatelami.

Modele PR

W ramach public relations wyróżnia się cztery modele:

• pierwszy z nich to model agencji publicity, oparty na komunikacji jednokierunkowej, „od organizacji do otoczenia”, którego głównym celem jest nadanie (pozytywnego) rozgłosu organizacji, bez szczególnej dbałości o rzetelność informacji;

• kolejny to model informacji publicznej, stosowany głównie przez agendy rządowe i instytucje publiczne w celu przekazania społeczeństwu niezbędnych informacji o działaniach, planach czy reformach podejmowanych przez te instytucje. W modelu tym opartym na rzetelnej informacji, nie występuje jednak sprzężenie zwrotne – nadawcy komunikatu nie są zainteresowani informacjami płynącymi z otoczenia;

• model dwustronnie asymetryczny zakłada komunikację dwukierunkową (do i od organizacji), jednak intencją nadawcy jest dokonanie zmian nie po swojej stronie, a jedynie w otoczeniu;

• model dwustronnie symetryczny dąży – w oparciu o komunikacyjne sprzężenie zwrotne – do wzajemnego dostosowania się organizacji i jej otoczenia, co oznacza, iż organizacja jest gotowa dokonać – pod wpływem krytycznych sygnałów – zmian po swojej stronie.

Dwa pierwsze to modele jednostronne, a dwa ostatnie to modele dwustronne.

Reklama polityczna jako forma komunikowania politycznego

Reklama polityczna nastawiona jest na natychmiastowy efekt, na wywarcie wrażenia „tu i teraz”. Jej głównym celem jest spowodowanie napłynięcia głosów wyborczych i poparcia dla promowanego polityka czy partii, który/która jest produktem. Reklama polityczna posługuje się komunikatem perswazyjnym, podkreślając wybrane cechy polityka czy partii staje się często wybiórcza, a bywa że i nierzetelna. Miernikiem skuteczności tej reklamy – tak jak każdej innej – jest wzrost „sprzedaży” czyli poparcia, co przekłada się na uzyskanie głosów wyborczych przez promowaną osobę lub ideę.

Reklama polityczna oferuje szerokie spektrum środków i technik, które ewoluują wraz z rynkiem reklamy powszechnej.  Warto zdać sobie sprawę z tego, iż środki owej reklamy raz użyte z sukcesem nie gwarantują ponowienia tego sukcesu – reklama polityczna bowiem działa na zasadzie „tu i teraz” czyli w konkretnym miejscu i czasie. Musi być dostosowana do istniejących warunków politycznych i społecznych, gdyż w przeciwnym wypadku nie znajdzie podatnego gruntu.

Cele reklamy politycznej

Do najważniejszych celów reklamy politycznej należą:

•   informowanie wyborców – kandydat lub partia polityczna chcąc uplasować się na scenie politycznej czy też zmienić dotychczasowy swój obraz przedstawiają swoje cele  i zamiary,

• przekonywanie – prezentacja programu w taki sposób, aby przekonać niezdecydowanych wyborców i przeciągnąć ich na swoją stronę, nawet gdy poparcie miałoby zaistnieć na zasadzie „mniejszego zła”,

• przypominanie – podkreślanie korzyści związanych z poparciem w wyborach właśnie tej konkretnej osoby czy partii, przypominanie zasług własnych czy klęsk przeciwnika.

Elementy istotne w reklamie politycznej

Strategia reklamowa w polityce kładzie nacisk na wygląd i odbiór psychologiczny. Kształtowany jest nie tylko wizerunek polityka w teraźniejszości, ale i w przeszłości - konieczne jest więc posiadanie „właściwego” życiorysu. Ważna jest również umiejętność reagowania na sytuacje kryzysowe, w tym działania wrogie, mające na celu zdyskredytowanie polityka - zarówno ze strony innych polityków jak i środków przekazu.

W związku z postępującą personalizacją polityki niezwykle istotne jest dobranie polityków-liderów. Prezentacja partii jest faktycznie prezentacją przez polityków, ich decyzji i wypowiedzi, a także odbiór samych polityków w środkach przekazu i przez społeczeństwo.

