Podstawy gospodarki przestrzennej

samorząd terytorialny jako podmiot planujący

Zakres tematyczny

• uwarunkowania funkcjonowania administracji publicznej w Polskce

• planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce

• studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

• miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

• decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego

• planowanie przestrzenne – a inne dziedziny zarządzania

• Planowanie przestrzenne… gdzie zmierzamy?

polski system administracyjny – ważne rozróżnienia

• trójpodział władzy (prawodawcza, wykonawcza, sądownicza),

• organ administracyjny a urząd (np. Prezes Rady Ministrów, Wójt/Burmistrz/Prezydent a ich urzędy),

• prawo administracyjne a prawo cywilne (np. Kodeks Postępowania Administracyjnego a Kodeks Cywilny),

• prawo rzeczowe a prawo miejscowe (np. drogi, rzeki)

polski system administracyjny

• administracja publiczna:

  • administracja rządowa (Urząd Rady Ministrów + urzędy wojewódzkie)

  • administracja samorządowa:

    • administracja wojewódzka (urzędy marszałkowskie),

    • administracja powiatowa (starostwa powiatowe),

    • administracja gmin (urzędy miejskie, urzędy gminne),

      • przypadek szczególny (urzędy miast i powiatów)

  • administracja specjalna:

    • urzędy skarbowe,

    • policja i prokuratura,

    • straż graniczna (itd.)

system planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce

• uwarunkowania historyczne:

• Uchwalenie przez Sejm Czteroletni 19 kwietnia 1791 roku ustawy „Miasta nasze Królewskie w państwach Rzeczypospolitej za wolne uznajemy”.

• Ustawy dotyczące poszczególnych (większych) miast, np.: królewskiego stołecznego miasta Krakowa z dnia 18 lipca 1883 r.

  • Akty prawne zaborców, np.: Ustawa budownicza dla znaczniejszych miejscowości w Królestwie Galicji i Lodomerji wraz z Wielkim Księstwem Krakowskiem z dnia 4 kwietnia 1889 r.

• 1928 Rozporządzenie Prezydenta RP o prawie budowlanym i zabudowie osiedli – planowanie ściśle związane z planami gospodarczymi (COP, Gdynia) wraz z aktami wykonawczymi

• Dekret z dnia 2 kwietnia 1946 o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju

• Ustawa z dnia31 stycznia 1961 o planowaniu przestrzennym wraz z aktami wykonawczymi (z 1961 r., modyfikowanymi w 1968 oraz 1976 r.) –

  • do dziś funkcjonuje ukształtowany wówczas trzystopniowy system planów

• Ustawa z dnia 12 lipca 1984 o planowaniu przestrzennym (rozporządzenie wykonawcze nie zostało wydane) –

  • zmiana podejścia do planowania na identyfikacje warunków oraz określenie celów i zasad zagospodarowania przestrzennego,

  • po raz pierwszy zastosowana koncepcja zrównoważonego rozwoju

• uwarunkowania prawne:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 o zagospodarowaniu przestrzennym

  • Zarządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dn. 30 grudnia 1994 w sprawie rodzajów i wzorów dokumentów stosowanych w pracach planistycznych

  • Zniesienie hierarchiczności planów - główne decyzje samorząd gminny

  • Ochrona własności prywatnej; interes prywatny kontra publiczny

  • Planowanie rozumiane nie tylko jako decyzje i ustalenia, ale w dużej mierze jako analiza uwarunkowań

  • /mimo, że same przepisy utraciły ważność to wiele obowiązujących nadal koncepcji planistycznych wypracowano w oparciu o tą formułę/

• Ustawa z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

  • Rozporządzenie ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

  • Zasadnicze założenie: uprościć procedury, ułatwić inwestowanie

  • 24 zmiany w ustawie od 2003 r. (stan na 15.10.2013)

  • /mimo, że ta nowelizacja jest powszechnie krytykowana nie udało się nadal wypracować powszechnie akceptowalnego tekstu/ ustawy i rozrządzeń do nich/

• poziom krajowy

• Instytucja odpowiedzialna na wykonanie:

  • Rada Ministrów w tym szczególnie Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej (Głowna Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna – obligatoryjna, Państwowa Rada Gospodarki Przestrzennej - fakultatywna)

• element obligatoryjny:

  • Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju,

  • Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju

• element fakultatywny:

  • Analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, koncepcje i programy odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania

• Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

Kryterium różnicujące
obowiązkowość		tak
treść dokumentu		część opisowa wraz z ewentualną częścią graficzną
zakres dokumentu		granice administracyjne kraju
zgodność dokumentu z		ustaleniami krajowych i międzynarodowych dokumentów koncepcyjnych i strategicznych
instytucja przyjmująca		Rada Ministrów
podstawa prawa dla administracji		tak
podstawa do planowania		tak
podstawa do inwestowania		nie/tak

poziom województwa

• Instytucja odpowiedzialna na wykonanie:

  • Zarząd Województwa

  • (Wojewódzka Komisja
    Urbanistyczno-Architektoniczna lub inna)

● element obligatoryjny:

• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

● element fakultatywny:

• Analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, koncepcje i programy odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa

Kryterium różnicujące
obowiązkowość		tak
treść dokumentu		część opisowa wraz z częścią graficzną ewentualnie plan zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego
zakres dokumentu		granice administracyjne województwa
zgodność dokumentu z		ustaleniami strategii rozwoju województwa, ustalenia koncepcji przestrzenno zagospodarowania kraju oraz dokumenty określające lokalizację inwestycji celu publicznego
instytucja przyjmująca		Sejmik Województwa
podstawa prawa dla administracji		tak
podstawa do planowania		tak
podstawa do inwestowania		nie/tak

poziom powiatu

• Instytucja odpowiedzialna na wykonanie:

  • Zarząd Powiatu
    (Powiatowa Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna – opcjonalna)

● element obligatoryjny:

• Brak elementu obowiązkowego

● element fakultatywny:

• Analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego
  (tego elementu może nie być)

poziom gminy

• Instytucja odpowiedzialna na wykonanie:

  • Wójt, Burmistrz, Prezydent Gminy

  • (Gminna Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna lub inna)

• element obligatoryjny:

  • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

● element fakultatywny:

• Plan zagospodarowania przestrzennego,

• Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

• Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego,

(należy stosować przynajmniej jeden z powyższych elementów

Studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

Kryterium różnicujące
obowiązkowość		tak
treść dokumentu		część tekstowa i graficzna
zakres dokumentu		granice administracyjne gminy
zgodność dokumentu z		zasadami koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustaleniami strategii rozwoju i planów zagospodarowania przestrzennego województwa, ustaleniami strategii rozwoju gminy
instytucja przyjmująca		Rada Gminy
podstawa prawa dla administracji		nie
podstawa do planowania		tak
podstawa do inwestowania		nie

Plan zagospodarowania przestrzennego gminy

Kryterium różnicujące
obowiązkowość		nie/tak
treść dokumentu		uchwała wraz z częścią tekstową i graficzną
zakres dokumentu		granice administracyjne gminy lub jej część
zgodność dokumentu z		ustaleniami studium uwarunkowań
instytucja przyjmująca		Rada Gminy
podstawa prawa dla administracji		tak
podstawa do planowania		tak
podstawa do inwestowania		tak

Decyzja o warunkach zabudowy zagospodarowania terenu

Kryterium różnicujące
obowiązkowość	tak
treść dokumentu	decyzja wraz z częścią tekstową i graficzną
zakres dokumentu	granice terenu objętego wnioskiem
zgodność dokumentu z	stanem faktycznym i prawnym terenu, spełnienia łącznego warunków wynikających z art. 61 ustawy z 2003r.
instytucja przyjmująca	Wójt/Burmistrz Prezydent/Wojewoda
podstawa prawa dla administracji	tak
podstawa do planowania	tak
podstawa do inwestowania	tak

Decyzja o warunkach zabudowy zagospodarowania terenu

Kryterium różnicujące
obowiązkowość	tak
treść dokumentu	decyzja wraz z częścią tekstową i graficzną
zakres dokumentu	granice terenu objętego wnioskiem
zgodność dokumentu z	uwarunkowaniami i zasadami zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy, stanem faktycznym i prawnym terenu
instytucja przyjmująca	Wójt/Burmistrz Prezydent/Wojewoda
podstawa prawa dla administracji	tak
podstawa do planowania	tak
podstawa do inwestowania	tak

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

• przedmiot studium:

  • polityka przestrzenna gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego, czyli

  • określenie celów w zakresie rozwoju przestrzennego oraz sposobów ich osiągania w procesie kształtowania przestrzennego zagospodarowania terenu

  • znalezienie optymalnych (najlepszych z możliwych) lokalizacji dla wszystkich rodzajów działalności mających wpływ na zagospodarowanie

rozwijanych na obszarze gminy (jak i tych które będą rozwijane)

oraz ustalenie zasad współegzystencji wszystkich komponentów tworzących strukturę przestrzenną

