STRATEGIE BEZPIECZEŃSTWA

9.10.2014- wykład 1

Będą listy na wykładach.

STRATEGIA- definicje:

Strategia- to kategoria dotycząca sprawnego działania każdego podmiotu i odnosząca się do najbardziej generalnych sposobów tego działania. Strategia to teoria (nauka) i praktyka (sztuka) kierowania danym podmiotem przez najwyższego decydenta, która dotyczy ustanawiania celów podmiotu oraz generalnych sposobów (metod) ich osiągania.

Termin strategia- wywodzi się od greckiego słowa strategos, którym to terminem określano naczelnego dowódcę wojskowego odpowiedzialnego za przygotowanie i prowadzenie wojny. Dlatego strategię odnoszono wyłącznie do spraw militarnych- sposobu użycia sił zbrojnych w wojnie (strategia wojskowa).

Na początku XX w. pojęcie strategii poszerzono i pojawiła się strategia wojenna, rozumiana jako sposób użycia całych zasobów (wojskowych i cywilnych) danego podmiotu (państwa, koalicji) dla celów wojny. W 2 połowie XX w . pojawił się termin strategia obronna, który miał jeszcze szersze znaczenie-oznaczał sposób użycia wszelkich zasobów podmiotu do zapobiegania i rozstrzygania konfliktów i kryzysów polityczno- militarnych.

Termin strategia- na przełomie XX i XXI w. następuje kolejne poszerzenie strategii i ukształtowanie się pojęcia strategii bezpieczeństwa (narodowego i międzynarodowego), odnoszącego się do sposobów użycia wszelkich zasobów podmiotu (państwa, koalicji, sojuszu, globalnej społeczności międzynarodowej) do zapobiegania i rozstrzygania konfliktów i kryzysów (militarnych i niemilitarnych). Ze względu na podmiot strategii można wyodrębnić: strategie indywidualne (personalne), grupowe, narodowe (państwowe), międzynarodowe (regionalne, globalne).

Z uwagi na dziedziny działalności podmiotu wyodrębniamy strategię polityczną, ekonomiczną, społeczną, bezpieczeństwa, obrony.

Strategia bezpieczeństwa- to teoria i praktyka (nauka i sztuka) kierowana sprawami bezpieczeństwa danego podmiotu przez najwyższego decydenta (indywidualnego lub zbiorowego) z uwzględnieniem ustalania celów bezpieczeństwa oraz sposobów ich osiągania.

Do podstawowych instrumentów strategii bezpieczeństwa zalicza się:

dyplomację, potencjał informacyjny, ekonomiczny, militarny.

Strategia nie jest dokumentem prawnie wiążącym.

16.10.2014- wykład 2

c.d definicji:

Strategiczne planowanie koncepcyjne (opracowywanie strategii)- to cykl strategiczny, który obejmuje 4 fazy:

1. Samoidentyfikacja strategiczna- diagnozowanie państwa jako podmiotu bezpieczeństwa oraz zdefiniowanie interesów narodowych i celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa. (jakie są interesy narodowe i czy są realne)

2. Ocena środowiska bezpieczeństwa (zewnętrzne i wewnętrzne [czy państwo jest jedno- czy wieloetniczne] warunki bezpieczeństwa)

3. Sformułowanie koncepcji działań strategicznych- sposób osiągania celów strategicznych w danym środowisku bezpieczeństwa. (przez sojusz po samodzielny)

4. Sformułowanie koncepcji przygotowań strategicznych- sposób utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa narodowego, stosownie do przyszłościowych potrzeb operacyjnych.

Podstawowe kategorie strategii bezpieczeństwa:

Interesy podmiotu- to wyraz jego tożsamości, wyznawanych wartości, historycznego dorobku tradycji, bieżących potrzeb oraz także dążeń i aspiracji przyszłościowych. Można wyróżnić interesy żywotne (dotyczące istnienia podmiotu, przetrwania w danych warunkach) i pożądane (związane z jakością istnienia podmiotu). Interesy żywotne odzwierciedlają wartości 0-1kowe i są niestopniowalne i nienegocjowalne. Interesy pożądane są stopniowane i negocjowane. Interesy stanowią punkt wyjścia dla określenia celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa.

Cele strategiczne to zoperacjonalizowane interesy, czyli interesy odpowiadające danym warunkom ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb. Cele odnoszą się do konkretnych warunków w danym okresie historycznym istnienia podmiotu i są osiągane przez podmiot poprzez prowadzenie polityki bezpieczeństwa. Uszczegółowieniem celów strategicznych są cele polityczne, odnoszące się do konkretnego działania w ramach strategii postępowania podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa.

Środowisko bezpieczeństwa- to zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, informacyjne itd.) warunki bezpieczeństwa, warunki realizacji interesów danego podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa i osiągania ustalonych przezeń celów w tym zakresie.

