WYKŁAD 6

Czym jest grupa?

• Wspólny los (Lewin 1948)

• Formalna lub ukryta struktura społeczna - relacja statusu i ról (Sherif i Sherif 1969)

• Ludzie pozostający ze sobą w bezpośredniej interakcji („twarzą w twarz”) (Bales 1950)

• Duże grupy (wspólny los)

• Małe grupy (struktura oraz interakcja)

Subiektywna ocena - autokategoryzacja - jednostka spostrzega siebie jako członka grupy społecznej (Tajfel 1981, Turner 1982)

Ale jak zatem o istnieniu grupy dowiadują się inni? Skąd wiadomo do jakiej grupy ktoś należy?

• Podejście Browna - grupa to dwie lub więcej osób, które określają się jako jej członkowie a jej istnienie jest rozpoznawane przez przynajmniej jakąś inną jednostkę

Ale co wtedy z masonami i innymi tajnymi stowarzyszeniami?

Czy grupa to zestaw jednostek?

Allport (1962)

Czy grupa ma jakaś specyfikę? Jakieś unikalne procesy? Zjawiska?

Nurt redukcjonistyczny - grupa to nic więcej jak zestaw jednostek - wiedza grupy jest sumą wiedzy jednostek na dany temat

Le Bon (1896) i McDougall (1920) - „umysł grupowy”

Czy można zbadać „umysł grupowy”?

Ten konstrukt pozostaje zatem wątpliwy Allport (1962)

Asch, Sheriff, Lewin, Mead

grupa to taka struktura, która charakteryzuje się unikalnymi właściwościami - pewne procesy nie występują w przypadku jednostek

Tajfela (1978)

Jak odróżnić procesy grupowe od interpersonalnych?

1. Obecność dwóch łatwo rozpoznawalnych kategorii społecznych

2. Zmienność zachowań w obrębie każdej z grup jest słabo zróżnicowana

3. Zmienność zachowań wobec członków grupy obcej jest słabo zróżnicowana

Wniosek Tajfela: zachowanie społeczne człowieka można rozpatrywać jako kontinuum interpersonalne - grupowe

Tożsamość - Turner (19

• Człowiek może się przełączać z zachowań grupowych na interpersonalne - Romeo i Julia

Proces nagłego przełączania zachowania jest możliwy dzięki zmianie obrazu własnej osoby: tożsamość osobista - właściwości personalistyczne i idiosynkratyczne

tożsamość społeczna - przynależność grupowa

Eksperyment Doise, Deschamps i Meyer (1978)

Dzieci oglądały zdjęcia chłopców i dziewcząt i miały określać jakimi cechami charakteryzują się osoby ze zdjęć - zaznaczały przymiotniki, które dobrze opisują dziecko ze zdjęcia.

Dwie grupy:

1. Pierwsza grupa wiedziała, że będzie oceniać zdjęcia dziewcząt i chłopców

2. Druga grupa nie wiedziała, że będzie oceniać też drugi zestaw

Wyniki:

• W grupie eksperymentalnej wybierane przymiotniki były bardziej jednorodne w obrębie danej grupy płciowej a bardziej zróżnicowane między grupami niż w grupie kontrolnej.

• W grupie kontrolnej dzieci opisywały zdjęcia z pierwszego zestawu bardziej idiosynkratycznie - dostrzegały mniej różnic między dziewczętami i chłopcami a mniej podobieństw w obrębie poszczególnych grup.

Badanie Deautsch i Gerard (1955)

• Ocena długości odcinków - konformizm

• Tendencja do błędnej oceny długości odcinków była tym silniejsza, gdy uczestnicy badania zostali zdefiniowani jako grupa o jasno określonym celu.

Grupa a tłum

Le Bon (Psychologia tłumu)

Teza: w tłumie jednostki ulegają regresji do prymitywnych lub instynktownych form zachowania - czy dotyczy to każdego tłumu? (tłum kibiców piłkarskich, tłum „moherowych beretów” )

Teoria deindywiduacji Zimbardo (1969)

• Anonimowość, rozproszenie odpowiedzialności, wielkość grupy

• Prowadzi to do utraty tożsamości i zmniejszenia dbałości o społeczną ocenę czynów

Tłum

Doprowadzenie do homogenizacji grupy wzmaga impulsywne, regresywne, irracjonalne zachowania np wojsko

Watson (1973) - dane etnograficzne

Upodobnianie się wojowników do siebie poprzez malowanie twarzy i ciała, przywdziewanie masek i identycznych strojów jest częstsze w takich kulturach w których akceptowane są wyjątkowo agresywne działania wobec wrogów

Diener (1979)

Czy zawsze silna grupa oznacza deindywiduację?

