Magdalena Smutek
Podejście psychodynamiczne i egzystencjalne - Seligman rozdział 4.
Zaburzenia psychiczne wyjaśnione są przez nieświadome nierozwiązane konflikty emocjonalne.
Przedmiot zainteresowania – siły psychologiczne, świadome i nieświadome, które wyznaczają siły psychiki ludzkiej.
Siły wchodzą ze sobą w konflikty – jeśli są dobrze rozwiązywane to człowiek się rozwija i ma energię, jeśli nie – rodzą lęk i cierpienie, przed którymi człowiek stara się bronić.
Zapoczątkował Zygmunt Freud. Rozwinęli i zmodyfikowali – neopsychoanalitycy.
Freud i teoria psychoanalityczna
Energia psychiczna – libido, może zostać skojarzona z licznymi dostarczającymi przyjemność formami działania (nie tylko
z seksem) – na początku zaspokojenie potrzeb biologicznych, potem społecznych i psychologicznych
Właściwe jej wykorzystanie – miłość i praca
- Libido
- struktura osobowości (id ego superego)
- potrzeby.
Rozwój osobowości
Fazy rozwoju psychoseksualnego – związek pomiędzy psychiką a przyjemnością
Faza oralna ( od 0 – do 1/1.5 roku)
Strefa erogenna – język, usta, ssanie - przyjemność i zaspokojenie potrzeby biologicznej
Przyjemność zależności! Sekualna nieuświadomiona przyjemność.
Fiksacja – oralne cechy charakteru – predyspozycje do zachowania się w sposób zależny, wolą brać niż dawać, często odnoszą się nieufnie (nie wierzą, że ktoś mógłby zaspokoić ich potrzeby).
Typ zależnościowy kiedy kobieta narzuca „reżim przy piersi”
Typ nieufność jeśli jest odstawione od piersi.
Cechy oralne charakteru – zachowanie się w sposób zależny, kłótliwość, skłonności oralne – skłonność do nałogów (palenie i picie.)
Faza analna (1.5 - 3)
Trening czystości!
Kontrola, autonomia, przyjemność, ale też konflikt i obrona.
Dla dziecka – okazja do przeżywania radości z coraz większej samokontroli, ze sprawiania rodzicom satysfakcji,
z usłyszanych pochwał, albo! Okazja do buntu i przeciwstawiania się woli swojej i rodziców.Libido w okolicach odbytu, przyjemność.
Konflikt – gdzie robić kupkę, ryzyko – skłonność do brudzenia, nieporządku, a nawet buntu (charakter).
Surowy trening czystości – analne cechy charakteru – zamiłowanie do porządku, skąpstwo i upór (triada).
Analne cechy charakteru – pedantyzm skąpstwo upór.
Erwice anankastyczna<?>
Faza falliczna (3 - 7)
Dziecko samo sobie dostarcza przyjemności – źródłem jest ciało własne i ciało innych ludzi Przyjemność jest nieświadoma, bardziej z ciekawości własnego ciała.
Kompleks Edypa i kompleks elektry– Chłopiec pożąda swoją matkę ojca postrzega jako wroga rywala, jednoczenie boi się o swojego penisa (lęk kastracyjny) dziecko boi się że ojciec go wykastruje bo jest silniejszy a skoro matka nie ma penisa to znaczy że ojciec wykastrował matkę. Strach przed rodzicem tej samej płci, lęk kastracyjny, zazdrość o członek, zaniechanie działania dzięki identyfikacji z rodzicem tej samej płci, identyfikacja jako mechanizm obronny – rozwiązanie.
Identyfikacja jako rozwiązanie konfliktu.
Kompleks Elektry - dziewczynka wini matkę o uczynienie jej gorszą – brak członka – zazdrość. Dziewczynka chce posiąść ojca jako właściciela członka.
