PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA

  1. PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA

  1. Czym zajmuje się psychologia? – przedmiot psychologii

Psychologia (od Psyche = dusza, i logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka badająca mechanizmy i prawa rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem.

(Dodać należy, że psychologowie badają nie tylko ludzi, przedmiotem badania mogą być również zwierzęta. Badania nad zwierzętami pozwalają psychologom określić na ile jakieś zjawisko jest zjawiskiem uniwersalnym, na ile posiada biologiczne korzenie.)

Psychologia posługuje się empirycznymi metodami badawczymi - podstawowymi są: eksperyment i obserwacja.

Psychologię dzielimy na Teoretyczną i Stosowaną

Przedmiotem badania jest zachowanie (działanie podejmowane przez jednostkę) - tak zachowanie wewnętrzne (procesy mentalne, emocje) jak i zachowanie zewnętrzne.

  1. Odwieczne problemy psychologii

  2. Cele i zadania psychologii (opisywanie, wyjaśnianie, przewidywanie, sterowanie – podnoszenie jakości życia)

Cele psychologii:

- opisywanie tego, co dzieje się naprawdę,
- wyjaśnianie tego, co się dzieje,
- przewidywanie tego, co się zdarzy,
- sterowanie tym, co się dzieje,
- podnoszenie jakości życia, przez zmienianie tego co się dzieje.

  1. Rodzaje wyjaśnień w psychologii

Podejście biologiczne - przedmiotem jego analizy jest mózg, układ nerwowy czy hormonalny. Podejście to zajmuje się biologicznymi podstawami zachowania. W obrębie tego podejścia bada się np. mózgi psychopatów szukając w nich anomalii czy też analizuje się genetyczne podstawy różnych zjawisk psychologicznych.

Podejście psychodynamiczne - według tego kierunku zachowanie człowieka jest motywowane przez popędy wewnętrzne. Kluczowe dla tego podejścia jest pojęcie konfliktu - jednostka musi odnaleźć stan równowagi między własnymi potrzebami a wymogami społecznymi.

Podejście behawioralne - przedmiotem badania tego kierunku jest zachowanie - zarówno zachowanie zewnętrzne jak i zachowanie wewnętrzne. Działanie człowieka przebiega według schematu bodziec - reakcja ( w ujęciu klasycznym) i według schematu bodziec- zmienna pośrednicząca - reakcja ( w ujęciu neobehawiorystycznym). Gdzie zmienna pośrednicząca to np. procesy myślenia. Kluczowy dla tego podejścia jest termin uczenie się, które przebiega poprzez warunkowanie sprawcze, instrumentalne czy też poprzez modelowanie.

Podejście poznawcze - przedmiotem zainteresowania tego kierunku są procesy poznawcze człowieka - myślenie, percepcja, zapamiętywanie. Często w podejściu tym badacze odwołują się do metafory komputera - zauważają analogię pomiędzy procesem przetwarzania informacji przez komputer a procesem przetwarzania informacji przez człowieka. Jest to podejście dosyć eklektyczne (w pozytywnym sensie tego słowa) - psychologia poznawcza korzysta bowiem z takich nurtów jak lingwistyka, informatyka, cybernetyka, fizjologia.

Podejście humanistyczne - pojawiło się ono w latach 60 w Stanmach Zjednoczonych i wyrosło z opozycji do takich kierunków jak behawioryzm czy psychologia psychodynamiczna. Istotny wkład w rozwój tego kierunku miał egzystencjalizm i fenomenologia. Człowiek w tym ujęciu nie tyle jest przedmiotem badań co jego podmiotem - współtworzy i współuczestniczy on w sytuacji badawczej. Istotny dla psychologów humanistycznych jest świat wewnętrznych przeżyć jednostki oraz jej odpowiedzialność za własne życie (człowiek sam siebie tworzy). Jest to psychologia subiektywnych przeżyć jednostki a nie obiektywnych faktów obserwowanych (badanych) przez naukowca.

Podejście ewolucyjne - według tego podejścia wszelkie zachowanie człowieka (także procesy mentalne) ma na celu adaptację do środowiska. Zdolności umysłowe tak jak i cały organizm człowieka ewoluowały przez miliony lat przystosowując się do coraz to nowszych wymagań środowiska. Wszelkie zachowania człowieka mają swoje biologiczne (przystosowawcze) uzasadnienie .

