1. Omów przepisy prawne, z których wynika potrzeba wykonywania kartowania biotopów.

• Dyrektywa 2001/81/WE PEiRz dnia 23.10.2001 w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza.

• Traktat ustanawiający Unię europejska art. 175 ust 1 projekt zatwierdzony 2.08.2001 r.

• Protokół z Goteborga do Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych o trans granicznym zanieczyszczeniu powietrza na dalekie odległości.

• Decyzja nr 2179/98/WE PEiR z dnia 24.09.1998 celem jest doprowadzenie do nieprzekraczania ładunków krytycznych.

• Dyrektywa Rady 92/72/WE z 21.09.1992 w sprawie zanieczyszczeń powietrza

DYREKTYWA 2001/81/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dn. 23 października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza w swej treści wyraźnie stawia cel ograniczenia emisji substancji zakwaszających i eutrofizujących oraz prekursorów ozonu w celu poprawy ochrony środowiska i ludzkiego zdrowia we Wspólnocie przed zagrożeniami wynikającymi ze szkodliwych skutków zakwaszenia, eutrofizacji gleby i powstawania ozonu w warstwie przyziemnej oraz dążenie do osiągnięcia celów długookresowych w zakresie nieprzekra-czania poziomów i ładunków krytycznych oraz zapewnienia skutecznej ochrony wszystkich ludzi przed znanymi zagroże-niami dla zdrowia wskutek zanieczyszczenia powietrza poprzez ustanowienie krajowych poziomów emisji, przyjmując lata 2010 i 2020 jako daty odniesienia, oraz poprzez dokonywanie kolejnych rewizji określonych w art.4 i art.10.

1. Wyjaśnij, co to jest ładunek krytyczny. Jakich elementów środowiska on dotyczy?

„Ładunek krytyczny” oznacza ilościowy szacunek wielkości oddziaływania jednego lub więcej rodzajów zanieczyszczeń, poniżej którego, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, nie występuje znaczące szkodliwe oddziaływanie na wrażliwe elementy środowiska. Dotyczy on takich elementów środowiska jak: klimat, gleba, organizmy żywe, regulacja stosunków wodnych. Określa się go dla:

• związków zakwaszających – w odniesieniu do gleb i wód powierzchniowych,

• metali ciężkich- w odniesieniu do zanieczyszczeń atmosferycznych.

Ładunek krytyczny opiera się na zasadzie tolerancji ekologicznej, co oznacza, że każdy żywy organizm ma określoną tolerancję względem czynników środowiska, jego szanse przeżycia i rozrodu zależą od tego, w jakim stopniu warunki występowania w danym miejscu pokrywają się z zakresami adaptacji tolerancyjnej.

Aktualnym celem jest doprowadzenie do nieprzekraczania ładunków krytycznych w odniesieniu do narażenia na zakwaszanie, eutrofizację i fotochemiczne zanieczyszczenie powietrza.

1. Co to są krajowe poziomy emisji zanieczyszczeń, jakie są cele ich wprowadzenia?

Unia ustanawia krajowe poziomy emisji substancji zakwaszających i eutrofizujących oraz prekursorów ozonu w celu poprawy ochrony środowiska i ludzkiego zdrowia przed szkodliwym działaniem tych substancji zanieczyszczających. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/81/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza przewiduje wprowadzenie krajowych poziomów emisji dla czterech substancji zanieczyszczających wymienionych powyżej najpóźniej pod koniec 2010 r. Poziomy te są podane w załączniku do I dyrektywy. Wprowadzenie poziomów emisji ma na celu osiągnięcie następujących przejściowych celów ekologicznych:

• obszary, na których ładunki krytyczne substancji powodujących zakwaszenie są przekraczane, należy zmniejszyć o co najmniej 50% w stosunku do roku 1990,

• stężenie ozonu w warstwie przyziemnej przekraczające poziom krytyczny dla zdrowia ludzkiego będzie zmniejszone o dwie trzecie w stosunku do sytuacji z roku 1990. Ustalono także maksymalną wartość. Przekroczenie wartości wytycznej Światowej Organizacji Zdrowia nie może mieć miejsca więcej razy niż przez 20 dni w roku,

• stężenie ozonu w warstwie przyziemnej przekraczające poziom krytyczny dla roślin uprawnych i roślinności półdzikiej zostanie zmniejszone o jedną trzecią w stosunku do roku 1990. Ustalono także maksymalną wartość .