Szanse- to okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz osiągania celów, mają zazwyczaj charakter szybko przemijający.

Wyzwania- to dylematy przed jakimi stoi podmiot w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa

Ryzyka- to niepewności związane z własnym działaniem, z jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków własnego działania.

Zagrożenia- to pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływanie na podmiot. Rozróżnia się zagrożenia potencjalne i realne, subiektywne i obiektywne, zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, społeczne, informacyjne, ekologiczne itp.), kryzysowe i wojenne, intencjonalne i przypadkowe. W opisie zagrożeń intencjonalnych wyodrębnia się cztery elementy:

• Aktor

• Jego intencje

• Możliwości

• Czas na reakcję.

Poziom zagrożenia wzrasta wraz z narastaniem wrogości przeciwnika, rozwojem jego możliwości oraz skracaniem się czasu na reakcję.

Kryzysy lub konflikty- to przykłady zagrożeń realnych. Kryzys to szczególny stan wewnętrzny podmiotu, odbiegający od stanu normalnego, niezakłóconego. Konflikt to szczególny (konfrontacyjny) typ relacji podmiotu z innym podmiotem.

Koncepcje strategiczne- to zasady i sposoby osiągania celów strategicznych w danych warunkach z uwzględnieniem konkretnych szans, wyzwań, ryzyk i zagrożeń. Koncepcja strategiczna zawiera ogólne zasady i myśl przewodnią postępowania podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa oraz strategiczne działania etapowe lub dziedzinowe, czyli cele polityczne dla władz państwa i cele operacyjne dla sił i środków.

W strategiach bezpieczeństwa wyodrębnia się trzy rodzaje działań strategicznych:

- działania stabilizacyjne- jest to utrzymywanie stabilności środowiska bezpieczeństwa polegające na monitorowaniu, prognozowaniu, podejmowaniu działań neutralizujących źródła potencjalnych zagrożeń, utrzymywaniu i doskonaleniu systemów bezpieczeństwa oraz odstraszaniu.

- reagowanie kryzysowe- jego istotą jest skuteczne radzenie sobie z kryzysem w celu jego opanowania przy jednoczesnym zredukowaniu potencjalnych źródeł odnowienia się kryzysu w przyszłości. Reagowanie kryzysowe jest efektem rozprzestrzeniania się zagrożeń kryzysowych (np. lokalne konflikty etniczne, religijne, terroryzm, przestępczość zorganizowana).

- działania obronne (wojenne)- występują, gdy dochodzi do bezpośredniej agresji zewnętrznej na dany podmiot i są skutkiem fiaska działań prewencyjnych i antykryzysowych. Działania obronne obejmują: działania zbrojne (w tym na terytorium przeciwnika) oraz działania pozazbrojne (oddziaływanie na przeciwnika środkami niemilitarnymi) mającymi na celu osłabienie jego potencjału obronnego.

EGZAMIN!!!

30.10.2014- wykład 3

Podstawowe kategorie strategii bezpieczeństwa c.d.:

System bezpieczeństwa- to zespół metod, środków i zasad służących zapewnieniu bezpieczeństwa. Można wyodrębnić systemy bezpieczeństwa indywidualnego i zbiorowego, narodowego i międzynarodowego, militarnego i niemilitarnego. W ramach systemów bezpieczeństwa międzynarodowego wyróżnia się trzy podstawowe formy: porozumienia- traktaty dwustronne i wielostronne (to miękkie systemy bezpieczeństwa, ustanawiające pewne zasady współdziałania autonomicznych podmiotów w dziedzinie bezpieczeństwa), koalicja (to bardziej zorganizowane systemy bezpieczeństwa, które obejmują tylko współdziałanie na poziomie decydentów podmiotów, ale także tworzenie wspólnych sił wykonawczych, np. koalicja USA i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej), sojusze (to najwyższa forma systemów bezpieczeństwa we współczesnym świecie, charakteryzuje się istnieniem wspólnych sił wykonawczych oraz wspólnych kierownictw odpowiedzialnych za bezpieczeństwo sojuszników, np. NATO). Inaczej: system bezpieczeństwa to sposób organizowania bezpieczeństwa.

Doktryna bezpieczeństwa- zasady i sposoby funkcjonowania poszczególnych elementów systemów bezpieczeństwa ujmowane są w doktrynach. Najbardziej rozwiniętymi doktrynami są doktryny militarne, dotyczące sposobów przygotowania i działania sił zbrojnych jako elementu systemu bezpieczeństwa- inne elementy to: służby specjalne, policja, straż graniczna, służby ratownicze, które posiadają własne doktryny operacyjne. Stosownie do przewidzianych w koncepcjach strategicznych zadań systemów bezpieczeństwa każda doktryna zawierać musi procedury postępowania w odniesieniu do czterech podstawowych grup zadań:

1. przygotowawczych (stanowienie prawa w dziedzinie bezpieczeństwa, opracowywanie koncepcji i doktryn bezpieczeństwa, utrzymywanie systemów bezpieczeństwa).