Celem metod psychologii jest:

-poznanie

-postawienie diagnozy

-wyjaśnienie zachowania

-pokazanie zależności zachodzących między zjawiskami

METODY

Introspekcja - czyli samoobserwacja poznanie własnych zjawisk psychicznych

Obserwacja – Spostrzeganie przeżyć człowieka na podstawie zew. oznak. Np.

słów, gestów

Eksperyment – wywołuje się Zjawisko kontroluje się je i rejestruje

Test – sprawdzalny sposób mierzenia i zarejestrowania Cech i zjawisk psych.

Analiza wytworów – poznawanie psychiki na podstawie listów, pamiętników

Grafologia – poznanie psychiki na podstawie analizy pisma

Wywiad

Ankieta – zestaw słów na które badany odpowiada (pyt, otwarte i zamknięte

  1. Główne dziedziny i działy psychologii

Dziedziny psychologii:

- P. ogólna - zajmuje się przebiegiem procesów psychicznych człowieka, ich rodzajami i klasyfikacją, analizą struktury osobowości, a także czynnikami, od których zależy normalny przebieg czynności ludzkich

-P. rozwojowa - rozpatruje problemy psychiczne w aspekcie rozwojowym; ogólnymi prawami rozwoju psychicznego, fazami, jakie daje się wyróżnić w procesie rozwoju psychicznego

-P. społeczna - zajmuje się procesami zachodzącymi w zespołach ludzkich, wpływem, jaki wywiera grupa społeczna na przebieg czynności jednostki i fakt przynależności do niej; interesuje się pozycją jednostek w grupie i ich wpływem na całość grupy

-P. biologiczna - zajmuje się zależnością przebiegu procesów psychicznych od postaw anatomiczno-fizjologicznych

- P. wychowawcza (edukacyjna) - interesuje się badaniem psychologicznych problemów nauczania i wychowania, różnicami intelektualnymi,genezą trudności szkolnych

-P. pracy(Psychologia przemysłowa i organizacji) - zajmuje się praktycznym zastosowaniem wiedzy psychologicznej we wszystkich dziedzinach pracy

-P. kliniczna - zajmuje się zaburzeniami funkcjonowania psychicznego

  1. PSYCHOLOGICZNE KONCEPCJE CZŁOWIEKA

Główne założenia, przedmiot badań, podejmowane tematy, przedstawiciele, szczególne osiągnięcia w zakresie wybranych kierunków współczesnej psychologii:

Psych. Biol. – człowiek jest bierny,ma dziedziczne procesy chem. Badania:mózg,układ nerwowy, wszystko mówią proc. Chem.(chodzi o to że wszystko co robimy pochodzi z informacji z naszego mózgu(psych.biol bada jak to się dzieje))

Behawioryzm(pawłow,Watson) – behawioryści postrzegają człowieka jako istotę,którejzachow. determinuje środowisko,twierdzą,że przez syst. Kar i nagród, można manipul. Ludzkim zachow.(wg. Nich świadomość nie istnieje,uczenie się to przyswajanie pewnego zachowania,przedmioty psychol. To te,które można zarejestrować)

Psychoanaliza - bada nieświadome konflikty wewnętrzne, jest metodą poznania i leczenia człowieka (ID-biol. Popędy,EGO-zasada realizmu,SUPEREGO-sumienie),przyczyna ludzkich zachowań mogą być np.traumatyczne(determinizm) przeżycia z dzieciństwa,nie nadążanie za tempem życia itp.

psychologia poznawcza - zajmuje się badaniem struktur i procesów poznawczych oraz badaniem organizacji i funkcjonowania umysłu,proc. Chem. Przypominają przetwarzanie inf. W komp.,(człowiek jest twórczy,aktywny,reagujący,

psychologia humanistyczna(maslow,Rogers,may) - wychodzi z założenia, że zachowanie człowieka zależy od bardzo wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych i konieczne jest całościowe podejście do problemów człowieka.(jest to podejście nienaukowe tzw. Trzecia siła psychologii). Badania prowadzone poprzez wczuwanie się, rozumienie, analize różnorodnej aktywności.