Równie ważne jest dobrane logo, kolorystyka, materiały na profesjonalnym poziomie; dobre public relations, sprawny rzecznik, udane konferencje prasowe.

Aby zaistnieć i utrzymać się na scenie politycznej trzeba pokazać się nie tylko jako polityk, szef partii czy specjalista - tu działa jeszcze szereg innych "wizji" ukazanych przez reklamę polityczną: domownik, podróżnik, przyjaciel zwierząt, humanista, wyśmienity ekonomista czy po prostu kochający ojciec rodziny.

Zasady reklamy politycznej

Według zasad rządzących reklamą polityczną, aby reklamowany polityk mógł zyskać sobie przychylność społeczeństwa - musi

• wzbudzać sympatię;

• wyrażać się w sposób jasny i konkretny;

• okazywać zainteresowanie i współczucie innym;

• wzbudzać zaufanie;

• prowadzić negocjacje;

• właściwie stosować „mowę ciała”

• oceniać sytuację wielopłaszczyznowo;

• przyznawać się do błędów. 

Funkcje reklamy politycznej

Reklama polityczna pełni dwie podstawowe funkcje: informacyjną (jaki jest kandydat, jaką reprezentuje partię, jaki ma program i poglądy) oraz perswazyjną (skłania wyborców do poparcia polityka czy partii). W funkcji informacyjnej zawiera się system identyfikacji wizualnej (logo partii, wygląd polityka, symbole) oraz leksykalnej (imię i nazwisko polityka, nazwa partii, hasła i slogany).

Środki reklamy wyborczej

Do środków reklamy politycznej zalicza się slogan, logo, dźwięk.

Slogan powinien cechować się sugestywnością, zwięzłością i stanowczością; skierowany do masowego odbiorcy i oddziaływać przede wszystkim na emocje; ważne by łatwo zapadał w pamięć.

Logo znak graficzny, symbol ułatwiający rozpoznanie partii, kandydata, wyróżnienie go spośród innych na rynku politycznym. Szczególna odmiana – logotyp.

Logo to swoisty znak jakości, referencja; ma wywołać pozytywne skojarzenia, a zarazem być bodźcem do podjęcia określonych działań (poparcia/oddania głosu). Nacisk na formę; problem kolorystyki.

Dźwięk - może występować samodzielnie lub jako element przekazu audiowizualnego. Służy wywołaniu określonego (pożądanego) nastroju; często powiązany ze sloganem; oddziaływanie na emocje; utwór samodzielny lub wykorzystywanie przebojów.

Zalety reklamy wyborczej

Reklama polityczna pozwala :

• dotrzeć do olbrzymich mas rozproszonych geograficznie (dzięki reklamie telewizyjnej);

• udramatyzować treści przekazu (szczególnie ważne przy wpływaniu emocjonalnym na wyborcę);

• długofalowo budować wizerunek polityczny;

• wielokrotne ponawianie reklamy daje wyborcy szansę dokładniejszego przestudiowania reklamy;

• reklama polityczna uwalnia od atmosfery presji charakterystycznej dla bezpośredniego kontaktu;

• umożliwia wzmocnienie efektu przekazu reklamowego poprzez wykorzystanie różnych nośników;

• pozwala uzyskać istotną przewagę nad tymi podmiotami, które nie korzystają z reklamy (mogą one pozostać wręcz niezauważone).

Rodzaje reklamy wyborczej

Ze względu na receptory zmysłów, które są angażowane podczas odbioru przekazywanych treści, można dokonać podziału reklamy politycznej na audiowizualną, wizualną i audytywną.

• reklama audiowizualna — w tym przypadku głównym medium i nośnikiem reklamy jest telewizja, ale zaliczymy do niej również kino, filmy wideo, komputerowy system multimedialny, Internet. Do środków wpływania na wyborcę należą także spoty reklamowe (w ramach przyznanego czasu antenowego w kampanii lub płatne).

