POLITYKA SPOŁECZNA W RP i UE wykład 1

Tematyka:

1. Geneza integracji europejskiej;

2. Geneza, cele i zadania polityki społecznej w RP i UE;

3. Podmioty polityki społecznej w RP i UE;

4. Ustawodawstwo socjalne w RP i UE;

5. Instrumenty finansowe (fundusze) polityki społecznej w UE;

6. Europejski model społeczny;

7. Polityki szczegółowe polityki społecznej w RP i UE;

8. Polska polityka społeczna, a członkowstwo w UE;

9. Stan i perspektywy polityki społecznej w RP i UE;

Literatura:

1. Auleytner Julian, „Polska polityka społeczna. Kreowanie ładu społecznego";

2. Księżopolski Mirosław, „Polityka społeczna. Wybrane problemy porównań międzynarodowych”;

3.  Firlit Fresnak Grażyna, Szylko – Skoczny Małgorzata, „Polityka społeczna”;

4. Frączkiewicz-Wronka Aldona, „Zarządzanie publiczne w lokalnej polityce społecznej”

5. Trafiałek Elżbieta,” Polityka społeczna dla pedagogów i służb społecznych”;

6. Głąbicka Katarzyna, „Socjalny wymiar Europy : od niewolnictwa do obywatelskości”;

7. Głąbicka Katarzyna, „Społeczno-ekonomiczny wymiar integracji w Europie na przełomie XX/XXI w”;

Literatura uzupełniająca:

1. Głąbicka Katarzyna., "Polska polityka społeczna wobec wyzwań spójności społeczno-ekonomicznej UE ( redakcja)";

2.  Głąbicka Katarzyna/red/ Grewiński Mirosław/red/, „ Wokół polityki społecznej”;

3. Rosati Dariusz,” Europejski Model Społeczny Doświadczenia I Przyszłość”;

4. Głąbicka Katarzyna, "Integracja socjalna z perspektywy członkostwa Polski w Unii Europejskiej";

5. Grewiński Mirosław,”Obywatelska polityka społeczna”;

6. Anioł  Włodzimierz  , „Europejska Polityka Społeczna Inspiracja dla Polski”;

7. Zarzeczny Józef (red.),”Model społeczny zintegrowanej Europy. Nowe wyzwania i perspektywy”. 

Polityka społeczna w działania państwa oraz innych ciał publicznych i sił społecznych, które zajmują się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy.

Polityka społeczna:

• Historia;

• Socjologia;

• Psychologia;

• Geografia;

• Demoskopia (badanie nastrojów społecznych);

• Statystyka;

• Politologia;

• Demografia;

• Prawo;

• Ekonomia;

• Pedagogika.

MODELE POLITYKI SPOŁECZNEJ

Dwie podstawowe koncepcje polityki społecznej :

• Koncepcja liberalna ( egoistyczna) jednostka sama odpowiada za swój los;

• Interwencjonizm (altruizm) to państwo odpowiada za los jednostki.

Charakter i cele polityki społecznej wyznaczane są przez:

• Założenia ustrojowe;

• Stan gospodarki państwa;

• Dominujący światopogląd;

• Stosunek do kwestii społecznych;

• Poziom internalizacji zasady „ solidaryzmu społecznego”

• Układy polityczne i dominacja we władzach określonej partii.

Typologia modeli polityki społecznej opiera się na następujących kryteriach:

• Dostęp do świadczeń i usług;

• Selektywność lub powszechność ochrony socjalnej;

• Jakość i poziom świadczeń i usług;

• Zakres i cele polityki rynku pracy (prawo do pracy i prawo do zasiłku);

• Rola władz publicznych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb obywateli;

• Sposób finansowania programów socjalnych.

Model rezydualny (marginalny, liberalny, anglosaski) bazuje na przeświadczeniu, że najlepszymi drogami zaspokajania potrzeb są dobre funkcjonowanie rynku i wsparcie rodziny, zaś państwo powinno w tym odgrywać marginalną rolę. Powinno wkraczać dopiero wówczas gdy rynek nie spełnia określonych wymogów w zakresie zapewnienia jednostce minimum egzystencji, a rodzina zawodzi jako źródło pomocy dla jednostki. Działania państwa mogą mieć jednak wyłącznie charakter doraźny. Wielka Brytania, USA, Irlandia.

