1.Pojęcia:

-Kultura oralna – kultura przekazywana ustnie

-Archetyp – tkwiący w podświadomości , prastary, niezmienny wzorzec określający wyobrażenia o świecie, zachowania, przeżycia religijne. Jego przejawami są symbole i obrazy, pojawiające się m.in. w literaturze i sztukach plastycznych, jak archetyp matki lub wojownika. Pojęcie wprowadzone przez szwajcarskiego psychologa Carlo Gustava Jungo.

-Topos – motyw, temat szczególnie trwały w kulturze wielu epok, powtarzający się element pewnej tradycji.

-Czas cykliczny – czas „wiecznego powrotu”, w którym to, co będzie, jest powtórzeniem wydarzeń z przeszłości. Symbolem graficznym czasu cyklicznego jest wąż połykający własny ogon.

-Czas linearny – mający swój początek biegnący nieubłaganie naprzód. „ Nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki „ miał powiedzieć Heraklit z Efezu. Filozofowie greccy przedstawiali czas linearny jako strzałę w locie.

-Prometeizm – indywidualny bunt przeciw siłom i normom krępującym wolność człowieka; postawa całkowitego poświęcenia się dla idei dobra ludzkości, cierpienie za wierność tej idei.

-Epos(epopeja) – gatunek literacki, który pojawia się u źródeł większości kultur narodowych. Epsony, rozbudowane, najczęściej wierszowane utwory, ukazują dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla określonej społeczności. Do czasu narodzin powieści epos pozostaje dominującym gatunkiem epiki.

-Testament – 1. Dokument będący wyrazem ostatniej woli człowieka w obliczu własnej śmierci. 2. W sensie religijnym : przymierze, umowa. Stary i Nowy Testament to tyle co Stare i Nowe przymierze, czyli dawna i obecna relacja między Bogiem, a ludźmi. Stary Testament mówi o przymierzu Boga z narodem wybranym Izraelem. Nowy Testament o przymierzu, które Bóg przez Jezusa Chrystusa ustanowił z ludzkością.

-Diaspora – w dosłownym tłumaczeniu z greki : rozproszenie. Rozproszenie jakiejś narodowości wśród innej lub wyznawców określonej religii wśród wyznawców innej; grupa tych ludzi; terytorium na którym żyją.

-Pięcioksiąg Mojżesza – 5 początkowych ksiąg Starego Testamentu, według tradycji spisanych przez Mojżesza: Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb, Księga Powtórzonego Prawa. Na określenie Pięcioksięgu Żydzi używają także słowa Tora.

-Sobór – W Kościele katolickim: zebranie biskupów całego świata pod przewodnictwem papieża obradujące nad sprawami wiary, organizacji i dyscypliny kościelnej; tradycja soborów sięga czasów działalności pierwszych gmin chrześcijańskich.

- Teologia – nauka o Bogu.

-Alegoria – obraz w literaturze albo sztukach plastycznych, który poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze inne znaczenie, ukryte, ale w kontekście określonej kultury łatwe do jednoznacznego odczytania.

-Doświadczenie mistyczne – doświadczenie bezpośredniego kontaktu wierzącego z Bogiem; zjednoczenia duszy ludzkiej z Absolutem.

-Apokalipsa – słowo apokalipsa oznacza objawienie, wizję. Tylko w języku potocznym uważa się ją za synonim końca świata, a także zjawisk tajemniczych i przerażających. Uważa się go również w odniesieniu do utworu, którego tematem jest prorocza, zwykle groźna wizja.

- Utwór parenetyczny – utwór ukazujący wzorce do naśladowania.

- Mit – to epika narracyjna, opowieści mające pierwotnie charakter sakralny, uzasadniające archaiczne wierzenia religijne powstałe w zamierzchłych czasach. Mity próbują w sposób symboliczny wyjaśnić pochodzenie świata, bogów, ludzi oraz normy jakimi należy się kierować.

-Filozofia – to nauka w której zakres jest ze wszystkich nauk najobszerniejszy, a pojęcia najogólniejsze. Jest to dyscyplina intelektualna, której przedmiotem refleksji jest całość problemów z którymi styka się człowiek w swoim życiu. Filozofia bada naturę rzeczywistości, sens życia człowieka w tej rzeczywistości.

-Decorum – stosowanie.

