Paulina Baś

Patrycja Kucowicz

OW2

Zaburzenia motoryki małej

Konspekt zajęć korekcyjnych

1. Temat zajęć: Korekcja zaburzeń motoryki małej.

2. Miejsce realizacji: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy nauczania zintegrowanego)

3. Czas trwania zajęć: 1h.

4. Grupa docelowa: Dzieci w wieku przedszkolnym (jako przygotowanie do osiągnięcia dojrzałości szkolnej) oraz dzieci w młodszym wieku szkolnym (6-9 lat; jako ćwiczenia korekcyjne funkcji opóźnionych w rozwoju).

5. Cele ogólne:

1. Dziecko przedszkolne: Dziecko ma ukształtowaną dojrzałość szkolną w zakresie motoryki małej i jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole.

2. Dziecko w młodszym wieku szkolnym: Dziecko w sposób prawidłowy i bez zakłóceń korzysta z motoryki małej. Korekcja funkcji opóźnionych w rozwoju, usprawnienie motoryki małej, aby nie sprawiała trudności w nauce czytania i pisania.

1. Cele szczegółowe:

1. Zmniejszenie napięcia mięśniowego rąk (jeśli jest zbyt duże).

2. Zwiększenie napięcia mięśniowego rąk (jeśli jest zbyt małe, palce są wiotkie i dziecko nie potrafi utrzymać przyboru pisarskiego w ręce).

3. Usprawnianie końców palców.

4. Utrwalenie prawidłowego chwytu pęsetkowego.

1. Metoda zajęć: Ćwiczeniowa.

2. Forma zajęć: Grupowa i indywidualna (w zależności od zaproponowanego ćwiczenia).

3. Potrzebne materiały: Kartki papieru technicznego A3, A4, A5 i podłużne pasy papieru o szerokości ok.10-15 cm.; farby plakatowe, pędzle (najlepiej grubsze), kubki plastikowe (do wody), stare gazety (jako podkładki na stoły); odtwarzacz muzyki np. laptop czy magnetofon, muzyka; wierszyki do zabaw paluszkowych; kuleczki z waty; kleje, kartki papieru rysunkowego lub stare gazety, gotowe ścinki papieru; „puzzle” z różnych figur geometrycznych (kwadraty, prostokąty, koła, romby, trapezy); pisaki, kredki ołówkowe, kredki świecowe lub miękkie pastele; proste rysunki do kolorowania lub kreskowania, figury geometryczne do odrysowania kartki z zaznaczonymi liniami (początkowo 1-centymetrowe, później węższe), kartki z zaznaczonymi liniami i zarysowanymi delikatnie wzorami literopodobnymi do kreślenia przez dziecko flamastrem;

Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Cel ćwiczenia	Przebieg ćwiczenia	Pomoce
1	Wypełnianie kolorem całej powierzchni papieru	1.Rozluźnienie napięcia mięśniowego rąk. 2. Utrwalanie wykonywania czynności od lewej do prawej strony (zgodnie z kierunkiem pisania).	1. Przy malowaniu ruchami pionowymi zwracamy uwagę na to, by dziecko zaczynało od lewej krawędzi arkusza i stopniowo wypełniało całą powierzchnię aż do prawej krawędzi. 2. Przy malowaniu ruchami poziomymi zaczyna się od góry i stopniowo przechodzi do dalszej części arkusza. UWAGI: 1) Powinno się to zadanie wykonywać dużymi zamachowymi ruchami pionowymi i poziomymi. 2) W początkowych ćwiczeniach zalecane jest stosowanie mniejszych arkuszy niż A4. 3) Na świeżo zamalowanym arkuszu można wykonywać rysunki ścierające farbę patykiem lub pęczkiem waty albo po prostu suchym palcem.	1. Kartki formatu A4 lub początkowo mniejsze. 2. Farby plakatowe (dla każdego uczestnika zajęć przynajmniej 1 kolor) 3. Pędzle. 4. Stare gazety (jako podkładka na stół).
2	Malowanie form kolistych	1.Rozluźnienie napięcia mięśniowego rąk. 2. Ćwiczenie płynnego okrężnego ruchu o kierunku przeciwnym do wskazówek zegara 3. Tworzenie połączonych szeregów form kolistych od lewej do prawej strony zgodnie z kierunkiem pisania. 4. Nauka rozpoczynania wszelkich form kolistych od "2" na tarczy zegara (ponieważ tak rozpoczyna się pisanie części liter np. p, a, d...)	1. Dziecko maluje duże koła (o śr.12-20 cm.) 2. Dziecko maluje wykonując wielokrotnie okrężny zamachowy ruch całą ręką, aż powstanie dostatecznie regularna barwna plama. UWAGI: 1) Malowanie koła powinno się rozpocząć z prawej strony powyżej połowy wysokości w punkcie odpowiadającym położeniu cyfry 2 na tarczy zegara. W ten sposób rozpoczynamy też pisanie niektórych liter np. c, a, d, g. 2) Tworząc kompozycje z tych kół potrzebujemy dużego arkusza papieru np. pakowego.	1. Duże arkusze papieru np. pakowego lub rozmiaru A3, A2. 2. Farby. 3. Pędzle.
3	Malowanie form falistych	1.Rozluźnienie napięcia mięśniowego rąk. 2. Ćwiczenie płynnego okrężnego ruchu o kierunku przeciwnym do wskazówek zegara 3. Tworzenie połączonych szeregów form kolistych i łukowatych od lewej do prawej strony zgodnie z kierunkiem pisania. 4. Tworzenia wzoru literopodobnego z połączonych form kolistych i łukowatych.	1. Dziecko maluje wzory literopodobne na podłużnych pasach papieru o szerokości ok.15 cm. 2. Dziecko powinno malować po kilka elementów wzoru jednym ciągłym ruchem ręki bez odrywania pędzla od papieru. 3. Najważniejsze by dziecko wykonywało wzór swobodnym, ciągłym ruchem. Stopniowo zwracamy uwagę również na to, aby ruch ten był coraz bardziej regularny. (pocz.10-15 cm szlaki). UWAGI: 1) Wzór powinien mieć różne formy np. połączone łuki otwarte u góry lub u dołu, podobne do sinusoidy, połączone kształty podobne do liter „e” lub „o”.	1. Podłużne pasy papieru o szerokości ok. 10-15 cm. 2. Farby. 3. Pędzle.