Model motywacyjny (konserwatywno – korporacyjny społecznej gospodarki rynkowej, służebny, kontynentalny) państwo uzależnia wysokość świadczeń socjalnych od statusu danej jednostki na rynku pracy. Ich poziom jest więc bezpośrednio związany z zatrudnieniem zaś wysokość jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia. Pomoc udzielana jednostce w razie określonego zdarzenia losowego jest pochodną wkładu jej pracy lub/i uzyskanych dochodów.

Model socjalny (nordycki, instytucjonalno – redystrybucyjny, opiekuńczy, socjaldemokratyczny, nordyckiego systemu socjalnego) występującego w krajach skandynawskich i gwarantującego bezwarunkowy dostęp wszystkim obywatelom do świadczeń i usług socjalnych, wysoki standard życia w przypadku korzystania z pomocy społecznej i bezpieczeństwo socjalne obywateli. Szwecja, Dania.

Model postkomunistyczny pewne cechy elementu konserwatywnego, liberalnego oraz opiekuńczego, ale wciąż w nim tkwią cechy systemu socjalistycznego.

PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ:

1. Międzynarodowe podmioty polityki społecznej:

1. Globalne podmioty polityki społecznej (ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych);

2. Europejskie podmioty polityki społecznej (Unia Europejska, Rada Europy);

1. Krajowe podmioty polityki społecznej:

1. Publiczne podmioty polityki społecznej:

• Państwowe podmioty polityki społecznej;

• Lokalne podmioty polityki społecznej;

1. Niepubliczne podmioty polityki społecznej.

Państwowe podmioty polityki społecznej:

1. Podmioty ustawodawcze:

• Sejm;

• Senat;

1. Podmioty kontrolne:

• Najwyższa Izba Kontroli;

• Rzecznik Praw Obywatelskich;

• Rzecznik Praw Dziecka;

• Państwowa Inspekcja Pracy.

1. Podmioty wykonawcze:

• Prezydent (Bronisław Komorowski);

• Prezes Rady ministrów (Donald Tusk);

• Minister Finansów (Jacek Rostowski);

• Minister Pracy i Polityki Społecznej (Władysław Kosiniak-Kamysz);

• Minister Sprawiedliwości (Jarosław Gowin).

1. Podmioty sądownicze:

• Sąd Najwyższy;

• Naczelny Sąd Administracyjny;

• Trybunał Konstytucyjny;

• Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych;

• Sąd rodzinny i nieletnich.

INSTRUMENTY POLITYKI SPOŁECZNEJ ( środki, narzędzia służące realizacji jej celów):

• Ekonomiczne - politykę konsumpcyjną (kształtowanie dostępu do dóbr konsumpcyjnych) kształtowanie stosunków własnościowych(ochrony wszelkich form własności – prywatnej indywidualnej, grupowej, społecznej) ;

• Informacyjne - informacje przekazywane za pośrednictwem systemu szkolnego, informacje publikowane za pośrednictwem wszelkiego rodzaju środków społecznego przekazu, poradnictwo indywidualnie adresowane do osób mających szczególne potrzeby;

• Kadrowe – zasoby ludzkie, kapitał ludzki, ludzi, którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym, ludzi, którzy stanowią i stosują prawo;

• Kształtowania przestrzeni - Obiekty infrastruktury (w szczególności: infrastruktury społecznej) będące efektami procesów inwestycyjnych, służące zaspokajaniu ludzkich potrzeb – takie jak szkoły czy szpitale, zabudowa mieszkaniowa, sieć drogowa i kolejowa są najczęściej zaliczane do instrumentów ekonomicznych.