-Mimesis – naśladownictwo.

-Paralelizm składniowy – podobieństwo w budowie zdanie ( wypowiedzi) np. czas płaczu i czas śmiechu.

-Anafora – to powtórzenie wyrazu na początku zdania lub wersu.

2.Epoka.

-Najstarsze dzieje ludzkości, od pojawienia się człowieka do wynalezienia pisma, określa się terminem prehistoria. Słowa starożytność używa się w najszerszym znaczeniu na określenie dziejów najstarszych kultur mniej więcej od 3500 r.p.n.e. czyli do momentu wynalezienia pisma do, często wymienianą datą graniczną starożytności jest rok 476 n.e., rok upadku cesarstwa rzymskiego na Zachodzie. Wyrazem antyk określa się z kolei kulturę starożytną Grecji i Rzymu. Można zatem powiedzieć, że wyraz starożytność ma szerszy zakres znaczeniowy niż wyraz antyk. Z kolei klasycyzm słowo to pochodzi od łacińskiego słowa classicus co oznacza wzory, za wzór doskonałości, piękna uznano sztukę antyku. Klasycyzm to termin obejmujący twórczość nie tylko artystów starożytnych ale także późniejszych nawiązujących do źródeł antycznych.

-Podział epoki starożytnej:

a) W Grecji VIII w.p.n.e. to wiek epoki starożytnej Grecji ( Homer – „Iliada” i „ Odyseja” ) VII-VI w.p.n.e. to wiek dramatu ( Sofokles, Ajschylos, Eurypides) IV w.p.n.e. to wiek filozofów ( Sokrates, Platon, Arystoteles, Epikur z Samos, Zenon z Kition ) III- II w.p.n.e. to wiek epigramatu.

b) W Rzymie przełom III-II w.p.n.e. to początek poezji. I w.p.n.e. epoka Wergiliusza i Horacego.

3.Mity

-Funkcje mitów:

a) poznawcze – dzięki mitom ludzie wyjaśniali niezrozumiałe dla nich zjawiska.

b) sakralne – nakazywały czcić bogów, ukazywały wzorce obrzędów religijnych.

c)światopoglądowe – były podstawą wierzeń religijnych.

d) kulturotwórcze

-Podział mitów:

a) teogoniczne – o powstaniu bogów.

b) kosmogoniczne – o powstaniu świata.

c) antropogeniczne – o powstaniu człowieka.

d) genealogiczne – o rodach ludzi i bogów.

-Mit o Prometeuszu

a) wieloznaczność treści mitu

- Prometeusz jako: dobroczyńca ludzkości, twórca cywilizacji, od imienia Prometeusza pochodzi postawa buntu podejmowanego samotnie z myślą o innych(Prometeizm), boski dawca i złodziej.

- Mit o Narcyzie

a) Narcyz symbolizuje postawę człowieka zapatrzonego w siebie, egocentryka dla którego uczucia innych się nie liczą.

-Mit labiryntu mitem odkrywania

a) labirynt to przestrzeń obca człowiekowi, w której czeka go wiele niespodzianek.

b) labirynt można odczytać jako ludzkie życie, często z sytuacjami bez wyjścia.

-Postacie mitologii greckiej:

a) Antenor – Trojańczyk spokrewniony z rodem króla Priama, zwolennik ugody z Achajami, mąż roztropny i sprawiedliwy. Wzór cnót obywatelskich. Namawiał króla do oddania Heleny mężowi, Menelaosowi. Główny bohater tragedii renesansowej Jana Kochanowskiego „Odprawa posłów greckich”.

b) Eneasz – Najdzielniejszy – obok Hektora – z obrońców Troi. Na rozkaz bogów uszedł z płonącego miasta wraz z garstka towarzyszy. Po długiej i niebezpiecznej podróży, przypominającej przygody Odyseusza, dotarł do Italii przy ujściu Tybru, gdzie założył nowe miasto, które stało się początkiem Rzymu. Bohater głównego eposu rzymskiego, „Eneidy” napisanej przez Wergiliusza.

