AEROZOLOTERAPIA – wziewania lub inhalacje to metoda oddechowego wziewania, zastępuje urządzenia wytwarzające aerozole lecznicze
o różnym stopniu rozproszenia; wprowadzenie do dróg oddechowych odpowiednich leków w ilości wywołującej dany skutek leczniczy.

AEROZOLE – trwałe układy cząsteczek, substancji stałych, płynnych lub gazowych, rozproszonych i zawieszonych w środowisku rozpraszającym, gazowym.

PODZIAŁ AEROZOLI W ZALEŻNOŚCI OD ŚREDNICY KROPELEK:

A. prawdziwe = od 0,1-5 μm

B. wilgotne = od 5-20

C. spray = ↑20 μm

LECZNICZE STOSOWANIE AEROZOLI: 1. głębokość wnikania w drogi oddechowe- ograniczenia spowodowane naciekami zapalnymi wydzieliną skurczem oskrzeli,. 2. szybkość prądu powietrza w drogach oddechowych- ograniczona przy skrzywieniu kręgosłupa, zwęrzeniu dróg oddechowych. 3. wielkość kropelek aerozolu, 4.częstość oddychania- przy 30 oddechach/min- 10% aerolozlu, przy 5/min- 50-60% 5. temp. Aerozolu- optymalna 30° C, wyższa może powodować kondensacje( skroplenie ) w kontakcie z niższą temp otoczenia, niższa działa drażniąco (skurcz oskrzeli)

LEKI STOSOWANE DO WZIEWAŃ:

A. rozkurczowe – metyloksantyny izoprenalina, isolevin, efedryna, aminofilina, teofilina

B. ułatwiające wykrztuszanie wydzieliny- alevaire, bisolvon, trypsyna, hialuronidaza, jodek potasu, chlorek amonowy, wodorowęglan sodowy. Rozrzedzające- solanki izo i lekko hipotoniczne

C. przeciwzapalne – woda wapienna oraz wody mineralne zawierające wapń

D. antybiotyki

E. solanki hipertoniczne- podrażnienie błony śluzowej i wzrost wydzielania gruczołów śluzowych

GŁĘBOKOŚĆ WNIKANIA KROPELEK DO DRÓG ODDECHOWYCH:

A. średnica: 30 μm penetrują tchawicę, oskrzela główne, oskrzela płatowe

B. średnica: 10 μm penetrują segmentalne oskrzela i oskrzeliki końcowe

C. średnica: 1 μm → pęcherzyki płucne

INHALACJE NATURALNE: aerozol morski – przy wietrze od morza
o średniej prędkości; w odl. ok. 300m od brzegu oddziaływanie wątpliwe.
LECZNICZE WODY MINERALNE → w postaci od 0,25 do 3% w zabiegach
10-15min, 1-2 dni

A. wody izotoniczne (0,9% NaCl) zmniejszają przekrwienie błony śluzowej, wzmagają wydzielanie, normalizują funkcję bł. Śluzowej

B. wody hipotoniczne (0,3 - 0,8% NaCl) usuwają zalegające substancje
C. wody hipertoniczne (1-3% NaCl) → wywołują przekrwienie błony śluzowej pobudzają wydzielanie gruczołów, rozrzedzają wydzielinę = odkrztuszanie i usuwanie. Jod działa jw. ale (silniej). Zawartość siarki szczególnie korzystna w przewlekłych stanach ropnych.

URZĄDZENIA DO WZIEWAŃ: 1.aparat rozpraszający leki za pomocą sprzężonego powietrza, powietrze o ciśnieniu 1,5- 3 atm przez dyszę średnicy 0,3- 1 mm , kropelki powyżej 10 mikrom 2.aparat Schnitzlera- średnica kropelek powyżej 50 mikrom, 3.aparat do wziewań szkockich- temp mgły 20-40C, 4.aparat do elektroaerozoli- kropelki poniżej 10 mikrom jednoimienne ujemne lub dodatnie 5. zbiorowych- kilka dysz 6. do wytwarzania aerozoli wibracyjnych- do zatok obocznych nosa.