Psychologia ewolucjonistyczna – ludzkie zachowanie jako wynik ewolucji,strategie i cele psychologiczne są wrodzone,psych. Ewol. Metody pozn.:porównania międzygatunkowe, jednostek odrębnych płci tego samego gatunku,eksperymenty.

  1. BIOLOGIA UMYSŁU I ZACHOWANIA

Cele badania uwarunkowań cech i zachowań

- zrozumienie ludzkiego zachowania, poprzez zrozumienie jak działa mózg-organ, który jest odpowiedzialny za nasze relacje ze światem zewnętrznym

- poprawa nawyków, dzięki wiedzy o samym sobie

- praca nad skuteczną komunikacją z drugim człowiekiem

- w celu zrozumienia innych osób i możliwość współpracowania z nimi

Rodzaje badań umożliwiających wykrycie wpływów genetycznych i środowiskowych

Geny a inteligencja

Z badań wynika jasno, że inteligencja jest determinowana zarówno przez geny, jak i środowisko, a udział składowej genetycznej szacuje się na około 50%.

Wielkim nieporozumieniem jest jednak założenie, że edukacja jest bezprzedmiotowa, bo inteligencję się dziedziczy. Tymczasem istotne dla jej rozwoju są niegenetyczne wpływy prenatalne (odżywianie matki, narkotyki) i perinatalne (karmienie piersią).

Geny a osobowość

Geny z zaburzenia psychiczne

Na przestrzeni ostatnich lat znaleziono dowody na to, że niektóre mutacje genetyczne mogą znacząco zwiększać ryzyko wystąpienia schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej.

Geny a alkoholizm

Geny a przestępczość

Modele interakcji geny – środowisko (Scarr, McCartney, Gottesmana)

  1. EMOCJE

  1. Definicja emocji wg Nico Frijdy

  1. Efekty zaburzenia funkcji emocjonalnych

Emocje nie są przeciwieństwem rozumu. Ich potencjał kierowania myślą jest czymś podstawowym. Uzupełniają niedostatki myślenia, często wyprzedzając myślenie.

  1. Reakcje, ekspresja, zachowania jako sygnały emocji

Reakcja emocjonalna to zdolność do dokonania rozróżnienia i udzielenia przystosowawczej odpowiedzi do obecnych lub przewidywanych zdarzeń, które mogą być korzystne lub niekorzystne dla jednostki lub jej społeczności

Ekspresja emocjonalna-sposób wyrażaniauczuć

Emocje można wyrażać w różny sposób:

- przy pomocy środków werbalnych

-przy pomocy środków niewerbalnych

- przy pomocy środków mimiki

- przy pomocy środków pantomimiki

  1. Charakterystyka emocji (znak, modalność…)

Emocje są:

Subiektywne

Zmienne

Zaraźliwe

Pozytywne i negatywne

Charakterystyka emocji:

- znak-może być dodatnia gdy dążymy do jakiegoś działania i ujemna gdy działania unikamy. W zależności od okoliczności ten sam czł. wobec tej samej czynności może wykazywać raz dodatnia a raz ujemna motywacje.

- modalność-

- natężenie-które wiąże się z wielkością wpływu tego procesu na zachowanie, tok myśli itp.

- czas trwania

  1. Części składowe emocji:

- subiektywna,

- fizjologiczny

- behawioralno-ekspresyjny

- poznawczo-werbalny

Przyczyny emocji:

-filogeneza- czynniki naturalne

- ontogeneza- doświadczenie

- przyszłość- oczekiwania

Dlaczego warto zajmować się emocjami:

-są powszechne,

- umiejętność kontroli jest rzadka,

- zdolność wykorzystania jest rzadka.

  1. Badania Ekmana nad emocjami

W badaniach pokazywano ludziom fotografie twarzy innych osób, które wyrażały różne emocje. Zazwyczaj badani trafnie rozpoznawali emocje. Okazało się także, iż trafne odczytywanie ekspresji emocji występuje nawet wówczas, gdy os. badane i os. przedstawione na zdjęciach pochodzą z zupełnie innych kultur. Ekspresja twarzy Amerykanów była trafnie odczytywana w Argentynie, Chile, Brazylii i Japonii (Ekman, 1973). Wynik taki przemawiał za kulturową uniwersalnością ekspresji emocji.