2. prewencyjnych (monitorowanie i prognozowanie rozwoju sytuacji, aktywność dyplomatyczna, ćwiczenia, promowanie wartości demokratycznych)

3. kryzysowych (procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych, funkcjonowania systemów reagowania kryzysowego, sposoby organizowania i prowadzenia operacji kryzysowych)

4. obronnych (przygotowanie i prowadzenie działań wojennych)

Plan operacyjny- zadania i cele podmiotów w dziedzinie bezpieczeństwa zawarte w koncepcjach strategicznych stanowią punkt wyjścia do opracowania planów operacyjnych funkcjonowania podmiotu i jego elementów składowych w różnych sytuacjach bezpieczeństwa.

W przypadku Polski dokumentami operacyjnymi są: Polityczno- Strategiczna Dyrektywa Obronna oraz opracowane na jej podstawie Narodowy Plan Reagowania Obronnego, plany operacyjne funkcjonowania działów i centralnych organów administracji rządowej, województw, powiatów, gmin, a także plany operacyjne sił zbrojnych oraz plany ochrony obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa.

6.11.2014- wykład 4

Polityka bezpieczeństwa- naczelnym celem polityki zagranicznej każdego państwa jest zapewnienie jego bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych. Cel ten wiąże się z ochroną istotnych dla danego narodu wartości wewnętrznych, stanowiących cele polityki bezpieczeństwa takie jak: przetrwanie (państwa jako niezależnej jednostki politycznej, narodu jako wyodrębnionej grupy etnicznej), integralność terytorialna, niezależność polityczna (suwerenność), jakość życia (standard życia, rozwój społeczno- gospodarczy i kulturalny). Polityka bezpieczeństwa obejmuje więc działania nakierowane na eliminowanie lub neutralizowanie zagrożeń dla istotnych dla narodu i państwa wartości wewnętrznych, jak i działania uprzedzające powstanie zagrożeń, podejmowanie wyzwań i kształtowanie pewności przetrwania, posiadania i swobód rozwojowych państwa i narodu.

Czynniki determinujące kształt strategii bezpieczeństwa: (EGZAMIN)

• Środowisko geograficzne państwa (wielkość terytorium, ukształtowanie terenu, sieć wodna, charakter granic, klimat)

• Potencjał ludnościowy (liczba ludności, gęstość zaludnienia, tempo przyrostu naturalnego, struktura wieku ludności, skład narodowościowy, wielkość emigracji, liczba imigrantów)

• Potencjał gospodarczy i naukowo- technologicznych (wielkość PKB) poziom zamożności- dochód narodowy na głowę, poziom eksportu, nauki i badań)

• Potencjał militarny (wielkość armii, poziom zbrojenia i wyszkolenia, wielkość i poziom zaawansowania technologicznego przemysłu zbrojeniowego)

• System społeczno- polityczny (forma państwa, partie polityczne, zakres swobód i praw obywateli, system ekonomiczny, rola opinii publicznej)

• Percepcja środowiska bezpieczeństwa przez własne społeczeństwo i grupy rządzące oraz podstawy społeczne wobec innych państw.

• Zmiany zachodzące w środowisku bezpieczeństwa

• Pozycje państwa w systemie stosunków i ról międzynarodowych

• Międzynarodowa percepcja danego państwa i narodu

• Koncepcje polityki zagranicznej (bezpieczeństwa) innych państw

13.11.2014- wykład 5

Unia Europejska- istota pojęcia

Unia jest ścisłym związkiem między narodami Europy, lecz charakter tego związku nie został traktatowo określony. UE nie jest państwem (federacją) ani konfederacją, czyli zwykłym luźnym związkiem państw. Możemy ją zdefiniować jako organizację suwerennych państw z dużym potencjałem federalnym. Jest to więc organizacja międzynarodowa typu ponadnarodowego.

Cecha UE jako organizacji międzynarodowej jest to, że:

1. Tworzą ją państwa członkowskie będące podmiotami prawa międzynarodowego.

2. Działa na podstawie umowy międzynarodowej (traktaty) stanowiącej jej statut.

3. Dysponuje stałymi organami. (np. wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa- Federica Mogherini)

4. Ma własne określone w traktacie cele.

5. Posiada osobowość prawną.

UE posiada również cechy organizacji ponadnarodowej takie jak:

a. W wyniku rozwoju kompetencji tworzy samodzielny, autonomiczny, porządek prawny, różny od prawa międzynarodowego jak i krajowego.

b. stanowi prawo pochodne (wtórne) szczególnego rodzaju- stosowane bezpośrednio w sferze wewnętrznej państwa członkowskiego, charakteryzujące się skutkiem bezpośrednim z sferze prawa krajowego oraz pierwszeństwem stosowania.

c. Posiada autonomię sądową.

d. Posiada autonomię finansową.