INHALATOR ULTRADŹWIĘKOWY: pozwala uzyskiwać aerozole o znacznie mniejszej średnicy i większej gęstości mgły (ok. 10x) niż wytwarzane przez inhalator pneumatyczny. Aparat ten nadaje się szczególnie do inhalacji wód mineralnych, wyciągów roślin leczniczych i olejków eterycznych. Wielkość kropelek zależy od częstotliwości- 1 Mhz – 4 mikrom, 5Mhz – poniżej 1 mikrom.

Trwałość aerozolu zależy od wielkości kropelek o większej średnicy szybko opadają, małe- o średnicy poniżej 0,5 mikrom podlegają ruchom Brauna i opadają wolno.

Jednoimienne naładowanie kropelek zwiększa stabilność aerozolu.

Aerozol homogeniczny (jednorodny)- większość kropelek jednego rzędu wielkości

Mgła heterogenna – występowanie różnych wielkości kropel

WIDMO GŁĘBOKIE MGŁY – występowanie wielu kropel o podobnej średnicy

WIDMO POSZERZONE I PŁYTKIE – mała ilość kropel w różnych przedziałach wielkości (wnikanie leków do określonej głębokości dróg oddechowych)

INHALACJE CELKOWE – w zamkniętej kabinie zabiegowej, aerozol różnokroplisty.

Występują: 1.faza lecznicza – rozproszenie mgły w celce i wdychanie przez pacjenta 2.faza higieniczna – rozpylenie środka dezynfekcyjnego i umycie całego pomieszczenia

Inhalacje trwa około 15 min, co najmniej 30 min po jedzeniu, przed zab. oczyścić drogi oddechowe, po zab. odpocząć 30 min, nie pić 30 min, nie wychodzić na dwór.

Zadania inhalacji: 1.Właściwe nawilżenie dróg oddechowych 2.zwalczenie,zahamowanie procesu zapalnego 3.Zlokwidowanie zapalenia bakteryjnego wirusowego, grzybiczego 4.żmniejszenie obrzęku i przekrwienia błony śluzowej 5.Rozrzedzenie wydzieliny śluzowej, rozszerzenie zwężonych dróg oddechowych

WSKAZANIA: przewlekły lub alergiczny nieżyt nosa i zatok, dychawica; przewlekły nieżyt krtani, oskrzeli, nieżyt oskrzeli kurczowo-zanikowe, śluzowa rozedma płuc.

P/WSKAZANIA: ch. nowotworowa, NK, choroba oddechowa z krwotokami.

KLIMATOTERAPIA - terapia stosowana w leczeniu uzdrowiskowym, wykorzystująca działanie naturalnych czynników, klimatu lokalnego: czystość powietrza, temp.,ciśnienie, promieniowanie słoneczne. Istotą jest celowe poddanie pacjenta działaniu bodźców klimatycznych o określonym natężeniu i przez określony czas w celu wywołania korzystnych zmian czynnościowych, metabolicznych i morfologicznych.

Zabiegi klimatoterapeutyczne: 1.Helioterapia 2.Aeroterapia (kąpiele powietrzne) 3.zab.powietrzno – ruchowe (termoterapia) 4.kąpiele morskie, inhalacje naturalnego aerozolu morskiego lub tężnie (talassoterapia) 5.Wulkanoterapia-na wyspie oceanicznej w pobliżu skał wulkanicznych (astma i infekcje)

POGODA – stan fizyczny atmosfery, powstający w wyniku występowania na danym obszarze określonych elementów meteorologicznych.

BODŹCE KLIMATYCZNE: termiczno-wilgotnościowe (odczuwalne); elektryczne (nieodczuwalne) → jonizacja powietrza i naturalnego PM; chemiczne; mechaniczne.

CECHY KLIMATU POLSKI: klimat przejściowy – między morskim, łagodnym klimat zachodniej Europy a surowym, kontynentalnym klimatem wschodniej Europy. Z tego powodu przy przewadze wpływu morskich mas powietrza występuje łagodniejsza zima lub chłodniejsze wilgotne lato,
a przy przewadze wpływu powietrza kontynentalnego – mroźna zima lub upalne lato.