  1. Koncepcja emocji Roberta Plutchika

-istnienie ośmiu podstawowych emocji, ewolucyjnie naturalnie rozwiniętych

- Emocje te są wrodzone i bezpośrednio odnoszą się do zachowań adaptacyjnych, które mają na celu pomoc w przetrwaniu

- Trójwymiarowy diagram Plutchika opisuje relacje między różnymi emocjami

- Główną sugestią Plutchika jest fakt, że możemy przeżywać mieszaninę pierwotnych emocji. Polega to na łączeniu poszczególnych emocji w jedność, tworząc bardziej złożone emocje.

-Plutchik opisuje swoje główne założenia w dziesięciu postulatach

  1. Funkcje emocji

- informują;

- komunikują;

- inicjują;

- motywują;

- regulują;

- pobudzają;

- ułatwiają;

- organizowanie.

  1. Teorie emocji (Cannona – Barda, Jamesa – Langego, Lazarusa – Schachtera)

TEORIA REAKCJI ORGANIZMU JAMESA-LANGEGO

Teoria Jamesa-Langego jest jedną z pierwszych, próbujących wyjaśnić powstawanie emocji oraz mówi o tym, że źródłem emocji są informacje zwrotne z ciała.

TEORIA OŚRODKOWYCH PROCESÓW NERWOWYCH CANNONA-BARDA

wg niej, to bodziec emocjonalny jest źródłem dwóch równoczesnych reakcji – pobudzenia oraz doświadczenia emocji – między którymi nie ma związku przyczynowo-skutkowego. Teoria Cannona-Barda przewiduje niezależność reakcji fizjologicznych i psychicznych.

TEORIA POBUDZENIA LAZARUSA-SCHACHTERA

doświadczenie emocji jest łącznym efektem pobudzenia fizjologicznego i oceny poznawczej – oba te komponenty są konieczne dla pojawienia się emocji.. Richard Lazarus, utrzymuje, że doświadczenie emocjonalne nie może być rozumiane wyłącznie w kategoriach tego, co dzieje się w osobie lub w jej mózgu, ale wynika z zachodzących interakcji z otoczeniem, które podlegają ocenie.

  1. Przyczyny kłopotów z emocjami:

- tłumienie, ukrywanie, zniekształcenie;

- trudności w mówieniu o emocjach

- trudności w rozeznaniu własnych emocji

  1. Kulturowe aspekty emocji

- język-słownictwo, specyfika

- ekspresja- chłodne, gorące

- emblematy

  1. INTELIGENCJA EMOCJONALNA

  1. Rodzaje inteligencji (abstrakcyjna, werbalna, twórcza, społeczna…)

Inteligencja abstrakcyjna- zdolność do myślenia skutecznego w szczególności w sytuacjach nieprzewidywanych i niepewnych, innymi słowy to zdolność wykorzystania własnej wiedzy i informacji na sposób podobny do rozumowania ludzkiego, tzn. niekorzystający z wyrafinowanych obliczeń komputerowych i formalnych teorii matematycznych. Wymaga ona jednak umiejętności stawiania celów, uczenia się, planowania i myślenia o własnym myśleniu.

Inteligencja werbalna-zdolność formułowania wypowiedzi, a więc szybkiego dobierania adekwatnych do zakładanej treści przekazu słów oraz zdolność rozumienia komunikatów, nadawanych w formie pisemnej lub ustnej przez inne osoby. Zapewnia możliwość skutecznego porozumiewania się z otoczeniem.

Inteligencja emocjonalna-kompetencje osobiste człowieka w rozumieniu zdolności rozpoznawania stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób, jak też zdolności używania własnych emocji i radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych osób.

Inteligencja społeczna-zdolność rozumienia i kierowania ludźmi oraz rozumnego działania w stosunkach międzyludzkich. Inteligencja społeczna polega na stosownym doborze zachowania i sposobu komunikacji, co w sytuacjach związanych z negatywnymi emocjami bywa trudne. Stosowność w tym wypadku to nie tylko osiągnięcie celu, do jakiego komunikacja jest środkiem, ale przede wszystkim stopień, w jakim odbiorca komunikatu nie zniekształca intencji jego nadawcy. Inteligencja interpersonalna jest więc także umiejętnością radzenia sobie z konfliktami interpersonalnymi i łatwością współdziałania z innymi

Inteligencja twórcza-zbiór umiejętności i cech wrodzonych, które pozwalają osobie na twórcze działania, w szczególności takie o charakterze artystycznym.

