WYCHOWAWCA

Prawie każdy czynny nauczyciel pełni funkcję wychowawcy klasy. Uczy swego przedmiotu, a oprócz tego zajmuje się najróżniejszymi sprawami, dotyczącymi jednej z klas. Wychowawcą klasy jest się „z urzędu”. Dysponuje się również „urzędowym” przydziałem czasu - 1 godzina tygodniowo.
ZADANIA WYCHOWAWCY:

Osobą szczególnie znaczącą jest wychowawca klasy. Nauczyciel, wychowawca, opiekun to przewodnik ułatwiający poznanie świata, przyswajanie wiadomości, doświadczony doradca kładący nacisk na wyzwalanie inicjatyw podopiecznych, wdrażający ich do samodzielności i twórczej aktywności, czuwający nad zdrowiem fizycznym i psychicznym. Prawie każdy czynny nauczyciel pełni funkcję wychowawcy klasy. Uczy swego przedmiotu, a oprócz tego zajmuje się najróżniejszymi sprawami, dotyczącymi jednej z klas. Wychowawcą klasy jest się „z urzędu”. Dysponuje się również „urzędowym” przydziałem czasu - 1 godzina tygodniowo.
Podstawowymi zadaniami organizacyjnymi wychowawcy względem uczniów są: poznanie zespołu swej klasy i każdego ucznia oraz jego środowiska rodzinnego, wybór samorządu klasowego, zaktywizowanie wszystkich uczniów w życie klasy i szkoły, opracowanie planu imprez klasowych i wycieczek, systematyczna kontrola frekwencji, analiza postępów w nauce. Spośród nich na plan pierwszy wysuwa się obowiązek poznania zespołu klasy i o szczególnych uczniów. Podstawą dobrze zorganizowanego procesu opieki jest wnikliwa znajomość ucznia, jego potrzeb i możliwości, zainteresowań, uzdolnień, a także warunków środowiskowych, w jakich żyje i wychowuje się. Systematyczne gromadzenie danych o wychowanku poprzez obserwację, ankietę, wywiad, rozmowę z nim samym, rozmowę z nauczycielami i rodzicami, umożliwia wykrycie przyczyn jego aktualnego zachowania i planowego zorganizowania procesu wychowawczego i opieki.

Nauczyciele i wychowawcy klas:

1. Realizują zawarte w Szkolnym Programie Wychowawczym, Szkolnym Programie Profilaktyki oraz w Planach Pracy Wychowawcy Klasowego.

2.Systematycznie prowadzą edukację prozdrowotną, promocję zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia wśród uczniów na godzinach do dyspozycji wychowawcy, na zajęciach pozalekcyjnych, zajęciach w świetlicy szkolnej, kołach zainteresowań.

3.Realizują zagadnienia dotyczące zapobieganiu narkomanii w ramach przedmiotów, których podstawy programowe uwzględniają te zagadnienia oraz ścieżek: edukacji prozdrowotnej i wychowania do życia w rodzinie.

4. Uczestniczą w WDN oraz kursach, szkoleniach, konferencjach z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży oraz sposobów podejmowania wczesnej interwencji w sytuacji zagrożenia uzależnieniem.

5.Wykorzystują zdobytą wiedzę w pracy z młodzieżą i ich rodzicami informując o szkodliwości środków i substancji, których używanie łączy się z zagrożeniem bezpieczeństwa oraz może doprowadzić do uzależnienia.

6.Wychowawcy klas organizują szkolenia z rodzicami uczniów o charakterze profilaktycznym, zapraszają specjalistów z zakresu tej tematyki.

7.Wychowawcy klas dokonują diagnozy sytuacji wychowawczej, przejawów zachowań ryzykownych uczniów swojej klasy, sytuacji życiowej rodzin dysfunkcyjnych.

8.Wychowawcy klas i nauczyciele współpracują z pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym, szkolną pielęgniarką w zakresie realizowania zagadnień profilaktycznych, wychowawczych i edukacji prozdrowotnej.

Pedagog szkolny to osoba zatrudniona w szkole w celu uzupełniania, pogłębiania i rozszerzania działalności dydaktyczno-wychowawczej prowadzonej przez nauczycieli. Definicja ta ustala niejako obszary działania i zakresy obowiązków pedagoga szkolnego, ale aby odpowiedzieć na zadane w tytule pytanie, należy skupić się na oczekiwaniach jakie w stosunku do niego mają osoby, z którymi współpracuje.