1. Proszę wymienić typy źródeł emisji, podaj przykłady

1. Źródła punktowe np. Instalacje energetycznego spalania paliw - komin; Źródła o wymiarach znacznie mniejszych od rozpatrywanej odległości transportu zanieczyszczenia.

2. Źródła liniowe np. ulica; Emisja zanieczyszczenia odbywa się wzdłuż krzywej o długości porównywalnej z rozpatrywaną odległością transportu zanieczyszczenia.

3. Źródła powierzchniowe np. rozlewisko niebezpiecznej substancji, powstałe w wyniku awarii zbiornika, wyodrębnione obszary miast. Wymiary płaszczyzny emisji zanieczyszczenia nie mogą być zaniedbane, ze względu na porównywalną wielkość w stosunku do rozpatrywanej odległości transportu zanieczyszczenia.

4. Źródła objętościowe. Ponadto źródła mogą charakteryzować się stałymi lub zmiennymi w czasie parametrami emisji, a samo źródło może mieć charakter stacjonarny (np. komin), lub też może poruszać się np. samochód.

1. Jakie czynniki wpływają na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń? Dokonaj ich podziału.

Na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w atmosferze największy wpływ mają te zjawiska atmosferyczne i topograficzne, które decydują o intensywności wymiany masy w atmosferze.

Czynniki:

• Topograficzne: ukształtowanie powierzchni, szata roślinna, szorstkość terenu, zurbanizowanie danego obszaru, rozmieszczenie źródeł emisji zanieczyszczeń,

• Meteorologiczne: prędkość i kierunek wiatru, pionowy gradient temperatury, dyfuzja atmosferyczna, grubość warstwy mieszania, opady atmosferyczne, przemiany zanieczyszczeń w atmosferze inne czynniki meteorologiczne.

Katastrofalne incydenty związane z dużym zanieczyszczeniem powstają gdy wiele czynników występuje jednocześnie: liczne źródła zanieczyszczeń; występowanie układu wyżowego; słabe wiatry, które nie są w stanie rozproszyć zanieczyszczeń; silna inwersja temperatury; płytka warstwa mieszania; ukształtowanie dolinne, gdzie zanieczyszczenia mogą się gromadzić; czyste niebo powodujące wychłodzenie radiacyjne; w przypadku smogu fotochemicznego – dużo światła słonecznego.

Bezpośrednie oddziaływanie warunków topograficznych odbywa się w małej skali i nie ma na ogół wpływu na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń rozpatrywane w dużej skali. Polega ono na powstawaniu pewnych lokalnych zakłóceń kierunku i prędkości wiatru w pobliżu przeszkód terenowych. Oddziaływanie pośrednie czynników topograficznych polega na zmianie czynników meteorologicznych, decydujących o rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń, w szczególności stopnia burzliwości powietrza, pionowego gradientu temperatury, prędkości wiatru, gradientu prędkości wiatru. Pionowy gradient temperatury związany jest z właściwościami terenu wpływającymi na wielkość nagrzewania się i chłodzenia powierzchni podłoża. Przekazywanie tego ciepła do wyższych warstw może się odbywać drogą przewodnictwa cząsteczkowego i konwekcji.

