Do najwybitniejszych zabytków architektury sakralnej należą kościoły Rawenny (płn. Italia): San Apollinare
Nuovo, San Apollinare in Classe, San Vitale oraz kościół Świętej Mądrości Bożej (
Konstantynopolu. Ten ostatni może być uważany za symbol estetycznej i religijnej myśli w Bizancjum.
Zbudowany w latach
stanowi połączenie dwóch koncepcji architektonicznego rozplanowania: podłużnej i
centralnej. Nowatorsko rozwiązana jest konstrukcja
. Jej czasza opiera się za pośrednictwem pierścienia -
bębna na wypukłych trójkątach - tzw. żaglach. Naciska więc wyłącznie na naroża kwadratu, w który jest wpisana,
i w związku z tym wymaga podpory tylko w tych punktach. Pozwoliło to stworzyć wielkie wnętrze z dominantą
kopuły.
Ważnym czynnikiem współdziałającym z architekturą było światło, wprowadzone do wnętrza jako element
kompozycyjny: okna umieszczone w bębnie kopuły optycznie zmniejszają jej ciężar.
Kościoły bizantyjskie na zewnątrz surowe i proste, oszałamiają bogactwem dekoracji wnętrza. W architekturze
bizantyjskiej rozwija się typ kościoła centralnego na planie
(np.
świątynie na terenie Rusi i w krajach bałkańskich). Kościół San Vitale w Rawennie założony jest na
krytego kopułą. Wnętrze bardzo bogato zdobione
. Podobnie bogata dekorację ma
mauzoleum
Malarstwo
W Bizancjum rozwija się bujnie malarstwo mozaikowe. Najpiękniejsze mozaiki powstały w kościołach Rawenny.
Do najlepiej zachowanych należą mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i jego żonę Teodorę wraz z
orszakiem, umieszczone w
prezbiterium kościoła San Vitale. Pozy, gesty, układ szat są dostojne i schematyczne.
wiernie odtwarzającymi rysy pary cesarskiej i wyższych dostojników.
W Bizancjum rozwija się też malarstwo
. Słowo eikon oznacza w
ażenie. Ikony
służyły do modlitwy. Istniały ścisłe przepisy określające sposób ich malowania. Malowidła te przedstawiały
świętych. Złote tło symbolizowało rzeczywistość ponadczasową, niezmienne układy podporządkowane były myśli
o wieczności, zawierały treści
. Kompozycja ikon jest zawsze centralna i statyczna, postacie
malowane płaską plamą, obwiedzioną ciemnym
, gesty i ruch dostojny.
Malarstwo bizantyjskie silnie oddziaływało na
(pierwsze bułgarskie ikony powstały już w
) Sławę w tym czasie zdobyło dwóch malarzy:
si (por. obrazek: Matka Boska z Dzieciątkiem).
. Bujnie natomiast rozwija się
. Najwybitniejsze
dzieła to przedmioty związane z
. Są to
liturgiczne.
HAGIA Sophia
Architekci: Izydor z Miletu i Anthemios z Tralles
Opis: Naprzeciw "
kościoła Świętej Mądrości", czyli Hagii Sophii znajduje się Błękitny Meczet.
W 336 r. cesarz Konstantyn Wielki wybudował w miejscu obecnej Hagii Sophii pierwszy kościół, nazwał go
"Meggale ekklesia" -
wielki kościół. Dwieście lat później budynek spłonął podczas powstania. Cesarz Justynian
odbudował kościół, czyniąc go jeszcze większym i piękniejszym.
Budowla spełniała rolę kościoła chrześcijańskiego i islamskiego meczetu, a obecnie znajduje się tam muzeum.
W konstrukcji widać wiele dobudówek i przeróbek, z pierwotnego kształtu pozostała tylko główna kopuła, która
wznosi się 56 metrów nad nawą kościelną.
Budowla jest pokryta złotymi mozaikami. Tysiące robotników znosiło na budowę przez sześć lat wszystkie
kosztowności, najpiękniejsze marmury, najwspanialsze kolumny.
Pierwsza konstrukcja częściowo zawaliła się po trzęsieniu ziemi i w 563 roku została zastąpiona wyższą
konstrukcją.
Hagi
a Sophia po dzisiejsze czasy służy jako wzór przy budowie wielu wschodnich meczetów.
Cytaty: "
Kiedy wnętrze było gotowe uleciało zmartwienie ze wszystkich serc, gdyż słońce świątyni rozbłysło
wspaniałościami... Kiedy pierwszy blask poranka, przeganiając swymi różowymi ramionami mrok, skakał z łuku
na łuk, podniosły się głosy wszystkich księżąt i ludu, złączone w modlitwie i uwielbieniu. I gdy dotarł do świętych
dworców wydawało się, że potężne łuki kopuły mają swój początek w niebie." - Paulus Silentarius
"
Religijność i sztuka dekorowania wnętrz, koloryt i kształty, światło i legenda kłębią się i mieszają tu w nie dający
się porównać sposób" - prof. dr Nastainczyk -"Jako budowla, jawnie okazuje ona eucharystyczną przejrzystość
wszystkich mieszkańców Ziemi, w swej historii eschatologiczną koincydencję przeżytej wiary."
Hagia Sophia - (t.Aja Sophia, Aja Sofia) -
kościół pod wezwaniem Mądrości Bożej w
). Wspaniała świątynia bizantyjska, ufundowana przez
, wybudowana od
do
. Po zajęciu Konstantynopola przez Turków w
). Obecnie muzeum.
Pierwszy
kościół został zbudowany już podczas panowania
, przebudowany w
podczas panowania
, spłonął na początku 532 r. Pierwotnie miał kształt
. Po pożarze, Justynian Wielki powierzył prace nad budową nowego kościoła dwom