Należy podkreślić, że cechy UE jako organizacji ponadnarodowej nie występują w obszarze wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE, która pozostaje dziedziną współpracy o charakterze międzyrządowym.

Rada Europejska- spotkania na szczycie przywódców państw członkowskich (4 razy/ rok)

UE – jest to specyficzny porządek prawnomiędzynarodowy, w ramach którego dokonuje się transfer kompetencji władczych z szczebla narodowego (państwowego) na szczebel ponadnarodowy, czyli unijny.

Bezpieczeństwo UE opiera się na trzech organizacjach: OBWE, NATO, UE. ESB jest efektem m.in. rozwoju misji Petersberskich.

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE (traktat z Maastricht 1993r.)

Europejska Strategia Bezpieczeństwa – jest to dokument przyjęty przez Radę Europejską w 2003r. składający się z 3 części.
W części pierwszej opisano środowisko bezpieczeństwa, czyli globalne wyzwania i główne zagrożenia do których zaliczono:
- otwartość granic,
- ubóstwo,
- dostęp do surowców, w tym do wody pitnej,
- terroryzm,
- proliferację broni masowego rażenia,
- konflikty regionalne (bliskowschodni: Izrael- Palestyna),
- upadek – bankructwo państw (Somalia, Liberia, Afganistan),
- przestępczość zorganizowaną.
Stwierdzono ponadto, że agresja na dużą skalę na państwo członkowskie UE nie jest prawdopodobna.
W części drugiej sformułowano cele strategiczne UE, które zakładają:
1. Ochronę jej bezpieczeństwa i promowanie jej wartości poprzez budowanie w jej sąsiedztwie bezpieczeństwa – brak nowych podziałów w Europie, stabilizowanie Bałkanów, zaangażowanie UE na Kaukazie Południowym (Armenia, Gruzja, Azerbejdżan), Bliskim Wschodzie,
2. Umacnianie społeczności międzynarodowej poprzez budowanie wielostronnego systemu stosunków międzynarodowych opartego na ONZ z priorytetowym traktowaniem stosunków transatlantyckich.
W trzeciej części stwierdzono, że UE musi zwiększyć swoją aktywność w dziedzinie zarządzania kryzysowego i zapobiegania konfliktom poprzez wykorzystywanie działań politycznych, wojskowych, cywilnych, handlowych, prorozwojowych i zwiększenie zasobów wojskowych poprzez transformację armii.

20.11.2014- wykład 6

Polityka UE wobec Bałkanów- proces stabilizacji i stowarzyszenia

Kraje Kaukazu Południowego- polityka partnerstwa wschodniego (też do Ukrainy, Białorusi i Mołdawii)

Partnerstwo Eurośródziemnomorskie (tzw. proces barceloński)- kolejna polityka, ale wobec krajów śródziemnomorskich

Priorytetem UE w dziedzinie bezpieczeństwa są stosunki transatlantyckie (partnerstwo)- stosunki UE z USA i UE z NATO

Potrzeba współpracy z partnerami Japonia, Indie, Kanada, Ameryka Łacińska, Chiny

Strategie tworzone przez UE wynikają z rozwoju kompetencji.

27.11.2014- wykład 7

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO UNII EUROPEJSKIEJ

Kompetencje UE są inne w dziedzinie bezpieczeństwa niż państw członkowskich, bo są to kompetencje instytucji unijnych o charakterze formalno- prawnym.

Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości:

Rozwój PWBIS:

Grupa TREVI- inicjatywa powstała w 1975r. podczas nieformalnego spotkania ministrów spraw wewnętrznych państw WE w Rzymie.

Jej celem była współpraca resortów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw WE w dziedzinie zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej. Grupa, której nazwa jest skrótem od Terroryzmu, Radykalizmu, Ekstremizmu, Przemocy Międzynarodowej została podzielona na grupy zadaniowe TREVI 1, 2, 3, 4 i stanowiła istotne forum informacyjnej współpracy ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw WE, których spotkania odbywały się 2 razy do roku i przyniosły one zacieśnienie współpracy policyjnej między tymi państwami, zwłaszcza w dziedzinie przepływu informacji, w tym danych operacyjnych. Grupa TREVI miała charakter nieformalny, a większość poruszanych przez nią kwestii nie była objęta regulacjami traktatowymi.

Układ z Schengen-układ o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach, podpisany został 14 czerwca 1985r. przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg i RFN. W czerwcu 1990r. została podpisana Konwencja wykonawcza do tego układu.