Branie udziału w aktywnościach w których celem jest stworzenie spójności grupowej może prowadzić do zaangażowania członków grupy w bardziej niekonwencjonalne i rozhamowane zachowania w porównaniu z grupą, w której wstępne doświadczenia sprzyjały uzyskaniu większej samoświadomości

Czy na pewno „umysł grupowy”?

Diener uważa, że ważniejsze jest to, jakie są normy grupowe - deindywiduacja to wyłączenie norm indywidualnych na rzecz norm grupowych. Słabnie kontrola zachowania związana z samoregulacją z rośnie kontrola bezpośrednia środowiska.

Można jednak sądzić, że utrata samoświadomości nie jest całkowita, gdyż dochodzi do wygaszenia zachowań tłumu

Tłum stajacy naprzeciw policji zaczyna walczyc a ten który ma do dyspozycji pomidory zaczyna się nimi obrzucac.

Reicher (1984)

Zwykle tłum formuje się przeciw czemuś (kibice przeciw policji, strajki i łamistrajki, kibice Legii przeciw kibicom Widzewa)

Teza:

Ludzie w tłumie przyjmują nową tożsamość a nie stają się anonimowi a więc nie zanika ich tożsamość a raczej przesuwa się w kierunku tożsamości grupowej

Stawanie się członkiem grupy

Gdy staniemy się członkiem grupy zmienia się nasz sposób pojmowania siebie - obraz „ja” (self concept)

Stajemy też w opozycji do „starych” członków grupy (Moreland 1985) - komunikujemy się częściej z „nowymi” i chętniej się w nimi zgadzamy

Levine i Moreland (1994)

Ludzie starają się przystąpić do takich grup by maksymalizować zyski i minimalizować straty

Tylko jak to oszacować?

• Poprzednie doświadczenia z grupami

• Nadmierny optymizm - ja więcej zyskam z tej grupie niż inni

• Zjawisko odbicia rebound - im większy optymizm przed wejściem do grupy tym szybciej następuje rozczarowanie i rezygnacja

Zgodnie z koncepcją wymiany społecznej Homansa

Inicjacja do grupy

Rytuały przejścia - van Gennep (1960)

Ceni się nową grupę bardziej, jeśli rytuał był trudny - dysonans poznawczy - skoro się tak namęczyłem żeby wejść do grupy to teraz muszę uznać, że było warto (Eksperyment Aronson i Mills 1959, Eksperyment z szokami elektrycznymi Gerard i Mathewson 1966)

• Zmiana tożsamości - umiera stare „ja”

• Widoczne sygnały nowego „ja” - zmiana stroju, sposobu zachowywania się,

Aronson i Mills trzy grupy: pretest przed dyskusja grupowa o psychologii seksu

Surowa inicjacja - czytanie na głos powieści pornograficznej, umiarkowane - pięć słów związanych z seksem ale nie obscenicznych

Brak - nie było tekstu

Potem wszyscy słuchali nudnego tekstu o życiu seksualnym zwierząt

Krytyka:

Może dziewczyny czytające powieść pornograficzną były pobudzone seksualnie i dlatego oceniały grupę lepiej? Może później miały poczucie ulgi, ze dyskusja grupowa nie jest taka straszna jak wskazywał to pretest

Badanie Gerard i Mathewson.

Wstrząsy były przedstawiane jako inicjacja lub badanie psychologiczne

Paradygmat grupy minimalnej

Osoby oceniały zestaw obrazów i wybierały te, które im się podobają

Następnie informowano badanych czyje obrazy najczęściej im się podobały (Klee i Kandinsky). Jako efekt podziału na grupy pojawia się faworyzacja członków własnej grupy.

