PSYCHOLOGIA OGÓLNA

1. wyklad – 13.10.2010

Psychologia ( nie naukowa) – analizowanie swoich zachowań, emocji

odkąd człowiek istnieje i myśli odtąd jest psychologia. Wszyscy ludzie są psychologami – ci, którzy mają refleksje na temat swój lub o innych ludziach. Psychologia była częścią filozofii.

Arystoteles (IV w. p.n.e.) "Ojciec psychologii"

napisał pierwszą książkę traktującą o psychologii "De anima" – podział podstawowych zjawisk psychicznych: rozumowanie, spostrzeżenia, pamięć, emocje, pragnienia. Arystoteles zaczął się zastanawiać nad relacją ciała i duszy psyche + logos

logos - nauka o duszy

Ciało i dusza to dwa niezależne ale silnie ze sobą związane zjawiska, żadne nie może istnieć bez drugiego. Ciało i dusza są nierozerwalną jednością.

Platon – dusza jest czymś szlachetniejszym od ciała, dusza jest nieśmiertelna w przeciwieństwie do ciała. Platon przeciwstawia się Arystotelesowi, który uważał, że ciało bez duszy nie jest niczego warte, tak samo jak dusza bez ciała.

Człowiek – jedność psychofizyczna (psychosomatyczna)

Hipokrates – stworzył pierwszą typologię temperamentu, ludzi można podzielić na różne typy wg cech: żywości reakcji i trwałości reakcji

ŻYWOŚĆ REAKCJI

TRWAŁOŚĆ REAKCJI

TAK

NIE

TAK

Choleryk

Flegmatyk

NIE

Sangwinik

Melancholik

Cecha osobowości jest wrodzona, da się ją zaobserwować po zachowaniu człowieka.

Uniezależnienie się psychologii od filozofii.

Nauka, aby się wyodrębnić musi spełniać warunki:

musi posiadać przedmiot badań

Aby psychologia mogła się wyodrębnić zmieniała nazwę – jej przedmiotem badań stała się świadomość ( nauka o świadomości)

musi posiadać metodę badawczą

jak badać świadomość? (uczucia, emocje, potrzeby itp.)

introspekcja – wgląd do wewnątrz świadomości, zadawanie pytań: co teraz czujesz?, o czym teraz myślisz? Czego pragniesz?

Introspekcji zarzucono, że bada stany na tu i teraz, które zmieniają się w trakcie mówienia o nich.

Gdy człowiek skupia się na swoich emocjach, gdy zaczyna się nad nimi zastanawiać, to one się zmieniają.

Retrospekcja – relacjonowanie przeszłych stanów świadomości

Również nie działała, ponieważ nie mamy dostępu do swoich wspomnień w takim stanie jak wtedy gdy do nich doszło.

Behawioryzm – nurt wywodzący się z krytyki retrospekcji i introspekcji

2. Wykład – 27.10.2010

J. Watson – zaatakował introspekcje, stwierdził, że introspekcja bada myśli, emocje, uczucia czyli świadomość.

Po co badać świadomość?

Założył, że na los każdego człowieka nie wpływa myśl, uczucia itp. Na świadomość wpływa zachowanie. Jakieś ktoś wobec nas żywi. Jednak ludzie często zachowują się zgodnie ze swoimi uczuciami.

Wszystkich swoich zachowań się uczymy w ciągu życia. Uczymy się przez dwa sposoby wp Pawłowa:

1. warunkowanie klasyczne – proces wyuczenia kogoś, żeby reagował na bodźce dotąd obojętne,

2. warunkowanie instrumentalne – proces wyuczenia kogoś, że trzeba wykonać jakąś reakcje w celu uzyskania nagrody bądź uniknięcia kary – forma tresury

Reakcja bezwarunkowa – reakcja wrodzona np. ślinienie sie u psa na widok mięsa ( mięso jest bodźcem bezwarunkowym)

Reakcja warunkowa – reakcja wyuczona np. ślinienie się psa na dźwięk dzwonka (dzwonek – bodziec warunkowy)

bodziec ---> reakcja

PSYCHOLOGIA POSTACI – krytyka behawioryzmu, uważano że schemat bodziec ---> reakcja jest zbyt łatwy. Nasze zachowanie nie zależy od bodźca tylko od jego interpretacji.

