ANDRAGOGIKA- EGZAMIN
Potrzeby ludzi dorosłych wg Lorge’a
Lorge podzielił potrzeby ludzi dorosłych na 4 grupy:
Co ludzie pragną uzyskać?
Zdrowie, czas, pieniądze, popularność, urodę, bezpieczeństwo na stare lata, pochwały innych, wygody, komfort, szczycenie się swoimi osiągnięciami, awans społeczny, więcej przyjemności, wiarę w siebie, osobisty prestiż.
Kim chcą być?
Dobrymi rodzicami, towarzyscy, gościnni, nowocześni, twórczy, dumni z tego co posiadają, wpływowi, wydajni w pracy, pierwsi, autorytetem, żyć w gromadzie.
Co chcą robić?
Przejawiać swoją osobowość, przeciwstawiać się dominacji, zaspokajać ciekawość, współzawodniczyć z podziwianymi ludźmi, znać się na pięknie, nabywać lub kolekcjonować rzeczy, zyskać uczucie, doskonalić się.
Co lub czego pragną sobie oszczędzić?
Czas, pieniądze, praca, przykrości, kłopotów, wątpliwości, ryzyka, kłopotliwych sytuacji.
Przedmiot badań andragogiki
Andragogika :
- zajmuje się możliwościami rozwoju ludzi dorosłych, ich edukacją,
- procesami, które składają się na edukację. W obrębie tych procesów jeszcze bardziej szczegółowymi procesami,
- odpowiednimi instytucjami w których ten proces zachodzi, np. szkoła, przychodnia zdrowia, biblioteka, czytelnia, zakład pracy.
Przedmiotem badań są cele kształcenia i wychowania ludzi dorosłych
- dobrane tak, aby stymulowały rozwój człowieka dorosłego i rozwój zawodowy
- analiza z punktu widzenia potrzeb instytucji oświaty,
- bada cele kształcenia i wychowania w połączeniu z tradycyjną oświatą polską i europejską
Treści kształcenia i wychowania dorosłego człowieka
- bada funkcjonowanie świadomości osób dorosłych w zakresie nauk humanistycznych, przyrodniczych, itp.
- precyzyjne kryteria doboru treści kształcenia dorosłych, użyteczność stymulacji wiedzy, związek treści z życiem, pracą, aktualność idei naukowych
- analizuje wpływ treści kształcenia na przygotowanie dorosłych do rozwiązywania różnych problemów osobistych(moralnych, społecznych)
Metody i formy oddziaływania wychowawczego na dorosłych
- muszą charakteryzować się jednością,
- bada przydatność i skuteczność rozwojowych metod oddziaływania wychowawczego,
- wiązanie procesu kształcenia z pracą zawodową i społeczną osób dorosłych
Zasady kształcenia i wychowania osób dorosłych(normy postępowania) dydaktyczno- wychowawczego
-podmiotowe traktowanie dorosłych uczniów,
- uwzględnienie warunków życia i pracy dorosłych,
- zespołowość i współpraca
- odwoływanie się do poczucia godności człowieka dorosłego
- tworzenie możliwości pozytywnej autoprezentacji dorosłego człowieka
Rozumienie dorosłości jako procesu rozwoju psychicznego człowieka
Określenie dorosłości ma 2 określenia ( knowles)
-„ostateczny efekt ciągu zmian i przekształceń jakim w procesie życiowego dojrzewania ulegają struktury psychiczne jednostki”
-Dojrzewanie to proces wielopłaszczyznowy obejmujący całość sfer 15 wymiarów dorosłości:
OD ZALEZNOŚCI DO AUTONOMII- rodzące się dziecko jest całkowicie zależne od otaczającego je społeczeństwa. Gdy zdobywa doświadczenia to kształtuje aspiracje, które pozwalają mu stawać się samodzielnym i niezależnym. Ważne są tu role społeczne- ścieranie się dwóch opcji autonomii i zależności.
OD BIERNOŚCI DO AKTYWNOŚCI- od najwcześniejszego dzieciństwa człowiek rozwija swoją aktywność poznawania rzeczywistości. Bada zewnętrzną rzeczywistość. Wchodząc w dorosłość zastępuje tą aktywność nieskoordynowaną w ukierunkowaną, której celem jest uczestniczenie podmiotowe w życiu- poprzez wpływanie na tą rzeczywistość.
