Prawo konstytucyjne 07.05.2014r.
Odrabiamy wykłady 15,22 maja o 16.00 są to czwartki. Aula.
Partie polityczne.
Królestwo tonga i van vatu- państwa bez partii.
Partia polityczna- jest organizacją o charakterze dobrowolnym. Dąży do uzyskania władzy w państwie i uzyskania kontroli nad działalnością aparatu państwowego. Partia posiada program. Cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
Partie „jako dobrowolne zrzeszenie, których podstawowym zadaniem jest zorganizowanie działań, jakie na mocy postanowień konstytucji należą do obywateli jako podmiotu zwierzchniej władzy w państwie.”
Geneza partii.
Starożytne Ateny- luźne frakcje skupione wokół przywódcy o nietrwałym charakterze.
Starożytny Rzym- stronnictwa optymatów i popularów.
Koterie arystokratyczne- (wiek XV-XVIII, pierwsze wigowie i torysi w Anglii).
Partie klubowe- przełom XVIII-XIX wiek- Francja, Wielka Brytania)
Partie masowe- od końca XIX wieku, powstałe pod wpływem stronnictw robotniczych
Partie półmasowe- (od końca XX wieku).
Klasyfikacja partii politycznych.
-kadrowe (niewielka grupa sympatyków koncentrują się na wyborach), półmasowe( poza działalnością czysto wyborczą prowadzą działalność polityczną. Zwoływanie członków nie jest celem samej w sobie), masowe ( liczba członków zbliżona do poparcia w wyborach, aktywne poza wyborami).
-reprezentacji(silnie sprofilowane) i integracyjna(sposób rekrutacji swoich członków. Mają za zadanie skupić bardzo różny przekrój członków).
-wewnętrznie demokratyczne (opiera się na swobodzie funkcjonowania poszczególnych wewnętrznych jednostek partyjnych. frakcje) i scentralizowane (istnieje jedna linia partyjna brak frakcji. )
-o słabej (opiera się na sposobie budowy statutu partyjnego. Statut jest bardzo ogólny, funkcjonowanie przede wszystkim na praktyce ustrojowej) i silnej (partie regulacji bardzo szczegółowe i wyznaczona wyłącznie przez przepisy statutu.) artykulacji
-o członkostwie bezpośrednim (partie do których przystąpić można poprzez indywidualny akt.) i pośrednim (jednoczesna możliwość członkostwa bezpośredniego.) ( w tym dopuszczające członkostwo bezpośrednie i członkostwa takiego niedopuszczające)
-o genezie parlamentarnej (partie które powstały w oparciu o parlamentarzystów o podobnych poglądach) i pozaparlamentarnej (powstały w oparcie o ruchy społeczne które nie miały charakteru politycznego)
- rządzące (stosunek do rządu. Wspierają rząd) i opozycyjne (do rządu krytyczne stanowisko) (w tym parlamentarne i pozaparlamentarne)
-o kierownictwie parlamentarnym i pozaparlamentarnym.
-o kierownictwie jednoosobowym (jest lider i sam podejmuje decyzje) i kolegialnym ( jest lider, ale decyzje podejmuje się kolegialny)
-patronażu (cel. Główny cel obsadzenie jak największej liczby obsadzenie na stanowiskach), interesu (zrealizowanie postulatów jakiejś grupy społecznej) i światopoglądowe (realizacja jakiejś określonej ideologii.)
-reakcyjne (stosunek do rzeczywistości. Są za powrotem do wcześniej występującego systemu prawno politycznego), konserwatywne (obecny system jest właściwy i powinien zostać zachowany), reformistyczne (zmiana tego systemu, ale o charakterze ewolucyjnym) i rewolucyjne (natychmiastowa gwałtowna zmiana systemu)
-socjaldemokratyczne, socjalistyczne, komunistyczne, liberalne, chadeckie, konserwatywne, narodowe, ekologiczne i inne
Partie polityczne a prawo
-Konstytucjonalizacja partii politycznych proces wprowadzenia problematyki partii politycznych do regulacji konstytucyjnych.
- instytucjonalizacja partii politycznych- „normowanie, przez powołanie do tworzenia norm prawnych organy państwowe, zagadnień odnoszących się do organizacji społecznej, określanej formalnie jako partia polityczna”. (grzybowski). Czyli przyjmowanie osobnych aktów normatywnych poświęconych partiom politycznym.
Tryb tworzenia partii politycznych:
-tryb koncesyjny- utworzenie partii wymagana zgoda organu państwowego.
-tryb administracyjny- utworzenie partii wymaga wpisu do ewidencji administracyjnej.
-tryb rejestrowy- utworzenie partii wymaga wpisu do rejestru sądowego
-swoboda tworzenia partii politycznych- partia rozpoczyna działalność polityczną poprzez podjęcie działań politycznych, w szczególności start w wyborach.
Tworzenie partii politycznych w RP.
Delegalizacja partii politycznych
- organ właściwy- trybunały konstytucjyjne bądź sądy najwyższe
-przesłanki- zagrożenie dla demokratycznego państwa, stosowanie przemocy bądź metod terrorystycznych, utajnianie struktur
-skutki- zakaz istnienia, utrata mandatów przedstawicielskich, zakaz działalności politycznej dla przywódców, pozbawienie praw politycznych przywódców
-praktyka- głównie Niemcy (SRP,KPO,NPD) i Hiszpania (Herri Batsuna, Euskal Herritarrok, Batsuna, Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista Herritarrem Zerrenda)
Delegalizacja partii politycznych w Polsce.
Finansowanie partii politycznych:
- wydatki partii politycznych (limity wydatków, wyborcze limity oraz inne; rodzaje wydatków- wyborcze, eksperckie, na bieżącą działalność, inne)
- dochody partii politycznych-
a) samofinansowanie-składki członkowskie, zarządzanie majątkiem partii, działalność gospodarcza
b)finansowanie pozapubliczne- darowizny, daniny publiczne, finansowanie przez organizacje afiliowane, kredyty i pozyczki
c) finansowanie publiczne- bezpośrednie (dotacje i subwencje budżetowej) oraz pośredniej
finansowanie partii politycznych w Polsce.
Systemy partyjne
Pojęcia:
a)formy i warunki koegzystencji wielu partii w danym państwie (duvergera)
- system monopartyjny- klasyczny i partii hegemonicznej
- system dwupartyjny
-systemy wielopartyjne- dwublokowy, trójblokowy (trójpartyjny), partii dominującej, wielopartyjny ustabilizowany i wielopartyjny nieustabilizowany
-systemy ograniczone