"Nie ważne co widzisz, ważne co myślisz, że widzisz"

źródłem interpretacji jest własne i cudze doświadczenie, wiedza potoczna, przypadek. Często reagujemy na interpretacje, a nie na to co się naprawdę dzieje.

PSYCHOANALIZA

stworzył: Zygmunt Freud, krytyka wszystkiego co było wcześniej

Osobowość człowieka porównał do góry lodowej:

to co nad wodą – świadomość

to co pod wodą – nieświadomość – ona nami kieruje i ją powinniśmy badać

Struktura osobowości - składa się z 3 systemów:

Id – system wrodzony, zawiera całe wyposażenie genetyczne, zbiornik energii psychicznej, która pochodzi z niezaspokojonych potrzeb, id nie toleruje wzrostu energii psychicznej, dąży do tego, aby obniżyć tę energię natychmiast, należy zaspokoić swoje potrzeby, aby poziom energii spadł, id nie ma kontaktu z rzeczywistością gdybyśmy mieli tylko id zaspakajalibyśmy wszystkie swoje potrzeby natychmiast

Ego – pojawia się w 1roku życia, odroczenie zaspokojenia swoich potrzeb do czasu, aż znajdzie się bezpieczny obiekt, ego dostosowuje nasze zachowanie do otoczenia

Superego – pojawia sie około 7 roku życia, system osobowości dzieli się na 2 części:

1. sumienie

2. ja - idealne (1. i 2. dopasowują nasze zachowanie do norm społecznych)

ad 1. wymierza nam kary gdy zachowuje się niezgodnie z normami

ad 2. nagradza nas gdy zachowujemy się zgodnie z normami społecznymi

Zadaniem superego jest zastępowanie zaspakajaniem potrzeb niższych potrzebami wyższymi.

potrzeby niższe – potrzeby fizjologiczne, podstawowe potrzeby psychiczne

potrzeby wyższe – potrzeby abstrakcyjne: dobro, piękno, samorealizacja

Freud podzielił ludzkie potrzeby na dwie kategorie:

1. potrzeby życia – gwarantują życie jednostki lub gatunki: pragnienie, potrzeby seksualne, itp.

2. Potrzeby śmierci – "celem każdego życia jest śmierć" wszystko co żywe dąży aktywnie do śmierci, w każdym z nas toczy się walka potrzeb życia z potrzebami śmierci, u osób zdrowych psychicznie potrzeby życia wygrywają. Jeśli nie możemy zabić siebie, ponieważ potrzeby życia wygrywają to zaczyna rodzić się w nas agresja i niszczymy innych ludzi lub przedmioty

autoagresja – to wszystko to co nam może potencjalnie zaszkodzić, osoby, które lubią sporty ekstremalne posiadają wysoki poziom autoagresji.

3. Wykład - 10.11.2010

MECHANIZMY OBRONNE – zachowanie podejmowane w sytuacji problemowej i nierozwiązujące problemu:

rozwiązanie problemu – nie jest to mechanizm obronny

robienie czegoś, aby poprawić sobie nastrój, ale problem nie został rozwiązany – mechanizm obronny

Mechanizmy obronne:

AGRESJA – może ale nie musi być mechanizmem obronnym; źródła agresji:

a) agresja jest uruchamiana przez FRUSTRACJE – zespół negatywnych emocji wynikających z zablokowania celowego działania,

b) jest źródłem agresji tylko wtedy gdy emocjami są złość, gniew

c) siła frustracji odpowiada za siłę pobudzenia do agresji

d) frustrację mogą się sumować i prowadzić do silnego pobudzenia do agresji

WYPARCIE ( represja) – polega na usunięciu ze świadomości nieprzyjemnych treści:

a) amnezja pourazowa (post traumatyczna) – wyjątki po przeżytej traumie, nie pamiętanie okoliczności urazu

b) każdy akt zapomnienia na co dzień jest wyparciem

FANTAZJOWANIE – polega na wyobrażaniu sobie, że sytuacja problemowa została rozwiązana

