TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA

-motywacyjnych, praktycznych i poznawczych.

Cele kształcenia wg Kupisiewicza:

Głównym celem kształcenia ogólnego jest zapewnienie wszystkim uczniom optymalnego rozwoju intelektualnego. Cel ten jest realizowany łącznie z celami wychowania.

Cele podrzędne:

1. Zaznajomienie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy o : przyrodzie, społeczeństwie, technice , kulturze w zakresie umożliwiającym najważniejszych rzeczy , zjawisk, wydarzeń, procesów oraz operatywne posługiwanie się tą wiedzą.

2. Rozwijanie zdolności , zainteresowań, poznawczych uczniów, tzn. ich krytycznego myślenia, uwagi, wyobraźni , pamięci, fantazji, umiejętności praktycznych. Cel ten polega na wdrażaniu dzieci i młodzieży do samodzielnego dostrzegania, formułowania i rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych przez kształcenie myślenia i rozwijanie pamięci.

3. Kształtowanie u dzieci i młodzieży akceptowanego społecznie systemu wartości- tzn. system spójnie ,merytorycznie i logicznie poglądów i przekonań wyznaczających stosunek do świata oraz ich postępowania.

4. Wdrażanie uczniów do samokształcenia- wyrabiania syntetycznego uzupełniania wiedzy i umiejętności w drodze uczenia się pozaszkolnego.

5. Zaznajamianie uczniów z ogólnymi postawami produkcji i organizacji pracy.

Celem kształcenia zawodowego jest:

-wyposażenie młodzieży w wiedzę , umiejętności zawodowe, podstawowe i specjalistyczne. - rozwijanie u uczniów zainteresowań związanych z danym zawodem, - wdrażanie młodzieży do stałego podnoszenia kwalifikacji.

Cele kształcenia wg Okonia:

-cele Społeczne wiąże się z tym ,że każde społeczeństwo zmierza do zapewnienia sobie warunków harmonijnego rozwoju. –cele jednostkowe-ma na względzie dobro i szczęście jednostki. Kształtowanie u każdego wychowanka kwalifikacje które najbardziej odpowiadają jego uzdolnieniom. Głównym celem kształcenia jest wszechstronny rozwój osobowości uczniów 2 strony Rzeczowa i osobowościowa są ze sobą związane. Strona rzeczowa wiąże się z przekonaniem świata obiektywnego, nabywaniem sprawności i pozwalających brać udział w jego kształtowaniu. Strona osobowościowa – poznanie samego siebie, kształtowanie motywacji i zainteresowań. Kształcenie od strony rzeczowej obejmuje 3 cele:

a) opanowanie podstaw wiedzy naukowej o przyrodzie, społeczeństwie i technice.

b) ogólne przygotowanie uczniów do działalności praktycznej

c) kształtowanie u uczniów przekonań, opartego na nich poglądu jako swoistej całości.

Kształcenie ogólne rozpatrywane od strony podmiotowej ma 3 cele:

-ogólny rozwój sprawności umysłowej i zdolności poznawczych,

-kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań

- wdrażanie do samo edukacji.

Taksonomia wg Blooma- 3 zakresy celów: poznawczy, emocjonalny, psychomotoryczny.

6 poziomów zakresu poznawczego: wiedza, rozumienie, zastosowanie wiadomości, analiza, synteza, ocena faktów.

Taksonomia wg Kruszewskiego: taksonomia celów kształcenia to wszelkie cele dydaktyczne dotyczące uczenia się w szkole, opisane w kategoriach hierarchicznie uporządkowanego schematu klasyfikacyjnego. Hierarchiczność taksonomii polega na tym , że wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiągnięcia celu wyższego mówi nam, że cele niższy został też osiągnięty. 3 główne typy zachowania ludzkiego:

-poznawcze(myślące formy zachowania) Czy uczeń potrafi?

-emocjonalne( postawy, przekonania, wartości) czy uczeń chce?

-Psychomotoryczne( ruchy ciała)

Taksonomia wg Okonia:

1. Wiadomości o faktach i zależnościach między nimi.

2. Rozwiązywanie zagadnień teoretycznych i praktycznych.

3. Samodzielne dokonywanie oceny.

4. Samodzielne stosowanie wiedzy o nowych sytuacjach.

Kategoria A obejmuje wiadomości, a więc znajomość faktów, pojęć, postaw, praw, zasad ich zapamiętanie i zrozumienie.

Kategoria B kładzie nacisk na wykonywanie czynności myślowych niezbędnych przy operowaniu wiedzą.

