Stany Zagrożenia Życia 11.05.2011

Temat: Cukrzyca i jej powikłania

Cukrzyca typu 1 (łac. diabetes mellitus typi 1, ang. Insulin Dependent Diabetes Mellitus, IDDM), nazywana też cukrzycą insulinozależną jest jedną z etiopatogenetycznych postaci cukrzycy. U jej podłoża leży przewlekły, autoimmunologiczny proces chorobowy prowadzący do powolnego zniszczenia, produkujących insulinę, komórek β wysp trzustkowych i w następstwie tego do utraty zdolności jej wydzielania.

Pełnoobjawowa cukrzyca typu 1, jeśli nie jest leczona za pomocą iniekcji insuliny, jest chorobą śmiertelną. Kompleksowe i skuteczne leczenie chorych pozwala wielu z nich na osiągnięcie długości życia zbliżonej do większości osób bez cukrzycy. Alternatywą dla leczenia za pomocą stałego uzupełniania niedoboru insuliny może w przyszłości stać się zastosowanie transplantacji trzustki, bądź wysp trzustkowych.

Przestarzała, nieużywana obecnie nazwa cukrzycy typu 1 to cukrzyca młodzieńcza.

Objawy cukrzycy typu 1

• W moczu pojawia się glukoza (glukozuria) i ciała ketonowe

• Senność i zmęczenie

• Rozmyte widzenie

• Silne pragnienie, silny głód (polidypsja)

• Częste oddawanie moczu (poliuria, inaczej częstomocz)

• Utrata wagi

• Nudności

• Oddech może nabrać zapachu acetonu

• Często pojawia się charakterystyczny zapach acetonu z ust (psujące się jabłka)

1. Wymaga leczenia substytucyjnego (podanie insuliny)

2. Wymaga dostosowania diety poprzez tzw. ustalenie liczby wymienników węglowodanowych (WW) . dieta ustalana jest do tzw. należnej masy ciała, jest oparta na węglowodanach złożonych nie prostych białkach i niezbyt dużej ilości tłuszczu .

3. Codzienna niezbędna ilość ruchu

4. Samokontrola poziomu glukozy, czyli pacjent uczy się wykonywania pomiarów interpretacji ich i dostosowania ilości insuliny do osiąganych wyników.

5. Zapobieganie powikłania poprzez właściwą pielęgnacje skóry

• Dbanie o stopy

• Nie używanie ostrych narzędzi do pielęgnacji stup

• Dokładnie osuszanie przestrzeni miedzy palcami po kąpieli by nie doszło do grzybicy.

Podawanie insuliny może odbywać się ze strzykawki półautomatycznej (PENY) lub pompy insulinowej, która tzw. igłę (insulfon) dozuje na okrągło. Przestrzep trzustki.
Misiejscem podawania insuliny z penu to okolice obfitujące w luzną tkanke łączną, podskórną:

• Ramie

• Okolice brzucha

• Uda

• Oklice podłopatkowe

• Pośladki

Cukrzyk powinien prowadzic kalendarzyk miejsc podawania insuliny by nie wracal czesciej niż 1x w miesiącu w to samo miejsce.
Powikłaniem stosowania insuliny są tzw. Doły poinsulinowe, zrosty

Rodzaje insulin:

• Szybko i krótko działające
  - maxirapid
  - actrapid
  - humulin R

• Pośrednim czasie działania (to mieszanki insulin krótko i długo działającej, w ilości):

20/80
30/70
40/60
50/50

• Długo działające

- humulin N
- actrapane

Obecna tendencja leczenia insuliną to podawanie insuliny krótko działającej w dostosowanie do posiłków (posiłków powinno być 5, 3 główne i 2 pośrednie)

Cukrzyca typu 2 (łac. diabetes mellitus typi 2), nazywana też cukrzycą insulinoniezależną, NIDDM (ang. Non Insulin Dependent Diabetes Mellitus) - choroba metaboliczna, która pierwotnie charakteryzuje się opornością na insulinę, względnym niedoborem insuliny oraz hiperglikemią.

Cukrzyca typu 2 często jest wynikiem otyłości. Jest to również powikłanie niektórych chorób metabolicznych, np. zespołu policystycznych jajników. Najczęściej leczy się ją poprzez zachęcanie do aktywności fizycznej oraz zalecenie zmiany diety.