REAKCJA UPOZOROWANA – przejawianie emocji przeciwstawnych wobec odczuwanych – człowiek czuje jedno, a robi drugie:

a) granie przed innymi

b) granie przed samym sobą

FIKSACJA – sztywne powtarzanie bezskutecznej reakcji emocjonalnej

REPRESJA – prezentowanie zachowań z wcześniejszych faz rozwoju (częściej spotykane u dzieci niż dorosłych)

PROJEKCJA – przenoszenie na innych ludzi własnych, nieakceptowanych emocji

RACJONALIZACJA – wymyślanie racjonalnych powodów dla nieracjonalnych zachowań

a) kwaśne winogrona

b) słodkie cytryny

"Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło"

ALFRED ADLER

krytykował kwestię świadomości, procesy nieświadome są istotne dla ludzi, ale nie są tak ważne jak twierdził Freud. Wg Adlera ludzkimi zachowaniami kieruje świadomość.

4. Wykład – 24.11.2010

wpływ kolejności urodzenia w rodzinie na rozwój osobowości:

a) pierwotne dzieci – osoby odpowiedzialne, godne zaufania, zrównoważone, spokojne, skryte, niezbyt towarzyskie, zamknięte w relacjach międzyludzkich i zdystansowane

b) drugie dzieci – osoby towarzyskie, optymistyczne, otwarte na innych ludzi, mało odpowiedzialne, niezrównoważone, mało rzetelne

Gdy między rodzeństwem jest więcej niż 7 lat różnicy to mówimy o np. podwójnym jedynactwie.

Wg Adlera cechy osobowości są wynikiem oddziaływań rodzicielskich – wychowanie. Relacja rodziców z pierwszym dzieckiem nasycona jest miłością tak samo jak strachem – pierwsze dziecko nigdy nie czuje się bezpieczne w relacjach z rodzicami, jest to osoba, która nie ma w pełni zaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa (stąpanie po cienkim lodzie).

Drugie dziecko rodzice traktują odwrotnie, dają mu pełnie bezpieczeństwa, osoba która idzie po twardym gruncie, czuje się bezpieczna więc może sobie na więcej pozwolić.

c) Kolejne dzieci – jedyną cechą, którą odróżniają się kolejne dzieci od dwóch pierwszych, jest zwracanie na siebie uwagi, są to osoby o dużym darze obserwacji społecznej – obserwują co im może dać uwagę innych.

d) Jedynacy – egocentryk, egoista, osoba roszczeniowa i mało odpowiedzialna

ERIK ERIKSON

pierwsza teoria, która opisuje rozwój osobowości w ciągu całego życia ludzkiego. Człowiek rozwija się tak długo, jak chce i jak żyje.

Erikson założył, że na każdym etapie rozwoju pojawia się w nas cecha pozytywna lub negatywna w zależności od rozwoju. Założył, że na każdym etapie rozwoju pojawia się RYTUALIZACJA - (definicja z internetu, ja już za bardzo zmęczona byłam na tym wykładzie i nie mam dokładnych notatek od tego momentu, jeśli ktoś ma definicje z wykładów to może podać uzyskanie przez jakąś czynność organizmu dodatkowej funkcji - funkcji sygnału (np. szczerzenie zębów, jeżenie się sierści, machanie ogonem))

lub RYTUALIZM – (wg wikipedii :) kurczowe trzymanie się pewnych tradycyjnych sposobów postępowania w obrębie grupy społecznej lub społeczeństwa, gorliwe przestrzeganie norm, przy zupełnym abstrahowaniu od celów, do realizacji których dąży dana grupa czy społeczeństwo. Ignorowanie wartości uznanych w społeczeństwie lub grupie społecznej.)