• podstawowa cecha studium to:

  • kompleksowość, tj. ujmowanie wszystkich istotnych aspektów możliwego, przyszłego rozwoju gminy i wszystkich istotnych komponentów zagospodarowania przestrzennego w odniesieniu do dalekiego, nieokreślonego bliżej horyzontu czasowego

• podstawowa funkcja prawna studium to:

  • akt kierownictwa wewnętrznego, tj. zobowiązanie organów gminy oraz jednostek bezpośrednio im podległych do respektowania zapisów studium w dalszych działaniach samorządu

• jest opracowaniem obowiązkowym, którego koszt wykonania (generalnie) obciąża budżet gminy

miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

• przedmiot i znaczenie planu:

  • „ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenia inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu” (art. 4 ust.1)

  • „ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości” (art. 6 ust.1)

• podstawowe cechy planu:

  • obowiązkowość, plan jest aktem prawa miejscowego, tj. obowiązuje wszystkie podmioty podejmujące działalność w zakresie przeznaczania oraz zabudowywania i zagospodarowania terenów objętych planem,

  • fakultatywność jego sporządzenia, poza nielicznymi przypadkami kiedy jego sporządzenie jest obowiązkowe

• obowiązek sporządzenia planu wynika z zapisów studium i obejmuje:

  • sytuacje w których obowiązek ten wynika z przepisów odrębnych,

  • potrzebę przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości,

  • obszary użyteczności publicznej (szczególnego znaczenia dla zaspokajania potrzeb mieszkańców)

• zgodnie z art. 14 ust. 6 nie sporządza się planu miejscowego dla terenów zamkniętych

• koszt sporządzenia planu miejscowego z reguły ponosi budżet gminy, choć można nimi obciążyć także:

  • budżet państwa, województwa, powiatu (konsekwencja realizacji inwestycji celu publicznego),

  • inwestora realizującego inwestycję celu publicznego (zmiany w realizacji inwestycji celu publicznego),

  • przedsiębiorca górniczy (teren szkód górniczych),

• Oznaczenia graficzne planu miejscowego:

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26.07 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

• 28 rodzajów przeznaczenia terenu – 7 grup:

  • tereny zabudowy mieszkaniowej (2)

  • tereny zabudowy usługowej (3)

  • tereny użytkowane rolniczo (3)

  • tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej (2)

  • tereny zieleni i wód (8)

  • tereny komunikacji (3)

  • tereny infrastruktury technicznej (7)

miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

• decyzje wydaje się dopiero w przypadku braku planu miejscowego

  • Generalnie decyzję wydaje wójt, burmistrz, prezydent miasta, dwa wyjątki:

    • w odniesieniu do terenów zamkniętych (wojskowych, złóż kopalin) decyzje WZiZT wydaje wojewoda,

    • w odniesieniu do wód morskich wewnętrznych i morza terytorialnego oraz wyłącznej strefy ekonomicznej warunki zabudowy ustala dyrektor właściwego miejscowo urzędu morskiego

system planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce

Gdzie zmierzamy? - uwarunkowania zewnętrzne

• INSPIRE - INfrastrukture for SPatial InfoRmation in Europe

– dyrektywa ramowa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007r. ustanawiająca przepisy ogólnie służące wdrożeniu infrastruktury danych przestrzennych (IDP) we Wspólnocie Europejskiej

• weszła w życie: 15 maja 2007 r.

• plany przestrzenne mają być sporządzane tylko w wersji cyfrowej

z 41 wydzieleń (wg. MPZP sporządzonych na podstawie ustawy z 1994r.) lub 28 wydzieleń (wg. rozporządzenie w sprawie wymaganego zakresu projektu MPZP z 2003r.) pozostanie 19 wydzieleń (ujednolicenie zapisów obowiązujących MPZP z rozporządzeniem – metadan

planowanie przestrzenne – a inne dziedziny zarządzania

• planowanie strategiczne – strategie rozwoju

• planowanie dziedzinowe – np. plan rewitalizacji, strategia marketingowa, plan rozwoju turystyki

• planowanie operacyjne – plany operacyjne

• projekty – np. projekt budowy kanalizacji, projekt szkoleń

• planowanie budżetowe - budżet

system planowania i zagospodarowania przestrzennego w Polsce

Gdzie zmierzamy? - uwarunkowania wewnętrzne:

• Projekty zmian, i tak proponuje się m.in. by:

• Inwestor mógł prowadzić budowę wyłącznie w obszarze urbanizacji, który określi gmina. Jeżeli gmina nie uchwali planu, to budowa będzie możliwa na podstawie przepisów urbanistycznych (kodeksu urbanistycznego, decyzji w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego,).