Organizuje w szkołach i placówkach pomoc psychologiczną i pedagogiczną dla dzieci i młodzieży, której celem jest wspomaganie rozwoju psychicznego i efektywności uczenia się poprzez pomoc wychowawcom klas i współdziałanie z nauczycielami, rodzicami (opiekunami prawnymi), pielęgniarką szkolną, organami szkoły oraz instytucjami pozaszkolnymi zwracając uwagę na przestrzeganie postanowień Konwencji Praw Dziecka.

Zadania pedagoga szkolnego:

Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych.

Określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb.

Współorganizowanie zajęć dydaktycznych prowadzonych przez nauczycieli dla uczniów niepełnosprawnych.

Udzielania różnych form pomocy pedagogicznej uczniom realizującym indywidualny program lub tok nauki.

Koordynacji prac z zakresu orientacji zawodowej.

Organizacja nauczania indywidualnego i pomocy rodzinom zastępczym.

Działania na rzecz zorganizowanej opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

Psycholog - osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami, do udzielania świadczeń psychologicznych polegających w szczególności na: diagnozie psychologicznej, opiniowaniu, orzekaniu, psychoterapii oraz na udzielaniu pomocy psychologicznej.

Jednym z jego głównych zadań jest promowanie metod, które aktywizują pracę uczniów i zwiększają efektywność uczenia się. Psycholog szkolny pomaga przy dostosowaniu wymogów edukacyjnych do poziomu rozwoju uczniów.

Zadania psychologa w szkole

Głównym adresatem wszelkich działań psychologa w szkole jest uczeń. Psycholog rozpoznaje (diagnoza) potencjalne możliwości uczniów oraz ich sytuację wychowawczą. Takie rozpoznanie poprzedza wszelkie działania profilaktyczne, mediacyjne, interwencyjne wobec uczniów, rodziców i nauczycieli.

Praca psychologa szkolnego polega na zbieraniu informacji na temat uczniów, rodziców, nauczycieli, problemów czy zjawisk. Odbywa się to podczas badań psychologicznych, które przyjmują formę: ankiety, rozmowy, obserwacji, testu, kwestionariusza, rysunku itp. Obok informacji zaczerpniętych z takich badań, psycholog wykorzystuje informacje pochodzące z innych źródeł: uczniów, nauczycieli, dyrekcji, pracowników obsługi szkoły, rodziców, własnych obserwacji, doświadczeń i odczuć.

Właściwe rozpoznanie problemów pomaga opracować koncepcje pracy z klasą czy pojedynczym uczniem oraz z współpracy z rodzicami i nauczycielami.

Do innych zadań psychologa w szkole należy organizowanie warsztatów, których celem jest wyposażenie ucznia w niezbędną wiedzę i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, w unikaniu zagrożenia, skutecznego odmawiania i szukania pomocy. Podczas zajęć warsztatowych psycholog integruje klasę, pomaga uczniom budować pozytywne wizerunki własnej osoby i klasy.

Celem pracy z grupą bardzo często jest rozwiązanie konkretnego problemu, konfliktu, często mediacja. W takim przypadku chodzi nie tylko o jednorazowe rozwiązanie problemu, ale przede wszystkim otwarcie komunikacji, wyposażenie w umiejętność rozwiązywania konfliktów, uwolnienie z negatywnych emocji. Jest to jeden ze sposobów integrowania grupy, która zaczyna darzyć siebie większym zaufaniem, zna swoje możliwości i ograniczenia.

Pomoc psychologiczna:

Wspieranie nauczycieli (i rodziców) rodziców działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia.

Udzielanie nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się

Wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych

Umożliwianie rozwijania umiejętności wychowawczych nauczycieli ( i rodziców)

Diagnozowanie środowiska ucznia

Rozpoznawanie potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianie ich zaspokojenia

Rozpoznawanie przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych

Podejmowanie działań wychowawczych profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki oraz wspieranie nauczycieli w tym zadaniu

Współpraca  wychowawcy z pedagogiem i  psychologiem szkolnym.

Pedagog szkolny już od dawna zadomowił się na stałe wśród kadry nauczycielskiej. Psycholog natomiast był zatrudniany czasami, czasami również bywał raz w tygodniu lub raz na dwa tygodnie i w wielu szkołach nadal tak jest, tylko nieliczne szkoły mogą pochwalić się wśród kadry pedagogicznej zarówno pedagogiem jak i psychologiem.