FAZA 1

(1.) Podstawowa ufność kontra (2.) podstawowa nieufność; 1 rok życia;

ad 1. przekonanie, że świat jest zasadniczo dobry, a ludzie zasadniczo godni zaufania

ad 2. przeciwieństwo ufności

Podstawowa ufność to nie jest naiwność.

rytualizacja ubóstwienia – umiejętność wchodzenia z innymi ludźmi w relacje obojętne na miłość. Umiejętność kochania rozwinie się wtedy gdy dziecko będzie mogło ćwiczyć okazywanie miłości. W okresie niemowlęctwa dzieci uczą się okazywania miłości poprzez gest, opiekę, a nie przez słowa rodziców. Dziecko uczy się, że relacja miłości rozwija się w czasie.

Rytualizm – idolizm – tendencja do zakochiwania się w osobach nieznanych. ( w okresie dorastania, idolizm, jest akceptowany)

5. Wykład – 8.12.2010

FAZA 2

(1.) Autonomia kontra (2.) niepewność; 2-3 rok życia

ad 1. zdolność do niezależności, zdolność do samostanowienia o sobie

ad 2. zależność

rytualizacja rozsądzająca – umiejętność odróżnienia dobra od zła ( aby nauczyć dziecka dobra i zła potrzebna jest konsekwencja)

rytualizm – legalizm – przewaga litery prawa nad duchem prawa - w praktyce mówimy o osobach, które sztywno trzymają się wszystkich zasad i praw. Sztywność bierze się z wychowania, gdy rodzice są zbyt konsekwentni.

Konsekwencja powinna być elastyczna. Karzemy, żeby pokazać dziecku, że coś jest złe. Jeśli dziecko wie już, że nie powinno tego robić, bo to jest złe i ma poczucie winy, że źle postąpiło to kara jest niepotrzebna. Jednak gdy zrobi coś celowo to kara się należy.

FAZA 3

(1.) Inicjatywa kontra (2.) poczucie winy; mniej więcej okres przedszkolny

jest to okres wyjątkowo silnego rozwoju fantazji i wyobraźni u dzieci w wieku przedszkolnym. Ma ona pomóc dziecku wprowadzić nowe pojęcia do systemu pojęć. Fantazja przedszkolna nie może być traktowana jako kłamstwo.

Ad 1. zdolność bycia twórczym (trzeba wspierać dziecko w byciu twórczym, ale trzeba pomóc mu odróżnić fantazje od prawdy)

rytualizacja dramatyczna- jest to umiejętność pełnienia ról społecznych bez utraty własnych cech osobowości

rytualizm – wcielanie się – sztywne pełnienie ról społecznych z utratą własnych cech osobowości

W dorosłym życiu pełnimy mnóstwo ról społecznych. Każda z tych ról oznacza, że inaczej się zachowujemy: np. kiedy mówimy z rodzicami, szefem, z dzieckiem, znajomymi. Pełnienie ról społecznych oznacza zmianę zachowania, ale nie zatracając swoich cech osobowości. Gdy człowiek zmienia cała swoją osobowość – kameleon psychologiczny. Kluczem do odpowiedniego pełnienia ról społecznych są zabawy tematyczne (zabawa w kogoś).

Zmiana roli = zmiana zachowania

zmiana roli ? zmiana osobowości

FAZA 4

(1.) Pracowitość kontra (2.) poczucie niższość; okres wczesnoszkolny ( 7 – 12 rok życia )

Większość rodziców wie, że aby dziecko się rozwijało to trzeba mu podnosić poprzeczkę. Ale trzeba ją podnosić umiejętnie (trzeba wiedzieć jakie są możliwości dziecka zanim się postawi poprzeczkę).

Ad 1. świadomość tego, że wysiłek się opłaca

ad 2. Poczucie niższości jest spowodowane zawyżaniem poprzeczki dla dziecka.

rytualizacja formalna – umiejętnośćs starannej i systematycznej pracy. Systematyczność jest ważna dla osób, które nie radzą sobie ze stresem.

Rytualizm – formalizm – przewaga formy nad treścią

6. Wykład – 22.12.2010

FAZA 5

(1.) Tożsamość kontra (2.) pomieszanie tożsamości; okres dorastania ( od 12 do 20 roku życia)

Głównym zadaniem człowieka, który dorasta jest budowanie tożsamości.

