8) STAWONOGI - ZWIERZĘTA O CZŁONOWANYCH ODNÓŻACH

wody i lady, cialo podzielone na segmenty ktore tworza tagmy(głowa, tułów, odwłok), odnoza(głowowe, tułowiowe, odwłokowe), trójwarstwowe, cialo pokryte twardym oskórkiem, jednowarstwowy nabłonek (z chityny), oskorek pelni funkcje szkieletu zewnetrznego,

podtypy:

- skorupiaki

- szczękoczułkowce (m.in. pajęczaki)

- tchawkowce (wije i owady)

aparaty gebowe:

- typu gryzącego (umozliwia pobieranie pokarmu stalego)

- typu gryząco-liżącego (rozdrabnianie pyłku kwiatowego, urabianie wosku, wysysanie płynnego pokarmu)

- typu liżącego (zlizywanie pokarmu plynnego)

- typu kłująco-ssącego (pobieranie sokow roslin lub plynow ciala zwierzat)

- typu ssącego (wysysanie nektaru kwaitów)

odnóża tułowiowe:

- kroczne

- czepne

- skoczne

- pływne

- grzebne

- chwytne

uklady:

- pokarmowy(otwor gebowy, jelito przednie, jelito srodkowe, jelito tylnie, odbyt)

- oddechowy (skrzela, plucotchawki, tchawki, skrzelotchawki)

- krwionosny (otwarty, serce)

- nerwowy(parzyste zwoje nadprzełykowe, obrączka okołoprzełykowa, zwój podprzełykowy, pnie nerwowe ; narzady zmyslow - fotoreceptory(oczy proste i zlozone), chemoreceptory - narzady smaku i wechu, mechanoreceptory - włoski czuciowe, narzay tympanalne - narzady słuchu, statocyty - narzady rownowagi)

- wydalniczy(narzady - metanefrydia)

rozmnazanie:

płciowo - rozdzielnoplciowo (bardzo rzadko obojniactwo), dymorfizm plciowy, u wodnych - zaplodnienie zewnetrzne, u ladowych - zaplodnienie wewnetrzne, wiekszosc jajorodne (skorpiony - zyworodne)

rozwoj:

- prosty - z jaj, podobne osobniki

-zlozony - larwa (wystepuje przeobrazenie - zupelne i niezupelne)

znaczenie:

> pozywienie

> reguluja liczebnosc organizmow ktorymi sie zywia

> wplyw na roslinnosc i sklad gatunkowy fauny

> przyspieszaja procesy glebowe i zapewniaja obieg materii w przyrodzie

> przyspieszaja proces samoczyszczenia wód (zwierzeta filtrujące)

> umozliwiaja rozmnazanie sie roslin (wiele roslin jest owadopylnych)

> przemysl kosmetyczny i farmaceutyczny (np. miód, wosk)

> nici jedwabne (jedwabniki)

> szkodniki powodujace straty w rolnictwie

> część niszczy produkty żywnościowe, ktore sa przechowywane np. mąkę, zboża

> niektore niszcza odziez, a takze ksiazki i eksponaty muzealne

> sprzymierzence czlowieka w walce ze szkodnikami (np .biedronka)

> pasozyty - straty w hodowli zwierzat

> wywoluja choroby i alergie u czlowieka