4	Relaksacyjne masażyki na plecach koleżanki/kolegi	1. Ćwiczenie dłoni. 2. Wykonywanie masażyków dostosowując tempo do muzyki. 3. Ćwiczenie koordynacji obu rąk.	1. Dzieci siadają w kole i obracają się w prawą stronę, tak aby przed sobą mieć inne dziecko (jego plecy). 2. Prowadzący zajęcia włącza muzykę i wypowiada różne polecenia np. „Narysujcie na plecach koleżanki padający deszcz”, „Teraz rozpętała się straszna burza, więc rysujemy burzę z piorunami”, „Po burzy wzeszło słońce – rysujemy słońce – i tęcza – rysujemy dużą tęczę” itp. UWAGI: 1)Dzieci wykonują masaże całymi dłońmi. Najpierw wykonujemy masaże jedną ręką np. lewą, później prawą. Dopiero gdy dziecko będzie potrafiło wykonać to zadanie w taki sposób przechodzimy do wykonywania masażyków obiema dłońmi jednocześnie.	1.Odtwarzacz muzyki: laptop, radio, magnetofon. 2. Muzyka.
5	Stukanie czubkami palców o blat, stół	1. Ćwiczenie palców. 2. Zwiększenie napięcia mięśniowego dłoni (jeśli jest zbyt małe). 3. Usprawnianie czynności manualnych już u dzieci, które nie dojrzały jeszcze do ćwiczeń i zabaw manipulacyjnych.	1. Ćwiczenie to może przyjąć formę zabawy w grę na fortepianie lub zabawy w deszcz. Dzieci stukają np. o blat stołu. a) Fortepian: dzieci mogą stukać dowolnie lub w rytm melodii. b) Deszcz: najpierw wolno stukając palcami wskazującymi raz lewej raz prawej ręki, potem po dwa palce – coraz szybciej, wreszcie wszystkie.	1. Blat np. stołu, podłoga. 2. Jeśli przy udawaniu fortepianu dzieci mają stukać z rytm melodii to także coś do odtwarzania muzyki i muzyka.
6	Wykonywanie zabaw paluszkowych	1. Ćwiczenie palców. 2. Zwiększenie napięcia mięśniowego dłoni (jeśli jest zbyt małe). 3. Usprawnianie czynności manualnych już u dzieci, które nie dojrzały jeszcze do ćwiczeń i zabaw manipulacyjnych.	1. Dzieci wykonują ruchy palcami i całymi dłońmi zgodnie z tym, co pokazuje i czyta prowadzący. UWAGI: 1) Przykładowe wierszyki do zabaw paluszkowych: „Idzie rak”, „Sroczka”, „Dwa Michały”, „Deszczowy spacerek”, „Witające się rączki” i wiele innych.	1. Przygotowane wcześniej wierszyki do zabaw paluszkowych z rysunkami dłoni ( pokazanie prawidłowych gestów).
7	Malowanie suchym palcem	1. Utrwalanie wykonywania czynności od lewej do prawej strony (zgodnie z kierunkiem pisania). 2. Usprawnianie czynności manualnych dłoni i palców.	1. Dziecko zamalowuje arkusz papieru farbą plakatową. 2. Na arkuszu świeżo zamalowanym farbą plakatową dziecko wykonuje rysunki ścierając końcem palca farbę z arkusza. UWAGI: 1) Zamalowując kartkę należy pamiętać o ruchach od lewej do prawej strony (ruchy pionowe) i o ruchach od góry do dołu (ruchy poziome).	1. Kartki papieru w formacie A4 i A5. 2. Farby plakatowe. 3. Pędzle.
8	Malowanie pęczkiem waty	1. Utrwalanie wykonywania czynności od lewej do prawej strony (zgodnie z kierunkiem pisania). 2. Usprawnianie czynności manualnych dłoni i palców. 3. Ćwiczenie chwytu pęsetkowego.	1. Dziecko zamalowuje arkusz papieru farbą plakatową. 2. Dziecko wykonuje rysunki używając waty. Pęczek trzyma palcami: kciukiem, wskazującym i środkowym. UWAGI: 1) Potrzebnych jest kilka małych wacików grubości ok. 1,5cm.	1. Kartki papieru w formacie A4 i A5. 2. Farby plakatowe. 3. Pędzle. 4. Kuleczki grubości ok.1,5 cm z waty.
9	Zabawa konstrukcyjna z wykorzystaniem klocków	1. Usprawnianie czynności manualnych dłoni i palców. 2. Usprawnianie postrzegania przestrzennego poprzez układnie prostych wzorów, kompozycji.	1. Dziecko mając do dyspozycji klocki (ewentualnie kartonowe pudełka różnej wielkości) układa różne konstrukcje np. wieżę, dom.	1.Klocki drewniane, plastikowe lub pudełeczka (np. po lekach) różnej wielkości i różnych kształtów.
