Zasada jawności – wszyscy mają swobodny dostęp do danych dot. środków publicznych.
Zasada przejrzystości – uzupełnia zasadę jawności w tym sensie, że o ile jawność finansów publicznych zapewnia dostęp do informacji to przejrzystość powinna gwarantować, że uzyskana informacja jest zrozumiała i kompletna.
Środki publiczne:
- środki pochodzące ze źródeł zagranicznych (budżet UE)
- dochody publiczne
- przychody jednostek sektor finansów publicznych (sprzedaż papierów wartościowych, prywatyzacja majątku publicznego, spłaty kredytu i pożyczek udzielonych ze śr. publicznych)
Dochody publiczne:
- daniny publiczne (podatki i cła, opłaty)
- ze sprzedaży jednostek sektora finansów publicznych
- ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw
- spadki, zapisy, darowizny
Dochody własne - podatki lokalne, dochody z majątku gminy, opłaty skarbowe, dotacje, subwencje z budżetu państwa i państwowych fundusz celowych.
Dochody gminy:
* dochody własne
* subwencje ogólne
* dotacje celowe z budżetu państwa
* zmiana stopy rezerw obowiązkowych
* zmiany stóp %
Wydatki publiczne:
dotacje, subwencje, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące JST, wydatki majątkowe, wydatki na obsługę długu SP, wpłaty środków własnych UE.
Rozchody publiczne:
spłaty otrzymanych pożyczek, wykup papierów wartościowych, udzielone pożyczki, płatności wynikające z innych ustaw, których źródłem finasowania są przychody z prywatyzacji, inne operacje związane z zarządzaniem długiem publicznym.
Sektor finansów publicznych:
tworzą jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne i są finansowane ze środków publicznych (nie można tworzyć ze środków publicznych fundacji)
Jednostka budżetowa: jednostka organizacyjna sektora finansów, nieposiadająca osobowości prawnej, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednich budżetów (państwa lub JST)
Samorządowy zakład budżetowy: jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych realizujące zadania własne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie:
- gosp. mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi
- dróg, ulic, mostów, organizacja ruchu drogowego
- wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizację, oczyszczalnia ścieków
- lokalnego transportu zbiorowego
- kultura fizyczna i sportu
- organizacja cmentarzy
Agencja wykonawcza:
- jest państwową osobą prawną tworzącą na postawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa
- podstawą prawną jej działalności jest ustawa powołująca oraz statut
- podstawą finansową jej działalności jest ustawa powołująca i ustawa o finansach publicznych
Instytucja gospodarki budżetowej:
jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych posiadająca osobowość prawną, tworzona w celu realizacji zadań publicznych, która charakteryzuję się tym, że:
- odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania
- pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskanych przychodów
Państwowy fundusz celowy:
- jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy
- przychody pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych
- nie posiada osobowości prawnej
- stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister (organ)
Istota budżetu państwa:
- aspekt polityczny – akt zaufania politycznego
- aspekt ekonomiczny – pieniężny zasób publiczny
- aspekt proceduralny – sporządzany w formie planu
- aspekt prawny – ranga ustawy
Budżet państwa – to wyrażony w pieniądzu roczny plan finansowy państwa, którego dwustronny charakter objawia się w szczegółowym ujęciu zarówno dochodów jak i wydatków państwa, uchwalany obligatoryjnie na każdy rok budżetowy w formie ustawy budżetowej.