Nie dobrze rozwiązany konflikt prowadzi do homoseksualizmu, problemy z wchodzeniem w relacje. Nerwice histeryczne
Faza utajenia (latentna) (7 - 12)
Konflikt edypalny wyczerpuje, ok. 6-7 roku życia dziecko traci zainteresowanie seksem/ tracie źródło zainteresowania seksem- źródło jest latentne ono ni znika, , jest względnie aseksualne.
Faza genitalna ( - 18/ cale Zycie)
Budzą się impulsy seksualne (okres dojrzewania), mające postać bardziej dojrzałą i uspołecznioną.
Seksualność małego dziecka narcystyczna myśli tylko o sobie.
Rodzi się zdolność do miłości, altruizmu, pracy (kompetencja i skuteczność).
Człowiek zdrowy potrafi kochać i pracować!
Sublimacja – przemieszczenie energii płynącej z libido ze względnie narcystycznych źródeł gratyfikacji ku takim sposobom, które dostarczają gratyfikacji innym ludziom, a jednocześnie odznaczają się wysokim poziomem socjalizacji.
Trzy procesy składowe osobowości (dynamiczne, wchodzące ze sobą w interakcje procesy!):
Id – pochodzenie biologiczne, rezerwuar energii, zasada przyjemności (natychmiastowe zaspokojenie), poza zakresem kontroli jednostki, nie liczy się z normami, zakazami, nieracjonalne.
Ego – dąży do realizmu, zasada rzeczywistości, zaspokojenie pragnień id zgodnie z wymogami rzeczywistości, czekanie na właściwy moment, kieruje procesami poznawczymi, władza wykonawcza osobowości, minimalizuje ujemne konsekwencje zaspokajania popędów.
Superego – sumienie (rodzice, identyfikacja, zakazane i pożądane) i ideały, nieracjonalne, nazbyt surowe, zasada doskonałości.
Osoba zdrowa różni się od zaburzonej sposobem rozdysponowania energii psychicznej pomiędzy trzema procesami. Zdrowy – silne zaangażowanie w procesy ego, a także id i superego.
Procesy – nieustanne interakcje a także konflikty! Ego jako władza wykonawcza powinno pośredniczyć w rozwiązywaniu konfliktów miedzy id a superego.
Nieświadome idee i impulsy
Trzy poziomy świadomości:
Świadomość postrzeżeniowa
Przedświadomość
Nieświadomość – wspomnienia zapomniane i te, które uległy wyparciu (nie podlegają racjonalnej kontroli, odzywają się w marzeniach sennych, fantazjach, przejęzyczeniach i zapominaniu), siły nieświadome w zasadzie dominują
w osobowości
Impulsy id są całkowicie nieświadome, wiele procesów superego ma taki charakter, procesy ego pośredniczą między pragnieniami, sumieniem i wymogami rzeczywistości, dlatego znajdują się na poziomie przedświadomości lub świadomości postrzeżeniowej. Tylko mechanizmy obronne, jako funkcja ego, są nieświadome.
Lęk
Konflikty między poszczególnymi procesami osobowości często bywają źródłem cierpienia psychicznego, które Zygmunt nazywa lękiem.
Lęk – może być świadomy lub nie, ale zawsze wiąże się z konfliktem (gdy człowiek czuje się bezsilny i bezradny), poziom lęku zależy od przewidywanych przez człowieka konsekwencji
Lęk realistyczny – przed wydarzeniami w świecie realnym, strach
Lęk neurotyczny – groźba obezwładnięcia przez własne impulsy, szczególnie seksualne i agresywne
Lek moralny/ płynący z sumienia – gdy oczekujemy, że zachowując się w dany sposób sprzeniewierzymy się własnym normom, albo już to zrobiliśmy.
Lęk lub jego antycypacja – przeżycie nieprzyjemne, staramy się go uniknąć – mechanizmy zaradcze i obronne.