10	Układanie prostych wzorów z figur geometrycznych	1. Usprawnianie czynności manualnych dłoni i palców. 2. Usprawnianie postrzegania przestrzennego poprzez układnie prostych wzorów, kompozycji.	1. Dziecko otrzymuje „puzzle” składające się z różnych figur geometrycznych, różnej wielkości. 2. Za ich pomocą układa proste wzory: według własnej koncepcji lub według poleceń prowadzącego. UWAGI: 1) Początkowo proste wzory np. słońce, dom; dopiero później przechodzimy do bardziej złożonych.	1. „Puzzle” np. z twardej tektury przedstawiające różne figury geometryczne np. kwadraty, prostokąty, koła, romby, trapezy.
11	Wyrywanki i wyklejanki	1. Usprawnianie czynności manualnych dłoni i palców. 2. Ćwiczenie chwytu pęsetkowego.    3. Wydzieranie określonych kształtów – części składowych obrazka.	1. „Wycinanie” z arkuszy kolorowego papieru mniejszych kawałków, nadając im od razu kształt przedmiotu, który zamierzają przedstawić. UWAGI: 1) Papier trzeba ująć chwytem pęsetkowym palcami obu rąk. 2) Palce jednej i drugiej ręki muszą stykać się w linii przecięcia. 3) Odchylając jedną rękę do siebie, a drugą od siebie, przerywa się papier na niewielkim odcinku, następnie przesuwa palce dalej według zamierzonej linii i znów wykonuje ruch przerywający papier. Ruchy rąk muszą być niewielkie, żeby zbytnio nie przedłużać przecięcia. Wersja 1.: Tworzenie mozaiki z gotowych ścinków: Na arkuszu papieru dziecko ma zaznaczony kontur kompozycji, którą chce utworzyć. Wypełnia je kolorami naklejając obok siebie gotowe kolorowe ścinki papieru. Ścinki nie mogą być zbyt małe, a kompozycje nie mogą być zbyt duże, aby dziecko się nie zniechęciło. (Wersja łatwiejsza) Wersja 2.: Mozaika – wyrywanka: podobnie jak w wersji 1.tylko tu dziecko nie ma do dyspozycji gotowych ścinków papieru. Wykonuje je samo odrywając palcami kawałeczki z większego arkusza. (Wersja trudniejsza)	1. Kolorowy papier rysunkowy lub stare gazety (do wersji 2.) 2. Gotowe ścinki papieru (do wersji 1.) 3. Klej.
12	Ćwiczenie grafomotoryczne – kreślenie form kolistych	1. Wyrabianie płynności i precyzji ruchów ręki ustawionej w pozycji takiej, jak przy pisaniu. 2. Utrwalanie nawyku prawidłowego ustawiania ręki, dłoni i palców przy pisaniu.	1. Najpierw dziecko może kreślić koła dowolnej wielkości na kartce zeszytu lub kartonie rysunkowym. 2. Stopniowo zmniejszamy wielość tych kół. Można ją wyznaczyć przez pokratkowanie kartki. Wielkość kratek może wynosić 3-4 cm. 3. W każdej kratce dziecko rysuje koło zapełniając kolorem całą jego powierzchnię. Robi to wykonując wielokrotne okrężne ruchy. 4. Zestawiając różne formy koliste dziecko może rysować kwiaty, bałwanki, misie itp. 5. W następnych ćwiczeniach dziecko może rysować spirale i kolorowe koła jedne w drugich. UWAGI: 1) Do ćwiczeń graficznych wykorzystujemy głównie kredkami ołówkowymi i flamastrami. 2) W początkowych ćwiczeniach można stosować kredki świecowe. 3) Dziecko powinno trzymać przyrząd do pisania: a) Palcami wskazującym i kciukiem w odległości ok. 2-3 cm od piszącego końca, opierając jednocześnie o zgięty palce środkowy. b) Górna część ołówka opiera się o dłoń między palcami wskazującym a kciukiem. c) Dłoń i przedramię powinny być oparte o stół i znajdować się w jednej linii. Nie unosimy łokcia !	1. Kartki formatu A5 lub A4. 2. Pisaki, kredki lub ołówki (początkowo najlepsze są kredki świecowe lub miękkie pastele).