Kategoria C dotyczy samodzielnej i krytycznej oceny wartości rzeczy, zdarzeń.

Kategoria D eksponuje umiejętności zastosowania wiadomości w konkretnych sytuacjach.

FORMY I STRUKTURA LEKCJI

Główne kryteria podziału form organizacyjnych wg Kupisiewicza:

- miejsce uczenia się

- czas trwania zajęć dydaktycznych

- liczbę uczniów uczestniczących w procesie uczenia się.

Najbardziej typowe organizacji nauczania:

- nauczanie jednostkowe

-nauczanie zbiorowe

-zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne.

Istota systemu klasowo- lekcyjnego; polega na tym , że dzieli się na grupy, tworząc odrębne klasy wg podobnego poziomu doświadczeń rozwoju umysłowego, oraz zbliżonego wieku .Dzięki temu zajęcia można prowadzić na jednakowym poziomie z jednakową korzyścią dla wszystkich. Materiał programowy każdego przedmiotu dla danej klasy dzieli się na jednostki treściowe, które są opracowane z uczniami w odcinkach czasowych zwanych lekcjami.

Zalety systemu klasowo- lekcyjnego:

- prosta struktura organizacyjna ,

- najskuteczniej zapewnia realizację zasad systematyczności nauczania.

- zapewnia opanowanie przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy z danego przedmiotu.

Wady:

- brak dostosowania do nauki indywidualnych zdolności uczniów,

- nadmierną sztywność organizacyjna utrudnia utrzymanie więzi ze szkolą

- przedmiotowe traktowanie ucznia.

Lekcja- forma procesu dydaktycznego podczas której nauczyciel w ściśle określonych ramach czasowych odbywa zajęcia ze stałą grupą uczniów.

Ogniwa lekcji:

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, wpisanie tematu do dziennika ,

2. Sprawdzenie pracy domowej

3. Pogadanka powtórzeniowa: rozmowa na temat wcześniejszych treści, zadawanie kontrolnych pytań,

4. Podanie tematu lekcji: nauczyciel określa znaczenie teoretyczne i praktyczne, podaje plan realizacji tematu,

5. Opracowanie nowego materiału

6. Sprawdzenie czy cel lekcji został osiągnięty : podsumowanie,

7. Zadanie domowe

1. Struktura lekcji uzależniona jest od:

o realizowanych celów

o treści merytorycznych

o metod kształcenia

2. Funkcje dydaktyczne lekcji:

o zapoznanie uczniów z nowym materiałem

o utrwalanie opanowanego już materiału

o sprawdzenie wiadomości i ocena

3. Wyróżniamy następujące typy lekcji:

o wprowadzająca nowy materiał

o utrwalająca

o kontrolna

o mieszana

4. Rodzaje lekcji:

o lekcja podająca

o lekcja problemowa

Rodzaje lekcji

Lekcja kontrolna jako jeden z typów lekcji posiada swój cel dydaktyczny, którym jest

(jak sama nazwa wskazuje) kontrola stopnia przyswojenia przez uczniów danej partii

materiału. Odbywa się ona w formie pisemnych kartkówek, sprawdzianów, lub

zaliczeń ustnych i jest podstawą klasyfikacji oceny wiedzy ucznia. Przebiega

zazwyczaj dwu etapowo:

· czynności wstępne obejmujące przygotowanie grupy uczniów do sprawdzenia

wiedzy, rozdanie pytań i objaśnienie ich treści

· rozwiązywanie przez uczniów poleceń których treść otrzymali.

Lekcję kontrolną stosuje się na wszystkich szczeblach nauczania we wszystkich

typach szkół.

Lekcja podająca, opiera się o założenie, iż najlepszym sposobem nauczania jest bezpośredni przekaz wiedzy uczniom w formie gotowej do zapamiętywania. Formą jej realizacji jest dyktowanie treści dydaktycznych i egzekwowanie ich odtworzenia na sprawdzianie. Ten typ lekcji posiada szereg zalet, takich jak: otrzymywanie gotowego materiału naukowego bez konieczności szukania go w książkach, treść jest jasna i zwięzła, wszelkie zawiłości teorii są od razu wyjaśniane. Podstawową wadą jest natomiast niska aktywność uczniów i znudzenie pasywną formą pracy na lekcji przez sporządzanie długich notatek.

Lekcja problemowa ,w przeciwieństwie do lekcji podającej nie polega na biernym podawaniu przez nauczyciela suchych treści, lecz poprzez sytuacje problemowe, które należy rozwiązać, uczniowie sami dochodzą do wiedzy.