Porozumienia te zakładały:

1. zniesienie kontroli osobowej (paszportowej) na wewnętrznych granicach państw- sygnatariuszy

2. wprowadzenie ścisłej kontroli na granicach zewnętrznych obszaru Schengen

3. zainstalowanie centralnego komputera, który wraz z terminalami krajowymi miał tworzyć Schengeński System Informatyczny

4. ustanowienie wspólnej polityki azylowej (zawieranie umów readmisyjnych z państwami trzecimi)

5. ustanowienie wspólnej polityki wizowej.

Układy te wraz z protokołami i umowami o przystąpieniu nowych państw jak i Aktem dotyczącym warunków przystąpienia 10 nowych państw do UE tworzą dorobek prawny Schengen- Aquis Schengen.

Traktat z Maastricht- podpisany 7 lutego 1992r. (1993r.). Ustanawia politykę sprawiedliwości i spraw wewnętrznych jako III filar UE. Objął on swoim zasięgiem takie kwestie jak polityka azylowa, imigracyjna, zasady określające tryb przekraczania granic zewnętrznych UE, współpraca policyjna, celna i sądowa, walka z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną.

Traktat Amsterdamski- podpisany 2 października 1997r. (1.05.1999). Zakładał on ustanowienie w UE obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Ponadto szereg dziedzin z ówczesnego II filaru (polityka wizowa, azylowa, regulacje kontroli na granicach zewnętrznych UE, regulacje pobytu obywateli państw trzecich na terytorium UE, współpraca sądowa w sprawach cywilnych) uległo uwspólnotowieniu, tzn. zostało przeniesionych do filara I i stało się domeną kompetencji WE.

Ponadto na mocy protokołu dołączonego do tego Traktatu dorobek prawny Schengen włączono do I filara UE oraz III filara, który w nowym kształcie przyjął nazwę- Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych.

Traktat z Lizbony- podpisany 13 grudnia 2007r. (1.12.2009r.). Zlikwidował on trójfilarową strukturę UE (Unia zastąpiła WE i stała się jej następcą prawnym) o zintegrował postanowienia z zakresu Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości z przepisami TFUE (zagadnienia dotychczasowego III filara zostały objęte jednolitym reżimem prawnym Unii). W całym obszarze PWBIS, który został uregulowany w Tytule V TFUE, stosowane będą po 5- letnim okresie przejściowym jednolite instrumenty prawne, odpowiadające obecnym rozporządzeniom, dyrektywom i decyzjom, które zastąpią dotychczasowe instrumenty działania takie jak: wspólne stanowiska, decyzje ramowe, decyzje, konwencje.

EWG dzisiaj już nie ma, bo została włączona do UE.

Pojęcie i zakres przedmiotowy PWBIS:

Obejmuje ona takie szczegółowe obszary aktywności Unii jak:

1. polityka graniczna i wizowa

2. polityka azylowa

3. polityka imigracyjna

4. współpraca sądowa w sprawach karnych

5. współpraca policyjna oraz policyjna i sądowa w sprawach karnych

Polityka w tych dziedzinach ma na celu:

- zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa obywatelom UE

- koordynację i współpracę organów policyjnych i sądowych

- realizację wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych i zbliżenie przepisów karnych

- wzajemne uznawanie orzeczeń sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych.

Najważniejsze wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego UE:

- terroryzm w ja dej postaci

- przestępczość zorganizowana

- cyberprzestępczość

- zarządzanie granicami

- reagowanie w sytuacjach kryzysowych

Najważniejsze dokumenty UE w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego:

- Strategia Bezpieczeństwa Wewnętrznego UW: Dążąc do europejskiego modelu bezpieczeństwa- 2010r.

- Strategia Bezpieczeństwa Wewnętrznego w działaniu: Pięć kroków w stronę bardziej bezpiecznej Europy- 2010r.

- Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu- 2005r.

4.12.2014- wykład 8

Przestrzeń wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości

Organy

• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych- w jej skład wchodzą ministrowie sprawiedliwości i ministrowie spraw wewnętrznych państw członkowskich UE. Jest to organ współlegislacyjny w tym obszarze przyjmuje dyrektywy i rozporządzenia oraz podejmuje decyzje. Jej pracę przygotowują grupy robocze i komitety zajmujące się współpracą policyjną i sądową w sprawach karnych, prawem cywilnym, współpraca operacyjna w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego, terroryzmem, ochroną ludności, migracja, granicami i azylem.