Zasady budżetowe:
* powszechności – zupełności: wyraża postulat, aby wszystkie jednostki organizacyjne budżetu były z nim powiązane
-brutto – oznacza powiązanie jednostki całością jej dochodów i wydatków np. jednostka budżetowa
- netto – oznacza powiązanie jednostki dodatnimi rezultatem finansowym np. agencje wykonawcze
* jedności:
- formalne – postuluje aby budżet państwa ujmowany był w jeden całościowy akt prawny
- materialnej – jeden zasób środków, gdzie całość dochodów przeznaczona jest na całość wydatków
* przejrzystości – postuluje aby budżet był ustalony i wykonywany ze szczególnym podziałem dochodów i wydatków, a nie tylko w ujęciu ogólnym
* równowagi – oznacza konieczność wzajemnego dopasowania ogólnej kwoty wydatków
* jednoroczności – uchwalanie budżetu na okres 1 roku
* uprzedniości – uchwalanie budżetu przed okresem jego obwiązywania
Funkcje budżetu państwa :
* ekonomiczne
- redystrybucyjna – przepływ środków finansowych
- stabilizacyjna – wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetowych w celu łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu gospodarczego
- informacyjna – realizacja wpływów podatkowych ogółem lub z określonego podatku dostarcza informacji o prawidłowościach bądź nieprawidłowościach przebiegu procesów gospodarczych
- kredytowa – jej zadaniem jest ustalenie czy Państwo ma zdolność kredytową
* polityczne
- ustrojowa – budżet państwa jest przede wszystkim narzędziem zachowania danego ustroju społeczno-gospodarczego, jest atrybutem władzy
- demokratyczna – polega na zainteresowaniu społeczeństwa opracowywaniu i wykorzystaniem budżetu i wpływie na to
- administracyjna – czyli zmiana zakresu działania organów państwowych
* prawna – oznacza, że budżet ma charakter ustawowy zatwierdzonej przez sejm i senat i podpisany przez prezydenta
Dochody budżetu państwa:
- podatki, opłaty, cła
- wpływy z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek SP
- wpłaty z zysku NBP
- wpłaty nadwyżki środków finansowych, agencji wykonawczych
- dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe
- dochody z najmu i dzierżawy
- odsetki od środków na r-kach bankowych państwowych jednostek budżetowych
- odsetki od lokat terminowych ze środków na centralnym r-kach bankowych budżetu państwa
- odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek
- grzywny i mandaty i inne kary pieniężne
- spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej
- dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw
- środki z UE i środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej po ich przekazaniu na r-k dochodów budżetu państwa
- dochody z emisji obligacji skarbowych
Procedura budżetowa:
- planowanie budżetu państwa – MF, dysponenci części budżetowych, RM
* uwzględnienie ustaleń przyjętych w wieloletnim planie finansowym państwa
* nie mają określonej formy prawnej, treści, terminu
- uchwalanie budżetu państwa – należy do organów ustawodawczych
* Sejm * Senat * Prezydent RP
- wykonanie budżetu państwa – RM, MF, dysponenci części budżetowych
* czynnościowy – działania związane z wprowadzeniem w życie postanowień ustawy budżetowej
* rozrachunkowy – to obsługa bankowa wykonania budżetu Państwa
- kontrola budżetu państwa – jest elementem bieżących procedur realizacji operacji zasobami publicznymi, procedura zamknięcia roku budżetowego
* administracyjnej – MF, dysponenci części budżetowych
* parlamentarnej – Sejm, NIK
udzielenie lub odmowa absolutorium budżetowego kończy procedurę budżetową
Podatek – zasadnicze źródło dochodów budżetu państwa. Świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, nakładanym jednostronnie, ogólnym, ponoszonym na rzecz związków publiczno-prawnych
Rodzaje podatków:
* podatek od obrotu i konsumpcji (VAT, akcyza)
* podatek dochodowy (PIT, CIT)
* majątkowe (od nieruchomości, od środków transportu, od spadków i darowizn)
Składki ZUS są również formą opodatkowania – ze składek na ubezp. zdrowotne utrzymujemy służbę zdrowia.