Podobieństwo losu

Rabbie i Horwitz (1969) - 112 osób badanych

• Dzieci podzielono na dwie grupy: „zielonych” i „niebieskich” (etykietka grupy)

• Część osób w danej grupie dzięki rzutowi monetą miała otrzymać radyjka, część nie (warunek „wspólny los”),

• Część grup nic nie wiedziała o losowaniu (warunek kontrolny).

Dzieci, które miały „wspólny los” oceniały członków własnej grupy bardziej pozytywnie

• Rabbin i Horwitz uznali, że prosta klasyfikacja nie wystarczy.

Jednak, gdy powiększyli liczbę badanych okazało się, że kategoryzacja zmienia widzenie innych i siebie ale nie tak silnie jak etykietka + wspólny los.

Współzależność zadaniowa

Lewin (1948) wspólny los ważny, ale dużo ważniejsze wspólne cele (MIT).

• Grupa jest tak silna jak najsłabszy jej uczestnik (gdy komplementarność)

Deutsch (1949) - hipoteza: w warunkach współzależności pozytywnej ludzie będą sobie pomagać, lubić się a grupa będzie silnie dążyć do celu. Grupę będzie też cechować intensywna komunikacja i wyższa produktywność

Badania Deutscha (1949)

• Studenci

• Ocena grupowa - na podstawie osiągnięć ich grupy na tle innych (współzależność pozytywna)

• Ocena indywidualne na podstawie tego jak wypadną na tle swojej grupy (współzależność negatywna)

• Pięciotygodniowa praca nad zagadkami logicznymi i społecznymi

• Ocena poziomu wykonania, opis postaw wobec zadania i członków grupy

Wyniki:

Wspolzaleznośc pozytywna - mniejsza agresja, bardziej poztywne oceny kolegów, wieksza porduktywnosc, intensywniejsza komunikacja

Kooperacja lepsza

• Rosenbaum 1980 - budowanie wieży

• Johnson 1981 - przegląd badań

Na 109 badań w 65 wykazano lepszą produktywność w sytuacji kooperacji, w 8 w sytuacji rywalizacji. =>Tak samo w sytuacjach szkolnych

Realizacja zadań a utrzymanie relacji

• Grupa z Harvardu (Bales i współpracownicy)

W odróżnieniu od Lewina i Deutscha, którzy komunikacja analizowali formalnie postanowili zbadać przebieg relacji jakościowo (funkcja)

• Podział zachowań na zadaniowe i instrumentalne

Grupa ma naturalną skłonność do równowagi (Akcja - reakcja), równa proporcja działań instrumentalnych i zadaniowych

Fazy pracy grupowej

• Orientacja (dużo komunikacji)

• Ocena

• Kontrola (aktywność społeczno-emocjonalna)

Bales skategoryzował zachowania w relacjach zadaniowych i zaproponował system kodowania (IPA - interaction process analysis)

• Akt - wypowiedź werbalna, wokalizacja niejęzykowa, zachowania niewerbalne

ICP

Analiza ilościowa

Kodowanie zachowań

• Jakie zachowania występują w grupie - (profil procentowy)

• Jakie zachowania występują u danej osoby (profil procentowy)

• Ile czasu zajmują poszczególne grupy aktów interakcji w danej grupie - profil grupowy

• Ile czasu zajmują poszczególne grupy aktów interakcji danej osobie w grupie - profil indywidualny

Czy taka technika jest dokładna?

Obserwatorzy osiągają dokładność po trzech, czterech miesiącach treningu

Jak szacowano tę dokładność?

1. Ocena tego samego materiału przez różnych obserwatorów powinna być….

2. Zmiana w obrębie grupy powinna prowadzić do zmiany ocen obserwatorów

Konkluzje w badań tą metodyką

Hare (1976) i McGrath (1984) - podsumowanie badań w tym nurcie

• Poszczególni członkowie grupy różnią się częstością zachowań komunikacyjnych, Ci którzy mówią częściej zyskują też więcej uwagi innych

• Lider mówi dużo - tym więcej im większa grupa

• 
  Grupa laboratoryjna

Problem z ICP

• Analiza funkcjonalna nie określa, czy grupa była produktywna.

• Analiza jest bardzo trudna do przeprowadzenia - pracochłonna - długotrwałe szkolenie, ważna precyzja kodowania

---