Jak ta współpraca się układa?

Tak  jak w wielu innych obszarach funkcjonowania szkoły, wszystko zależy  od ludzi, którzy tę rzeczywistość tworzą .Jednak przede wszystkim bardzo dużo zależy od dyrekcji ,bo to dyrekcja ustala jakich pracowników zatrudnia, i ona organizuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną na terenie swojej placówki. To w jaki sposób dyrektor będzie traktował pedagoga  i psychologa będzie przekładało się na  stosunek pozostałych nauczycieli. Pedagog szkolny zarówno jak i psycholog  muszą pozyskać w gronie nauczycieli zaufanie aby stać się doradcą w ich kłopotach  dydaktycznych .Nauczyciele muszą być przekonani o tym, że pedagog czy psycholog ,hospitując ich zajęcia ,nie będzie dodatkowym wizytatorem ,ale dobrym kolegą ,pomagającym w pracy .Widząc, że ta pomoc nie jest aktem dobroci  i łaski ,ale obowiązkiem zawodowym pedagoga/psychologa, nauczyciel  będzie  śmiało korzystał z jego usług, zgłaszał własne wątpliwości.

Ważne jest również aby  pedagog  i psycholog  szkolny  był w stanie zaskarbić sobie zaufanie dzieci i młodzieży ,dzięki czemu będą mogli docierać do potrzebujących i im pomagać.

W jaki sposób odbywa się  współpraca wychowawcy  z pedagogiem/psychologiem szkolnym?

-wspieranie przy konstruowaniu szkolnego programu wychowawczego i profilaktycznego, a także przy pisaniu rocznych programów wychowawczych  dla konkretnych klas,

-wspieranie wiedzą wychowawców w ich oddziaływaniach wychowawczych,

-planowanie tematyki godzin wychowawczych,

-pomoc w organizowaniu i przeprowadzeniu godzin wychowawczych,

-planowanie i organizowanie akcji profilaktycznych,

-organizowanie zajęć  integracyjnych dla klas pierwszych,

-pomoc przy organizacji wyjazdów integracyjnych dla klas pierwszych,

-rozeznanie w specyficznych kłopotach w nauce uczniów i organizowanie im pomocy,

-rozeznanie w problemach i potrzebach materialnych uczniów i organizowanie im pomocy,

-pomoc dzieciom wybitnie zdolnym,

-oferowanie czasu i uwagi dla każdego ucznia i jego rodziców, którzy potrzebują kontaktu z pedagogiem /psychologiem szkolnym,

-pomoc w kontaktach z rodzicami,

-interwencje wychowawcze, rozwiązywanie konfliktów zaistniałych na terenie szkoły,

-pomoc uczniowi w wyborze kolejnej szkoły ,kierunku studiów czy przyszłego zawodu,

-organizowanie szkoleń dla nauczycieli ,które rozwijają ich umiejętności własne, niezbędne w pracy dydaktycznej i wychowawczej,