Wady pierwszej teorii psychoanalitycznej
- nieweryfikowalna, brak systematycznej obserwacji, eksperymentów
- poważona przez nowe badania
- teorie dotyczące dzieci i niemowląt – raczej inteligentna spekulacja
- badanie pojedynczych przypadków, niereprezentatywna próba zgeneralizowana na wszystkich ludzi (ograniczony zakres doświadczeń)
Neopsychoanalitycy
Różnice pomiędzy Freudem a resztą ekipy:
- inne źródła motywacji – Problem – czy rozwój ma charakter psychospołeczny czy psychoseksualny?
Jung - nieświadomość zbiorowa, archetypy, dążenie do rozwoju, indywiduacja;
Adler – realizacja stylu życia, impulsy społeczne.
Horney – lęk podstawowy ma raczej korzenie społeczne niż biologiczne, strategie radzenia sobie z nim – wrogość, uległość, wycofanie się (zwalczanie, zbliżanie się, oddalanie – reakcje o charakterze społecznym)
Sullivan – pojęcie osobowości jest złudne, nie można jej oddzielać od kontekstu społecznego, problemy wynikają
z nieprawidłowych relacji społecznych
Erikson – psychospołeczny charakter natury ludzkiej, wzajemne relacje jednostka-społeczeństwo, rozwój osobowości przez całe życie, 8 faz rozwoju
Fromm – charakter społeczny osobowości, izolacja – cierpienie, konstruktywne i destruktywne metody radzenia sobie
z nią
Współczesne teorie psychodynamiczne
Nie ma jednej spójnej teorii dynamiki osobowości.
„Ja” i teoria „ja”
„wewnętrzny kosmos” – centralnym punktem jest „ja”
3 aspekty „ja”
Ja rdzenne – między 2 a 6 miesiącem życia, zdaje sobie sprawę, że istnieje fizyczna odrębność między nim a opiekunką, ja cielesne, jest to źródło poczucia odrębności, spójności, tożsamości, przypisywanie tych cech innym
- poczucie sprawstwa
- poczucie własnej spójności, czyli jedności fizycznej
- świadomość, że przeżywane emocje przynależą do własnej osoby
- poczucie własnej historii
Jeśli coś z tego się załamie to powstaje podatny grunt do dezintegracji osobowości.
Ja subiektywne – między 7 a 9 miesiącem życia, rozwój intersubiektywizmu, wzajemne interakcje, empatia, zrozumienie, nieprawidłowy rozwój – może nie wytworzyć się poczucie więzi z innymi, brak kontaktu z samym sobą
i innymi.
Ja werbalne – miedzy 15 a 18 miesiącem życia, ja jako składnica wiedzy i doświadczenia, dokonuje się dzięki stosowaniu symboli i języka, mniej nieporozumień, ryzyko zniekształcania rzeczywistości, ale tez szansa na rozszerzenie
i wzbogacenie jej, język pełni ważną rolę w rozwoju fałszywego ja – konstrukcja semantyczna, na którą składają się zdezelowane doświadczenia i przekonania.
Obiekty wspomagające ja
Aspekty ja kształtują się w wyniku interakcji ze środowiskiem. Osoby najważniejsze w życiu, pomagające w utrzymaniu spójnej osobowości to obiekty wspomagające ja, są potrzebne do optymalnego funkcjonowania osobowości.
Zaburzenia w relacji z obiektami – ważna rola w zaburzeniach osobowości zwanych borderline
Znaczenie Ja
Empatia – narzędzie, które pozwala nam rozumieć innych
W ja gromadzą się doświadczenia i wartości (nabyte w wyniku doświadczeń ja subiektywnego albo nabyte dzięki introjekcji lub przekazane przez innych ludzi). Szczególnie wartościowe dla rozwoju są te zdobyte przez własne doświadczenie. Sprzeczne wartości nabywane poprzez introjekcje – mogą wywołać konflikt między ja subiektywnym a werbalnym.
Mechanizmy obronne a świadomość
Osobowość może być kształtowana przez środki obrony przed lękiem.
