Bizantyjska sztuka

Bizantyjska sztuka, początkowo odmiana sztuki starochrześcijańskiej, potem oficjalna sztuka kościoła prawosławnego, tworzona na terenie cesarstwa bizantyjskiego i w kręgu jego oddziaływania. Wyrosła z tradycji sztuki greckiej i rzymskiej i wchłonęła elementy sztuki hellenistycznego Wschodu, zwłaszcza Aleksandrii, Antiochii, Efezu, a także Zasadniczym jej rysem jest skłonność do przepychu i bogactwa dekoracji łączona z chrześcijańskim spirytualizmem. W sztukach przedstawiających oscylowała między antycznym, zachodnim zbliżeniem do natury i jej idealizowaniem a wschodnią stylizacją i hieratyzmem.

Rozwój sztujki bizantyjskiej jest nierozerwalnie związany z historią polityczną cesarstwa bizantyjskiego. podporządkowana absolutnej władzy cesarza zaczęła tworzyć właściwe sobie formy, ale własny i samodzielny styl ostatecznie wykształciła dopiero po ikonoklazmie i rozwijała się aż do upadku cesarstwa.

Jej głównym ośrodkiem był Konstantynopol, a swoim zasięgiem objęła początkowo Grecję i pozostałe kraje półwyspu Bałkańskiego (Bułgaria, Serbia i Macedonia), a następnie ogarnęła Półwysep Apeniński (Castelseprio, Rawenna, Wenecja) i Sycylię (Cefalu, Monreale, Palermo), północną Afrykę, Armenię, Gruzję i Ruś (Kijów, Nowogród, Suzdal, Włodzimierz).
Sztuka bizantyjska najpełniej przejawiła się w architekturze, malarstwie i rzemiośle artystycznym. Bizantyjska architektura sakralna początkowo posługiwała się typem starochrześcijańskiej bazyliki (kościoły w Rawennie: S. Apollinare Nuovo 519 i S. Apollinare in Classe 549). Drugim, równie powszechnym i stosowanym od początku typem były założenia centrum, oparte na rozmaitych planach (koła, kwadratu, krzyża greckiego, regularnego ośmioboku itp.) i kryte kopułami wspartymi na pendentywach lub trompach. Pełniły one funkcje baptysteriów (Ortodoksów z V w. i Ariańskie z ok. 500, oba w Rawennie), kościołów (S. Vitale w Rawennie, 532-547) i kaplic pałacowych. W wyniku syntezy obu tych typów powstała bazylika kopułowa, łącząca cechy rzutu budowli podłużnej z pionową organizacją przestrzenną centrum wnętrza przykrytego kopułą (kościół Św. Ireny w Konstantynopolu, 532). Najdoskonalszym jej przykładem i zarazem najwybitniejszym osiągnięciem architektury bizantyjskiej jest kościół Hagia Sophia (532-537) w Konstantynopolu, wybudowany przez Anthemiosa z Tralles i Izydora z Miletu. Jednak częstszym typem w architekturze bizantyjskiej była budowla krzyżowo-kopułowa na planie krzyża greckiego wpisanego w czworobok, przykryta 5 kopułami, z których środkowa jest wyższa i wsparta na masywnych filarach (kościół ŚŚ. Apostołów 536-546 w Konstantynopolu). Sanktuarium od części przeznaczonej dla wiernych oddzielano początkowo przegrodą ołtarzową, przekształconą później w ikonostas, pośrodku którego zawsze zawieszano ikonę z przedstawieniem Deesis. Po obu stronach apsydy mieszczącej ołtarz znajdowały się 2 małe pomieszczenia (zwane pastoforiami), pełniące funkcje liturgiczne. Materiałem budowlanym była cegła. Budowle sakralne pozbawione były dekoracji zewnętrznej, natomiast wnętrza bogato zdobiono rzeźbą architektoniczną i okładziną marmurową, a w części wyższej mozaikami i freskami. Bogata kolorystycznie dekoracja niweczyła materialność ściany, co w połączeniu z użyciem na szeroką skalę złota wywoływało w wiernych nastrój wzniosłej powagi. W sztukach przedstawiających dominowały mozaiki zdobiące ściany i sklepienia budowli sakralnych i świeckich. Freski wykonywane były rzadziej. Malarstwo monumentalne, początkowo wykonywane w konwencji późnoantycznego iluzjonizmu, ewoluowało w kierunku linearnej stylizacji i kolorystycznego przepychu, naturalność w przedstawianiu postaci ustępowała monumentalności i hieratycznym gestom, a tła krajobrazowe zastępowano symbolicznym blaskiem złota. Tematyka początkowo świecka (sceny rodzajowe i mitologiczne, alegorie i personifikacje) była wypierana przez ustalającą się stopniowo wschodniochrześcijańską ikonografię.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
bizantyńska sztuka
Bizantyjska sztuka
M Bohm Szwabowie przeciwko Normanom w bitwie pod Civitate w 1053 r Pomiędzy skandynawską a bizantyń
010 Sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyńska, wykład, 5 01 10
006 SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA I BIZANTYJSKA, WYKŁAD,$ 11 09
Sztuka Bizantyjska, Pomoce szkolne, WOK
Sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyńska, Szkoła
14 A XII wiek sztuka romanska , bizantyjjska
Sztuka bizantyjska i Hagia Sophia
sztuka bizantyjska
sztuka bizantyjska III
08 SZTUKA BIZANTYŃSKA
Sztuka robienia prezentacji
3 SZTUKA DYPLOMACJI 2
Sztuka romańska w Europie Zachodniej (X XIII w 2
Sztuka wykladania i zadawania pytan

więcej podobnych podstron