• Konflikty między gminą a społecznością na temat realizowanych inwestycji załagodzi mediator.

• Inwestor będzie mógł uzyskać pozytywną decyzję tylko wówczas, gdy:

  • teren posiada bezpośredni dostęp do drogi oraz uzbrojenia,

  • lokalizacja obiektu kontynuuje istniejącą linię zabudowy,

  • budowany obiekt należy do kategorii przeznaczenia terenu, do której należą co najmniej dwa obiekty znajdujące się w kwartale zabudowy,

  • wysokość wznoszonego obiektu nie będzie mogła też przekroczyć wysokości najwyższego budynku znajdującego się w danym kwartale zabudowy i nie będzie mogła być mniejsza od wysokości najniższego budynku,

  • gmina będzie mogła ponadto określić np. kolor elewacji, kształt okien, czy powierzchnię parkingów i terenów zielonych.

• Założenie: usprawnienie procesu rozpoczynania inwestycji budowlanych oraz definiowanie wartość danego terenu.

Moja wersja tabeli

Załącznik do rozporządzenia Ministra infrastruktury

z dnia26 sierpnia 2003 r. (poz.1587)

Załącznik nr 1

PODSTAWOWE BARWNE OZNACZENIA GRAFICZNE I LITEROWE DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA TERENÓW, KTÓRE NALEŻY STOSOWAĆ NA PROJEKCIE RYSUNKU PLANU MIEJSCOWEGO

Lp. Przedmiot oznaczenia Oznaczenie literowe Uwagi
1 2 3 4
1 TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
1.1 Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej MN -kolor jasnobrązowy
1.2 Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej MW -kolor ciemnobrązowy
2 TERENY ZABUDOWY USŁUGOWEJ
2.1 Tereny zabudowy usługowej U -kolor czerwony
2.2 Tereny sportu i rekreacji US -kreskowanie zielono - czerwone
2.3 Tereny rozmieszczenia obiektów handlowych o UC -kreskowanie powierzchni sprzedaży powyżej 2 000 m^2 czerwono-ciemnoszare
3 TERENY UŻYTKOWANE ROLNICZO
3.1 Tereny rolnicze R -kolor żółty
3.2 Tereny obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, RU -kreskowanie ogrodniczych oraz gospodarstwach leśnych i rybackich żółto-czerwone
3.3 Tereny zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, RM -kreskowanie hodowlanych i ogrodniczych żółto- jasnobrązowe
4. TERENY ZABUDOWY TECHNICZNO – PRODUKCYJNEJ
4.1 Tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów P -kolor fioletowy
4.2 Obszary i tereny górnicze PG -kolor fioletowy
5 TERENY ZIELENI I WÓD
5.1 Tereny zieleni objęte formami ochrony przyrody ZN -kolor zgodnie z przepisami o ochronie przyrody ciemnozielony
5.2 Lasy ZL -kolor ciemnozielony
5.3 Tereny zieleni urządzonej, takie jak: parki, ogrody, ZP -kolor zielony zieleń towarzysząca obiektom budowlanym, zieleńce, arboreta, alpinaria, grodziska, kurhany, zabytkowe fortyfikacje
5.4 Tereny ogrodów działkowych ZD -kolor zielony
5.5 Cmentarze ZC -kolor zielony
5.6 Obszary zagrożone powodzią ZZ -kreskowanie Jasnozielona na tle w kolorze odpowiednim do przeznaczenia
5.7 Tereny wód powierzchniowych morskich WM -kolor jasnoniebieski
5.8 Tereny wód powierzchniowych śródlądowych WS -kolor (rzeki, jeziora, stawy, strumienie, kanały) jasnoniebieski
6 TERENY KOMUNIKACJI
6.1 Tereny dróg publicznych KD -kolor biały
6.2 Tereny dróg wewnętrznych KDW -kolor jasnoszary
6.3 Tereny komunikacji wodnej, szlaki wodne KW -kolor ciemnoniebieski
7 TERENY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
7.1 Elektroenergetyka E -kolor ciemnoszary
7.2 Gazownictwo G -kolor ciemnoszary
7.3 Wodociągi W -kolor ciemnoszary
7.4 Kanalizacja K -kolor ciemnoszary
7.5 Telekomunikacja T -kolor ciemnoszary
7.6 Gospodarowanie odpadami O -kolor ciemnoszary
7.7 Ciepłownictwo C -kolor ciemnoszary