Współczesne teorie, w przeciwieństwie do Freuda, hierarchizują strategie obronne w zależności od ich poziomu dojrzałości.
Gdy psychiką targają konflikty i lęk człowiek uruchamia wielkie zasoby twórcze w poszukiwaniu rozmaitych sposobów ich redukcji. Często działają one w sposób automatyczny i nieświadomy, poza kontrolą podmiotu. Czasem jednak człowiek działa bezpośrednio, dzięki podjętemu świadomie wysiłkowi. Są to strategie zaradcze lub inaczej mechanizmy obronne.
Wyparcie – najbardziej podstawowy i powszechnie stosowany sposób modyfikowania rzeczywistości psychologicznej. Polega on na rugowaniu ze świadomości niepożądanych myśli i nieakceptowanych pragnień. To czy dojdzie do wyparcia zależy przynajmniej częściowo od tego, na ile dane przeżycie pozostaje w konflikcie z posiadanym obrazem własnej osoby. Wyparcie służy utrwalaniu obrazu własnej osoby i redukuje lek, jaki powstałby w wyniku odbioru rozbieżnych informacji. Są w nie zaangażowane hamowanie procesów psychicznych (obraz lub wspomnienie są blokowane) i wycofanie uwagi (i kierowanie na coś innego). Kiedy blokujemy naumyślnie i świadomie – wtedy to się nazywa tłumieniem, możemy też to robić automatycznie
i nieświadomie. Wyparcie może być niemal zupełne lub wybiórcze. Ważną rolę w zaburzeniach zachowania odgrywają m. In. wyparte konflikty i wspomnienia. Nawet przy nieobecności konfliktu percepcja i pamięć dokonują zazwyczaj rekonstrukcji doświadczenia – umysł modyfikuje wspomnienia, aby radzić sobie z rzeczywistością.
Projekcja (rzutowanie) – przypisywanie innym ludziom własnych poglądów i interpretacji.
Projekcja asymilacyjna – polega na przypisywaniu innym czegoś, co dobrze sobie uświadamiamy, może być trafna lub nie, może prowadzić do licznych nieporozumień
Projekcja zaprzeczająca – przypisywanie innym tych uczuć i przeżyć, których obecności u siebie zaprzeczamy, zwykle w wyniku wyparcia.
W wypadku cierpienia psychicznego projekcja pełni podwójną rolę:
- zmniejsza cierpienie, ponieważ dzięki niej człowiek komu innemu, a nie sobie, przypisuje impuls budzący lęk
- dzięki niej radzimy sobie z emocjami, ponieważ usprawiedliwia ona zachowanie, które w przeciwnym wypadku było zakazane (jestem zły na niego -> on jest zły na mnie -> muszę się przed nim bronić)
Reakcja upozorowana – na pierwotny impuls reagujemy reakcją przeciwną, jest to forma ogólniejszego procesu, zwanego: zastępowanie jednego uczucia innym. Reakcja upozorowana pełni szczególną funkcję w manii – przejawie reakcji upozorowanej przeciwko depresji. Obserwujemy ją również w zachowaniach przeciwfobijnych – angażowanie się w te aktywności, których najbardziej się boimy. Jak odróżnić autentyczne uczucie od reakcji upozorowanej? W reakcji u. brak warunków do przeżycia
i wyrażenia autentycznego uczucia, kiedy „uczucia” zostają wyrażone, sprawiają wrażenie płytkich, nieszczerych, bez wyrazu,
w r.u. brak również elastyczności (rzadko się złoszczą i mówią, że są źli, normalni wiedzą, że pomimo szczerej sympatii można się na kogoś zirytować).
Przemieszczenie – człowiek „redaguje” obiekt swoich emocji, obiekt rzeczywisty zastępuje innym, bardziej niewinnym, mniej zagrażającym.