• Europejski Urząd Policji (Europol) organ powołany na mocy Konwencji w 1995r. porozumienie o Europolu weszło w życie 1998r. po ratyfikacji przez wszystkie państwa UE. Najważniejszą forma działania tego organu jest wymiana informacji i danych wywiadowczych za pośrednictwem sieci oficerów łącznikowych delegowanych do Europolu. Ponadto organ ten wykonuje analizy operacyjne, kryminalne, raporty strategiczne, udziela wsparcia technicznego organom policyjnym państw UE. W szczególnym zainteresowaniu tego organu znajdują się takie zagadnienia jak: przemyt narkotyków, handel ludźmi, pranie brudnych pieniędzy, przemyt materiałów nuklearnych i substancji radioaktywnych, terroryzm, fałszerstwa banknotów, pornografia dziecięca. Europol posiada swój system informacji- Komputerowy System Europolu- TECS, który zawiera dane osób skazanych za czyn przestępczy lub podejrzanych i popełnienie tego czynu.

• europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich UE- FRONTEX- agencja ta została powołana w 2004r., a rozpoczęła działalność w 2005r. do jej głównych zadań należy:

1. koordynowanie współpracy operacyjnej pomiędzy państwami UE w zakresie kontroli ruchu

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO UE

Strategia ta zatytułowana „Dążąc do europejskiego modelu bezpieczeństwa” jest częścią Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa z 2003r. SBW została przyjęta w marcu 2010r. przez Radę Europejską . treść została podzielona na 3 części:

1. część 1 dotyczy ochrony obywateli UE oraz poświęcona jest zdefiniowaniu wspólnych zagrożeń, traktowanych jako wyzwania dla bezpieczeństwa UE. W TUE (traktat UE) wskazuje, że Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, migracji, zapobiegania i zwalczania przestępczości. W ramach tej przestrzeni wyznacza się wspólne zagrożenia i wyzwania, wspólną unijną politykę bezpieczeństwa wewnętrznego oraz określa europejski model bezpieczeństwa. Katalog najważniejszych zagrożeń dla europejskiego bezpieczeństwa wewnętrznego obejmuje:

1. terroryzm

2. przestępczość zorganizowana (handel narkotykami, bronią, ludźmi, korupcja, pranie brudnych pieniędzy, przemyt, fałszowanie dokumentów, pornografia dziecięca)

3. cyberprzestępczość

4. klęski żywiołowe i katastrofy antropogeniczne- stworzone przez człowieka np. techniczne

5. przestępczość transgraniczna

6. przemoc sama w sobie

w świetle SBW reakcja na powyższe wyzwania powinna być oparta na 3 płaszczyznach:

1. indywidualnych działaniach państw członkowskich

2. regionalnych formach współpracy

3. podejściu ogólnounijnym

11.12.2014- wykład 9

Realizacji podejścia ogólno unijnego ma służyć:

1. tworzenie analiz i ocena zagrożeń przez agencje unijne

2. opracowywanie programów, planów prac i strategii do zwalczania poszczególnych zjawisk i patologii

3. wdrożenie i korzystanie ze wspólnotowego mechanizmu ochrony ludności w razie klęsk żywiołowych i katastrof

4. funkcjonowanie wyspecjalizowanych unijnych instytucji do walki z przestępczością i terroryzmem (Europa), kooperacje wymiarów sprawiedliwości (Eurojust), współpraca na granicach zewnętrznych (Frontex),

5. ułatwienie współpracy operacyjnej i wymiany informacji w oparciu o europejski nakaz aresztowania, system informacyjny Schengen

Część 2 SBW zakłada, że zagwarantowanie obywatelom UE bezpieczeństwa wewnętrznego wymaga realizacji strategicznych wytycznych tj.

1. współpracy na szczeblu międzynarodowym, unijnym, regionalnym, krajowym i lokalnym

2. skutecznego nadzoru demokratycznego i sądowego nad działaniami z zakresu bezpieczeństwa

3. koncentracji na analizie wywiadowczej i wymianie informacji wśród członków UE

4. zintegrowaniu unijnych baz danych

5. rozwijaniu współpracy operacyjnej

6. pogłębianiu współpracy organów sądowych

7. zintegrowaniu zarządzania granicami

8. rozwijaniu współpracy z państwami trzecimi (kooperacja z Interpolem)

Część 3 określa, że organami odpowiedzialnymi za realizację SBW będą Komisja Europejska oraz Stały Komitet Współpracy Operacyjnej ds. Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

STRATEGIA UE W DZIEDZINIE ZWALCZANIA TERRORYZMU

Strategia ta przyjęta w 2005r.- za zobowiązanie strategiczne uznaje zwalczanie terroryzmu w skali światowej przy poszanowaniu praw człowieka. Do walki z terroryzmem niezbędne jest skoordynowanie i zbiorowe działanie europejskie w duchu solidarności.