c) Filemon i Baucis – Para ubogich wieśniaków, którzy jako jedyni spośród mieszkańców Frygii przyjęli Zeusa i Hermesa ukrytych pod postaciami zwykłych podróżnych. Kiedy bogowie rozgniewani niegościnnością Frygijczyków, zatopili okolicę, uratowali małżonków. Po długim, bogobojnym i sprawiedliwym życiu Filemon i Baucis zmarli jednego dnia i zostali zamienieni przez bogów w drzewa – dąb i lipę, które splotły się gałęziami. Drzewa te, a zarazem małżonkowie, stały się alegorią miłości małżeńskiej. Przedstawieni zostali przez Owidiusza w „Przemianach”, ich postacie przypomniał Johann Wolfgang Goethe w „Fauście”.

d) Jazon – Heros, dowódca okrętu Argo, na którym wyprawił się do Kolchidy po złote runo i zdobył je po wielu przygodach.

e) Kasandra – Trojańska księżniczka, wieszczka, która otrzymała dar jasnowidzenia od zakochanego w niej Apollina; za odrzucenie miłości boga ukarana została tym, że nikt nie wierzył w jej wróżby. Nieskutecznie starała się przekonać Trojan o nieuchronnym upadku miasta. Jej postać stała się alegorią wieszczenia o nieszczęściach. Przedstawiona m.in. przez Homera, Wergiliusza, Kochanowskiego.

f) Laokoon – Kapłan świątyni Apollina, przestrzegał Trojan przed wprowadzeniem do miasta drewnianego konia. Został za to ukarany przez Atenę: dwa węże morskie udusiły kapłana i jego dwóch synów. Symbol cierpienia.

g) Medea – Czarodziejka, córka króla Kolchidy. Zakochana w Jazonie, pomogła mu w zdobyciu złotego runa. Została żoną herosa, dla którego była w stanie zrobić wszystko, np. popełnić zbrodnię. Zdradzona przez Jazona, zemściła się okrutnie, posyłając jego wybrance zatruta koszulę oraz zabijając własnych synów, których Jazon był ojcem. Symbol zabójczej miłości, która prowadzi do zbrodni.

h) Narcyz – Piękny młodzieniec gardzący miłością, którą darzyły go nimfy i śmiertelniczki. Ukarany za tę obojętność przez Nemezis, boginię zemsty, ujrzał swoje odbicie w wodzie źródlanej, i zakochał się w samym sobie tak mocno, że umarł z tęsknoty. Ciało jego zamieniło się w kwiat.

i) Psyche – Personifikacja ludzkiej duszy, przedstawiona jako niezwykłej piękności młoda dziewczyna ze skrzydłami motyla. Burzliwe choć pomyślne zakończone dzieje jej wielkiego uczucia do boga miłości, Erosa, były wielokroć podejmowane przez pisarzy, malarzy itd. Symbol tęsknoty duszy ludzkiej do ideału dobra i piękna.

j) Tezeusz- Następca tronu Aten, bohater mitu o labiryncie. Dzięki pomocy zakochanej w nim królewny kreteńskiej Ariady zabił straszliwego Minotaura, potwora o ludzkim ciele i głowie byka, i wydostał się z labiryntu.

-Związki frazeologiczne:

a) Nić Ariadny – nieoczekiwana pomoc

b) Syzyfowa praca – praca bezsensowna, bezowocna.

c) Pięta Achillesowa – słaby punkt.

d) Stajnia Augiasza – bałagan, nieporządek.

e)Puszka Pandory – nieszczęście.

f) Narcystyczne zachowanie – egoistyczne, egocentryczne.

4. Homer

-Mit a wojna Trojańska – ślub Tetydy i Peleusa, kłótnia bogiń Ateny, Hery i Afrodyty o tytuł najpiękniejszej, Parys rozstrzyga spór na korzyść Afrodyty, ta obiecuje mu w nagrodę najpiękniejszą kobietę na ziemi Helenę żonę króla Menebasa

-Mit a Historia – potwierdzenie historyczności wydarzeń

a) Wykopaliska archeologiczne zapoczątkowane przez Schliemana z złotych Mykenach w Azji Mniejszej

b) odczytanie w 1953 r. tabliczek z pismem linearnym, których pojawia się imiona Hektor, Achilles, Ajaks

c) Wojna trojańska znana z mitów jest celem wyobrażeń jakie miały miejsce w XII w. p.n.e

5. Wiedza o Homerze starogreckim aojdzie żyjącym na przełomie IX i VIII w. p.n.e

a) legendy o wędrówkach, utracie wzorku, o biedzie.