OD SUBIEKTYWIZMU DO OBIEKTYWIZMU- w okresie dzieciństwa świat postrzegany przez dziecko jest egocentryczny- czyli podporządkowany dziecku. Jednym z najtrudniejszych zadań jest wyjście z egocentryzmu i ustalenie realistycznych relacji JA- ŚWIAT; nie koncentrowanie się na tylko na sobie i swoich potrzebach, ale staranie się uwzględniać potrzeby, marzenia i normy innych.
OD IGNORANCJI DO ERUDYCJI- istnieniu człowieka w społeczeństwie towarzyszy nieustannie stopniowe zdobywanie wiedzy i doświadczeń, ponieważ świat rozwija się bardzo szybko. Erudytami stajemy się dopiero wtedy, gdy zdobędziemy mistrzostwo w sprawnościach operacyjnych, które pozwolą na efektywne poruszanie się w danym zawodzie. Erudycja oznacza indywidualnie określoną relację pomiędzy wiedzą specjalistyczną a ogólną. Proces osiągania erudycji jest nieskończony i obejmuje całe życie.
OD NISKIEJ DO WYSOKIEJ SPRAWNOŚCI- z tendencją tą wiąże się zadowolenie i duma oraz podziw ze społeczeństwa. Osiąganie sprawności poprzez najprostsze formy. Stopień w jakim człowiekowi udaje się pokonać tą tendencję traktuje się jako jedną z miar szczebla dorosłości.
OD WĄSKIEGO ZAKRESU ODPOWIEDZIALNOSCI DO SZEROKIEGO ZAKRESU ODPOWIEDZIALNOŚCI- tendencją człowieka jest niedocenianie odpowiedzialności innych ludzi. Warunkiem uzyskania dorosłości jest umożliwienie dzieciom, aby odpowiadały same za swoje czyny.
OD WĄSKICH DO SZEROKICH ZAINTERESOWAŃ- miarą wzrostu i rozwoju dziecka są jego zainteresowania. Szerokie zainteresowania cechują człowieka dorosłego. Zakres i treść zainteresowań odpowiada różnym formom aktywności człowieka.
OD EGOIZMU DO ALTRUIZMU- cechą dziecka jest całkowity egoizm i koncentracja na samym sobie. W zależności od tego, czy system społeczno- kulturowy preferuje rywalizację to dziecko będzie bardziej egoistyczne, lub jeśli preferuje współpracę to dziecko będzie bardziej altruistyczne.
OD BRAKU SAMOAKCEPTACJI DO SAMOAKCEPTACJI- większość poprawnych wzorów zachowań dostarczana jest dziecku z zewnątrz. Formy te maja zastąpić naturalne zachowania. Są one oceniane negatywnie lub ulegają generalizacji i doprowadzają do braku samoakceptacji z powodu ciągłego negatywnego oceniania z zewnątrz. Istotnym zadaniem jest uzyskanie samoakceptacji w procesie dorastania.
OD AMORFICZNEJ TOZSAMOŚCI DO ZINTEGROWANEJ TOŻSAMOŚCI- głęboki wgląd w tożsamość dostarcza teoria 8 stadiów psychospołecznego rozwoju człowieka wg E.Eriksona. Podstawowym punktem każdego stadium jest zarysowanie konfliktu osobowościowego:
Niemowlęctwo (konflikt zaufanie- nieufność)
Wczesne dzieciństwo (konflikt autonomia- wstyd)
Każde dziecko ma tendencję do bycia niezależnym, ale również ma poczucie wstydu za robienie jakichś nieakceptowanych rzeczy.
Wiek przedszkolny (konflikt inicjatywa- poczucie winy)
Okres szkolny (konflikt sprawność- poczucie niższości)
Rzutuje bardzo poważnie na życie młodego człowieka w okresie szkolnym.
Okres dojrzewania (konflikt tożsamość- konfuzja ról) (konfuzja- zaburzona konkurencja ról)
Wczesna dorosłość (konflikt intymność- izolacja)
Wiek średni (konflikt ekspansja- stagnacja)
Wiek starczy (konflikt integralność- rozpacz)
Podsumowanie swojego życia i zaakceptowanie siebie takim, jakim się jest i pogodzenie się ze wszystkim.