W reklamie audytywnej głównym nośnikiem reklamy jest radio. Obecnie przyjmuje się, że przekaz audytywny ma raczej wzmacniać i posiłkować inne formy reklamy. Oprócz medium jakim jest radio wykorzystuje kasety magnetofonowe i płyty. Coraz większą rolę w odniesieniu do elementu perswazyjnego odgrywa telemarketing.

Reklama wizualna oddziałuje na receptory wzroku i dzieli się na:

• reklamę prasową;

• reklamę zewnętrzną, w ramach której wyróżnia się reklamę stałą (billboardy, plakaty) i ruchomą (na środkach transportu, w powietrzu);

• reklamę z zakresu marketingu bezpośredniego.

Ponadto można wyróżnić tu reklamę kontrolowaną i niekontrolowana — związaną z prowadzeniem kampanii negatywnej i rozpowszechnianiem treści dezawuujących konkurenta.

Komunikowanie polityczne – wykład 7

Marketing polityczny i wyborczy

Marketing jako niezbędny współcześnie element funkcjonowania praktycznie każdej dziedziny i organizacji. Usługi oferowane przez podmioty publiczne (w tym polityczne) mają charakter produktu dostarczanego nabywcy, który występuje w roli klienta; w sytuacji konkurencji stosowanie marketingu jest niezbędnym elementem funkcjonowania i odnoszenia sukcesu, rozumianego również jako możliwość utrzymania się na rynku (politycznym).

Marketing klasyczny a marketing polityczny/wyborczy

Podstawowe różnice między marketingiem handlowym a marketingiem wyborczym:

• podmiot gospodarczy a podmiot polityczny

• specyfika produktu

• cykliczność marketingu wyborczego

• specyfika umowy między nabywcą a sprzedawcą

• regulacje prawne dot. prowadzenia transakcji na rynku (ekonomicznym) i rynku wyborczym

• Rola państwa

• Koszty kampanii

• Sponsoring

• Kampania negatywna

• Kampania testująca a prawybory

Marketing polityczny a wyborczy

Marketing polityczny – zespół działań mających na celu promocję konkretnej inicjatywy politycznej. Obejmuje prezentację celów działania inicjatora oraz korzyści, jakie odniosą jego stronnicy.

Marketing wyborczy – obejmuje zespół działań prowadzonych na rynku wyborczym mających na celu przedstawienie danego kandydata w najkorzystniejszym świetle przy jednoczesnym wykazaniu, że jego kontrkandydaci są znacznie gorsi.

Elementy współczesnego marketingu politycznego

Elementy niezbędne dla współczesnego marketingu politycznego i wyborczego:  

• TELEWIZJA

• BADANIA OPINII PUBLICZNEJ (SONDAŻE)

• REKLAMA POLITYCZNA (audiowizualna, wizualna, audytywna, interaktywna)

• PUBLIC RELATIONS (?)

Adresaci działań marketingowych

Grupy docelowe, do których adresowane są działania marketingowe:

• dotychczasowi wierni

• dotychczasowi wyborcy konkurencji

• „dziewice polityczne”

• niezdecydowani

Reguły rządzące marketingiem wyborczym

W prowadzeniu kampanii marketingowych, zwłaszcza wyborczych istotne przestrzeganie czterech reguł:

• zasada koherencji

• zasada innowacyjności

• zasada różnicowania (minimalnej pozytywnej różnicy)

• zasada maksymalnego bezpieczeństwa

Komunikowanie polityczne – wykład 8

Kampanie komunikacyjne

Kampania komunikacyjna zespół działań organizacyjnych, komunikacyjnych adresowanych do szerokiej publiczności, fachowo zarządzanych i profesjonalnie przeprowadzanych przez zawodowych komunikatorów, podejmowanych przez instytucje publiczne, prywatne, przedsiębiorstwa, organizacje, stowarzyszenia itp. mających na celu spowodowanie specyficznych i pożądanych skutków u relatywnie dużej liczby osób w określonym czasie.

