METODOLOGIA – WYKŁAD 30.11.10r.

INSPIRACJE BADAŃ JAKOŚCIOWYCH

• Wilhelm Dilthey (1833 – 1911) – metodologiczne odróżnienie nauk humanistycznych od przyrodniczych.

Inna metoda poznania: powinniśmy dążyć do zrozumienia (hermeneutyka)(w naukach humanistycznych) i wyjaśnianie(w naukach przyrodniczych)

• Edmund Husserl (1859 – 1938) – twórca fenomenologii – pytał o najbardziej podstawowe warunki poznania(należy przeprowadzić różne formy redukcji).

• Badania etnograficzne – zainteresowane nowymi kulturami i społecznościami. Podstawowym sposobem poznania była obserwacja uczestnicząca, czyli jakościowy sposób prowadzenia badań. W latach 20. XXwieku ukształtowała się tzw. szkoła chicagowska, której reprezentanci opisywali to, co się dzieje w dużych miastach(wywiady swobodne, obserwacja uczestnicząca).

UWARUNKOWANIA PONOWNEGO ZAINTERESOWANIA BADANIAMI JAKOŚCIOWYMI

• Uwarunkowania wewnątrz naukowe:

• Krytyka normatywnego modelu nauki

• Krytyka pozytywistycznego modelu

• Postmodernizm jako krytyka współczesnej racjonalności (wiedza jest uprawomocniona przez praktykę)

• Uwarunkowania poza naukowe(zewnętrzne):

• Pluralizacja(wielość) i liberalizacja stylów życia

JAKOŚCIOWA ORIENTACJA BADAWCZA

• Założenia ontologiczne:

• Świat społeczny tworzy się, istnieje i zmienia w ustawicznym procesie interakcji międzyludzkich

• Świat społeczny obdarzony jest sensem i znaczeniami – są one przekazywane i konstruowane w procesie interakcji.(człowiek jest istotą racjonalną, czyli nadaje swojemu działaniu sens. Jeśli chcemy zrozumieć to działanie to musimy zrozumieć sens jaki jest nadawany danemu działaniu)

• Człowiek jest istotą działającą, która interpretuje sytuacje i zachowania innych i na tej podstawie buduje obraz własnej osoby oraz podejmuje działania.(każdy z nas jest interpretatorem; podejmując działania wcześniej interpretujemy sytuację, w której się znajdujemy)

• Założenia epistemologiczne:

• Każde poznanie jest perspektywiczne, nie ma uniwersalnej perspektywy poznawania świata.(każde poznanie jest dokonywane z jakiejś perspektywy, która określa ramy myślenia)

• Sposobem poznawania świata społecznego jest rozumienie.

• Poznanie jest procesem społecznym.

• Założenia metodologiczne:

• Nie ma uniwersalnej metody badawczej – metoda powinna być dostosowana do przedmiotu i celu badań. (jeżeli ktoś stawia pytanie badawcze, to poszukuje takiej metody, która będzie najbardziej adekwatna do tego, żeby na to pytanie odpowiedzieć. Jeżeli takiej nie znajduje to tworzy własną metodę, bądź taką która korzysta z już używanych metod. Wybór metody bądź jej tworzenie wymaga uzasadnienia.)

• Znaki umożliwiające interpretację mają znaczenie kontekstowe.(ta sama wypowiedź bądź zachowanie może oznaczać co innego w zależności od kontekstu w jakim się pojawia. Żeby ją zinterpretować to trzeba ją umieścić w kontekście)

• Badanie jest interakcją społeczną – badacza i badanych cechuje refleksyjność, tzn. że badacz i badany interpretują swoje zachowania. (konsekwencja założenia o tym, że człowiek jest istotą działającą i interpretującą)

• Uwzględnianie perspektywy uczestników zdarzeń.

• Założenia aksjologiczne:

• Badania jakościowe odsłaniają mechanizmy władzy i zniewolenia człowieka.

• Badacze jakościowi „przyjmują stronę” tych, którzy są zepchnięci na margines, pozbawieni głosu.

Zalecenia metodyczne:

• Zasada otwartości:

- nie określamy z reguły hipotez ale formułujemy hipotezy robocze(pewne interpretacje pierwszego przypadku, które odnosimy do kolejnego przypadku)

- kołowy dobór próby badawczej, albo analityczna indukcja (kołowość - ważne jest to, że informacje uzyskane z analizy kolejnych przypadków przekształcają wiedzę początkową badacza. Wstępne założenia ulegają zmianie w trakcie procesu badawczego wraz ze zgromadzonym materiałem badawczym. Etapy badań przenikają się i postępują cyrkularnie; mamy do czynienia ze spiralą myślową. Próbę badawczą dobieramy dopiero w trakcie badań)(analityczna indukcja - w punkcie wyjścia dysponujemy hipotezą wyjaśniającą analizowany problem. Badając pierwszy przypadek sprawdzamy czy ta hipoteza znajduje w nim potwierdzenie. Jeżeli nie odnajduje to podlega ona rekonstrukcji. Badany jest kolejny przypadek i dzieje się tak samo. Chodzi o uzgadnianie myśli z rzeczywistością)

- Szczegółowa dokumentacja przebiegu badań