  1. Funkcjonowanie osób o niskim poziomie inteligencji emocjonalnej – koszty deficytów w sferze emocjonalnej

O sukcesie bardziej decydują cechy osobowości, takie jak np. inicjatywa i umiejętność współdziałania, zdolność przystosowania się, czy dar przekonywania.

W praktyce wygląda to tak, że nasze emocje decydują o tym, jaki pożytek zrobimy ze swojego intelektu. Dlatego ważniejszym czynnikiem w osiąganiu sukcesu jest inteligencja emocjonalna, a nie iloraz inteligencji IQ.

Ważne jest zatem to, jaką inteligencję wykazujemy się w swoim życiu emocjonalnym. Badania Golemana wykazały, że często osoby z wysokim ilorazem często kiepsko dawały sobie radę w pracy, a te z miernym - pracowały bardzo dobrze. Często ludzie o wybitnej inteligencji postępują irracjonalnie, wręcz bardzo głupio. Wynika to m.in. z faktu, że nie radzą sobie ze swoimi emocjami. To najróżniejszego rodzaju irytacje, zdenerwowania, tzw. "niepanowanie nad nerwami" (czyli niepanowanie nad emocjami - niski poziom dojrzałości emocjonalnej) powodują, że ludzie bardzo inteligentni zarówno nie potrafią umiejętnie zarządzać zespołem ludzkim, jak i nie są w stanie umiejętnie i mądrze kierować swoim życiem osobistym.

  1. Aspekty inteligencji emocjonalnej i ich rozwój

Subteoria kontekstu (aspekt praktyczny) - ujmuje inteligencję jako sposób adaptacji do środowiska (rzeczywistości), która pozwala na jego wybór lub kształtowanie.

Subteoria doświadczenia (aspekt kreatywny) - ujmuje inteligencję jako właściwość, która pozwala na efektywne rozwiązywanie nowych zadań w ramach świadomego ogólnego systemu przetwarzania informacji oraz automatyczne przetwarzanie powtarzalnych procesów myślowych w ramach lokalnego systemu przetwarzania informacji.

Subteoria składników (aspekt analityczny) - ujmuje inteligencję jako sposób organizowania procesów poznawczych

  1. Osobiste kompetencje emocjonalne (samoświadomość, samoregulacja, motywacja)

KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE (relacje z samym sobą)

  1. Społeczne kompetencje emocjonalne (empatia, umiejętności społeczne)

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (relacje z innymi)

  1. Sposoby rozwijania własnej inteligencji emocjonalnej

Metody rozwoju inteligencji emocjonalnej

  1. Na poziom inteligencji emocjonalnej ma wpływ wiele innych czynników, takich jak:

  2. empatia - zdolność odczuwania stanów psychicznych innych istot,

  3. samoocena - wiara we własne siły, znajomość własnych możliwości intelektualnych i fizyczynych, poczucie własnej wartości,

  4. samokontrola - umiejętność radzenia sobie ze stresem i kształtowania własnych emocji w zgodzie z samym sobą oraz wyznawanymi wartościami,

  5. asertywność - posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nie naruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych,

  6. samoświadomość - umiejętność rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych, znajomość własnych uczuć i potrzeb emocjonalnych,

  7. zdolności adaptacyjne - umiejętność dostosowanie zachowania do wymogów sytuacji i środowiska, jak i radzenia sobie ze stresem w nowych sytuacjach i okolicznościach,

  8. perswazja - sztuka przekonywania kogoś do własnych racji, narzucanie innym własnego zdania i własnych rozwiązań,

  9. przywództwo - zdolność tworzenia wizji i pobudzania ludzkiej motywacji do jej realizacji; zdolność zjednywania sobie zwolenników

  10. współpraca - zdolność tworzenia więzi i współdziałania z innymi, umiejętność pracy w grupie na rzecz osiągania wspólnych celów, umiejętność zespołowego wykonywania zadań i wspólnego rozwiązywania problemów,

  11. motywacja - własne zaangażowanie, skłonności emocjonalne, które prowadzą do nowych celów lub ułatwiają ich osiągnięcie, czyli dążenie do osiągnięć, inicjatywa i optymizm,

  12. sumienność - zdolność przyjmowania odpowiedzialności za zadania i wykonywanie zadań.