Identyfikacja – uwewnętrzniamy cechy innych ludzi. Jest przeciwieństwem projekcji. Częsty mechanizm radzenia sobie z lękiem
i poczuciem nieadekwatności. Nie rozumieją, że każdy jest tym, kim jest i nikim więcej. Duże znaczenie ma wrażliwość na kontekst – ludzie wydają nam się różni, w zależności od tego, czy kontekst jest atrakcyjny, czy nie.
*** identyfikacja z agresorem – szczególny przypadek (B. Bettleheim) – utożsamianie się z oprawcami w obozach koncentracyjnych, jedyny sposób poradzenia sobie z lękiem.
Może być świadoma (przykład podany przez Annę Freud – dziewczynka i duchy)
Rola identyfikacji w depresji – źródłem cierpień jest połączenie żałoby i identyfikacji z utraconym obiektem, dużo nieuświadomionej złości na obiekt, bo porzucił, zostawił – kierowana ku własnej osobie przyczynia się do depresji
Zaprzeczanie – odrzucanie nieprzyjemnych faktów należących do świata zewnętrznego, często, gdy zagrożone poczucie bezpieczeństwa, miłości, proces bardzo powszechny, zwłaszcza gdy pojawia się temat śmierci (zaprzeczanie, kiedy ma się w ręku diagnozę i rokowania).
Izolacja – służy wyparciu jedynie składnika emocjonalnego, składnik poznawczy pozostaje nienaruszony. Ludzie nie umieją sobie przypomnieć, jakie emocje towarzyszyły ich traumatycznym przeżyciom. Ich uczucia uległy izolacji. Izolacja bywa strategią konstruktywną – chirurg nie płacze nad pokrojonym człowiekiem.
Intelektualizacja – pokrewna zaprzeczaniu i izolacji, wyparcie emocjonalnego składnika i ujecie doświadczenia w formie abstrakcyjnej analizy intelektualnej. Na przykład dużo czytamy o chorobie, aby mniej się bać.
Racjonalizacja – przypisywanie zachowaniu społecznie pożądanych motywów, których nie potwierdziłaby bezstronna analiza. Poważny udział w rozwoju hipochondrii – nie mogę tego zrobić, bo jestem chory. Dodatkowe wzmocnienie – współczucie.
Sublimacja – zmiana kierunku energii psychicznej, z celów społecznie niepożądanych ku celom konstruktywnym i społecznie akceptowanym – gdy człowiek uczy się kochać i pracować. Wg Freuda sublimacja jest konstruktywna i krucha – możemy miłość utracić i lęk wróci.
Sposób uporządkowania strategii zaradczych
Zdaniem zwolenników teorii psychodynamicznych, niektóre mechanizmy obronne są prymitywne i niedojrzałe, zniekształcają bowiem znacznie odbiór rzeczywistości, w większym lub mniejszym stopniu. Można je uporządkować hierarchicznie, wg stopnia dojrzałości (Vaillant):
I stopień: najmniej dojrzały – startegie polegające na całkowitym wymyślaniu rzeczywistości albo jej całkowitym odrzucaniu:
Zaprzeczanie
projekcja o charakterze urojeniowym
II stopień – dojrzalsze:
projekcja
strategia prowadząca do hipochondrii i zachowań bierno-agresywnych
acting-out – zachowanie będące bezpośrednią ekspresją nieświadomych impulsów
dysocjacja – przejściowa, lecz drastyczna modyfikacja poczucia własnej tożsamości lub osobowości w celu uniknięcia cierpienia
III poziom:
intelektualizacja
izolacja
wyparcie
przemieszczenie
IV poziom:
sublimacja
altruizm, humor, świadome tłumienie, odraczanie gratyfikacji impulsów
Dojrzałość strategii zaradczych wpływa na: całokształt przystosowania społecznego, stan zdrowia.