Jak pokazuje ta lista, pedagog/psycholog szkolny jest w stanie odciążyć nauczyciela-wychowawcę w wielu obszarach pracy pedagogicznej. W jednych miejscach zastąpić ,w innych przejąć role, w innych wesprzeć ,a w jeszcze innych ramię w ramię razem działać. Jednak  postawy nauczycieli-wychowawców mogą być bardzo różne. Część czuje się zagrożona obecnością kogoś kto wchodzi na ich teren ,kto zajmuje się ich dziećmi, kto rości sobie prawo do wychowywania ,kto jest konkurencją do ich uczuć i uwagi. Jednak im lepiej nauczyciel radzi sobie sam ze sobą, im pewniej się czuje jako człowiek i jako pracownik szkolny ,tym mniejsze są jego obawy związane z ewentualną ingerencją pedagoga/psychologa. Tym łatwiej uzna fakt ,że może otrzymać wsparcie w pomaganiu uczniom w ich trudnościach. Poczucie zagrożenia może potęgować fakt wybierania pedagoga/psychologa jako osoby do ,której uczeń zwraca się po pomoc. Do niej właśnie a nie do wychowawcy. A wychowawca często zapomina, że równocześnie jest jednak nauczycielem stawiającym stopnie, co może mieć decydujący wpływ na poziom zaufania uczniów ,na ich chęć otwierania się i dzielenia kłopotami. Dobry wychowawca będzie opiekował się swoja klasą najlepiej jak potrafi .Co oznacza ,że obecność  pedagoga/psychologa  w szkole nie osłabi zainteresowania i odpowiedzialności wychowawcy klasy ,że nie będzie on przerzucał każdego kłopotu jaki się pojawi na innych. Równocześnie rozpozna sytuację, w której problem przerasta jego możliwości  i kompetencje, i  bez lęku zwróci się o pomoc do specjalisty. Wychowawca ma wielu uczniów i wiele spraw do ogarnięcia ,a pedagog czy psycholog w swoim pokoju ma spokojne miejsce i czas do wysłuchania ucznia .Wiele spraw z jakimi dzieci zgłaszają się do pedagoga czy psychologa ,ma ścisły związek z tym co dzieje się w szkole czy na lekcjach. Trudno o takich sprawach mówić własnemu nauczycielowi, łatwiej komuś ,kto niby należy do grona pedagogicznego, ale nie jest nauczycielem ,nie prowadzi lekcji  i nie wystawia ocen. Niestety wciąż część nauczycieli -wychowawców, uważa że pedagog/psycholog  to ten od  łobuzów, ułomnych ,problematycznych ,czyli ogólnie rzecz biorąc-od straceńców. Postawa wychowawcy  ma zasadniczy wpływ na postawę reszty klasy, jeśli uczeń jest odesłany do gabinetu pedagoga/psychologa za karę to taki uczeń będzie jakoś napiętnowany w klasie(głupek , psychol itp.). Jeśli jednak wychowawca  będzie szanował prace kolegi i jeśli będzie z nim współpracował, to i dla uczniów wizyta u specjalisty stanie się normalną sytuacją.

Współpraca na linii pedagog/psycholog a nauczyciel-wychowawca może mocno zakłócić potrzeba informacji ,co dzieje się na spotkaniach z uczniem. Czasami te informacje mogą być ujawnione czasami jednak nie. Nauczyciel może poczuć się dotknięty niechęcią ze strony pedagoga /psychologa do ich ujawniania albo może wykazać się zrozumieniem dla poufności pracy. To co sprzyja  współpracy, to wspólne poszukiwania jak najlepszych rozwiązań, najlepszych dla dobra dziecka, wzajemny szacunek i uznanie odrębnych kompetencji. Przy takiej postawie problem dziecka nie będzie polem do rywalizacji, kto jest lepszy w pomaganiu, tylko powodem do wspólnej troski i szukania najlepszych rozwiązań.

Środowiskiem lokalnym nazywamy zbiór ludzi zamieszkujących niewielkie terytorium oraz stworzoną przez nich kulturę, stosunki społeczne i otoczenie przyrodniczo-materialne.

Wincenty Okoń określa środowisko lokalne jako układ wytworzonych przez ludzi bądź przez przyrodę obiektów, stanowiących podstawowe środowisko życia dzieci, młodzieży i dorosłych.

Tym, co wspólne i co łączy członków społeczności lokalnej są m.in.:

-kultura i jej dziedzictwo: tradycja, tożsamość, przynależność, lojalność wobec miejsca czy terenu;

-określone formy życia społecznego: silne kontakty sąsiedzkie, solidarność miejscowa, wspólne doświadczenia, podobne kłopoty czy radości;

-środowisko naturalne: przyroda, warunki geofizyczne, krajobraz.

Z pedagogicznego punktu widzenia ważne jest powiązanie działalności wychowawcy z rozmaitymi instytucjami społeczności lokalnej dalszego regionu i organizowanie z nimi współpracy, włączanie dzieci do ich działalności.

Współpraca wychowawcy z środowiskami lokalnymi:

Współpraca ze środowiskiem lokalnym może służyć różnorodnym celom oraz przybierać postać różnych zadań. W zależności od charakteru owych zadań współpraca może przybierać rozmaite formy:

Rozwijanie działalności pozalekcyjnej uczniów,

Zorganizowanie stałej pomocy uczniom w przygotowywaniu się do lekcji,

Organizowanie opieki prawnej nad dzieckiem zagrożonym wychowawczo oraz zapobieganie przestępczości np. sądownictwo, policja,

Wzajemna pomoc w postaci doradztwa np. specjaliści, eksperci itp.

Przybliżanie kultury np. muzea, teatry, kina.

Propagowania działań proekologicznych, np. akcje Sprzątanie Świata

Kształtowanie poczucia przynależności do określonej społeczności np. poznanie obiektów architektonicznych i przyrodniczych na terenie społeczności

---