WYKŁAD 2

Komunikacja niewerbalna

Komunikacja niewerbalna używa środków niejęzykowych:

Gesty, mimika, pantomimika, ton i wysokość głosu, postawa ciała, posługiwanie się przestrzenią (proksemika), dotyk,

Cele komunikacji niewerbalnej:

• Przekazywanie emocji i intencji

• Regulacja interakcji

• Pokazanie zażyłości

• Pokazanie stosunków dominacji i kontroli

• Wspomaga osiąganie celów

• Zastępuje komunikację werbalną (tam gdzie to konieczne)

Twarz

Mimika - zmiany emocji

• Mięsień jarzmowy (zygomatic)

• Mięsień ściągający brwi (corrigator)

Mięśnie te mogą być poruszane zarówno spontanicznie i bez kontroli wolicjonalnej ale także w sposób celowy

• Badania Izarda (1975).

Paul Ekman (1972)

• Opisał precyzyjnie wyraz mimiczny odpowiadający poszczególnym emocjom:

Szczęście, zdziwienie, strach, smutek, gniew, wstręt (pogard)

• FACS (Facial Action Coding System) - 46 wyrazów twarzy z opisem mięśni

Orbicularis oris - mięsień okrężny ust

Orbicularis oris

Masseter (żwacz),

rozluźniony Temporalis (skroniowy)

Pterygoid (skrzydłowy)

http://www.cio.com/article/facial-expressions-test

Czy mimika tylko odzwierciedla emocje?

Kraut i Johnston (1979) podczas gry w kręgle ludzie uśmiechają się ale nie w momencie strącenia dużej liczby kręgli tylko wtedy, gdy odwracają się do znajomych z którymi grają.

	Uderzenie	Brak trafienia
Do ludzi	42%	28%
Do kręgli	4%	3%

Kontakt wzrokowy

Pokazuje relacje lubienia, oraz status osoby

Dovidio i Ellyson (1985) - osoby o niższym statusie częściej się patrzą na te o wyższym statusie.

Henley i Harman (1985) - kobiety maja tendencję do częstszego spoglądania na innych niż mężczyźni

Dovidio, Ellyson, Keating, Heltman i Brown (1988) - ważna jest nie tylko płeć ale także status :

• Mężczyźni eksperci częściej patrzą gdy mówią, ale rzadziej gdy słuchają

• Kobiety eksperci wykazują ten sam schemat, gdy partner rozmowy ma niższy status

• Gdy kobieta i mężczyzna mają identyczny status to wtedy mężczyzna więcej patrzy gdy mówi niż gdy słucha a kobieta odwrotnie

Gesty

Emblematy - gesty o specyficznym znaczeniu, często zastępujące słowa lub wyrażenia, specyficzne kulturowo, uwaga na różnice międzykulturowe

Gesty ilustrujące - gesty dopełniające przekaz werbalny

Ruchy automanipulacyjne - bawienie się rekwizytem, włosami, drapanie się , przecierane oczu

Gesty te różnią się stopniem kontrolowalności

Dotyk

• Przekazuje emocje (pozytywne lub negatywne, w tym agresję)

• Zabawowy

• Próba sprawowania kontroli

• Rytualny

• Związany z zadaniem

Cusco i Wetzel (1984)

• Badanie w warunkach naturalnych

• Gdy kelnerka przypadkowo dotknęła ręki klienta to otrzymywała większe napiwki niż wtedy, gdy nie dotknęła.

• Jakie dodatkowe czynniki mogą tutaj mieć znaczenie?

Whitcher i Fisher (1979)

• Badania w szpitalu przed ważnym zabiegiem operacyjnym.

• Losowo dobrana grupa badanych była delikatnie dotknięta przez pielęgniarkę zaraz przed zabiegiem

• Kobiety, które doświadczyły dotyku po zabiegu czuły się znacznie lepiej (doświadczenie subiektywne) i miały niższe ciśnienie krwi (fizjologiczna miara napięcia lękowego)

• Mężczyźni, którzy zostali dotknięci przez pielęgniarkę czuli się znacznie gorzej i mieli wyższe ciśnienie krwi.