Ad 1. tożsamość - umiejętność odpowiedzenia na pytanie "kim jestem?" ale na to pytanie jest wiele odpowiedzi, im więcej mamy odpowiedzi tym lepiej. Jeżeli tożsamość opiera się na jednej odpowiedzi to bardzo łatwo ją stracić, lepiej zeby miała więcej filarów. Utrata tożsamości po okresie dorastania może grozić nawet depresją.

Ad 2. pomieszanie tożsamości – nieumiejętność określenia swojej tożsamości lub nieumiejętności jej budowania

rytualizacja ideologiczna – polega na umiejętności posługiwania się własną hierarchią wartości

rytualizm – totalizm – przeświadczenie, że nasza hierarchia wartości jest lepsza niż inne.

Osoby, które uważaj, że są najmądrzejsze, zawsze udzielają rady nawet jak ktoś ich o to nie prosi, bo on wie lepiej.

FAZA 6

(1.) Bliskość kontra (2.) izolacja; wczesna dorosłość ( 20 - 35 rok życia)

ad 1. umiejętność nawiązywania głębokich relacji interpersonalnych. Okres dorosłości to okres kiedy powinniśmy nauczyć się wchodzić w dorosłe relacje międzyludzkie - miłość, przyjaźń.

Przyjaźń w sposób dojrzały – ludzie zaczynają się przyjaźnić około 6 roku życia, a kryterium tej przyjaźni to np. kto ma fajniejszy rower, itp. Na tym etapie dzieci są przekonane, że tylko super osoby mogą mieć super rower.

W okresie dorastania kryterium doboru przyjaciół się zmienia. Bardziej liczy się jakie ktoś ma cechy. Ta przyjaźń jest może być bardzo zaborcza. Na tym etapie liczy się też liczba przyjaciół, im więcej przyjaciół tym bardziej jest popularny.

Dojrzała przyjaźń nie opiera się na ilości, ale na jakości relacji. Nie ważne ilu mamy przyjaciół. To ilu mamy przyjaciół jest zależne od osobowości. Dojrzała przyjaźń nie powinna być zaborcza.

Ad 2. Jeżeli nie nauczymy się przyjaźni dojrzałej to czeka nas izolacja ( wg Eriksona przez cały czas).

Niektórzy ludzie dorośli dalej się przyjaźnią jak dzieci np. z tymi którzy mają fajny samochód. Ale oni nie muszą być samotni, tak jak mówi Erikson.

rytualizacja afiliacyjna – potrzeba afiliacji ( zrzeszania się ) - umiejętność tworzenia grup przyjaciół, umiejętność przyjaźni z różnymi ludźmi

rytualizm – elityzm – przekonanie, że grupa do której przynależymy jest lepsza niż inne.

7. Wykład – 12.01.2011

FAZA 7

(1.) Twórczość kontra (2.) stagnacja; średnia dorosłość ( 35 – 60 rok życia)

Zdaniem Eriksona ta faza jest efektem drugiego bilansu życiowego:

a) I bilans życiowy - około 30 rok życia – pierwszy moment, że człowiek się zastanawia co chciał osiągnąć a co osiągnął,

b) II bilans życiowy - około 40/50 rok życia – ludzie zastanawiają się co planowali osiągnąć, a co osiągneli. Niebezpieczne jest zbilansowanie za bardzo na "+", jak i za bardzo na " - ".

Gdy zbyt dużo na "plus" to człowiek nie ma już właściwie nic do roboty. Gdy zbyt dużo na "minus" to człowiek nie może już wszystkiego zreorganizować i nie da się już niczego zrobić, więc lepiej dalej wegetować.

Ad 1. dalszy rozwój, stawanie sobie nowych celów

ad 2. brak poczucia sensu życia

rytualizacja generacyjna – umiejetność wykorzystywania swojej wiedzy i doświadczenia dla innych ludzi

rytualizm – autorytyzm (?) - oznacza wykorzystanie swojej wiedzy i doświadczenia przeciwko innym ludziom. Większość ludzi wykorzystuje swoją wiedze przeciwko innym ludziom, kiedy czują się przez kogoś zagrożeni.