Wpływ na świadome doznania
Wybór jak i dojrzałość mechanizmu obronnego wyznaczają naturę subiektywnych przeżyć i skuteczność podjętych strategii zaradczych. Nikt nie używa wszystkich mechanizmów obronnych, używamy zazwyczaj tych, które należą do sąsiednich poziomów.
Rozwój a teorie egzystencjalne
Poszukiwanie specyficznych elementów ludzkiego doświadczenia, zwłaszcza tych sprzyjających rozwojowi i powstawaniu zaburzeń. Trzy podstawowe zagadnienia: lęk przed śmiercią, odpowiedzialność, wola.
Fundamentalny lęk: śmierć i życie
Główny lęk, przyczyna psychopatologii: lek przed umieraniem, przyczyna wielu nieracjonalnych zachowań. Szczególnie mocny
w dzieciństwie (wyraźne wspomnienia, nadawanie temu specyficznych znaczeń). Jak temu zaradzić?
Wyjątkowość – hodowanie w sobie przekonania, że jest się wyjątkowym, prawa natury odnoszą się do wszystkich poza mną, przejawia się to w różny sposób. Może się z tego narodzić wiele cennych cech osobowości – wielka odwaga, ambicje, dążenia, ale także wiele zaburzeń zachowania, złudzeń, narcyzm.
Fuzja – z innymi. Przydatna dla tych, u których przejawem lęku jest poczucie samotności. Przywiązanie, połączenie
z innymi – wspólny los. Lęk ten jest przydatny społecznie – wspólnoty, kluby, związki. Zbyt intensywna fuzja – wiele cierpień.
Autentyczność i brak autentyczności
Pragnienie wyjątkowości może być przyczyną zachowań nieautentycznych, sztucznych, gdyż służą one nieosiągalnym celom. Poświęca się własną autentyczność, przestaje się sobie uświadamiać na co tak naprawdę ma się ochotę.
Odpowiedzialność – oznacza autorstwo, jesteśmy odpowiedzialni za to, jak postrzegamy świat i za to, jak na to postrzeganie reagujemy. Ludzie zachowania kontrolowane przez siebie grzebią pod pozorem niemożności (nie „nie mogę” tylko „nie chcę” tak naprawdę, nie „stłukło się” tylko „ja stłukłem”). Nie chcą być obciążeni odpowiedzialnością. Przejawia się to w: używaniu strony biernej, unikaniu zaimka „ja” i „my”, przypisywaniu przyczyn aktualnych zdarzeń czynnikom przeszłym, stwarzaniu pozorów, że coś jest poza kontrolą.
Przejawianie woli – wola upominająca i wola ukierunkowana na cel.
Wola ukierunkowana na cel – rodzi się z nadziei, oczekiwań i kompetencji, nie została narzucona, popycha ku przyszłości, nie można jej wytworzyć, można uwolnić lub odhamować (różni się zatem zasadniczo od woli upominającej).
Zaburzenia w sferze woli – u tych, którzy wiedzą, co powinni robić, co należy, co muszą, ale nie mają pojęcia co chcą robić. Są trzy powody takiego stanu rzeczy:
Boją się chcieć
Boją się odrzucenia
Pragną, by inni w cudowny sposób odgadli ich skryte pragnienia i spełnili je
Istotą woli jest podjęcie cierpienia i ryzyka odkrycia, czego się naprawdę chce a następnie realizacji tego.
Terapia psychodynamiczna
Psychoterapia krótkoterminowa
- wiele wspólnego z psychoanalizą klasyczną
- cel: zmiana myślenia i zachowania
- analiza jak na aktualne relacje między ludźmi wpływają dawne konflikty i przywracanie wypartych treści do świadomości
- badanie swobodnych skojarzeń, marzeń sennych i oporu
- uwolnienie energii psychicznej, która może być spożytkowana bardziej konstruktywnie
- lęk maleje dzięki bezpiecznemu ujawnianiu impulsów
-zastąpienie niedojrzałych mechanizmów obronnych dojrzalszymi
- mniej destrukcyjne rozwiązywanie konfliktów
Katharsis – odsłonięcie i przeżycie na nowo wczesnych traumatycznych konfliktów
Trwałe, występujące w wieku dorosłym wzory spostrzegania i reagowania utrwalają się w dzieciństwie i przenikają wszystkie działania człowieka dorosłego. Trzeba je zmienić.
