Monika Półtorak
I rok II stopnie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji
Polityka prorodzinna w wybranych krajach
Unii Europejskiej
Niemcy i Finlandia
Polityka prorodzinna powinna stać się jednym z najważniejszych zagadnień polityki społecznej danego kraju gdyż moim zdaniem wszystko zaczyna się od rodziny i na niej się kończy.
Niemcy
Niemcy podobnie jak wiele krajów Unii Europejskiej borykają się z problemem niżu demograficznego może to wynikać z polityki społecznej prowadzonej w kraju.
Konstytucja Republiki Federacji Niemieckiej w art. 6 zatytułowanym Małżeństwo, rodzina, dzieci pozamałżeńskie posiada następujące zapisy
W podpunkcie 1
„ Małżeństwo i rodzina znajdują się pod szczególną ochroną porządku Państwowego.”
Natomiast w podpunkcie 4 odnajdujemy zapis
„Każda matka ma prawo do ochrony i opieki ze strony społeczności”.
Kolejne ważne zapisy dotyczące polityki prorodzinnej znajdują się w
Mutterschutzgesetz - Ustawa o ochronie pracy kobiet w ciąży i po porodzie z 1968 r. z późniejszymi zmianami
Bundeselterngeldgesetz - Ustawa dot. świadczeń rodzicielskich i urlopu rodzicielskiego z 2006 roku (weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007r.),
Einkommensteuergestetz - Ustawa podatkowa z 1934 r. z późniejszymi zmianami,
Państwo Niemieckie w związku z niniejszymi zapisami przewiduje pomoc w postaci urlopów macierzyńskich i wychowawczych dla kobiet zatrudnionych na umowę o pracę którym przysługuje 14 tygodnie urlopu podzielonego na dwie części 6 tygodni do wykorzystania przed porodem i 8 do wykorzystania po porodzie. Natomiast w przypadku ciąży bliźniaczej urlop po porodowy zostaje wydłużony o kolejne 4 tygodnie. Urlop jest pełnopłatny lecz w większości pokrywany przez pracodawcą natomiast 13 euro dzienni jest dopłacane z ubezpieczenia chorobowego. Urlop macierzyński i wychowawczy nie przysługuje osobom samo zatrudnionym. System Niemiecki nie przewiduje urlopu tacierzyńskiego.
Każdy z rodziców może natomiast wykorzystać urlop rodzicielski według ustawy do trzeciego roku życia dziecka lecz istnieje możliwość wykorzystania tego urlopu do ósmego roku życia dziecka za zgoda pracodawcy. Długość urlopu wynosi 12 miesięcy. Rodzicowi korzystającemu z urlopu rodzicielskiego przysługuje 67% wysokości ostatnich dochodów nie więcej jak 1800 a nie mniej niż 300 euro miesięcznie w przypadku ciąży bliźniaczej zasiłek zwiększa się o 300 euro miesięcznie. Istnieje możliwość korzystania z urlopu jednocześnie obojga rodziców .
Państwo Niemieckie przewiduje również pomoc finansową w postaci zasiłku na dziecko Kindergled. Zasiłek ten przysługuje do 18 r.ż. może ulec przedłużeniu ze względu na nie podjęcia pracy do 21r.ż. oraz podczas kontynułownia nauki na studiach wyższych lub nauki zawodu do 25r.ż. W przypadku niepełnosprawności dziecka zasiłek przysługuje dożywotnio. Zasiłek wynosi 184 euro na jedno lub dwoje dzieci, na troje dzieci kwota wzrasta do 190 euro, natomiast na czwarte i każde kolejne 215 euro.
Preferencje w systemie podatkowym pozwalają na odliczenie od podatku dochodowego kosztów edukacji takich jak czesne na przedszkole czy szkołę prywatna dziecka nie przekraczającego 14 r.ż. lub dziecka uczącego się do 18r.ż. kwota odliczenia nie może przekracza 2640 euro do kwoty podstawowej którą odliczanej na opiekę nad dzieckiem która wynosi 2184 euro w przypadku samotnego rodzicielstwa lub 4368 w przypadku rodziny pełnej.
Finlandia
Sytuacja demograficznej Finlandii jest jedna z najlepszy w Europie gdyż wskaźnik dzietności posiada tendencje wzrostową.
Konstytucja Fińska w art. 2 zatytułowanym „Podstawowe prawa i wolności”
§ 19 Prawo do bezpieczeństwa socjalnego
„Każdy, kto nie jest w stanie zapewnić sobie środków potrzebnych do godnego życia, ma prawo do uzyskania niezbędnych środków i opieki. Każdy ma zagwarantowane ustawowo prawo do uzyskania podstawowych środków utrzymania w wypadku bezrobocia, choroby, niezdolności do pracy i podeszłego wieku, jak również w wypadku narodzin dziecka i utraty żywiciela.”