Aby umiejętnie i skutecznie zwiększać swój poziom inteligencji emocjonalnej, musisz rozwijać powyższe cechy osobowości. Nie jest to proste zadanie, a często nawet i konfliktowe. Efektem tego jest, iż prawidłowe decyzje potrafią sprzeciwiać się cechom wpływającym na sferę emocjonalną Twojego życia, zaniżając tym samym Twój poziom inteligencji emocjonalnej.

  1. Rodzina a rozwój inteligencji emocjonalnej

Inteligencja emocjonalna nie jest wrodzona, każdy człowiek nabywa jej począwszy od wieku niemowlęcego. Szczególnie ważny wydaje się okres do mniej więcej 3-4 roku życia dziecka.
Kontakty pomiędzy rodzicami a dzieckiem już od chwili jego narodzenia stanowią podwaliny pod sztukę współżycia z innymi. Ważne jest to, co rodzice mówią do dzieci, jak się w stosunku do nich zachowują oraz wzajemne relacje między rodzicami.

Istnieją trzy style niewłaściwego emocjonalnego zachowania rodziców:
- całkowite lekceważenie uczuć dziecka
- okazywanie nadmiernego pobłażania ( każdy sposób, w jaki dziecko radzi sobie z targającymi nim burzami emocjonalnymi uważają za dobry)
- pogarda i brak jakiegokolwiek szacunku dla uczuć dziecka

Są także rodzice, którzy potrafią wykorzystać w odpowiednich chwilach samopoczucie psychiczne dziecka jako moment stosowny do odegrania roli swego rodzaju nauczyciela postaw emocjonalnych. Traktują oni uczucia dziecka poważnie, starają się zrozumieć, co jest przyczyną złego nastroju i pomóc mu znaleźć sposoby uśmierzania przykrych uczuć.
Wpływ takich pouczeń rodziców jest ogromny – wzajemne relacje między rodzicami a dziećmi są bardzo dobre, dzieci są pogodne, odprężone, rzadko wpadają w przygnębienie, cieszą się powodzeniem wśród rówieśników, są bardziej lubiane, a nauczyciele uważają, że potrafią się one znaleźć w każdej sytuacji społecznej, lepiej także koncentrują uwagę oraz uczą się efektywniej.

  1. INTELIGENCJA

  1. Definicje inteligencji

Inteligencja to zespół zdolności umysłowych umożliwiających jednostce korzystanie z nabytej wiedzy przy rozwiązywaniu nowych problemów i racjonalnym zachowaniu w różnych sytuacjach życiowych.

  1. Teorie inteligencji (Spearmana, Vernona, Cattella, Thurstone’a, Gardnera, Sternberga)

Teorie inteligencji Spearmana- zapoczątkował zastosowanie analizy czynnikowej do badania inteligencji. – Każda zdolność powstaje jako wynik współdziałania dwóch czynników, tak zwanego czynnika G czyli inteligencji ogólnej oraz czynnika S czyli specyficznego. Czynników S jest wiele , są one specyficzne dla różnych rodzajów czynności.

Teoria Vernona - W myśl tej koncepcji struktura inteligencji składa się z 5 poziomów. Na szczycie znajduje się czynnik główny G. poniżej leżą czynniki drugiego rzędu, obejmujące czynności werbalne oraz czynności praktyczne. Czynnik te wyodrębniają się na 3 poziomie. Z czynnika werbalnego zostaje wyodrębniony: słowny, liczbowy i szkolny, praktyczny czynnik czynności mechanicznej, przestrzenny i manualny. Te dzielą się na czynniki czwartego rzędu . Z nich wyodrębniają się dopiero składniki specyficzne.

Raymond Cattellw 1971 roku zaproponował podział na inteligencję płynną ( gf ) i skrystalizowaną ( gc ). Ta pierwsza to ogólna zdolność warunkująca sprawność wszelkich czynności intelektualnych (zdeterminowana biologicznie), druga to zespół szczegółowych zdolności rozwijanych na skutek zastosowania inteligencji płynnej w życiu.