b) spór siedmiu miast o miejsce urodzenia Homera

6. Kwestia Homerycka czyli spór pluralistów z unitarystami.

a) pluraliści głosili teorię, że Iliada i Odyseja są stworzone przez wielu.

b) unitaryści obnosili, że Homer jest autorem Iliady i Odysei

c) współcześnie dominuje unitaryzm m.in. badania komputerowe

7. Akcja Iliady obejmuje

a) ostatnie 50 dni 10 roku wojny

b) konflikt pomiędzy Agamemnonem a Achillesem o Brankę Bryzeidę

c) Wycofanie się Achillesa z walki

d) Śmierć Patroklesa z ręki Hektora

e) Rozpacz Achillesa

f) Wykonanie nowej zbroi przez Hefajstosa

g) Pojedynek Achillesa z Hektorem

h) Priam u Achillesa

i) Pogrzeb Patroklosa i Hektora

-Iliada

-Cechy eposu na przykładzie „Iliady”

a) inwokacja – bezpośredni zwrot do bogów lub opiekunów poety umieszczony na początku tekstu ( rola inwokacji prezentacja głównego bohatera tekstu Achillesa, zapowiedź głównego tematu – gniew Achillesa, Iliada rozpoczyna się zwrotem do muzy „Gniew Achillesa (…) opiewaj bogini”)

b)Akcja rozgrywa się na dwóch płaszczyznach (w świecie boskim i ludzkim)

c)Podniosły uroczysty styl ( patetyczny)

d) szlachetne pochodzenie bohaterów

e) wszechwiedzący obiektywny narrator

f) Mitologiczna motywacja wydarzeń

g) duża ilość epizodów

h) epitety stałe często złożone ( szybkonogi Achilles)

i) Stosowanie tzw. Porównań homeryckich( długie rozbudowane zestawiające świat ludzki ze światem przyrody)

j)epos napisany jest heksametrem daktylicznym w języku greckim występowało zjawisko wieloczasu czyli głoski długie i krótkie najmniejszą jednostką rytmiczną była stopa.

k)występowanie retardacji czyli celowe zwolnienie tempa akcji poprzez np. szczegółowy opis przedmiotu.

-Achilles i Hektor

Achilles – zemsta za Patroklesa, rządza sławy i wyróżnienia, gniew

Hektor – obrona ojczyzny, prośba brata(podstęp Ateny)

Achilles: dzielny, szybki, zawzięty, mściwy, okrutny, bezlitosny.

Hektor: waleczny, odważny, dzielny, honorowy, szlachetny, patriota.

5.Filozofia

-Jońscy filozofowie przyrody

a) Tales z Miletu uważał że pierwotna materia (arch. Gr. Początek) jest wodą

b) Anaksymander z Miletu za arche uważał bezkres

c) Heraklit z Efezu uważał że najbardziej charakterystyczną cechą przyrody jest jej zmienność za arche uważał ogień. Jest autorem sentencji „wszystko płynie” „nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki”

d) Demokryt z Abdery uważał że wszystko zbudowane jest z małych niewidocznych cząstek zwanych atomami.

-Działy filozofii

a) Epistemologia – zajmuje się metodami i granicami poznania.

b) Etyka – zajmuje się opisem i analizą norm leżących u podstaw lidzkich zachowań m.in. kategoriami dobra i zła; w odróżnieniu od moralności, jest dyscypliną teoretyczną.

c) Estetyka – zajmuje się problemami piękna i sztuki, bada m.in. sposoby przejawiania się w dziele kategorii estetycznych, takich jak piękno, wzniosłość, komizm, tragizm, patos.

d) Metafizyka – zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi wszystkiego, co istnieje; bywa niekiedy utożsamiana z ontologią, która jednak często postrzegana jest jako dziedzina badań dotyczących ludzkiej egzystencji.

e) Logika – zajmuje się regułami poprawnego wnioskowania.

-Filozofowie:

a) Sokrates- jego dociekania były skoncentrowane wokół człowieka, poznawanie siebie i innych. Sokrates utożsamiał wiedzę z cnotą i zachęcał do jej poznawania. Doskonalenie się nabywanie takich cech jak sprawiedliwość , odwaga, panowanie nad sobą, uważał za najwyższe dobro według niego głównym zadaniem człowieka jest nauczenie słuchania się wewnętrznego głosu który ostrzega przed złem. Sokrates jest autorem słów „ wiem że nic nie wiem”

b) Platon założył własną szkołę zwaną akademią nauczał i pisał traktaty filozoficzne stworzył teorię o dwóch rodzajach bytów:

-Poznawalnych przez zmysły to zjawiska znane ulegające zniszczeniu, realne.