Strategia UE opiera się na 4 filarach:

- zapobieganie, ochrona, ściganie i reagowanie, a jej realizacja wymaga wysiłków na poziomie krajowym, europejskim i międzynarodowym

EGZAMIN!!! Orientować się

Kluczowe priorytety w ramach filaru zapobiegania obejmują:

1. wypracowanie wspólnych sposobów podejścia do wykrywania zachowań problemowych (niewłaściwe wykorzystanie Internetu)

2. rozwiązywanie problemu podżegania i rekrutacji w kluczowych środowiskach (więzienia, miejsca kultu religijnego) poprzez wprowadzenie przepisów uznających takie zachowania za przestępstwo

3. propagowanie dobrych rządów, demokracji, edukacji i rozwoju gospodarczego poprzez programu pomocowe Unii Europejskiej

4. rozwijanie dialogu między kulturami

5. analizowanie problemu i prowadzenie badań w dziedzinie przyczyn zjawiska terroryzmu oraz wyciągania wniosków.

Kluczowe priorytety w ramach filaru ochrona obejmują:

1. poprawę bezpieczeństwa unijnych paszportów przez wprowadzenie danych biometrycznych

2. stworzenie systemu informacji wizowej (VIS) i systemu informacji Schengen drugiej generacji (SIS II)

3. przeprowadzenie za pośrednictwem agencji Frontex oceny rzeczywistego zagrożenia granic zewnętrznych UE

4. wprowadzenie w życie wspólnych standardów bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, ochrony portów i bezpieczeństwa morskiego

5. uzgodnienie europejskiego programu ochrony infrastruktury strategicznej.

18.12.2014- wykład 10

Kluczowe priorytety w ramach filaru ściganie obejmują:

1. umocnienie zdolności krajowych do walki z terroryzmem zgodnie z zaleceniami UE

2. pełne wykorzystanie Europolu i Eurojustu dla ułatwienia współpracy policyjnej i sądowej

3. dalszy rozwój wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych w tym wprowadzenie europejskiego nakazu dowodowego, który umożliwi państwom UE uzyskiwanie materiałów dowodowych z całego terytorium UE

4. wypracowanie wspólnego unijnego podejścia do wymiany informacji na temat potencjalnych terrorystów oraz osób deportowanych za przestępstwa związane z terroryzmem

5. pozbawienie terrorystów dostępu do broni i materiałów wybuchowych, chemicznych, biologicznych, radiologicznych, nuklearnych

6. stworzenie środowiska wrogiego dla działań terrorystów poprzez likwidację źródeł finansowania terrorystów (zamrożenie aktywów) i wprowadzenie unijnego ustawodawstwa dotyczącego prania brudnych pieniędzy oraz transferów gotówkowych

7. dołączanie klauzul dotyczących walki z terroryzmem do porozumień międzynarodowych zawieranych przez UE z państwami trzecimi oraz udzielanie pomocy państwom walczącym z terrorystami

Kluczowe priorytety w ramach filaru reagowania obejmują:

1. wykorzystywanie przez UE do walki z terroryzmem struktur reagowania kryzysowego oraz wypracowanie wspólnych procedur operacyjnych

2. przegląd prawodawstwa dotyczącego wspólnotowego mechanizmu ochrony ludności

3. zwiększenie zdolności państw UE do reagowania w sytuacjach kryzysowych

4. poprawa koordynacji działań z organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie zarządzania reakcjami na ataki terrorystyczne i inne sytuacje kryzysowe

5. wypracowanie wspólnego podejścia odnośnie udzielenia pomocy ofiarom terroryzmu i ich rodzinom.

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP Z 2014r.

Strategia ta została przyjęta przez Radę Ministrów 21.10.2014r. i zatwierdzona przez prezydenta RP 5.11.2014r. Dokument ten zastąpił Strategię Bezpieczeństwa Narodowego RP wydaną w 2007r. Prezentowany dokument identyfikuje interesy narodowe i cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa, określa potencjał bezpieczeństwa narodowego oraz ocenia środowisko bezpieczeństwa w wymiarze globalnym, regionalnym i krajowym, a także prognozuje jego trendy rozwojowe. Zapisy dokumentu są zbieżne ze strategiami NATO i UE.

8.01.2015- wykład 11

W Strategii Bezpieczeństwa z 2014r. stwierdzono, że potencjał bezpieczeństwa narodowego tworzony jest przez system bezpieczeństwa narodowego, który składa się z podsystemu kierowania, w ramach którego szczególna rola przypada Parlamentowi, Prezydentowi i Radzie Ministrów oraz z podsystemów wykonawczych.

Podsystemy wykonawcze to siły i środki przewidziane do realizacji zadań w obszarze bezpieczeństwa pozostające w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwa.

Dzielą się one na podsystemy operacyjne (obronny i ochronny) oraz podsystemy wsparcia (społeczne i gospodarcze). Za zapewnienie bezpieczeństwa militarnego i pozamilitarnego odpowiadają podsystemy operacyjne, a podsystemy wsparcia zasilają je odpowiednimi zdolnościami i zasobami.