Funkcje podatków - są przejawem i miarą realizacji polityki podatkowej państwa:
- fiskalna – podatki stanowią dogodny instrument pozyskiwania środków na realizację zadań państwa, obligatoryjne przejmowanie w drodze przymusu od różnych podmiotów gospodarujących środków pieniężnych na rzecz państwa, pierwszoplanowa i zasadnicza funkcja
- stymulacyjna – zdobywanie i wykorzystanie systemu podatkowego, aby jego zastosowanie wywołało zjawiska pożądane w gospodarce
- kontrolna – jej zewnętrznym przejawem jest gromadzenie i kontrola informacji płynących z otoczenia
Zasady podatkowe A. Smitha:
- równość obciążenia podatkami
- pewność podatku do oprocentowania
- dogodność podatku
- taniość podatku
Zasady podatkowe A. Wgnera:
- zasada polityki fiskalnej (skarbowe) – wydajność, elastyczność, stałość, dogodność
- zasada ekonomiczna (gospodarcza) – najmniej szkodzić
- zasada moralno – polityczna (sprawiedliwości) – powszechność, równość, zdolność podatkowa
- techniczne – pewność, dogodność, taniość
Typologia podatków:
* kryterium przedmiotowe
- obrotowe:
– powszechność podmiotowa – opodatkowaniu podlega, co do zasady każdy obrót nie zależnie kto go dokonuje
– powszechność przedmiotowa – opodatkowaniu podlega obrót każdym dobrem def. jako towar lub usługa
– przerzucalność – pozwala na przerzuceniu podatku na nabywcę
– obciążenie konsumpcji – podatek ostatecznie obciąża konsumenta
– proporcjonalność – stawka proporcjonalna
– wielofazowość – obciąża obrót w każdej kolejnej fazie
– jednorodność – w zakresie nowej wartości w danej fazie
– odliczanie niezwłoczne – podstawę opodatkowania kształtują kategorię sprzedaży i zakupów w przyjętym okresie rozrachunkowym
– metoda fakturowa – ustalenie wysokości obciążenia podatkowego przypadającego na każdą fazę obrotu ustala się inf. zawarte w fakturze
– podatek do zapłacenia:
- należny – sprzedaż
- naliczony – zakup
- dochodowe:
- ceduralny – podatek od dochodów cząstkowych
- globalny – podatek od wszystkich typów dochodów na tych samych zasadach
* kryterium przerzucalności:
- pośrednie – podatek od towarów i usług
- bezpośrednie – podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych
Wydatki budżetowe: to publiczne zasoby pieniężne przeznaczone na zaspokojenie potrzeb publicznych, zdeterminowanych koniecznością realizacji funkcji państwa:
- społecznych
- gospodarczych
- politycznych
Kryteria klasyfikacji:
- przedmiotowe – wydatkowanie na funkcjonowanie państwa jako całość, wydatki socjalno – kulturalne, wydatki na gospodarkę, wydatki na obsługę długu publicznego
- przeznaczenia – bieżące i inwestycyjne
- ekwiwalentności – nabywcze i redystrybucyjne (transfery) np. subwencje
Przeznaczenie wydatków budżetu państwa:
- na zdania określone w ustawie o finansach publicznych
- na zadania określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych
- na pożyczki udzielone z budżetu państwa wynikające z umów międzynarodowych i innych ustaw
Zadanie wynikające z ustaw o fin. Publicznych:
- funkcjonowanie organów władzy publicznej w tym organów administracji rządowej, organów kontroli, ochrony prawa oraz sądów i trybunałów
- zadania wykonywane przez administrację rządową
- subwencje ogólne dla JST
- wpłaty do budżetu UE
- subwencje dla partii politycznych
- dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami
- obsługę długu publicznego
- wkład krajowy na realizację programów finansowych z udziałem środków europejskich
Równowaga budżetowa: taki stan budżetu, w którym wydatki znajdują pokrycie w dochodach
- równowaga budżetowa rozumiana dosłownie nie występuje prawie nigdy
- najczęściej mamy do czynienia z odchyleniami od stanu równowagi
- przyjmuje się, że nierównowaga budżetu występuje tylko wówczas gdy w budżecie pojawia się deficyt
Czynniki kształtowania równowagi budżetowej
- ekonomiczne – kształtują rozmiary i strukturę dochodów budżetowych
* o charakterze realnym – rozmiary działalności gospodarczej i inne zjawiska realne, które powodują powstanie stosunku fiskalnego
* o charakterze systemowym – przesądzają o rodzajach i wielkości dochodu
* wynikające z bieżącej polityki gospodarczej państwa – poza systemowe instrumenty, indywidualne preferencje, pożyczki wew. i zew.