POLTYKA SPOŁECZNA:

1. Polityka rynku pracy i zatrudnienia (zmniejszenie bezrobocia, przyczyny bezrobocia);

2. Rodzinna i ludnościowa ( wspieranie rodziny, obserwowanie relacji między narodzinami a zgonami);

3. Ochrony zdrowia ( strategia);

4. Mieszkaniom ( poprawa w dziedzinie dostępu do mieszkań);

5. Oświatowa ( stałe podnoszenie kwalifikacji);

6. Polityki prewencji i zwalczania zjawisk patologicznych (poprawa poczucia bezpieczeństwa).

POLSKA POLITYKA SPOŁECZNA W ŚWIETLE UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku:

• Art. 24.Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy;

• Art.65.pkt.3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa;

• Art. 66.pkt.1 Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa;

• Art. 66.pkt 2Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa;

• Art.67.pkt.2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.

1. Kodeks Pracy 26 czerwca 1974 roku :

• Art.1 Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

1. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy:

• Art.1.pkt.1 Ustawa określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej;

1. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z 13 czerwca 2003 roku:

• Art. 1. Pkt. 1 . Ustawa określa zasady zatrudnienia socjalnego.

1. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 roku:

• Art. 1. Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:

  • o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub

  • o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub

  • o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia

Zwanych dalej "osobami niepełnosprawnymi".

1. Ustawa z 9 lipca 2003 roku o zatrudnieniu pracowników tymczasowych:

• Art. 1 Ustawa reguluje zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej oraz zasady kierowania tych pracowników i osób niebędących pracownikami agencji pracy tymczasowej do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika.

1. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej:

• Art. 1 Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów w tym zakresie.

1. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie:

• Art.1.pkt.1 Ustawa reguluje zasady:

  • prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez organy administracji publicznej w celu wykonywania zadań publicznych;

  • uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego;

  • sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego.

• Art.1 pkt. 2 Ustawa reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń.

1. Ustawa z 17 lipca 2009 roku o praktykach absolwenckich:

• Art. 1 pkt.1 1. Ustawa określa zasady odbywania praktyki absolwenckiej, zwanej dalej „praktyką”;

• Art.1pkt.2. Praktyka ma na celu ułatwienie absolwentom uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy.

INSTYTUCJE RUNKU PRACY

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy:

• Art.1.pkt.1 Ustawa określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej;

Struktura ustawy .

Instytucjami rynku pracy są:

• Publiczne służby zatrudnienia;

• Ochotnicze hufce pracy;

• Agencje zatrudnienia;

• Instytucje szkoleniowe;

• Instytucje dialogu społecznego;

• Instytucje partnerstwa lokalnego.

Na następne zajęcia:

1. Europejski model społeczny określić co rozumiemy przez Europejski model społeczny;

2. Instrumenty finansowe polityki społecznej w Polsce i Unii Europejskiej;

3. Ustawodawstwo socjalne w Polsce i Unii Europejskiej.

4. Publiczne służby zatrudnienia.

5. Reformy ukierunkowane na zwiększenie liczby miejsc pracy ( przykłady wybranych państw Europy i Świata.

POLITYKA SPOŁECZNA W RP i UE wykład 2

PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ

Podmioty ustawodawcze:

1. Parlament Europejski;

2. Rada Europejska;

3. Rada Unii Europejskiej.

Ad 1. Parlament Europejski pełni funkcję ustawodawczą:

• Organ doradczy i nadzorujący działania pozostałych instytucji wspólnotowych;

• Stopniowo jego kompetencje rosną;

• Wpływ na ustawodawstwo imigracji i funduszy Unii Europejskich, rolnictwo ( przewodniczący co 2 lata wybierany). Posłowie w parlamencie nie zasiadają we frakcjach narodowych tylko partyjnych. 27 państw w Unii Europejskiej;

• Parlament współpracuje z Radą Unii Europejskiej;

• Zgoda parlamentu jest konieczna np. W sporach nowych członków Unii Europejskiej.

FUNKCJE PARLAMENTU:

• Debatuje nad aktami prawa Europejskiego i uchwala je z Radą Europy;

• Sprawuje nadzór nad innymi instytucjami Unii Europejskiej;

• Debatuje nad budżetem i przyjmuje go wraz z Radą Unii Europejskiej.\

POLITYKA SPOŁECZNA W KOMISJACH :

• Zatrudnienia i spraw socjalnych;

• Prawa kobiet i równouprawnienia;

• Kultura i edukacja.

