Marta Warciarek

Stosunki Międzynarodowe SUM I s

Gospodarka Światowa i Biznes Międzynarodowy

Korporacje transnarodowe Prof. dr hab. M. Walkowski

RAJE PODATKOWE

Business na Bahamach

Państwa określane jako raje podatkowe kojarzą się z egzotycznymi wyspami, które z trudem odnaleźć można na mapie. Tymczasem obok Vanuatu, Belize czy Bermudów na liście podatkowych rajów znajdują się także Węgry, Cypr i Holandia.

Dlaczego przedsiębiorcy decydują się na zakładanie spółek offshore? Według Krzysztofa Kubali, szefa firmy OCRA Polska, zajmującej się zakładaniem i zarządzaniem spółkami w rajach podatkowych na całym świecie, odpowiedź na to pytanie jest prosta. - Płacone podatki są dla każdej firmy kosztem. Tworzenie spółek offshore ten koszt ogranicza.

Offshore to potoczne, pochodzące z języka angielskiego, określenie firmy zarejestrowanej w obcym dla zakładającej ją osoby systemie prawnym. Firmy takie korzystają ze specjalnych udogodnień finansowych i administracyjnych oferowanych przez ten system. Najczęściej udogodnienia te polegają na zwolnieniach podatkowych. Jednak nie tylko. Zakładając firmę offshore w typowym raju podatkowym możemy być pewni, że nikt niepowołany nie dowie się, kto sprawuje nad nią kontrolę i jaki rodzaj działalności firma prowadzi.

Typowy raj podatkowy to państwo, którego głównym źródłem dochodów budżetowych są opłaty rejestracyjne, płacone przez zakładane tam spółki. Do tej kategorii zalicza się wszystkie egzotyczne wyspy, jak: Kajmany, Antyle Holenderskie czy Bahamy. Druga kategoria rajów podatkowych, określanych jako preferencyjne systemy podatkowe to państwa, do których można by zaliczyć także Polskę, ze specjalnymi strefami ekonomicznymi. Stosuje się w nich zwolnienia podatkowe, ale tylko od dochodu, który został wytworzony na ich terytorium. Celem tego jest zachęcenie przedsiębiorców do inwestowania właśnie w tym, a nie innym kraju. Cechą wspólną obu kategorii państw jest brak lub ograniczony obowiązek płacenia podatku dochodowego.

Kilka sposobów na niższe podatki

Według Moniki Dziedzic-Wach, doradcy podatkowego Ernst & Young, istnieją trzy najczęściej stosowane metody wykorzystywania przywilejów, z jakich korzystają spółki offshore.

Pierwsza z nich polega na czasowym przeniesieniu dochodów do raju podatkowego. Wyobraźmy sobie aktora, który rozlicza się z dochodu w Polsce. Stwierdza, że podatki przez niego płacone są za wysokie. Oddaje więc swoje prawa do czerpania korzyści, np. z gry w filmach spółce offshore na Antylach Holenderskich, gdzie stosowany jest preferencyjny system podatkowy. Dzięki temu aktor nie płaci podatku od honorariów filmowych. Dzieje się tak do momentu, gdy zdecyduje się na skorzystanie z zysków zgromadzonych przez spółkę offshore. Podlegają one wtedy prawu polskiemu i muszą być opodatkowane według rodzimych stawek. Moment płatności podatku jest jednak odroczony, co samo w sobie jest oszczędnością.

Druga metoda polega na zakupie usług od firmy z raju podatkowego. Spółka zarejestrowana w kraju X o wysokich stawkach podatkowych zleca wykonanie usług firmie Y z raju podatkowego. Rachunek za te usługi zwiększa koszty firmy z kraju X, zmniejszając jej dochód. Co za tym idzie - zmniejsza także podatek od tego dochodu.