OD KONCENTRACJI NA SZCZEGÓŁACH DO KONCENTRACJI NA ZASADACH- dziecko każdą rzecz traktuje jako odrębną istotę. Wraz z dorastaniem następuje rozwój poznawczy. Człowiek zaczyna dostrzegać rozwój świata materialnego i planować racjonalnie swoja aktywność.
OD POWIERZCHOWNYCH ZWIĄZKÓW DO GŁĘBOKICH ZWIĄZKÓW- wszystkie zdarzenia są dla dziecka albo pozytywne albo negatywne. Wraz z dojrzewaniem nabywamy zdolności dostrzegania głównych związków między przeszłością, a teraźniejszością, a przyszłością. Dotyczą one własnego jak i innych życia.
OD ODTWÓRCZOŚCI DO ORGINALNOŚCI- świat dziecka i pierwsza technika uczenia się jest metodą naśladownictwa. Jeśli kontakt dziecka z rodzicami jest systematyczny to ruchy, gesty odzywki dziecka są podobne do zachowań rodziców. Wzór i naśladownictwo jest normą. Stanowi to źródło konformizmu społecznego i przyczynia się do opóźnienia osiągania oryginalności w myśleniu, działaniu. Oryginalność jest wyróżnikiem dorosłości.
OD POTRZEBY PEWNOŚCI DO TOLERANCJI NIEOKREŚLONOŚCI- dziecko charakteryzuje się potrzeba pewności, jeśli jej nie ma to jest znerwicowane, nieszczęśliwe. W zależności od stopnia zaspokojenia tej potrzeby przez doświadczenie rzeczywistości i budzenie zaufania do własnej osoby bądź kształtowania sie z późniejszym okresem tolerancja nieokreśloności. Tolerancja jest cechą współczesnego człowieka.
OD AFETYWNOŚCI DO RACJONALNOSCI- charakterystyczne dla dziecka zachowania afektywne kontrolowane są przez system kar i nagród. W konsekwencji pojawiają się zachowania irracjonalne: bunt, agresja, konfabulacje (fantazjowanie). Niezbędnym warunkiem osiągania dorosłości jest samokontrola i nagradzanie zachowań racjonalnych.
Treści kształcenia ludzi dorosłych:
Treści kształcenia składają się na tematykę zajęć, które odbywają się w formach szkolnych, pozaszkolnych i kursach. Według Józefa Półturzyckiego w treściach kształcenia ludzi dorosłych można wyróżnić 5 integralnych zakresów:
KSZTAŁCENIE WYRÓWNAWCZE- obejmuje programy i formy szkolne łącznie z uniwersyteckimi podyplomowymi jako najwyższym poziomem nauczania. Kształcenie wyrównawcze eliminuje braki, które powstały we wcześniejszych latach kształcenia.
DOSKONALENIE ZAWODOWE I SPECJALISTYCZNE- celem jest osiągnięcie biegłości zawodowej i uzyskanie nowych kwalifikacji
DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ ZDROWIA, OPIEKI SPOŁECZNEJ I ŻYCIA W RODZINIE
WYCHOWANIE OBYWATELSKIE, SPOŁECZNE I POLITYCZNE
ROZWIJANIE OSOBOWOŚCI POPRZEZ TREŚCI HUMANISTYCZNE, AKTYWNOŚCI TWÓRCZE I AMATORSKIE.
Charakter treści zależy od zainteresowań dorosłego człowieka. Treści te są na przestrzeni wieków rzadko zmieniane. Formy kształcenia, które realizują treści są różnorodne. Treści np. psychologia, filozofia, medycyna, przyroda, historia, geografia.
Zainteresowani ludzi dorosłych
z badań wynika, że dorośli interesują się sprawami medycznymi, społeczno- politycznymi, pedagogicznymi, prawniczymi. Interesują się problemami literatury i kultury.
A.Krajnc- badaczka
Z jej badań wynika, że dorośli zainteresowani są takimi rzeczami, które dotyczą zmian, umiejętności rozwiązywania rozwiązywania problemów, zagadnień futurologicznych. Nadal istnieje duże zainteresowanie współczesnością. Niepopularne są zagadnienia codziennego życia i pracy zawodowej. Nowe zainteresowania dotyczą tego jak zapewnić jednostce autonomię, jak być człowiekiem twórczym. Coraz bardziej kształcenie ludzi dorosłych zmierza do pełnoprawnej edukacji ludzi dorosłych.