Współcześnie kampanie komunikacyjne mają charakter kampanii totalnych, ponieważ do ich przeprowadzenia wykorzystuje się wszelkie możliwe kanały komunikowania, a więc kanały komunikowania masowego (mass media), kanały komunikowania sieciowego (poczta elektroniczna, internet, listy i materiały przesyłane klasyczną pocztą, telefony) oraz kanały komunikowania interpersonalnego (bezpośrednie spotkania, konferencje, festyny itd.). Wszystkie wykorzystywane są równocześnie w tym samym czasie na terytorium objętym kampanią, w sposób planowy, zgodnie z przyjętym harmonogramem.

Sposoby klasyfikacji kampanii

Kryterium zasięgu terytorialnego:

• kampanie globalne o zasięgu międzynarodowym - światowe

• kampanie narodowe obejmujące teren jednego państwa

• kampanie regionalne i lokalne

Kryterium grupy docelowej

• kampanie ogólne adresowane do całego społeczeństwa

• kampanie adresowane do wyselekcjonowanej węższej grupy odbiorców (segmentów społeczeństwa wydzielonych ze względu na określone kryterium).

Kryterium tematyki kampanii:

• kampanie polityczne (ukierunkowane na realizację partykularnych interesów partii i ugrupowań politycznych oraz ich liderów)

• kampanie public relations (mające na celu promowanie pozytywnego wizerunku podmiotu

• kampanie reklamowe (zorientowane na sprzedaż artykułów konsumpcyjnych i usług)

• kampanie społeczne (ukierunkowane na realizację interesów ogółu społeczeństwa, promowanie wartości i postaw prospołecznych, walkę z patologiami społecznymi – marketing społeczny).

Kampania polityczna – jest pojęciem nadrzędnym wobec kampanii wyborczej i propagandowej. Ta ostatnia jest najczęściej kojarzona z niedemokratycznymi systemami politycznymi, w których chodzi wyłącznie o realizację celów politycznych nadawców propagandy; kampanie wyborcze uznawane za charakterystyczne dla demokracji, choć podkreślić trzeba, że wykorzystuje się w nich techniki propagandowe.

Klasyfikacja kampanii politycznych

Szeroko rozumiane kampanie polityczne można analizować w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym.

Ujęcie podmiotowe – zakłada, że na sukces wyborczy wpływają dwa podstawowe czynniki: stan posiadania partii (zasoby zarówno finansowe, jaki i organizacyjno-personalne) oraz zjawisko tzw. wolnych jeźdźców. Typy kampanii w ujęciu podmiotowym:

Biorąc pod uwagę te dwa kryteria możliwe wyróżnienie czterech typów kampanii w ujęciu podmiotowym:

• kampanie, w których wysokim zasobom towarzyszy zjawisko wolnych jeźdźców;

• kampanie, w których występują wysokie zasoby, ale brak zjawiska wolnych jeźdźców;

• kampanie, w którym niskim zasobom towarzyszą „wolni jeźdźcy” ;

• kampanie pozbawione obu elementów.

W ujęciu przedmiotowym analizując kampanię bierze się pod uwagę dwa kryteria: styl zarządzania kampanią (profesjonalny lub nie) oraz techniki komunikowania z otoczeniem (kontakt interpersonalny z elektoratem lub przez mass media). Na tej podstawie wyodrębnić można następujące metody prowadzenia kampanii politycznych:

Typy kampanii w ujęciu przedmiotowym

• marketingowo zorientowane kampanie polityczne;

• kampanie polityczne zorientowane na mass media;

• profesjonalnie zorientowane kampanie wyborcze;

• kampanie polityczne rozbudowanych „machin” partyjnych

• zdaniem niektórych można też wyróżnić tzw. komunikowanie medialne

Kampania wyborcza jest jedną z form komunikowania politycznego, rozgrywającą się od momentu ogłoszenia decyzji o przeprowadzeniu wyborów do uregulowanego przepisami momentu – albo samego aktu wyborczego, albo określonego dnia poprzedzającego sam akt głosowania W przeprowadzaniu kampanii wyborczych zachodziły istotne zmiany, związane przede wszystkim z kwestiami dominującego typu mediów i rozwoju technologicznego.