REGIONY KLIMATYCZNE POLSKI:

A. nizinny – duża zmienność pogody, słabe oddziaływanie bodźcowe.
W uzdrowiskach tego regionu leczy się klimatycznie osoby w wieku podeszłym i starczym, dzieci cierpiące na schorzenia reumatyczne oraz wszystkich chorych, u których występują p/wskazania do bodźcowego wpływu klimatu. Prowadzi się również rekonwalescencję po przebytych chorobach i zabiegach operacyjnych.

B. nadmorski – walorem leczniczym tego klimatu jest obecność aerozolu morskiego, który niesie ze sobą napływające znad morza powietrze. Sezon kąpielowy (15.06 do 20.09) jest najkorzystniejszy. Klimat działający bodźcowo w którym leczy się przewlekłe choroby układu oddechowego, niedoczynność tarczycy, alergie, choroby skóry (łuszczyca, trądzik młodzieńczy) oraz krzywice.

C. górski – duża czystość powietrza, wybitny wpływ bodźcowy. Działa korzystnie w leczeniu i profilaktyce przewlekłych chorób układu oddechowego, alergiach i rekonwalescencjach.

Wskazania: nadciśnienie, otyłość, cukrzyca, urazy kończyn, przydatki, choroby oka, skóry i zawodowe

P/wskazania: zniedołężnienie, alkoholizm, padaczka, choroby psychiczne, ciąża, choroby nowotworowe i zakaźne (nosicielstwo też), czynna gruźlica, nie wyrównana cukrzyca z kwasicą, nie wyregulowane nadciśnienie, poważne zaburzenia rytmu sercan niewydolność oddechowa, krążeniowa, ostre choroby rozległe ropne skóry

Reakcje organizmu na bodziec zależy od: powierzchni oddziaływania bodźca, stanu psychiki, osobniczej wrażliwości, cech bodźca, miejsca działania bodźca, stanu aktywności (wpływ leków).

Przyczyny objawów patologicznych: nadwrażliwość osobnicza, schorzenie, nieodpowiednie stosowanie bodźca, nieprawidłowy dobór parametrów bodźca, współistniejące leczenie.

Zasady dobierania bodźców: indywidualny dobór, stopniowe zwiększanie natężenia, odpowiednia kolejność, przestrzeganie p/wskazań i reżimu odpoczynku.

Odczyn uzdrowiskowy – kryterium reaktywność organizmu na bodźce: obrzęk stawów ból głowy, nieuzasadniony niepokój, bezsenność, osłabienie, zawroty głowy, duszność, dreszcze, podwyższone OB i leukocytoza, spadek wydolności fiz., wahania ciśnienia, wzrost napięcia mięśniowego, zaostrzenie przewlekłego procesu zapalnego.

Fazy odczynu uzdrowiskowego: 1.Kilka dni (2-4) adaptacja – oszczędne stosowanie zabiegów bez silniebodźcowych. 2.Drui tydzień – proces sumowania reakcji, czasem nadreaktywność. Przy znacznie nasilonym odczynie należy zmniejszyć intensywność. 3.16 – 19 dzień – po ustąpieniu odczynu – poprawa kliniczna, zmniejszenie dolegliwości, wzrost sił obronnych organizmu.

Kinezyterapia kardiologiczna

Tętno treningowe 170 – wiek, tętno max 220 – wiek,

Submax 80% max, treningowe 70 – 80% submax.

PELOID (pelos - błoto) – występujące w przyrodzie tworzywo powstałe
w wyniku naturalnych procesów geologicznych, które po rozdrobnieniu
i zmieszaniu z wodą stosowane jest do celów leczniczych w postaci kąpieli i okładów.

PODZIAŁ PELOIDOW:

1. osady podwodne

a. abiolity czyli osady mineralne

b. biolity, będące tworzywami powstałymi z substancji organicznej (torfy, muły)

2. ziemie lecznicze, czyli produkty wietrzenia minerałów (glinka, margle, less)

TORF – masa organiczna powstała z roślin pod wpływem bakterii,
w środowisku bogatym w wodę.