kształtują stronę wydatków:
* poziom wydatków na klasyczna sferę publiczną
* poziom wydatków na sferę usług społecznych
* poziom wydatków na gospodarkę rynkową
- organizacyjne:
* ogólna budowa systemu finansów publicznych zwłaszcza zasady i tytułu przepływu dochodów i wydatków między poszczególnymi funduszami
* wew. struktura organizacyjna systemu budżetowego wraz z zasadami regulacyjnymi źródła i tytułu przepływu pieniądza pomiędzy poszczególnymi elementami systemu
*zakres i zasady funkcjonowania pozabudżetowych funduszy publicznych – powiązanie funduszy z budżetu
- techniczne:
* techniki planowania dochodów, wydatków
* techniki gromadzenia dochodów, wydatkowania środków
* problem elastyczności i sztywności w gospodarowaniu środkami – powiązanie z czynnikami ekonomicznymi
- polityczne – zespół zachowań państwa, które nakładają się w określoną strategię państwa.
Deficyt budżetowy – występuje dgy wydatki w budżecie danej instytucji (najczęściej państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.
Rodzaje deficytu budżetowego:
* rzeczywisty jest faktyczną różnicą między wydatkami i dochodami w roku budżetowym
* strukturalny – jest wielkością stymulowana powstająca w warunkach gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki
* cykliczny – jest rezultatem cyklu koniunkturalnego, ożywienia lub recesji
Dług publiczny – finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego i innych zobowiązań publicznych
Rodzaje długu publicznego:
* ze względu na przyczyny i skutki zadłużenia publicznego
- globalny dług publiczny – całkowity
- krajowy dług publiczny – wew. RP
- zew. dług publiczny – spoza RP
* ze względu na poziom rzeczywistego obciążenia gospodarki
- dług publiczny netto
- dług publiczny brutto
* ze względu na strukturę władz:
- dług centralny (państwowy)
- dług lokalny (samorządowy)
Przyczyny powstania długu publicznego:
* uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy
* kresy wzmożonych wydatków publicznych – klęski żywiołowe, kryzys gospodarczy
* realizowane doktryna ekonomiczna, która zakłada świadome utrzymywanie deficytu budżetowego i długu publicznego jako narzędzi interwencjonizmu państwowego
* osiągnięcie celów politycznych rządzącej elity, która nie decyduje się na podnoszenie podatków, ale nie dokonuje również cięć w wydatkach
* popadanie władz publicznych w pułapkę zadłużenia
Instrumenty zaciągania długu publicznego:
* podstawowym instrumentem kreującym dług publiczny jest pożyczka
* jej zew. przejawem jest emisja papierów wartościowych
* w klasycznej teorii ekonomii pożyczka jest przeciwstawna podatkowi zarówno w aspekcie prawnym jak i ekonomicznym
Pożyczka:
* dobrowolny charakter
* potencjalne zubożenie pożyczkodawcy
* obciąża przyszłe pokolenia
* deflacjogenna
* może być przedmiotem obrotu
* wywołuje transfer dochodów od przyszłych podatników do obecnych posiadaczy papierów wartościowych
* prowadzi do zmniejszenia globalnej siły nabywczej
* może być przyczyną dewaluacji pieniądza
* może wyrażać poparcie społeczeństwa dla władz
* może być narzędziem zmiany struktury gospodarki
Podatek:
* przymusowy charakter
* natychmiastowe zubożenie podatnika
* obciąża obecne pokolenia
* inflacjogenny
* nie może być przedmiotem obrotu