W kampanii wyborczej wyróżnia się trzy fazy:

1. Faza wstępna, która obejmuje zebranie informacji dot. czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz określenie celów kampanii.

2. Faza planowania, w której następuje proces wypracowywania strategii; w fazie tej w oparciu o informacje i decyzje podjęte w I fazie odpowiedź na 4 pytania: 1) kim jest/ kim są konkurenci; 2) w jakim stylu będzie prowadzona kampania rywali; 3) jakie są odczucia opinii publicznej; 4) na kogo i dlaczego będą głosować wyborcy/ dlaczego nie będą głosować.

Faza wdrożeniowa, w ramach której musi zostać stworzony profesjonalny projekt kampanii, co oznacza konieczność:

• uruchomienia sztabu wyborczego

• stworzenia strategii i taktyki wyborczej, jak też wyboru właściwej ze względu na treść i cel oraz kryterium przedmiotowe i podmiotowe

• zorganizowania/zdobycia funduszy

• ustalenia tematów kampanii, opracowania kalendarza

• wdrożenia technik marketingowych w tym przygotowania projektów i założeń dot. prezentacji kandydata i jego strategii (czas i sposób) i wykorzystania mediów.

Podmioty istotne w kampanii wyborczej

Komitet wyborczy - zespół osób działających na rzecz kandydata do organów władzy publicznej ; jest to podmiot formalny, działający od momentu zarejestrowania do momentu wyborów..

Sztab wyborczy – miejsce w którym podejmowane są najważniejsze decyzje Zadaniem sztabu jest przede wszystkim sprawowanie kontroli poprzez spełnianie jej dwóch głównych funkcji: koordynowania i monitorowania. Ta grupa osób decyzyjnych nie jest podmiotem z punktu widzenia prawa.

Członkowie organizacji – profesjonalni i wolontariusze

Pełnomocnik wyborczy – osoba uprawniona do występowania na rzecz i w imieniu komitetu wyborczego. Odpowiedzialna jest za wszelkie czynności dokonywane z ramienia komitetu wyborczego z wyjątkiem odpowiedzialności finansowej.

Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego jest odpowiedzialny za prowadzenie gospodarki finansowej komitetu, a w szczególności za ewidencjonowanie wpływów i wydatków oraz sporządzenie sprawozdania finansowego i przedłożenie go właściwemu organowi wyborczemu w ustawowo określonym terminie; ponosi odpowiedzialność karną za zawinione naruszenie zakazów i ograniczeń w pozyskiwaniu i wydatkowaniu środków

Doradcy polityczni – specjaliści z różnych dziedzin, wynajmowani przez polityków i sztaby wyborcze, świadczący usługi w zakresie: kreowania wizerunku politycznego, przygotowywania do wystąpień publicznych i do spotkań z dziennikarzami, w zakresie politycznego savoir-vivre`u, podejmowania ważnych decyzji politycznych, przygotowywania tekstów przemówień i wystąpień publicznych, szkoleń dla pracowników biur politycznych; decydują o zatrudnianiu bądź nie konsulatntów.

Media relations

Pięć kluczowych pytań:

• KTO? (Jak oceniany jest dotychczasowy wizerunek organizacji? Kim jesteśmy w mediach?)

• CO? (Jakiego przekazu oczekują odbiorcy/publiczności – i same media?)

• KOMU? (Kim są publiczności organizacji?)

• JAKIM ŚRODKIEM? (Jakie medium preferują odbiorcy?)

• Z JAKIM SKUTKIEM? (Jakie cele chce osiągnąć organizacja?)