SKŁADNIKI TORFU:

A. organiczne → bituminy (woski, żywice, asfalty, tłuszcze), pektyny, celuloza, hemiceluloza, kwasy huminowe, ligniny, huminy, zw. biologicznie czynne

B. nieorganiczne (sole mineralne)

C. mikrobiologiczne (bakterie beztlenowe i tlenowe, grzyby)

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE BOROWINY: duża pojemność cieplna, małe przewodnictwo cieplne, duża pojemność wodna, duże właściwości sorpcyjne, właściwości jonowymiennikowe, temp. obojętna 38 stopni C

DZIAŁANIE BOROWINY NA ORGANIZM:

Łagodny wzrost temp. tkanek, silne działanie termiczne przy stosunkowo lekkim odczuciu, nie występuje nagły skurcz naczyń, wzrost pojemności minutowej serca, wzrost nieswoistej odporności, właściwości bakterio i wirusobójcze, przestrojenie ukł. autonomicznego, przesunięcie krwi z obwodu do kl.pierś., wzrost pracy ukł. oddechowego (utrudnienie wdechu), ułatwia odpływ chłonki, wchłanianie wysięków, spadek krzepliwości krwi, ściągająco na skórę, rozluźnienie mm, wzrost rozciągliwości mm, ścięgien i więzadeł, hipertermia

Temp. w zabiegach miejscowych: 42-46^oC; ogólnych: 40-42^oC

FORMY ZABIEGÓW Z BOROWINĄ: kąpiele (całkowita 40 – 42 stopnie, częściowa), zawijanie borowinowe (całkowite, częściowe), okłady borowinowe (42 – 46 stopni), tampon borowinowy, fonoforeza – 0,2 – 0,6 W/cm² , 38 stopni, jonoforeza – spod katody, 38 stopni 3cm-trowa warstwa borowiny, rozrobionej wodą destylowaną, 10 – 30 min, natężenie 10-20 mA

WSKAZANIA: choroby zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa i stawów; ch. pourazowe narządów ruchu; przykurcze stawów; mialgie; miogelozy, reumatyzm tk. miękkich, osteoporoza, przewlekłe choroby ukł. oddechowego i pokarmowego, schorzenia ginekologiczne i dermatologiczne

P/WSKAZANIA: ostre i podostre stany zapalne; nowotwory; ch. wrzodowe żołądka, dwunastnicy i pęcherza moczowego, SM, niedokrwistość, skłonność do zakrzepowego zapalenia żył, cukrzyca, miażdżyca, skłonność do krwawień, choroby naczyń, rany, zaburzenia troficzne i zapalne skóry.

FANGO – glinka pochodzenia wulkanicznego, w skład której wchodzą głównie przemiany glinu, potasu, sodu, wapnia.

WODA LECZNICZA – woda podziemna, bakteriologicznie i chemicznie bez zarzutu o niewielkich wahaniach składu chemicznego i właściwości fizycznych o działaniu leczniczym udowodnionym na podst. badań.

KRYTERIA PODZIAŁU WÓD LECZNICZYCH:

1. woda swoista – słabo zmineralizowana (poniżej 200mg/dm³)

2. woda termalna – słabo zmineralizowana, temp. w źródle powyżej 20 stopni C

• hipotermalna 20-35 stopni

• homeotermalna 35 – 40

• hipertermalna powyżej 40

3. woda mineralna – powyżej 200 mg składników mineralnych/dm³

PODZIAŁ W. M. ZE WZGLĘDU NA PORÓWNANIE STĘŻENIA…:

1. hipoosmotyczne - ↓0,9% NaCl – usuwają zalegające subst. z ukł. oddechowego

2. izoosmotyczne – 0,9% NaCl – zmniejszają przekrwienie błony śluzowej, wzmagają wydzielanie, normalizują funkcję błony śluzowej

3. hiperosmotyczne – 1-3% NaCl – powodują przekrwienie błony śluzowej, pobudzają wydzielanie gruczołów, rozrzedzają wydzielinę – odkrztuszanie

ZABIEGI: kąpiele, wziewania, kuracja pitna (krenoterapia).