Podsystem obronny składa się z profesjonalnych sił zbrojnych, natomiast podsystem ochronny tworzony jest przez wymiar sprawiedliwości, służby specjalne, służby policyjne, państwowe straże i inspekcje wyspecjalizowane w ochronie porządku, służby ratownictwa i ochrony ludności, podmioty sektora prywatnego (firmy ochroniarskie), organizacje pozarządowe (szczególnie społeczne organizacje ratownicze).

Podsystem społeczny w tym kapitał ludzki jest czynnikiem warunkującym wzrost gospodarczy i składa się na niego nowoczesny system edukacyjny, którego zadaniem jest również edukacja dla bezpieczeństwa.

Podsystem gospodarczy natomiast tworzony jest przez potencjał gospodarczy mierzony wielkością PKB.

W ramach podsystemu obronnego realizowane są określone typy działań. Na działania obronne składają się:

- działania dyplomatyczne na rzecz bezpieczeństwa

- działania militarne

- działania wywiadowcze i kontrwywiadowcze w sferze obronnej

- funkcjonowanie potencjału obronnego o charakterze naukowo- przemysłowym.

W ramach podsystemu obronnego realizowane są działania ochronne, które dzielimy na:

działania wymiaru sprawiedliwości, działania kontrwywiadowcze ukierunkowane na ochronę porządku konstytucyjnego i rozpoznanie zagrożeń dla bezpieczeństwa, działania w dziedzinie zwalczania terroryzmu i ekstremizmu, działania w zapewnieniu bezpieczeństwa cybernetycznego, działania w zakresie ochrony informacji niejawnych,	działania w zakresie: - ochrony infrastruktury krytycznej, - utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, - ratownictwa i ochrony ludności, - ochrony granicy państwowej, - ochrony najważniejszych organów władzy i administracji, - zarządzania kryzysowego.

W ramach podsystemu społecznego wyróżniamy takie działania społeczne jak:

- działania w zakresie ochrony i umacniania tożsamości narodowej,

- działania w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa,

- działania mediów na rzecz bezpieczeństwa,

- działania w zakresie eliminowania zagrożeń dla bezpieczeństwa demograficznego,

- działania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego.

W ramach podsystemu gospodarczego wyróżniamy takie działania gospodarcze jak:

- działania w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa finansowego,

- działania w zakresie bezpieczeństwa energetycznego,

- działania w zakresie utrzymywania rezerw strategicznych,

- działania w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego,

- działania w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

15.01.2015- wykład 12

Priorytety polityki bezpieczeństwa według Strategii z 2014r.:

1. Zapewnienie gotowości i demonstracja determinacji do działania w sferze bezpieczeństwa i obrony oraz wzmocnienie narodowych zdolności obronnych ze szczególnym traktowaniem tych obszarów bezpieczeństwa narodowego, w których sojusznicze działania mogą być utrudnione (sytuacje trudnokonsensusowe). Priorytet ten oznacza, że Polska skoncentruje wysiłki strategiczne głownie na zapewnieniu bezpieczeństwa własnym obywatelom oraz terytorium państwa, wsparciu obrony państw sojuszniczych, a następnie na udziale w reagowaniu na zagrożenia poza terytorium sojuszniczym.

2. Wspieranie procesów służących wzmocnieniu zdolności NATO do kolektywnej obrony, rozwój wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony UE, umacnianie strategicznych partnerstw (w tym z USA) oraz relacji z partnerami w regionie. Priorytet ten oznacza, że Polska będzie wspierała konsolidację NATO wokół funkcji obronnej, a także będzie wspierała procesy integracyjne UE mające na celu wzmocnienie potencjału obronnego UE. Zgodnie z tym priorytetem kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa RP ma również współpraca z USA jak i obecność militarna USA w Europie.

3. Wspieranie i selektywny udział w działaniach społeczności międzynarodowych realizowanych na podstawie norm prawa międzynarodowego, mających na celu zapobieganie powstaniu nowych źródeł zagrożeń, reagowanie na zaistniałe kryzysy oraz przeciwdziałanie ich rozprzestrzenianiu się. Realizacja tego priorytetu wymaga wzmocnienia ONZ, podjęcia działań w obszarze kontroli zbrojeń i rozbrojenia, a w wymiarze regionalnym odbudowę znaczenia OBWE.

Zgodnie z przyjętymi priorytetami Polska organizuje i prowadzi strategiczne działania obronne, ochronne oraz działania w sferze bezpieczeństwa społecznego i gospodarczego.

Wśród celów i założeń bezpieczeństwa wg strategii np. 2007 do celów bezpieczeństwa społecznego zalicza się…, która treść odpowiedzi

Czy działania strategiczne dzieli się i do działań strategicznych zaliczamy

Strategie w czasach XY rozumiano jako

Co zaliczamy do priorytetów bezpieczeństwa wg strategii XY