Od strony praktycznej:

pseudowydarzenie (przyciąganie mediów)

news (przebicie się do mediów)

„dyskusja” („przedłużanie życia” news`a)

SPIN

Cztery złote elementy/zasady

• S – SKUTECZNOŚĆ

• P – PROSTOTA

• I – INFORMACJA – przyciąga i budzi zainteresowanie

• N – NIESPODZIANKA – wprowadzenie elementu zaskoczenia

Spindoktorzy i wybrane techniki spinowania: wybieranie wisienek; selektywne użycie faktów; zaprzeczenie bez zaprzeczenia; nieudowodnione prawdy; eufemizmy; opóźnienie w publikowaniu złych wiadomości, w celu możliwości ukrycia ich w cieniu ważniejszych lub pozytywnych wydarzeń.

Pokazujemy pewne elementy, ale nie wszystkie.

Komunikowanie polityczne – wykład 9

Kampania wyborcza

Ewolucja kampanii wyborczych

Ewolucja środków komunikowania, zmiany w sposobie finansowania podmiotów polityki, przeobrażenia komunikowania masowego powodują zmiany w przebiegu i charakterze prowadzonych kampanii politycznych/ wyborczych. Biorąc pod uwagę te kryteria wyróżnia się kampanie premodernizacyjne, modernizacyjne i postmodernizacyjne.

Kampania premodernizacyjna (określana jako kampania ukierunkowana na partie) do początku lat 50. XX w w USA i do lat 60. i 70. w pozostałych krajach. Jej cechy to:

• powszechne stosowanie materiałów drukowanych;

• wysoki stopień decentralizacji, niski poziom standaryzacji, żywiołowość ;

• wykorzystywanie indywidualnych form bezpośredniej promocji przede wszystkim z udziałem samych członków partii i wolontariuszy;

• organizowanie parad, zabaw i konkursów demonstrujących przygotowaną ofertę wyborczą;

• tworzenie form identyfikacji partii/kandydata na zróżnicowanym tle ofert innych konkurentów;

• stosowanie billboardów, plakatów i reklam prasowych w celu wdrożenia, przypomnienia i podtrzymywania apelu wyborczego.

Kampania modernizacyjna

Lata 80. i 90. XX w. w USA; w pozostałych krajach nadal; określana jako kampania zorientowana na kandydata; jej cechy to:

• centralizacja działań na poziomie ogólnokrajowym i standaryzacja czynności reklamowo-promocyjnych;

• wysoki stopień technicznego oraz organizacyjnego przygotowania działań bezpośrednich (rozdawanie wyborcom broszur, ulotek, gadżetów);

• nacisk na pośredni kontakt partii/kandydata z wyborcą – telewizja, radio i prasa jako podstawowe kanały komunikowania;

• wzrost znaczenia etatowych pracowników partii i zatrudnianych przez partię/kandydata fachowców i ekspertów od marketingu wyborczego;

• wysokie koszty prowadzenia kampanii;

• miernikiem profesjonalizmu kampanii prowadzonej przez poszczególne podmioty rywalizacji jest stopień oglądalności telewizyjnych przekazów politycznych.

Kampania postmodernizacyjna

Kampania rozwijana od lat 90. XX wieku, określana jako zorientowana na wyborcę, wykorzystująca najnowocześniejsze techniki telekomunikacyjne; realizowana głównie w USA. Jej cechy to:

• decentralizacja działań której jednak towarzyszy wysoki stopień koordynacji działań w terenie;

• niższy niż w przypadku kampanii modernizacyjnej stopień standaryzacji kampanii wyborczej;

• kampania permanentna – stały charakter oddziaływań mających na celu pozyskanie wyborców;

• regionalizacja a nawet lokalizacja przekazu medialnego i zindywidualizowanie kanałów komunikacyjnych na poziomie terytorialnym;

• ograniczanie roli partyjnych urzędników w procesie planowania, przygotowywania, organizowania i kontrolowania kampanii; na czoło wysuwają się płatni, niezależni doradcy polityczni, zwłaszcza konsultanci