WYSTĘPOWANIE WÓD W POLSCE: 225 ujęć; różne składy chemiczne
i różny stopień mineralizacji; Karpaty i Pogórza: solanki: wapniowe. Jodkowe i bromkowe wody siarczkowe i wapniowe, magnezowe, chlorkowo-sodowe; środkowo-nizinny region: chlorkowo-sodowe; Sudety: słabo zmineralizowane wody radoczynne, szczawy i wody siarczkowe.

KĄPIEL SIARKOWODOROWA: temp. wody: ogólne (33-38^oC; 2-3razy w tyg. 8-15min); częściowe (37-39^oC). Oddziaływanie: wpływa rozmiękczająco na naskórek; odczulająco; powoduje rozszerzenie naczyń skóry; uzupełnia niedobór siarki w ustroju, wzrasta ilość glutationu we krwi, skóra staje się miękka i sprężysta, przesunięcie krwi krążącej do skóry, spadek ciśnienia, przekrwienie narządów. Pacjent odczuwa palenie i swędzenie skóry, powstaje rumień skóry pod powierzchnią wody. Pacjent nie powinien mieć przedmiotów metalowych, kąpiele w wannach drewnianych, z fajansu lub tworzyw sztucznych. Wskazania: przewlekłe zapalenie stawów, zapalenie nerwów pochodzenia toksycznego, stany po zatruciach metalami ciężkimi, nerwobóle, ch. narządu rodnego łuszczycę
i pokrzywkę, po złamaniach, owrzodzenia podudzi, zaburzenia krążenia obwodowego.

KĄPIEL KWASOWĘGLOWA: szczawy CO2 powyżej 1 g/dm, wody kwasowęglowe lub woda sztucznie wysycona CO2.

Wanna zasłonięta, pacjent nie powinien się ruszać, może czuć świąd i pieczenie,ból, osłabienie. temp. od 30-34^oC; czas: od 6-12min. Efekt: rozszerzenie naczyń włosowatych tt i żż; ↓ ciśnienia krwi (normalnego i podwyższonego chorego); zwolnienie akcji serca,300% wzrasta ilość czynnych naczyń włosowatych, 600%zwiększa się ukrwienie,zmiejszenie progu pobudliwości receptorów ciepla, zwiekszenie progu pobudliwości receptorów zimna, powstaje rumień, uekonomiczna sie praca serca 20-30%, wzrost dostawy O2 i składników odzywczych, spada aktywność reniny i aldosteronu,cholesterolu, glukozy i kw mlekowego w osoczu,wzrasta wentylacja płuc. Wskazania: otyłość,łagodna postać nadciśnienia, zwężające zap tętnic,chor Reynouda, zaburz krążenia włośniczkowego skóry,niektóre chor serca, zespół psychowegetatywny. P/wskaz: niewydolność oddech.

KĄPIEL CHLORKOWO-SODOWA: K. solankowau dorosłych- stężenie soli 2-4%, temp od 35 w kolejnych dniach do 40, czas 10- 24 min, 3x tyg, u dzieci 1-2%, 10-15 min, 2x tyg. Wskaz: przewlekłe chor dróg oddech, chor reumatyczne i zwyrodnien, niska odporność, otyłość, rekonwalescencja,niektóre chor ginekolog, alergie, egzemy. P/wskaz: nadczynność tarczycy, nadciśnienie, zaburz rozwojowe jajników

KĄPIEL RADANOWA: temp. 32-37^oC; czas: 15-20min; codziennie lub co 2dni; przez skórę przechodzi tylko 0,3-0,5% radanu zawartego w wodzie, dlatego znaczenie biologiczne ma ta część, która jest wchłaniana. Wskazania: RZS 8-10mcy, po ustąpieniu stanu ostrego i podostrego, ZZSK, nerwice, neuralgie, zapalenia nerwów, nadciśnienie samoistna 1 i 2 stadium P/wskazania: nieukończony 40rż, 2ga połowa cyklu miesięcznego, przerostowe choroby ukł krwiotwórczego i chłonnego, zawodowe narażenie na promieniowanie jonozujące, możliwość zastosowania innej metody leczenia.