* przedmiotowy przekrój podatników jest inny niż pożyczkodawców
* nie wpływa na wartość pieniądza
* nie ma wpływu na poziom globalnej siły nabywczej
* może spowodować wybuch niezadowolenia społeczeństwa
* może wywołać zjawisko ucieczki przed podatkami
Przesłanki udzielania pożyczek państwu:
decydując się na udzielenie pożyczki pożyczkodawca dostarcza bezpośrednio swe pieniądze państwu zachęcony obietnicą przyszłych korzyści
* pożyczkodawca musi wierzyć w składane mu obietnice – kredyt zaufania – wobec organów publicznych
* korzyści obiecane pożyczkodawcom muszą być wystarczająco duże by go przyciągnąć
Zagrożenia:
* jeżeli w wyniku zjawisk inflacyjnych następuje realny spadek wartości pożyczonego kapitału
* jeżeli władze publiczne dokonują zmiany warunków zaciągania pożyczek, czyli konsekwencji długu na skutek czego pożyczkodawcy tracą część kapitału i odsetek
* jeżeli władze publiczne ogłaszają niewypłacalność co do całości lub części zobowiązań
Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne z tytułu:
* zaciągniętych kredytów i pożyczek
* przyjętych depozytów
* wymagalnych zobowiązań
Źródła pokrycia deficytu:
Przychody:
* sprzedaż skarbowych papierów wartościowych
* kredytów krajowych i zagranicznych
* pożyczek
* prywatyzacji majątku SP
Bon skarbowy – krótkoterminowy papier wartościowy:
* oferowany do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym
* sprzedany z dyskontem
* wykupowany wg wartości nominalnej po upływie okresu, na jaki został wyemitowany
Obligacja skarbowa – papier wartościowy:
* oferowany do sprzedaży w kraju lub za granicą
* oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek
* sprzedawany na rynku pierwotnym
- z dyskontem
- wg wartości nominalnej
- powyżej wartości nominalnej
* wykupowany
Skarbowy papier oszczędnościowy:
* oferowany do sprzedaży osobom fizycznym
* oferowany nabywcom, którymi mogą być stowarzyszenia, organizacje społeczne i zawodowe, oraz fundacje wpisane do rejestru sądowego
* może być przedmiotem obrotu tylko pomiędzy osoby fizyczne – o ile warunki emisji tak stanowią
Dopuszczalny poziom długu publicznego:
* państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 wartości rocznego PKB (60%)
* kontrolę nad przestrzeganiem tej zasady sprawuje Minister Finansów
Rynek finansowy – miejsce gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi. Podmiotami na rynku finansowym:
* Skarb Państwa
* Instytucje samorządowe
* Instytucje ubezpieczeniowe
* Fundusze emerytalne
* fundusze inwestycyjne
* Przedsiębiorstwa
* osoby fizyczne
* podmioty zagraniczne
Bon komercyjny – to krótkoterminowy pap. wartościowy o terminie wykupu od 3 dni do 3 miesięcy. Są formą korzystania przez przedsiębiorstwa z kapitałów rynkowych. Bony komercyjne pozwalają elastycznie zarządzać środkami, ponieważ bon można prawie w każdej chwili wycofać z rynku wtórnego. Podstawowym celem emisji tych bonów jest finasowanie majątku obrotowego.
Subwencje – nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo określonym podmiotom (JST, prywatne przedsiębiorstwa, organizacje społeczne, osoby fizyczne) dla poparcia ich działalności. Jeśli została zapisana w budżecie z przeznaczeniem dla określonej jednostki, musi zostać przekazana.