Rola pierwszego procesu jest niewielka, gdyż powietrze jest złym przewodnikiem ciepła. Najistotniejsza rola przypada turbulencyjnemu mieszaniu się powietrza. Zanieczyszczenia rozprzestrzeniają się w atmosferze w wyniku dyfuzji molekularnej, dyfuzji turbulencyjnej i wiatru. W rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w atmosferze dyfuzja molekularna ma wpływ pomijalnie mały w stosunku do udziału wiatru i dyfuzji turbulencyjnej. Przemieszczaniu poziomemu dużych mas powietrza atmosferycznego wywołanego wiatrem, towarzyszą występujące w mniejszej skali ruchy pulsacyjne o składowej zmiennej w czasie, co do kierunku i prędkości. Jest to zjawisko turbulencji atmosfery. Pojawienie się składowej poprzecznej do średniego kierunku ruchu powietrza powoduje wymianę masy w całej objętości powietrza, znacznie większą od wymiany molekularnej. Wśród modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze, model Gaussa znajduje najszersze zastosowanie. Jest on oparty jest na formule, która opisuje trójwymiarowy rozkład zanieczyszczeń z punktowego źródła, przy założeniu stacjonarnych warunków meteorologicznych i warunków emisji zanieczyszczeń. W modelu zakłada się, iż stężenie zanieczyszczeń pochodzących od emitującego ciągle źródła jest proporcjonalne do strumienia emisji, a zanieczyszczenie jest rozpraszane przez wiatr z punktu emisji z wydajnością odwrotnie proporcjonalna do prędkości wiatru.

1. W jaki sposób rozprzestrzeniają się zanieczyszczenia w przypadku atmosfery stabilnej i niestabilnej. Na czym polegają różnice?

Jeśli rzeczywisty gradient temperatury powietrza jest mniejszy od gradientu adiabatycznego (linia 2), wtedy gazy wylotowe będą wynoszone na małą wysokość powyżej wylotu z emitora. Takie warunki tworzą atmosferę stabilną. Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń w warunkach atmosfery stabilnej jest utrudnione, w związku z czym zwiększa się zasięg oddziaływania emitora na kierunku „z wiatrem”. Obserwujemy wtedy albo zupełny brak ruchów pionowych, albo co najwyżej słabe ruchy pionowe wewnątrz smugi jako rezultat dążenia do stanu idealnej równowagi stałej całego układu, jaki panuje w warunkach gradientu adiabatycznego.

Jeżeli jednak występuje gwałtowny spadek temperatury z wysokością, wówczas pionowe ruchy powietrza są intensywne i kształt smugi spalin jest znacznie rozbudowany w profilu pionowym. W takim przypadku atmosfera jest określana jako niestabilna. Mechanizm oddziaływania zmian gradientu temperatury na pewną objętość gazu polega na równoważeniu różnic temperatury i ciśnienia pomiędzy tą objętością a otoczeniem. Cząsteczka powietrza, która została przemieszczona w dół, ma niższą temperaturę oraz większy ciężar niż cząsteczki z nią sąsiadujące. W rezultacie wartość siły ciężkości, jaka w tym momencie działa na tę cząsteczkę, jest większa niż wartość siły statycznego wyporu, co wymusza dalsze przemieszczanie się tej cząsteczki w dół. W tym samym czasie inna cząsteczka może zostać przesunięta w kierunku do góry. Ponieważ jej temperatura będzie wtedy wyższa od temperatury otoczenia, a tym samym gęstość tej cząsteczki będzie mniejsza niż gęstość otoczenia, cząsteczka ta będzie uniesiona przez siłę.

W przypadku atmosfery wilgotnej, na wysokości przekraczającej tzw. poziom kondensacji zachodzi wykraplanie się pary wodnej z powietrza, wskutek czego wydzielane jest utajone ciepło kondensacji. Wzrasta więc temperatura pozbawionego wilgoci powietrza, co prowadzi do zmniejszenia się gęstości tej porcji powietrza. Cząsteczki zanieczyszczeń są wtedy unoszone na jeszcze większą wysokość o odpowiednio mniejszym ciśnieniu i mniejszej gęstości. Powstały w takiej sytuacji układ będzie balansował wokół stanu równowagi. W wyniku złożenia dwóch głównych kierunków prędkości cząsteczek w smudze przyjmuje ona wtedy kształt wstęgi. Takie warunki sprzyjają rozprzestrzenianiu zanieczyszczeń.