-poznawalne przez pojęcia to coś nieznanego, nierozpoznawalnego ( idee)

Jego koncepcja zwana jest idealizmem. Platon stworzył nową teorię duszy. Dusz wg. Niego jest nieśmiertelna, doskonała od ciała które ją więzi. Z imieniem Platona związane jest pojęcie miłości platońskiej – skłonność tylko duchowa.

c) Arystoteles – uczeń Platona w jego dziełach widać dominację rozumu w etyce wyznawał zasadę szczęścia opartą na „złotym środku”. Szczęśliwy jest kto czyni dobrze i kieruje się sprawiedliwością. Najważniejszym zadaniem filozofa jest dociekanie pochodzenia bytu, Arystoteles sformułował teorię poezji (poetyka) uporządkował reguły i normy którym powinny podlegać rodzaje i gatunki literackie. Określił zasadę mimesis.

-Szkoły filozoficzne w Grecji.

a) Cynicy za jedyne dobro i cel człowieka uważali cnotę osiągną poprzez ograniczenie swoich potrzeb i życie w zgodzie z naturą. Najsłynniejszym cynikiem był Diogenes z Synopy.

b) Epikurejczycy za cel i zasadę życia uznawali dążenie do przyjemności. Nazwa nosi się od Epikura z Samos. Słynnym powiedzeniem epikurejczyków było Carpe Diem czyli chwytaj dzień.

c) Zenon z Kition był stoikiem głosił on że drogą do szczęścia jest Zycie zgodne z rozumem, opamiętanie namiętności i emocji. Ideałem był mędrzec – człowiek opanowany, spokojny. Stoicyzm w Rzymie kontynuowali Seneka Młodszy i Marek Aureliusz.

6.Klasycyzm

-Cechy : harmonia, symetria, rytm, równowaga, ład, umiar, proporcje, zgodność z naturą, ale także skłonność do idealizacji i zgodność z zasadą decorum, poszukiwanie uniwersalnych prawideł tworzenia i przestrzegania ich.

7. Liryka Starożytna.

a) Tyrteusz VII w.p.n.e. dzięki jego heroicznym pieśniom spartanie zwyciężali walki poezja zagrzewająca do walki od jego imienia poezja tyrtejska.

b) Sofona autorka pięknych wierszy miłosnych

c) Anakreont autor pogodnych i biesiadnych pieśni zwanych od jego imienia anakreontykami.

d) Simonides poeta grecki wynalazca epigramatu krótkiego wiersza przeznaczonego do umiesczenia na posągu lub grobowcu

e) Wergiliusz najwybitniejszy rzymski poeta autor naśladującego Homera poematu pt. „Eneida” jest także autorem sielanek.

f) Teokryt poeta gracki twórca sielanek utworów przedstawiających szczęśliwe życie pasterzy, rybaków, rolników na łonie przyrody.

g) Owidiusz poeta smutku i miłości autor poematu „przemiany” autor sztuki „kochana” wygnany z Rzymu.

h) Horacy najwybitniejszy poeta liryczny Rzymu. Jeden z największych poetów ludzkości, wielki Eurydyta, znawca kultury i sztuki był synem wyzwoleńca. Studiował na wielu kierunkach. Jego utwory określane są jako ody lub pieśni. Tematyka tych pieśni jest bardzo urozmaicona. Charakteryzuje je doskonała forma poetycka prostota i udane połączenie liryki z refleksją filozoficzną. Był również teoretykiem literatury. Jego koncepcje były rozwijane w późniejszych epokach.