Celem terapii jest usuwanie objawów i zmiana osobowości (postaw, spostrzeżeń, zachowań ukształtowanych w dzieciństwie).
Przeniesienie – przenoszenie emocji, konfliktów, oczekiwań z różnych pierwotnych źródeł na terapeutę. W takich warunkach treści wyparte i zniekształcone ulegają ponownemu uświadomieniu i mogą być poddane kontroli procesów ego.
Terapia skoncentrowana na kliencie
Dwa podstawowe założenia:
- bezwarunkowa akceptacja (ludzie są z natury dobrzy, mimo, iż czynią źle, a czynią źle, bo nie doświadczyli bezwarunkowej akceptacji)
- empatia wobec klienta, starania, by dostrzegać świat jego oczami, odzwierciedlanie uczuć
Wtedy klient gotów jest swobodnie przyjrzeć się najróżniejszym uczuciom kryjącym się tuż pod powierzchnią, które dotychczas tłumili.
Gestalt
- niewiele uwagi poświęconej przeszłości (tylko, jeżeli wpływa ona na to, co się dzieje teraz)
- odgrywanie na nowo konfliktów z przeszłości, przeżywanie po raz drugi – zamiast poddawać się uczuciom należy je sobie uświadomić, poddać je kontroli i wziąć za nie odpowiedzialność
- analiza marzeń sennych, odgrywanie snów
- konfrontacja z uczuciami
Logoterapia
- każdy, nawet w najgorszych warunkach, może nadać sens swemu życiu
- swobodna kontrola życia i nadawanie mu znaczenia
Derefleksja – odwracanie uwagi od objawów, kierowanie jej na to, ile mogliby zdziałać, kim mogliby się stać itd. gdyby mniej zajmowali się sobą
Intencja paradoksalna – zachęcanie do nurzania się w objawach, a nawet ich wyolbrzymiania – mają sporo kontroli nad nimi tak naprawdę, mogą się zastanowić, czy te wartości wybraliby dobrowolnie
***
Ocena teorii psychodynamicznej
Zalety
- wszechstronny opis ludzkiej osobowości
- pogląd, że u podłoża zachowań normalnych i zaburzonych leżą w zasadzie te same procesy psychologiczne; o tym, czy człowiek będzie zdrowy, czy zaburzony decyduje natomiast sposób rozwiązania konfliktu i specyfika mechanizmów obronnych
- metody stworzone przez Freuda – zrozumienie procesów zaburzeń psychicznych, optymistyczne spojrzenie na możliwości leczenia zaburzeń o podłożu psychologicznym
Ograniczenia
- zbyt trudna do obalenia lub udowodnienia
- przeprowadzone badania często nie potwierdzają teorii psychodynamicznych
- teorie te kładą nacisk na człowieka, lekceważą wpływ sytuacji
Kłopoty z weryfikacją
Dlaczego? Zakłada się, że wiele zachowań jest naduwarunkowanych, czyli u ich podłoża leży więcej niż jeden czynnik, przy zaangażowaniu większej niż potrzeba energii psychicznej.
Bardzo rzadko da się udowodnić, czy działa określony nieświadomy motyw – terapeuta pośrednio wnioskuje o jego istnieniu.
Brak dowodów naukowych
Nie udowodniono istnienia konfliktu edypalnego, lęku kastracyjnego, kompleksu kastracyjnego
Osoba vs sytuacja
Nie doceniają roli sytuacji i kontekstu. Zachęca się klienta do mówienia o własnych reakcjach, a nie o sytuacjach, w jakich się znaleźli.