Polityka finansowa - działalność (państwa), która poprzez tworzenie pieniądza, ustalanie stóp procentowych, stawek podatkowych itp. ma powodować zmiany w realnej sferze gospodarki (produkcja, eksport, inwestycje, zatrudnienie itd.).
Jednostka budżetowa – jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu państwa, natomiast wszystkie dochody jednostki doprowadzane są do budżetu państwa.
Zaliczamy do niej jednostki:
- państwowe,
- wojewódzkie,
- powiatowe,
- gminne,
- samorządowe
Poszczególne zasady
• zasada zupełności budżetu - polega na zestawieniu w budżecie wszystkich a nie tylko wybranych dochodów i wydatków państwa.
• zasada jedności – oznacza, że istnieje tylko jeden dokument na całość dochodów i wydatków państwa (jedno zestawienie zwane budżetem).
• zasada jawności – polega na tym, że społeczeństwo (obywatele) są zaznajomieni z budżetem jego treścią sposobem uchwalania oraz ze sprawowaniem nad nim kontroli.
• zasada realności – postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych.
• zasada szczególności – oznacza, że w budżecie muszą być zawarte cele szczegółowe konkretne, a nie określone w sposób ogólny.
• zasada równowagi – jest to dążenie do tego, aby dochody były równe wydatkom.
• zasada jasności – (przejrzystości) polega na takiej konstrukcji budżetu i na takim ujęciu dochodów i wydatków, który umożliwia prawidłowe planowanie i łatwość oceny przez parlament i opinie publiczną; służy temu klasyfikacja dochodów i wydatków (działy, paragrafy).
• zasady charakterystyczne dla zarządzania finansami przedsiębiorstwa- przy konstruowaniu budżetu należy dążyć do oszczędności, efektywności, elastyczności itp.
Cechy współczesnego pieniądza:
1. papierowy, tzn. że pieniądz nie ma już nic wspólnego ze złotem. Jego fizyczną postać przybiera kawałek papieru, któremu nadano cechy pieniądza, przez oparcie go na przymusie prawnym i obowiązującego w danym kraju środka płatniczego
2. państwowy tzn., że gwarantem pieniądza papierowego jest państwo. Państwo gwarantuje bowiem autentyczność znaków pieniężnych
3. zabezpieczony towarami i usługami (pieniądz substancjonalny)- występuje tu problem zgodności jego wartości nominalnej z wartością substancjonalną. Zachowanie tej zgodności jest trudne z powodu tendencji do zwiększania ilości pieniędzy w stosunku do wartości masy towarowej oraz dostępnych usług, czego przejawem są zjawiska inflacyjne.
4. kredytowy (żyrowy)- oznacza, że źródłem pieniądza jest kredyt bankowy. Pieniądz ten znany jest jako pieniądz banków komercyjnych np. depozyty bankowe
Mechanizm finansowy – dodatkowe źródło pomocy zagranicznej np. Norweski Mechanizm Finansowy – bezzwrotna pomoc finansowa dla krajów nowo przyjętych do UE. Głównym celem jest zmniejszenie różnic ekonomicznych i społecznych. Środki te są kierowane do wszystkich instytucji pozarządowych danego kraju.
Zadania banku centralnego:
* tworzenie pieniądza
* decydowanie o ilości pieniądza wprowadzanego do obiegu
* bank banków
* bank państwa
* bank gospodarki narodowej
* bank emisyjny
Funkcje rynku pieniężnego:
* regulacja płynności systemu bankowego
* możliwość realizacji celów polityki pieniężnej
* kreowanie poziomu krótkoterminowych kapitałów zabezpieczających płynność podmiotom innym niż banki
* dodatkowe źródło finansowania akcji kredytowej lub alternatywna wobec kredytów dla banków komercyjnych
* lokowanie chwilowo wolnych nadwyżek
Obligacje – instrument rynku kapitałowego o charakterze wierzycielskim, jest papierem wartościowym, w którym emitent potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym terminie.