13	Ćwiczenie grafomotoryczne – kolorowanie kredkami konturowych rysunków	1. Wyrabianie płynności i precyzji ruchów ręki ustawionej w pozycji takiej, jak przy pisaniu. 2. Utrwalanie nawyku prawidłowego ustawiania ręki, dłoni i palców przy pisaniu. 3. Utrwalanie wykonywania czynności manualnych od lewej do prawej strony (zgodnie z kierunkiem pisania). 4. Umiejętność przesuwania ręki od lewej do prawej strony.	1. Dziecko koloruje otrzymany prosty rysunek , zamazując powierzchnię gęstymi kreskami, kreślonymi w dowolnym kierunku w granicach wyznaczonych konturem. 2. Przy kolorowaniu brzegów danej powierzchni należy uważać, by nie wyjść poza linie konturu. UWAGA: 1)Obok tego sposobu watro wprowadzić też kreskowanie, które polega na rysowaniu równoległych linii ciągniętych przez całą szerokość lub długość danej powierzchni – od jednego brzegu konturu do drugiego. Linie powinny być kreślone bardzo gęsto – jedna przy drugiej. Przy kreskowaniu każdy ruch ręki musi być kontrolowany. Linie te powinny być kreślony z góry na dół – linie pionowe, lub linie ukośne – pochylone w prawo ! 2) Zarówno przy kolorowaniu jak i przy kreskowaniu ważne jest aby dziecko wykonywało ruchy całą ręką opartą o stół. 3) Rysunkami do kreskowania mogą być np. chorągiewki, flagi. Dzieci mogą też przygotować rysunki różnych figur geometrycznych wykonywane za pomocą różnych szablonów. 4) Początkowo łatwe rysunki, aby nie zniechęcić dziecka do pracy.	1. Proste rysunki do kolorowania lub kreskowania. 2. Figury geometryczne do odrysowania (dot. uwagi nr 3.) 3. Kredki, ołówki.
14	Ćwiczenie grafomotoryczne – rysowanie szlaczków literopodobnych i rysowanie po śladzie	1. Wyrabianie płynności i precyzji ruchów ręki ustawionej w pozycji takiej, jak przy pisaniu. 2. Utrwalanie nawyku prawidłowego ustawiania ręki, dłoni i palców przy pisaniu. 3. Tworzenie różnych ornamentów graficznych, wzorów literopodobnych. 4. Utrwalanie wykonywania czynności manualnych od lewej do prawej strony (zgodnie z kierunkiem pisania). 5. Umiejętność przesuwania ręki od lewej do prawej strony.	1. Rysowanie ornamentów graficznych, wzorów literopodobnych przy pomocy flamastra, ołówka, kredek. UWAGI: 1) Rysowanie wzorów literopodobnych: Początkowo szerokość rysowanych znaków może wynosić 1 cm. Później jednak ograniczamy ją do szerokości wyznaczonej przez linie zeszytu dla klas I. 2) Początkowo dziecko może rysować ciągłym ruchem po 3-5 jednakowych elementów, potem więcej, a po osiągnięciu pewnej wprawy może łączyć różne elementy występujące na przemian. 3) Rysowanie po śladzie: Jeśli zadanie sprawia trudność dziecku, możemy wykonać wzór ołówkiem, a dziecko kreślić będzie po liniach ołówka flamastrem.	1. Kartki z zaznaczonymi liniami (początkowo 1-centymetrowe, później węższe). 2. Kartki z zaznaczonymi liniami i zarysowanymi delikatnie wzorami literopodobnymi do kreślenia przez dziecko flamastrem. 3. Flamastry, kredki, ołówki.

Bibliografia:

1. Czajkowska Irena, Herda Kazimierz, Zajęcia korekcyjno – kompensacyjne w szkole, WSiP, Warszawa, 1989

2. Gąsowska Teresa, Pietrzak – Stępkowska Zofia, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa, 1994

3. Sąsiadek Krzysztof, Zabawy paluszkowe, Media Rodzina, Poznań 2005