RADA EUROPEJSKA :

• Powstała w 1979 roku forma systematycznych spotkań szefów Państw i Rządów Unii Europejskiej;

• Obecność w strukturze wspólnoty 1986 rok;

• Podstawowym zadaniem Rady Europejskiej jest przyjmowanie wspólnych strategii i określenie zasadniczych wytycznych dla Unijnej polityki.\

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

• W jej ramach ministrowie ze wszystkich państw Unii Europejskiej spotykają się aby przyjmować akty prawne i kontynuować politykę ;

• Rada wspólnie z parlamentem podejmują ostateczną decyzję w sprawie nowych aktów prawnych Unii Europejskiej zaproponowanych przez komisję europejską;

• Koordynuje polityki państw członkowskich w tym między innymi politykę gospodarczą;

• Uzgadniają wspólne cele i dzielą się doświadczeniami;

• Zatwierdzanie budżetu.

PODMIOTY WYKONAWCZE

KWESTIE ZATRUDNIENIA

EUROPEJSKI MODEL SPOŁECZNY

WARTOŚCI SPOŁECZNE:

• Godność człowieka;

• Wolność;

• Równość;

• Egalitaryzm ( pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasadę przyrodzonej równości wszystkich ludzi);

• Solidarność;

• Subsydiarność (zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa);

• Społeczeństwo obywatelskie;

• Spójność społeczna;

• Partycypacja;

• Wspólnotowość;

• Własność.

QUASI – NIBY

CEL PRACY SOCJALNEJ WE FRANCJI

• Walka z ubóstwem;

• Walka z izolacją społeczną;

• Popieranie stowarzyszeń i gospodarki społecznej;

• Model oparty na solidarności.

CEL PRACY SOCJALNEJ W DANII

• Zintegrowanie ze społeczeństwem osób korzystających z pomocy społecznej stosownie do ich możliwości;

MODEL:

• Oparty o organizacje edukacyjno – socjalne;

• Obok funkcji opiekuńczych instytucje socjalne winny pełnić również funkcje edukacyjne;

• Szkoła Kofoeda – akcent pracy socjalnej zostaje przeniesiony na pomoc w samopomocy (uczenie rozwiązywania własnych problemów by móc przezwyciężać trudności socjalne własnymi siłami.

USTAWODASTWO UNII EUROPEJSKIEJ

1. Traktaty wspólnotowe:

• Dyrektywy;

• Rozporządzenia;

• Decyzje.

ROZPORZĄDZENIE ma zasięg ogólny jest odpowiednikiem ustawy obowiązuje w całości jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. W przypadku kolizji z aktem prawa wewnętrznego rozporządzenie ma przed nim pierwszeństwo.

DYREKTYWA wytyczna obowiązuje państwo do którego jest skierowana, ale w zakresie rezultatów i celów. Natomiast pozostawia władzom państwowym swobodę wyboru form oraz środków jej realizacji. W przypadku kolizji z aktem prawa wewnętrznego dyrektywa ma przed nim pierwszeństwo.

DECYZJA jest indywidualnym aktem administracyjnym, nie ma charakteru prawa ogólnego, nie odnosi się do wszystkich państw. Obowiązuje w całości strony do których jest skierowana i adresatami mogą być państwa członkowskie, osoby prawne czy fizyczne. W przypadku kolizji z aktem prawa wewnętrznego decyzja ma przed nim pierwszeństwo.

PRAWO ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W UNII EUROPEJSKIEJ

Rozporządzenie Rady EWG w sprawie zabezpieczenia społecznego:

1. Rozporządzenie 1408/71 z 14.06.1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie;

2. Rozporządzenie 574/72 z 21.03.1972 roku w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie;

ZASADY KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W UNII EUROPEJSKIEJ:

• Równego traktowania – zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową;

• Jedność stosowanego ustawodawstwa – jeżeli państwa mają własne ustawodawstwo to przy koordynacji ma zastosowanie prawo międzynarodowe;

• Zachowania praw nabytych i w trakcie nabywania;

• Nie bierze się pod uwagę reguły przynależności terytorialnej;

• Sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania różnych państwach członkowskich.

PYTANIA

1. Wtórne akty prawne;

2. Ustawy co i jak.