Burgoon, Buller, Woodall (1989)

Na ile przyjemny jest dotyk innych ludzi?

• Mężczyźni uważają za przyjemny dotyk bliskiego przyjaciela mężczyzny jeśli ogranicza się od pasa w górę i od kolan w dół. Bliska przyjaciółka lepiej, żeby nie dotykała głowy oraz nóg od kolan w dół (to są regiony w których dotyk jest umiarkowanie przyjemny

Mężczyźni uznają, że jeśli obcy mężczyzna dotyka ich rąk i ramion to nie jest to nieprzyjemne. Obca kobieta może dotykać całego ich ciała

• Kobiety uważają za przyjemny dotyk przyjaciela mężczyzny bez względu na miejsce a przyjaciółki tylko w okolicach głowy i rąk oraz przyjemny w umiarkowanym stopniu w okolicach ramion i łydek.

Kobiety uznają, że inna kobieta może dotykać ich rąk. Obcy mężczyzna najlepiej żeby ich nie dotykał a jeśli już musi to omijając korpus.

Heslin (1978)

• Mężczyźni częściej niż kobiety odczytali dotyk jako niosący seksualne konotacje

• Uwaga na różnice kulturowe

Taniec „cheek to cheek” w USA

Dystans-Proksemika

Hall (1966)

Strefy przestrzenne dla kultury zachodniej:

• Strefa intymna do 0,5 m.

• Strefa osobista do 1,25 m.

• Strefa społeczna do 4 m.

• Strefa publiczna do 8 m.

Afilacyjna teoria równowagi (Aryle i Dean 1965, Patterson 1973)

• Gdy pojawiają się wymuszone sygnały intymności w jednej modalności to słabną te w innej modalności

Efekt windy - ludzie zmuszeni do stania blisko siebie nie patrzą sobie w oczy.

Uśmiech spontaniczny Vs uśmiech sztuczny

Mięśnie wokół oczu:

• orbicularis oculi,

• pars orbitalis

Dlaczego trudno kontrolować własną ekspresję mimiczną?

Brak informacji zwrotnej -nie widzimy własnej twarzy

Część ekspresji mimicznej jest niezależna od naszej woli.

Wykrywanie kłamstw

• Dwa rodzaje kłamstwa: fałszowanie i ukrywanie

• Wskaźniki werbalne - nielogiczne konstrukcje, zawikłane, dłuższe przerwy, więcej błędów językowych

• Nieodpowiednie emblematy, większa liczba gestów ilustrujących i ruchów automanipulacyjnych, częstsze zmiany pozycji ciała, mruganie, inny intonacja, barwa głosu

• Częste mikroekspresje, ekspresje stłumione, asymetria wyrażanych uczuć

Ryzyko Brokawa

Błąd Otella

Hierarchia kontrolowalności (Brown 1986)

1. Przekaz werbalny - komunikaty językowe

2. Mimika twarzy

3. Ciało-ręce-nogi-stopy

4. Właściwości głosu

Komunikacje werbalna Vs niewerbalna

• Argyle (1971)

• Przekaz werbalny (przyjazny vs nieprzyjazny) - przyjazny zachęcał do kontaktu po zakończeniu badania, uważał go za osobę ciekawą

• Przekaz niewerbalny (przyjazny vs nieprzyjazny)

• Przyjazny: ciepły, miły ton głosu, otwarta postawa ciała, szeroki uśmiech

• Nieprzyjazny: ostry ton głosu, zmarszczone czoło, spięta postawa

• Wyniki: gdy przekaz niewerbalny niezgodny z werbalnym to ważniejszy dla postawy wobec eksperymentatora okazuje się przekaz…NIEWERBALNY

---