Nazwa andragogika pochodzi od greckiego słowa ( andrōs – mężczyzna, agō - prowadzę) a dosłownie tłumacząc termin ten oznacza prowadzenie człowieka dorosłego.
Terminu andragogika po raz pierwszy użył niemiecki pedagog Aleksander Kapp w roku 1833, jednak andragogika swą odrębność uzyskała dopiero w drugiej połowie XX wieku, oddzieliwszy się od źródła swego powstania i rozwoju - pedagogiki. W Polsce pojęcia andragogika użyli po raz pierwszy Andrzej Niesiołowski i Helena Radlińska w pracy Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego (1935), stosując to określenie zamiennie z terminem „pedagogika społeczna”.
Andragogika jest teorią oświaty dorosłych, obejmującą wiedze w zakresie szeroko pojmowanej oświaty dorosłych, ułożonej w system zagadnień, wyrażanych w sądach prawdziwych i przypuszczeniach. Teorie tą rozumiemy, jako zespół twierdzeń wyjaśniających rzeczywistość zjawisk edukacji dorosłych, przedstawiającą wyniki badań empirycznych nad tą rzeczywistością oraz podającą metody i techniki, które prowadzą do ich sformułowania, potwierdzenia i obalenia.
Przedmiotem badań andragogiki jest edukacja młodzieży pracującej i ludzi dorosłych, rozumiana jako ogół procesów oświatowo wychowawczych, obejmujących kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie oraz wielostronnie pojmowaną działalność oświatową. Przedmiotem jej badan są zarówno procesy planowego i celowego wychowania człowieka, jak i wpływy wychowawcze niezamierzone i żywiołowe.
Andragogika jak każda inna nauka jest zawiłym zjawiskiem kulturowym, które należy rozpatrywać z różnych punktów widzenia. Na zawiłość kulturowa andragogiki składają się:
Człowiek dorosły jako swoisty uczeń;
Swoistość procesów kształcenia dorosłych;
Specjalna struktura organizacyjna form edukacji dorosłych;
Odrębne tradycje i rozwój
Andragogika traktuje człowieka, jako indywidualność, skupia się na pielęgnowaniu indywidualności i eksponowaniu prawa jednostki do swobodnego rozwoju w toku procesu edukacyjnego, edukacji związanej ze wzrostem i rozwojem indywidualnym człowieka oraz na konkretnych instytucjach oraz organizacjach edukacji dorosłych.
Celem badan andragogicznych jest poszukiwanie zgodnych z faktami odpowiedzi wyjaśniających istotę rzeczywistości edukacji dorosłych, wykrywanie prawidłowości działań i procesów oświaty dorosłych i na tej podstawie ustalanie norm i reguł skutecznego i pożądanego działania edukacyjnego.
Do zadań andragogiki należy:
Szukanie odpowiedzi na pytanie, jak przebiegają procesy wychowawcze w tej fazie życia człowieka;
Wykrywanie związków i zależności między zjawiskami wychowawczymi i formułowanie wniosków w postaci zadań ogólnych, przedstawiających prawidłowości przebiegu procesów wychowawczych, wyjaśnianie tych związków i zależności w celu ukazania, które zjawiska wywołują procesy wychowawcze, a które zjawiska są niepożądane z punktu widzenia prawidłowego rozwoju osobowości człowieka dorosłego;
Dostarczanie wiedzy potrzebnej do racjonalnego przekształcania rzeczywistości wychowawczej przedstawionej w formie zadań wartościujących i normatywnych;
Ustalenie celów i zasad edukacji dorosłych w funkcjonującym związku z rozwojem społeczno-ekonomicznym społeczeństwa, wytyczanie metod i realizacji celów wychowania, sprawdzanie skuteczności tych metod w praktyce wychowawczej, wskazywanie możliwości i sposobów rozwiązywania problemów wychowawczych w konkretnych środowiskach wychowawczych i i w odniesieniu do konkretnej sytuacji życiowej człowieka dorosłego , opracowywanie głównych założeń organizacji edukacji dorosłych które zapewniałyby optymalna efektywność wysiłków zmierzająca do osiągnięcia określonych zmian w osobowości człowieka dorosłego;
DZIALY ANDRAGOGIKI:
Andragogika ogólna-zajmuje się problematyka przedmiotu edukacji dorosłych, ogólną charakterystyką andragogiki, jej strukturą, celami edukacji dorosłych, metodologia badań;
Teoria wychowania dorosłych-zajmuje się ogólna analiza doktryn wychowania dorosłych, charakterystyką działalności wychowawczej dorosłych, wychowaniem do pracy i czasu wolnego oraz środowiskowymi uwarunkowaniami;
Dydaktyka dorosłych- przedmiotem jej badań są systemy dydaktyczne, teorie doboru treści i metod kształcenia, system kształcenia zawodowego oraz sylwetka zawodowa nauczyciela dorosłych;
Andragogika edukacji kulturalnej-zajmuje się charakterystyką i klasyfikacją placówek kulturalno-oświatowych, ruchami społeczno-kulturalnymi, metodyką pracy kulturalno-oświatowej, diagnostyką potrzeb i zainteresowań oświatowo –kulturalnych;
Teoria porównawcza systemów edukacji dorosłych- bada i analizuje ona politykę i organizacje systemów oświaty dorosłych na świecie oraz społeczne i gospodarcze warunki ich rozwoju;
Historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej- opracowuje dzieje myśli i doktryn, analizuje historyczny rozwój placówek i instytucji oświaty dorosłych
Andragogika jest ściśle związana z wieloma dyscyplinami naukowymi, zarówno społecznymi jak i przyrodniczymi, z których czerpie niezbędne dla siebie przesłanki teoretyczne. Opiera się głównie na naukach o wychowaniu, filozoficznych, psychologicznych, socjologicznych, historycznych i biomedycznych. Najściślej związana jest z naukami o wychowaniu a mianowicie: z pedagogika ogólna, pedagogika pracy, społeczną, porównawczą, specjalną, i opiekuńczą. Coraz większe perspektywy ma tez współdziałanie andragogiki z bioniką, zwłaszcza w zakresie analizy i modelowania procesów uczenia się oraz w badaniach nad współpracą człowieka z maszyną w studiowaniu właściwości człowieka jako operatora kierującego praca złożonych maszyn i urządzeń. Współdziałanie z cybernetyka stwarza możliwości unowocześnienia sposobów kierowania działalnością poznawcza uczących się osób, duże możliwości stwarza tez informatyka, daje ona możliwości korzystania z różnych usług, począwszy od pomocy udzielanej przez ośrodki obliczeniowe w badaniach naukowych Az do właściwych zastosowań informatyki w dydaktyce. Związki interdyscyplinarne z całym zespołem nauk o, wzbogacają andragogikę i umożliwiają jej dalszy rozwój jako dyscypliny naukowej.
(...) Kształcenie dorosłych staje się więcej niż prawem,
jest kluczem do XXI wieku (...)
Zapis z Deklaracji Hamburskiej