7. Scharakteryzuj, na czym polegają konflikty środowiskowe przy lokalizacji siłowni wiatrowych.

Zaleca się lokalizowanie farm wiatrowych na terenach rolniczych i nieużytkach o ograniczonej przydatności do innych celów (budownictwo przemysłowe, mieszkalnictwo, rekreacja). Ograniczenia lokalizacyjne winny obejmować strefy ochrony przyrody i obszary leśne. Szczególny nacisk położony został na zachowanie odpowiedniej odległości planowanej lokalizacji turbin od siedzib ludzkich. Minimalna odległość 200 m może zostać zmniejszona jedynie w przypadkach budowy małych elektrowni na własnym terenie przez osobę na nim zamieszkującą. Odległość ta wynika z technicznych uwarunkowań oraz doświadczeń zebranych w innych krajach nad minimalizacją skutków sąsiedztwa farm wiatrowych w stosunku do stałych siedzib ludzkich. Dotyczy to głównie oddziaływań typu hałas i efekt stroboskopowy oraz odczuć mieszkańców przebywających ciągle w sąsiedztwie wielkogabarytowych elementów pozostających w ruchu.

Warunki, jakie gmina powinna nakładać na inwestujących w energetykę wiatrową. Są to między innymi:

• określenie minimalnej mocy instalowanych turbin w farmie wiatrowej na 500 kW;

• wymóg umieszczania elektrowni o mocach powyżej 100 kW na konstrukcjach rurowych;

• określenie koloru, jakim powinny być pokryte konstrukcje turbin wiatrowych: biały lub biało-szary nie kontrastujący z otoczeniem;

• określenie wymiarów i kolorów dodatkowych pomieszczeń usytuowanych na farmie wiatrowej: powierzchnia do 15 m, wysokość do 3 m, pomalowane na kolor szary, brązowy lub zielony;

• nie umieszczanie reklam na konstrukcjach elektrowni za wyjątkiem standardowych oznaczeń producenta umieszczonych na gondoli.

Inne warunki jakim powinny odpowiadać nowobudowane farmy wiatrowe to:

• ujednolicenie typu elektrowni w ramach farmy;

• ujednolicenie koloru elektrowni w ramach farmy;

• określenie maksymalnej wysokości konstrukcji w zależności od warunków krajobrazowych;

• nakazu usunięcia elektrowni wiatrowych nieczynnych dłużej niż rok.

7. Scharakteryzuj, na czym polegają konflikty środowiskowe przy lokalizacji składowisk odpadów.

Konflikty środowiskowe przy lokalizacji składowisk odpadów:

• zanieczyszczenie wód podziemnych w rejonie składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych,

• zanieczyszczenia gleb w otoczeniu składowisk, a w szczególności składowisk odpadów przemysłowych,

• przypadki przekroczeń dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza w otoczeniu składowisk,

• sporadyczne przypadki skażenia mikrobiologicznego powietrza w obrębie składowisk.

• zagrożenie dla różnorodności biologicznej lub krajobrazowej.

7. Energia atomowa za i przeciw.

Brak elektrowni atomowej w Polsce jest, poza kwestiami finansowymi, głównie wynikiem społecznego sprzeciwu, który opiera się na zbyt okrojonej wiedzy na temat najnowszych technologii energetyki jądrowej, stosowanych przez nią zabezpieczeń, korzyści dla środowiska naturalnego oraz obniżenia kosztów produkcji energii elektrycznej. 97% energii elektrycznej w Polsce produkowana jest z węgla kamiennego lub brunatnego. Sytuacja taka jest niepokojąca, gdyż energia z węgla jest bardzo szkodliwa dla środowiska. Należy dodać do tego także transport, który jest kosztowny i to właśnie z niego pochodzi najwięcej skażeń.

Energetyka atomowa to także korzyść z punktu widzenia społeczeństwa:

• zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,

• konkurencyjne ceny energii,

• dywersyfikacja bazy paliwowej elektroenergetyki,

• czystsze środowisko,

• rozwój nowoczesnej i bezpiecznej technologii w Polsce,

• nowe miejsca pracy,

• nowe kierunki studiów,

• rozwój polskich przedsiębiorstw,

• rozwój regionów.