L. L. Thurstone'a na inteligencję składa się 7 niezależnych czynników odnoszących się do różnych aspektów funkcjonowania:

Howard Gardner, który wyróżnił następujące czynniki inteligencji:

Robert Sternberg tzw. triarchiczna teoria inteligencji. Teoria składa się z trzech subteorii:

  1. Możliwości doskonalenia zdolności intelektualnych

Zdolności intelektualne to nasza inteligencja, pamięć, kreatywność, elastyczność myślenia a także zdolności organizacyjne. Doskonaląc nawet tylko jedna z tych zdolności, stajemy się bardziej sprawni intelektualnie.

Doskonalić je możemy poprzez ćwiczenia(czytanie, myślenie dedukcyjne, myślenie indukcyjne, kojarzenie, abstrahowanie, metaforyzowanie, transformowanie).

1. Myślenie dedukcyjne

To szukanie odległych konsekwencji, wyciąganie wniosków na podstawie wystarczającej ilości danych. Służy analizie uwarunkowań problemu, ustalaniu związków przyczynowo - skutkowych. Ta zdolność potrzebna jest także do myślenia logicznego.

2. Myślenie indukcyjne

Polega ono na wyciąganiu wniosków na podstawie niepełnych danych. Zawiera w sobie element zgadywania, domyślania się. Bywa bliskie intuicji. Myśleniem indukcyjnym jest m. in. analogia, czyli związek między dwoma obiektami oparty na jakimś ich podobieństwie.

3. Kojarzenie

Jest to niezwykle ważna operacja intelektualna biorąca udział w tworzeniu idei. Cenne tu są skojarzenia tzw. „daleki” – zaskakujące i nieprzewidywalne.

Doskonalić tą umiejętność można poprzez trening pamięci, gdyż mnemotechniki opierają się na umiejętności kojarzenia.

4. Abstrahowanie

Jest to operacja umysłowa polegająca na wyróżnianiu w obiektach tylko wybranych cechy lub aspektów, przy równoczesnym pomijaniu innych. Dzięki tej umiejętności można definiować problemy, klasyfikować obiekty, dostrzegać podobieństwa między nimi.

5. Metaforyzowanie

Do stworzenia metafory potrzebny jest nośnik i obiekt, który tej metaforze poddajemy. Muszą mieć one jakąś wspólną cechę, aby metafora była trafna i zrozumiała. Z tego względu ma ona dużo wspólnego z abstrahowaniem (znalezienie wspólnej cechy) i analogią (porównanie obiektu z nośnikiem).

Myślenie metaforyczne wymaga tworzenia nowego znaczenia. Stworzenie metafory, to wymyślenie czegoś nowego. Trafna metafora ułatwia zrozumienie trudnych kwestii. Dzięki niej możliwe jest mówienie o obiekcie przy użyciu „języka” charakterystycznych dla nośnika, co bardzo wzbogaca formę przekazu (zarówno słowną, jak i graficzną). Jest to zabieg trudny ale bardzo cenny.

6. Transformowanie

Polega ona na zmienianiu wybranych parametrów (cech) danego obiektu (np. przedmiotu, procesu). W ten sposób, dzięki przekształceniu powstaje coś nowego. Zmiana w wyobraźni jednego elementu w drugi jest często wykorzystywana w mnemotechnikach.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA
Psychologia ogólna - Historia psychologii - wykład 4 - Psychologia jako nauka o świadomości, Wykład
Metodologia badań z logiką dr Karyłowski wykład 1 Psychologia jako nauka empiryczna
Psychologia jako nauka wykład
I Psychologia jako nauka - wyk-ad I, Psychologia
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA
Psychologia jako nauka - Ćwiczenia
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA
Psychologia jako nauka
psychologia jako nauka (14 str) IDHJTGM7X2Y4ERDOCUXXCHZKHWIABRPLSBUJEKI
sem 1 Psychologia jako nauka
1 Psychologia jako nauka metody badawcze w psychologiiid 9672 ppt
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA, farmacja, psychologia
PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA
Metodologia badań z logiką dr Izabela Krejtz wykład 2a Psychologia jako nauka empiryczna
psychologia jako nauka test
psychologia jako nauka notatki z ćwiczeń

więcej podobnych podstron