Kolejna metoda polega na współpracy z firmą offshore, która pośredniczy w sprzedaży towarów za granicę. Załóżmy, że firma z kraju X ma zamiar sprzedać towar do kraju Y za 150 zł, który wcześniej kupiła za 100 zł. Zarabia na tym 50 zł i od tej kwoty powinna zapłacić podatek. Aby tego uniknąć wykorzystuje spółkę z kraju, gdzie podatku dochodowego się nie płaci. Transakcja wygląda teraz tak, że firma z kraju X sprzedaje towar do spółki z raju podatkowego za, np. 110 zł. Ta następnie odsprzedaje ten sam towar do kraju Y za 150 zł. Firma z kraju X płaci podatek tylko od 10 zł, a nie jak wcześniej od 50 zł. 40 zł to dochód uzyskany przez firmę offshore, który jest wolny od podatku.

Jeszcze jedną metodę pozwalającą na płacenie mniejszych podatków przytacza Krzysztof Kubala. - Polega ona na wykorzystaniu umów międzynarodowych dotyczących unikania podwójnego opodatkowania. Załóżmy, że polska spółka postanowiła kupić licencję filmową w USA. Według umowy z tym krajem, musiałaby ona zapłacić polskiemu fiskusowi podatek równy 10 proc. wartości opłat licencyjnych. Zakłada ona jednak w Holandii spółkę od niej zależną. Ta kupuje licencję w USA, a następnie odsprzedaje ją do Polski. Zgodnie z polsko-holenderską umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, opłaty licencyjne od filmów są wolne od podatku. Polska firma nie płaci nic.

 

Legalne czy nie

Według Moniki Dziedzic-Wach, zdecydowana większość międzynarodowych instytucji finansowych, jak banki lub firmy ubezpieczeniowe, w swoich strukturach wykorzystuje spółki z rajów podatkowych. - Nie oznacza to, że robią one coś niezgodnego z prawem - dodaje.

Zgodnie z polskimi przepisami prawa dewizowego, obywatele naszego kraju mogą dokonywać inwestycji bezpośrednich, czyli np. zakładać lub być wspólnikami spółek zagranicznych, jednak tylko takich, które mają siedzibę w krajach OECD (Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego) lub podpisały z Polską umowę o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji. Jeżeli polski przedsiębiorca chce założyć spółkę offshore na Wyspach Bahama (nie są one członkiem OECD ani nie podpisały z Polską stosownej umowy), ma on dwa wyjścia. Może starać się uzyskać w Narodowym Banku Polskim odpowiednie zezwolenie dewizowe, pozwalające na tego typu działalność, albo obejść ten wymóg, zakładając spółkę np. w Wielkiej Brytanii. Ta z kolei bez problemu może założyć firmę córkę na Bahamach, gdyż prawo brytyjskie taką możliwość przewiduje. Cały ten proces, nazywany optymalizacją podatkową, jest zgodny z prawem. Chodzi o to, aby znaleźć legalny sposób na zapłacenie jak najmniejszego podatku.

Działalność offshore może jednak naruszać prawo. Jest wtedy określana jako unikanie opodatkowania. Polega to na tworzeniu fikcyjnych struktur, poprzez które przepuszcza się pieniądze pochodzące z handlu narkotykami czy przestępstw podatkowych. Jaka jest między nimi różnica? - Taka jak pomiędzy ludźmi stojącymi po dwu stronach muru więziennego - mówi Krzysztof Kubala. - Wprawdzie obydwie formy offshore wykorzystują te same mechanizmy. Jednak to, co nazywamy optymalizacją podatkową, jest nastawione na legalną i uczciwą działalność. Natomiast unikanie opodatkowania z założenia polega na łamaniu prawa.

 

Żródła:

1. Lipowski, Tomasz; Raje podatkowe: charakterystyka i sposoby wykorzystywania

2. Wotava, Milan; Podatkowe raje i usługi Offshore

3. Głuchowski, Jan; Oazy podatkowe