Kolokwium 1 – psychologia rozwoju człowieka.
Ojciec psychologii rozwoju : Psychologia rozwojowa powstała w 1882 r, - w tym roku pojawiła się praca Wilhelma Preyera- niemiec (w 1882) – „Dusza dziecka”. Mowa jest w niej o spostrzeżeniach nad umysłowym rozwojem człowieka w pierwszych latach życia. Zaś Amerykańskim twórcą tej psychologii był Karol Darwin – znany przede wszystkim jako twórca teorii dobra naturalnego dzięki której przedstawiciele gatunku różnią się miedzy sobą , gatunek tworzy więcej osobników niż jest w stanie wyżywić .
Kto wymyślił normy rozwojowe: Twórcą norm rozwojowych był Arnold Gesell (1880-1961), ich podstawę stanowiły szczegółowe obserwacje dzieci od niemowlęctwa do adolescencji; obejmowały one takie sfery rozwoju jak: postawa ciała, funkcjonowanie zmysłów, chwytanie, adaptacja, zdolności społeczne i językowe.
Opis teorii Szumana, Przytacznika i Jana Władysława Dawida :
J.W.D- zbierał dane dotyczące zasobów umysłowych dzieci.
Szuman- (1886-1972) prowadził badania naukowe nad rozwojem człowieka. Przede wszystkim wyróżnić tu można : natura rozwoju, rozwój języka u dziecka, rozwój osobowości, poznawczy rozwój dziecka, zagadnienia nauczania i wychowania, nauczanie o sztuce i wychowaniu estetycznym. Poszukiwał fizjologicznych podstaw zjawisk rozwojowych.
Maria Przetacznik- (1920-1955) Podjęła badania nad rozwojem językowym i poznawczym małych dzieci oraz prowadziła badania nad wpływem środowiska wychowawczego (rodzinne i instytucjonalne) na rozwój dziecka.
Co to jest rozwój? – rozwój to proces w którym zmiany ilościowe doprowadzają do zmian jakościowych, czyli jednostka musi przejść od form prostych funkcjonowania do bardziej złożonych.
Co to jest zmiana?- zmiana to różnica między dwoma stanami.
Rodzaje zmian:
ze względu na zmiany ontogenetyczne wyróżniamy zmiany:
Ilościowe- coś wzrasta, czegoś nam przybywa, zwiększa się zasób słów, waga
Jakościowe- pojawia się nowa własność, forma, funkcja musi się przekształcić
Osiąganie standardów- zadania rozwojowe tj: założyć rodzinę, pójść do szkoły, znaleźć pracę.
Zmiany proporcji- zmienia się stosunek części ciała np. dziecko z bardziej krągłego na szczupłe
Zmiany zanikania- zęby, proces starzenia się: pamięć, uwaga, inteligencja
Zmiany progresywne-nabywanie, postęp, zyskiwanie czegoś
Zmiany regresywne- tracenie czegoś, zanikanie
Helen Bee- zmiany rozwojowe podział wg. powszechności:
zmiany uniwersalne (powszechne): występują na całym świecie i w całej historii życia i zależą dojrzewania biologicznego i doświadczeń społecznych np. uczenie się, wypadanie zębów
zmiany wspólne- są wynikiem charakterystycznych doświadczeń grupy ludzi, którzy żyją w tym samym miejscu w tym samym czasie. KOHORTA. Np. nauka języka polskiego
zmiany indywidualne- wywołane indywidualnymi czynnikami, są to osobiste przeżycia np. śmierć bliskiej osoby, złamanie ręki w wieku trzech lat.
BALTES i jego teoria: wyróżnił, że na rozwój wpływają trzy grupy czynników:
Zdarzenia normatywne związane z wiekiem – muszą one ściśle wynikać z wieku, są przewidywalne i podobne u większości osób.
Zdarzenia normatywne związane z historią- wynikają z kultury, np. na jakimś obszarze jest głód, wojna.
Nie normatywne zdarzenia- są nieprzewidywalne, wiążą się z czynnikami środowiskowymi np. kupno auta
Zasada występowania tych zmian: 2 i 3 występują we wczesnej i średniej dorosłości, natomiast 1 dominują w dzieciństwie, a 2 i 3 wyciszają się, ale nie zanikają.
Podejście TRADYCYJNE I SEKWENCYJNE:
TRADYCYJNE:
Ukośne- polega na przeprowadzeniu pomiaru danej zmiennej tym samym narzędziem w sposób powtarzalny w różnym czasie, ale w różnych grupach osób badanych, reprezentujących ten sam wiek. Badania ukośne stosujemy, gdy chcemy poznać przemiany, jakie dokonują się w zakresie interesującej nas zmiennej. Są ułatwieniem dla badaczy, pochodzą z różnych grup generacyjnych i pokoleniowych. Interesuje mnie grupa w określonym wieku. Wada- są czasochłonne, trzeba długo czekać na wyniki. Zaleta- oddają rzeczywisty obraz, przemiany naturalne, pokoleniowe.
Poprzeczne (przekrojowe lub transwersalne)- badamy różnice między grupami. Badania wykonujemy w tym samym czasie w różnych grupach wiekowych. Badamy tym samym narzędziem, tylko jeden raz, nie ma powtórnego podejścia do badań. Badania pozwalają nam stwierdzić jak wiek wpływa na jakąś funkcję. Pokazują różnicę ogólną między grupami. Zalety- są tanie, szybkie, łatwa jest replikacja, są małe koszty. Wady- ogólność spojrzenia na rozwój, wyniki uzyskane w badaniu SA zacieniowane przez efekt KOHORTY/pokoleniowy, bardzo trudno jest znaleźć tak dużo grup ludzi.
Podłużne (longitudialne)- są to najczęściej używane badania. Pokazują różnice indywidualne. Badamy jedną grupę osób w odstępach czasowych, tym samym narzędziem. Zalety- są dokładne, pokazują poszczególne postępy rozwoju, sposób dojrzewania, zbierania doświadczenia. Wady- są czasochłonne, zajmują dużo czasu, bardzo kosztowne, są trudności replikacyjne, osoby badane mogą się wykruszyć oraz może występować efekt rutyny- wypełnianie schematyczne. Grupę osób badamy przez rok.
SEKWENCYJNE: są to tradycyjne – złączone w jedno postępowanie. Zostały stworzone po to aby zminimalizować wady, a wyakcentować zalety. Zawsze potrzebujemy co najmniej dwie grupy osób badanych w dwóch różnych okresach czasu.
Generacyjno-sekwencyjne: ten sam poziom wieku, w dwóch różnych okresach czasu, podwójne badanie podłużne.
Czasowo-sekwencyjne: stosujemy dwa razy lub więcej powtarzamy badania poprzeczne.
Poprzecznie-sekwencyjne: dwa razy stosujemy badania ukośne.
Kierunki rozwoju
Cefalokaudalny rozwój przebiega od głowy w dół, głowa rozwija się szybciej
Proksymoystalny rozwój przebiega od osi podłużnej ciała do boku (od centrum na zewnątrz)
Podejścia dookreślenia zmian pojawiających się w rozwoju:
Podejście mechanistyczne człowiek uznawany jest za maszynę, sterowany zewnętrznie, rozwój jest ciągły i addytywny
Podejście organizmiczne wszystkie polecenia pochodzą z wnętrza organizmu, ważne są nasze potrzeby i popędy
Podejście kontekstualne interakcja osoby ze środowiskiem