CDC opisuje wzrost zachorowalności na cukrzycę typu 2 jako epidemię

Daje następujące objawy:

• Poczatek skryty

• Skapo objawowy, bez dramatycznych objawów

• Często wykrywana przy okazji innych badań

Objawy które powinny dac do myślenia

• Zwiększona ilość wypijanych płynów a czasem potrzeba wypicia czegoś w nocy

• Konieczność oddawania moczu nocą (necturia)

• Częstomocz

• Trudno gojace się rany.

• U kobiet zakarzenia drożdzakowate układu moczo-płuciowego

• U obu płuci grzybica pachwin, stup.

Diagnozowanie:

• Poziom glukozy

• Krzywa glikemiczna czyli test doustnego obciążenia glukozą

• % hemoglobiny glikozowanej (związanej z cząsteczkami glukozy)

• Dobowy profil cukru

- badanie cukru naczczo

- 2h po głównych posiłkach o 11:00 - 16:00 - 20:00 - 03:00

• Badanie dna oka (ocenia się stan naczyn krwionośnych)

Leczenie cukrzycy typu 2:

• Dieta dostosowana do wagi naleznej i oparta na węglowodanach złozonych

• Podawanie leków stymulujących produkcje insuliny

- diaprel

- glipenclamid

- euclamina

Przyjmuje się doustnie przed posiłkiem

• Ruch (spalanie przyjetych weglowodanych)

• Dbanie o skórę i samo pielęgnacja

• Samokontrola poziomu glukozy

Powikłania cukrzycy typ 1 i 2

Mikroangiopatie (zmiany w najmniejszych naczyniach)

• Powikłania wczesne

• Hipoglikemia
  Jest to stan niskiego poziomu glukozy <60 mg% (niedocukrzenie). Przyczyny tego stanu to jest:

- przyjecie insuliny i nie spożycie posiłku,
- lub zbyt mały posiłek,
- przy wymiotach,
- za duża tawka insuliny,
- zbyt duży wysiłek fizyczny

Objawy początkowe

- uczucie głodu ( wilczy głód )

- pocenie się (śpiączka mokra)

- agresja

- drżenie rąk

- niepokój

- ból głowy i bolesne skurcze mięśni

- zaburzenia w widzeniu

- stosunkowo szybko dochodzi do utraty przytomności, jeśli w tym czasie nie dostarczymy cukru prostego, a potem węglowodanów złożonych.

Pacjent nie przytomny ma:

- rozszerzone źrnice

- wzmzone napięcie mięśni (czasem drgawki)

- skóra różowa

- stan spiączki hipoglikemicznej przerywa

a. domięśniowe podanie glukagonu (podnosi poziom cukru we krwi)

b. jak najszybsze podanie iv glukozy w ilości ok. 40/60 mln 20/40%

- Przed podaniem glukozy należy sprawdzić poziom glikemi

- Nie wolno pacjentowi nie przytomnemu podawac niczego doustnie, grozi to zachłyśnięciem.

• Hyperglikemia

Podwyższenie poziomu glukozy w surowicy krwi, może być spowodowane:

- nieprzyjeciem insuliny

- zbyt mała dawka insuliny

- zbyt duzym posiłkiem

- stanem zapalnym

- biegunką

Objawy:

- wielomocz

- zwiekszone pragnienie

- obłożony suchy język

- plastyczna skóra (objaw odwodnienia)

- miękkie gałki oczne

- niskie cisnienie tetnicze

- waskie źrenice

- pacjent wiotki

- zapach acetonu z ust

- niski poziom potasu (tetno przyspiesza TAHYKARDIA)

- obecność glukozy w moczu

- obecność acetonu w moczu

- utrata przytomności

Leczenie:

- rozpoznanie tego stanu, wykonanie pomiaru

- podłączenie płynów i uzupełnienie ilości

- uzupełnienie elektrolitów

- podawanie dawek insuliny krótko działającej pod kontrolą w szpitalu

- wyrównywanie kwasicy

Śpiączka cukrzycowa, ketonowa

• Powikłania późne

Retinopatia (zwyrodnienie i utrata wzroku)

Nefropatia (uszkodzenie i zwyrodnienie nerek

• Kardiomiopatia cukrzycowa (zmiany zwyrodnieniowe w naczyniach sercowych)

• Encefalopatia cukrzycowa (zmiany zwyrodnieniowe w naczyniach mózgowych)

Makroangiopatie (zmiany w naczyniach tętniczych i żylnych kończyn dolnych, stopa cukrzycowa)