FAZA 8

(1.) Integracja kontra (2.) rozpacz; późna dorosłość ( starość około 60 rok życia i wzwyż)

Jest to efekt III bilansu życiowego – wykonywany jest tak około 70 roku życia. Pada pytanie: "Czy nasze życie miało sens". Jesteśmy uczeni, że wartość człowieka określa się wg jego osiągnięć.

Ad 1. życie wśród innych i z innymi. Sens życia polega na tym, że nawet nasz najmniejszy uśmiech może zmienić czyjeś życie. To co robimy, wszystkie nasze zachowania mają wpływ na innych. Dlatego też wazne jest wszystko to co robimy.

Ad 2. utrata poczucia sensu życia, gdy nie można już nic zmienić. Sens życia sprowadzamy do osiągnięć i sukcesów, patrzymy na relacje z innymi.

rytualizacja integracyjna – rozwój mądrości życiowej. Na mądrość składa się wiedza, ale też odpowiedni iloraz inteligencji. Nie wystarczy wiedzieć, trzeba umieć to wykorzystać i na odwrót.

Rytualizm – sapientyzm – niemądre udawanie, że jest się mądrym. Osoby, które uważają, że zmądrzeją z racji wieku.

8. Wykład – 26.01.2011

KAREN HORNEY

Lęk podstawowy – wszystkie cechy jakie mamy są zależne od tego czy w dzieciństwie doświadczyliśmy lęku podstawowego czy nie. Poczucie doświadczone przez dziecko, że jest samotne i bezradne we wrogim świecie, brak poczucia bezpieczeństwa. Przyczyną powstawania lęku podstawowego są niewłaściwe postawy wychowawcze człowieka.

Styl autorytarny – "dzieci i ryby głosu nie mają" , to wolne, tego nie, bo ja tak mówię – później dziecko nie umie podejmować decyzji, w dorosłym życiu jest bezradne.

Skutki leku podstawowego:

I grupa (kategoria) – strategie zachowań za pomocą, których dziecko walczy z lękiem podstawowym. Jeśli raz wypracujemy jakąś strategię radzenia sobie z lękiem, będziemy to realizować później,w życiu dorosłym.

1. Dziecko może stać się wrogie ("wrogość"), zemsta za to co było wcześniej. Dzieci uczą się, że jeśli w domu panuje wrogość to tak trzeba się odwdzięczyć np. przekorność.

Taka osoba wchodząc w życie dorosłe też będzie budowała relacje na wrogości. Człowiek uczy się, że ma władzę nad drugą osobą tylko kiedy sie ją zirytuje.

2. Uległość – stac się uległym , aby zasłużyć na miłość. " Co ja mam zrobić, zeby mnie pokochali"?). Z zewnątrz dziecko jest ideałem. Dzieci starają się też odgadnąć wymagania rodziców.

W dorosłym życiu osoba ta będzie się w pełni podporządkowywać swojemu partnerowi.

3. Ucieczka w fantazje – dziecko wyobraża sobie idealną rodzinę i emocjonalnie się do niej przenosi i przywiązuje.

W życiu dorosłym pod wpływem problemów człowiek wyobraża sobie, że problem jest rozwiązany.

4. Zastraszanie – można kogoś tak zastraszyć, żeby zmusić kogoś do okazywania miłości. Ale tak naprawdę to jest strach. Jest to desperacka próba radzenia sobie z lękiem podstawowym.

5. Użalanie się – ( "na litość" ) litość daje takie same objawy jak sympatia.

II grupa – pojawienie się w rozwoju człowieka heurotycznych potrzeb.

Potrzeby neurotyczne – są niezaspokojone, niekiedy im bardziej je zaspokajamy tym bardziej potrzeba rośnie.

1. neurotyczna potrzeba uczucia i poznania – potrzeba bycia lubianym przez wszystkich, skrajne przewrażliwienie na krytykę