Poważnym argumentem jest kwestia awarii, w trakcie której dochodzi do przedostania się do wód i atmosfery dużej ilości radioaktywnych izotopów. Opary te mogą pokonywać znaczne odległości, niosąc ze sobą poważne skutki.

Kolejnym problemem są odpady promieniotwórcze. Obecnie zużyte paliwo jądrowe o wysokiej aktywności jest w większości składowane w skałach lub kopułach solnych, położonych głębiej niż 300 metrów pod ziemią. Składowiska takie zwykle spotykają się z wielką niechęcią i protestami mieszkańców okolicznych miejscowości.

Istnieje także kilka propozycji, które nie zostały do tej pory wprowadzone w życie. Należy do nich składowanie odpadów w głębokich odwiertach, w skałach granitowych 5 km pod powierzchnią ziemi. Gorący materiał radioaktywny byłby pokryty kruszywem, które topiłoby się, a następnie rekrystalizowało, zamykając odpady w skale. Inną propozycją jest transmutacja niebezpiecznych izotopów w inne, o niskiej aktywności lub o krótkim czasie życia.

Działające w normalnych warunkach elektrownie atomowe nie są szkodliwe dla środowiska, co więcej, zużywają materiały takie jak, uran i pluton, nieprzydatne do innych celów. Dalsze spalanie paliw kopalnych doprowadzi ostatecznie do jeszcze większych szkód w środowisku naturalnym. Ponadto, zużywając względnie małe ilości pierwiastków promieniotwórczych, otrzymujemy ogromne ilości energii, która może być składowana bez nadmiernych kosztów. Niestety, znacznym korzyściom płynącym z uzyskiwania energii jądrowej przeciwstawiana jest wizja olbrzymich promieniotwórczych skażeń i katastrof. Jednakże prawdopodobieństwo zaistnienia takich nieszczęśliwych wypadków będzie znikome, gdy państwa dostosują się do niemieckich standardów bezpieczeństwa, do czego po sygnale z Czarnobyla bezwzględnie należy dążyć. Jednakże spór pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami energii atomowej będzie trwał zawsze, niezależnie od tego ile elektrowni jeszcze powstanie.

Elektr. jądrowa pozwala częściowo zastąpić nieodnawialne źródła energii takie jak węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny.

Plusy:

• Praktycznie niewyczerpalna ilość paliwa jądrowego

• Niskie koszty produkcji energii elektrycznej. Dla porównania produkcja energii elektrycznej powstałej ze spalania gazu jest 10 razy droższa niż w przypadku produkcji energii w reaktorze jądrowym. Jeszcze droższa jest energia pochodząca ze spalania węgla kamiennego.

• Potrzeba niewielkich ilości paliwa jądrowego. To z kolei wiąże się z tanim jego transportem i przechowywaniem.

• W wyniku pracy reaktora jądrowego powstaje znacznie mniej odpadów i nie istnieje problem zanieczyszczenia powietrza; Eliminuje problemy usuwania i składowania lotnych popiołów.

• Wysokie bezpieczeństwo i brak emisji szkodliwych dla środowiska gazów oraz pyłów.

• Nie emituje pyłów oraz szkodliwych gazów, przez co w minimalnym stopniu degraduje środowisko.

• Ogranicza eksploatację paliw kopalnych.

• Nie wymaga hałaśliwych urządzeń do nawęglania.

Minusy:

• Koszty wybudowania elektrowni jądrowej, są o połowę większe niż w przypadku budowy zwykłej elektrowni węglowej.

• Kłopotliwy problem składowania i zagospodarowywania radioaktywnych odpadów, powstających z reaktora jądrowego.

• Możliwość skażenia wód, powietrza i gleb znajdujących się w rejonie składowania odpadów.

• W przypadku awarii elektrowni jądrowej, skutki mogą być katastrofalne i mogą mieć zasięg globalny.

• Zmienność cen uranu.