KRENOTERAPIA – forma leczenia wykorzystywana w balneoterapii. Polega na piciu wód źródlanych o specyficznym, unikalnym składzie mineralnym. Odpowiednie wody mają dobroczynne działanie na układ pokarmowy, oddechowy i inne narządy.

DZIAŁANIE:

A. miejscowe odnosi się do odcinka przewodu pokarmowego

B. związane z objętością wody, temp., jakością chemiczną, biologicznym składem oraz odczynem; wpływ na czynność ruchową ścian przewodu pokarmowego, czynność wyściełania błony śluzowej, sorpcji składu treści pokarmowej.

DZIAŁANIE WODY MINERALNEJ: wchłonięcie wody z przewodu pokarmowego do krwi; krótkotrwałe ↑ objętości krwi; nadmiar wydalany przez nerki; picie dużych ilości wody.

TEMP. WODY: im większa jest różnica pomiędzy temp. wypitej wody
i poszczególnymi odcinkami przewodu pokarmowego, tym silniejsze jest bodźcowe działanie odnoszące się zarówno do czynności ruchowych
i wypoczynkowych; woda zimna wytwarza soki jałowe zwalniające czynność skurczów serca; woda ciepła wytwarza żółć i soki trzustkowe przyspieszające akcję serca, rozkurczająco na mm głowy, przewodu pokarmowego.

KURACJA PITNA:

A. woda hipertoniczna – 0,3-1% - nasilenie ruchów robaczkowych gdy anion siarczanowy lub kation magnezowy – pobudzenie perystaltyki jelit

B. działanie przeciwzapalne – zwiększone wytwarzanie soków żółciowych, wspomaganie opróżnienia jelit

C. woda izotoniczna – pobudza wydzielanie trzustkowe żółci.

KURACJA PITNA WODAMI CHLORKOWO-SODOWYMI:

A. hipotoniczne → przewlekłe nieżyty żołądka niedokwaśnych, bezkwaśnych; zaparcia

B. p/wskazania: ch. wrzodowa żołądka i dwunastnicy, wrzodziejące
i karczowe zapalenie jelita grubego, NK

KURACJA PITNA WODAMI WODOROWĘGLANOWYMI:

A. obecność wodorowęglanu-sodu

B. krótkotrwałe zobojętnienie zdrowego żołądka, późniejsze zwiększenie wydzielania kwasu soku żołądkowego

C. woda wypita przed jedzeniem prowadzi do zobojętnienia soku żołądkowego

D. woda spożyta po jedzeniu prowadzi do zobojętnienia miazgi pokarmowej powstałej dzięki węglanowi pobudzającemu wydzielanie soku żołądkowego.

WSKAZANIA: przewlekły nadkwaśny nieżyt żołądka; ch. wrzodowa żołądka i dwunastnicy w okresie utajenia; stany pooperacyjnym leczeniu choroby wrzodowej; przewlekłe stany zapalne pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych; stany po zabiegach chirurgicznych na drogach żółciowych.

P/WSKAZANIA: ch. wrzodowa żołądka i dwunastnicy w okresie ostrym; nerwica żołądka.

ZASADY OGÓLNEJ KURACJI PITNEJ:

A. przy ustaleniu należy wziąć pod uwagę masę ciała chorego oraz indywidualną tolerancję na skład wody mineralnej

B. dawka 100ml wody mineralnej (waga 70kg – wywiera działanie)

C. 1-szy tydzień – 220ml

D. 2-3-ci tydzień 4-6x220ml W.M. 3xdziennie

W ZALEŻNOŚCI OD MASY:

A. małe 10ml/kg masy ciała

B. średnie 15ml/kg masy ciała

C. duże 20ml/kg masy ciała

Dzienna dawka wody mineralnej dzieli się na 3 porcje. Poranna-największa. W niektórych chorobach wskazane są początkowe dzienne dawki mniejsze i częstsze. Pije się na czczo od 20-80 min przed jedzeniem, małymi łykami (ok. 200ml w ciągu 3-6min). Chodzenie podczas picia W.M. ułatwia jej przepływ przez przewód pokarmowy.