Zasady Dydaktyczne: to reguły organizowania i prezentowania wiadomości, ogólne normy postępowania nauczyciela w czasie przygotowania i prowadzenia lekcji umożliwiające uwzględnienie jednocześnie informacji z wielu źródeł i utrzymanie kierunku czynności uczenia się uczniów

-zasady dotyczące materiału nauczania,

-zasady dotyczące pracy ucznia,

-zasady dotyczące motywacji,

-zasady dotyczące zharmonizowania systemów pedagogicznych,

-zasady dotyczące stosunków społecznych w klasie,

-zasady dotyczące czynności nauczania ,

- zasady dotyczące stosunków zewnętrznych .

Wg Cz. Kupisiewicza:

Zasady nauczania – to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajamiać uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im określone poglądy i przekonania oraz wdrażać do samokształcenia:

zasada poglądowości

przystępności w nauczaniu

świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania, uczenia się

systematyczności

trwałości wiedzy uczniów

operatywności wiedzy uczniów

wiązania teorii z praktyką

Metody dydaktyczne:

- Metody oparte na słowie:· wykład;· opowiadanie; pogadanka;· opis;· dyskusja;· praca z książką.

-Metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz;pomiar.

-Metody oparte na praktycznej działalności uczniów:· laboratoryjna;· zajęć praktycznych.

- Metody aktywizujące:· burza mózgów; sytuacyjna; inscenizacja;· problemowa.

Klasyfikacja metod nauczania :Metody oparte na słowie , obserwacji , i pomiarach a także działalności praktycznej uczniów.

Metody oparte na obserwacji i pomiarze

Metody oparte na posługiwaniu się słowem

Metody te to : opowiadanie , wykład , pogadanka , dyskusja oraz praca z książką.

Opowiadanie polega na zaznajamianiu uczniów z określonymi rzeczami , zjawiskami , wydarzeniami lub procesami w formie ich słownego opisu. Ta metoda jest stosowana przede wszystkim w niższych klasach szkoły podstawowej.

Powinno wdrażać uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych faktów. W tym celu treść musi nawiązywać do posiadanego przez dzieci i młodzież doświadczenia.

Środki dydaktyczne:

Środki dydaktyczne są nieodzownym i jednym z podstawowych składników racjonalnie zorganizowanego i zrealizowanego procesu nauczania – uczenia się

Zdaniem W.Okonia, środki dydaktyczne decydują wyłącznie o końcowych wynikach pracy dydaktyczno – wychowawczej, niemniej jednak, wzbogacając stosowane metody nauczania, przyczyniają się do wzrostu ich efektywności. Dzięki temu usprawniają one nie tylko bezpośrednie poznawanie rzeczywistości przez uczniów, lecz dostarczają także tworzywa- w postaci wrażeń i spostrzeżeń – na którym opiera się poznanie pośrednie, czynności umysłowe, a ponadto różnego rodzaju czynności praktyczne.

Zdaniem Cz. Kupisiewicza środki dydaktyczne są to „przedmioty, które dostarczając uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

Według W. Okonia środki dydaktyczne służą w procesie nauczania-uczenia się:

- poznawaniu rzeczywistości

- poznawaniu wiedzy o rzeczywistości

- kształtowaniu emocjonalnego stosunku do rzeczywistości

- kształceniu umiejętności działania przetwarzającego rzeczywistość

Podział środków dydaktycznych wg. Cz. Kupisiewicza:

- wzrokowe – przedmioty naturalne, wykresy, diagnozy, symbole

- słuchowe –płyty, taśmy, instrumenty muzyczne, radia

- wzrokowo – słuchowe – projektory filmowe, aparaty telewizyjne

- częściowo automatyzujące proces uczenia i nauczania – komputer, maszyny dydaktyczne

Podział środki dydaktycznych Wincentego Okonia:

- środki proste, do których należą:

- środki słowne (podręczniki, teksty drukowane)

- proste środki wzrokowe (modele, autentyczne wzory przedmiotów, reprodukcje obrazów, mapy)

- środki złożone wykorzystujące rozwój techniki, nowinek, urządzeń i sprzętu przekazującego informacje. Można tu zaliczyć:

- mechaniczne środki wzrokowe (aparaty fotograficzne, mikroskopy, oscyloskopy, teleskopy czyli urządzenia przekazujące obrazy)

- środki słuchowe (gramofony, radia np. CB – kontakt ze światem, nauczanie na odległość, magnetofon)

- oraz środki wynikające z połączenia wzroku ze słuchem (są to urządzenia takie jak telewizor, video lub dobrze wyposażony komputer)