„... Władze publiczne wspierają też rodzinę i inne osoby odpowiedzialne za opiekę nad dziećmi, tak by miały możliwość zapewnienia dzieciom dobrobytu i indywidualnych warunków dorastania…”
Państwo Fińskie normuje i określa w swym ustawodawstwie również urlopy macierzyńskie i wychowawcze przysługują matkom zatrudnionym bądź nie jedyną różnica jest tylko wysokość zasiłku. Matki których dochody w skali roku wynosiły poniżej 9.447 euro maja prawo do zasiłku w wysokości 553,25 euro miesięcznie. Natomiast kobiety których dochody w skali roku przekraczały minimum maja prawo do zasiłku w wysokości 90% wynagrodzenia miesięcznego przez 56 dni trwania urlopu ( nie więcej 50606 euro rocznie) niż i 70% przez resztę urlopu czyli 49 dni ( nie więcej 32892 euro). Matka powinna wykorzystać przed porodem do 30 do 50 dni z całości czyli ze 105 dni ustawowych. Gwarantowany system zasiłków urlopowych jest zastępowany zapisami umów o pracę i układów zbiorowych które gwarantują zasiłek w wysokości 100% wynagrodzenia miesięcznego wypłaconego przez pracodawcę. W takim układzie to pracodawca otrzymuje kwoty od państwa zasiłku ustawowego.
W Finlandii ojcowie maja prawo do urlopu zwanego miesiącem ojcowski urlop ten dzieli się na dwie części. Pierwsza Cześć przysługuje ojcu podczas urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego matki i wynosi 18 dni kolejną część urlopu ojciec może wykorzystać
W ciągu pół roku i wynosi ona 24 dni. Jedynym warunkiem do uzyskanie prawa do miesiąca ojcowskiego jest wspólne zamieszkanie z matka dziecka. Ojciec również nabywa prawo do zasiłku w wysokości 70% dochodu miesięcznego. Podobnie jak w przypadku matki układy zbiorowe i umowy o pracę przewidują zasiłek w wysokości 100% miesięcznego wynagrodzenia.
Obojgu rodziców przysługuje urlop rodzicielski w łącznym wymiarze 158 lub 218 w przypadku bliźniąt. Istnieje możliwość wykorzystanie urlopu wspólnie przez obojga rodziców lecz za zgoda pracodawcy. Zasiłek podczas urlopu rodzicielskiego wynosi 75% wysokości dochodu miesięcznego.
Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego przysługuje rodzicom urlop opieki domowej nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż do osiągnięcia przez dziecko 3 lat. Zasiłek wynosi 315,54 euro który może ulec powiększeniu o94,47 jeżeli w domu jest więcej dzieci które nie przekroczyły 8 r.ż.
Rodzice maja prawo do skróconego czasu pracy do póki dziecko nie skończy drugiej klasy szkoły podstawowej.
Finlandia proponuje rodzicom również pomoc finansową w postaci zasiłku jednorazowego w wysokości 140 euro lub produktów do pielęgnacji dziecka. Państwo również oferuje rodzicom powszechny zasiłek na dziecko który przysługuje od urodzenia do osiągnięcia przez dziecko 17r.ż. kwota zasiłku jest uzależniona od ilości dzieci w rodzinie. Wacha się do 104,19 euro do183,69 euro. Rodzice samodzielnie wychowujący dzieci otrzymują dodatkowy zasiłek w wysokości 48,55euro miesięcznie na każde dziecko. Rodinom decydującym się na prywatną opieki przedszkolna otrzymują dodatkowy zasiłek w wysokości 166,71 euro miesięcznie.
Fiński system podatkowy nie przewiduje żadnych ulg ani odliczeń podatkowych z tytułu wychowania dzieci.
Porównując oba państwa chciałam zademonstrować sposób w jaki państwa starają się zachęcić do zakładania rodzin młodych ludzi a zarazem wpłynąć na zmian a lub utrzymać na danym poziomi współczynnik dzietności. Finlandia na dzień dzisiejszy posiada bardzo dobra politykę socjalną dotyczącą pomocy rodzinie świadczy o tym zajmowane miejsce w czołówce krajów o wysokim współczynniku demograficznym moim zdaniem może to wynikać z tego iż każda matka jak i ojciec są wspierani przez państwo bez względu na to czy pracują czy też nie. Zatrudnienie ma wpływ tylko i wyłącznie na wysokość świadczeń.
W Niemczech wszystkie świadczenia są uzależnione od umów o pracę. Osoby bezrobotne oraz samozatrudniajace nie posiadają praw do urlopów macierzyńskich i wychowawczych. W związku c czym wysoka stopa bezrobocia powoduje podobnie jak w Polsce spadek dzietności gdyż młodzi ludzie zakładający własne rodziny nie zawsze posiadają pracę lub obawiają się o jej utratę gdyż rynku pracy z roku na rok staje się coraz brutalniej