Kampania negatywna

Kampania negatywna jako specyficzna forma kampanii politycznej, głównie wyborczej. Ma na celu nie tylko zdyskredytowanie przeciwnika, ale również – co okazuje się największym problemem – pozyskanie przychylności elektoratu, co okazuje się najtrudniejsze – można ewentualnie, choć niekoniecznie spowodować odebranie głosów kontrkandydatowi, ale nie można spowodować by te głosy przeniesione zostały na nas. Przyjmuje się, że kampania wyborcza może być uznana za negatywną, jeśli ponad 60% podejmowanych przez kandydata działań ma charakter negatywny. Dwa główne typy kampanii negatywnych: porównawcze (odnoszące się bezpośrednio do rywali politycznych) oraz kampanie ujawniające prawdę o konkurentach. Flip-flop jako jedna z najczęstszych technik kampanii negatywnej.

Zasady prowadzenia kampanii negatywnej

Skuteczność kampanii negatywnej zależy od uwzględnienia przy jej prowadzeniu czterech zasad:

• Nie stosować pod koniec kampanii.

• Zachować pozory obiektywizmu.

• Unikać – zwłaszcza w przypadku Europy – bezpośredniej, ostrej kampanii porównawczej.

• Brak stempla nadawcy.

Jak sobie radzić z kampanią negatywną?

Możliwe strategie reagowania na kampanię negatywną:

• brak reakcji;

• podtrzymywanie własnego stanowiska w sprawach merytorycznych przy równoczesnym przeciwdziałaniu skutków ataku;

• podjęcie wyzwania i kontratak;

• zaciemnianie;

• odpieranie ;

• zaprzeczanie ;

• przyznanie się do zarzucanych błędów, połączone z usprawiedliwieniem;

• wyznanie grzechu i akceptacja, (czasem wręcz wzmocnione prośbą o „pokutę”).

Komunikowanie polityczne - wykład 10

Wpływ zmian w komunikowaniu politycznym na funkcjonowanie partii politycznych.

Partia polityczna → wyspecjalizowana organizacja społeczna posiadająca określony program będący podstawą uzyskania szerszego poparcia społecznego i zdobycia dzięki niemu władzy i/lub maksymalizacji pozycji w systemie politycznym. Współcześnie bardzo mocny nacisk na znaczenie wyborów dla funkcjonowania partii politycznych; niektóre definicje wręcz sprowadzają pojęcie partii do poziomu organizacji uczestniczącej w wyborach; udział w nich jako podstawowa funkcja partii, której niejako "pochodnymi” są rządzenie i wpływ na politykę państwa.

Funkcje współczesnych partii politycznych:

Partia jako element/ ogniwo łączące obywateli z systemem politycznym (wejście, konwersja, wyjście).

Cztery typy partii – ogniw:

• partycypacyjne – oparte o demokrację, działacze i szeregowi członkowie mają coś do powiedzenia w kwestii kształtu programu,

• wyborcze – główną rolę odgrywają liderzy partyjni, którzy są lokomotywą wyborczą,

• klientelistyczne – kiełbasa wyborcza,

• kierowniczo-nakazowe (charakterystyczne dla systemów niedemokratycznych) – może nadzorować społeczeństwo, czy wpływać na gospodarkę.

Partie realizują funkcje: selekcji kandydatów; integracyjno-ekspresyjną; udziału w rządzeniu.

Ewolucja partii politycznych jako podmiotu rynku wyborczego

Finansowy aspekt kampanii wyborczej

Finansowanie przedmiotowe i podmiotowe

Sponsorzy indywidualni:

• fundatorzy aksjologiczni – ze względu na programowe wartości etyczne,

• fundatorzy programowi – wczytujący się w programy,

• fundatorzy partyjni – charakterystyczne w USA,

• fundatorzy osobowościowi – liczy się satysfakcja z tego, że wpłacili na partię,

• fundatorzy władczy – chcą mieć kontrolę i wpływ.

Trzy główne strategie wydatkowania środków w kampanii: eskalacyjna, uderzeniowa i falowa.