8. Tragedia antyczna

a) zasada trzech jedności

-czasu

-miejsca

-akcji

b) zasada decorum czyli stosowności względem gatunku i tematu

-tragedia musi być pisana stylem podniosłym

-brak krwawych scen

c) rola chóru pełni funkcję informatora nie jest zawsze obiektywny

d) katharsis duchowe oczyszczenie

e) maksymalnie 3 osoby na scenie

f) królewskie pochodzenie bohaterów

g) tytuł pochodzi od imienia głównego bohatera

h) główny bohater ginie

i) losem bohatera rządzi fatum

j) budowa utworu

-prolog

-wejście chóru

-epizod I

- Stasimon

-zakończenie

3.Biblia - pochodzi z języka greckiego i oznacza dosłownie księgi, jesy to liczba mnoga od biblion- księga , całość składa się z 46 ksiąg starego testamentu i 27 ksiąg nowego testamentu ( z łacińskiego testamentum - przymierze)

4.Chrześcijańskie księgi starego testamentu dzielą się na księgi mojżeszowe (5cio ksiąg który obejmuje ks. Rodzaju, Wyjścia, Kapłańską, Powtórzonego Prawa) Zawiera dzieje od potomków Noego do Mojżesza, wyjście do ziemi obiecanej, dzieje Izraela. Pięcioksiąg Mojżesza, Żydzi nazywają tora.

a) księgi historyczne

b) księgi mądrości

c) księgi prorockie

d) księgi Mojżeszowe

5.Stary testament kształtował się od 8w p.n.e. do 1 w p.n.e. , został napisany w 3 językach: hebrajskim, aramejskim i greckim. Najdawniejsze tłumaczenie starego testamentu (3w p.n.e.) jest Septuaginta (siedemdziesiąt)

6.Nowy testament powstał między 51 a 93 r n.e. obejmuje on:

a) księgi hisotryczne ( 4 Ewangelie i dzieje apostolskie)

b) księgi dydaktyczne (listy)

c)księgi prorockie (Apokalipsa Św. Jana)

Przekładu całej Biblii na język łaciński dokonał w 4w n.e. św Hieronim.Przekład ten zwany wulgotą, sobór trydencki uznał za tekst wiarygodny i obowiązujący w kościele rzymsko katolickim.

7.Biblia podzielona została na rozdziały i wersety.

8.Bóg człowiek i świat na podstawie Ks. Rodzaju - Bóg z księgi rodzaju ukazany jest jak pracujący człowiek o czym świadczą czasowniki odpoczął, nawzał, stworzył. Bóg to dobry kreator i stwórca, któego efektem tworzenia jest świat piękny i pożyteczny a proces tworzenia jest dziełem przemyślonym.

9.Porównanie kosmogonii mitologicznej i biblijnej.

a) Mit "Narodziny świata" - na początku był chaos, wielka otchłań. Z chaosu wyłoniła się pierwsza para bogów Uranos i Gaja. Wraz z Bogami zrodził się świat i inne istoty, np Tytani. Nie wiadomo jak długo kształtował się świat, nie wiadomo też kto był za niego odpowiedzialny. Bogowie walczą ze sobą, są okrutni i mściwi, mają cechy ludzkie. Mit o stworzeniu człowieka ma kilka wersji, jedna z nich głosi że człowiek został stworzony przez tytana prometeusza. POLITEIZM

b) Biblia - Księga Rodzaju - Była ciemność, pustkowie. Bóg stworzył na początku niebo i ziemię która była pusta. Bóg był zawsze. Tworzenie jest porządkiem świata, ma swoją kolejność jest zgodne z pewnym zamysłem. Bóg stworzył świat w ciągu 6 dni. Tworzenie to praca, wysiłek więc 7 dnia Bóg odpoczął. Akt tworzenia jest jednocześnie nazywaniem. Wszystko co stworzył Bóg było dobre. Człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. MONOTEIZM.

10.Marność nad marnościami i wszystko marność - Księga Koheleta

Paralelizm składniowy - podobieństwo w budowie zdania (wypowiedzi) czas płaczu i czas śmiechu, czas zawodzenia i czas pląsów.

Anafora - to powtórzenie wyrazu na początku zdania lub wersu.

11.Zinterpetuj sformułowanie "jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebiem" - moim zdaniem to sformułowanie znaczy że na wszystko jest czas tak jakby wszystko było wcześniej zaplanowane.

12.Jest czas rodzenia i czas umierania - nazwij zasadę zgodnie z którą kohelet skonstruował tę wypowiedź - Kohelet w swojej wypowiedzi dostosował zasadę kontrastu i przeciwieństw.

13.Określ funkcje anafor w przywołanym fragmencie - anafory w tym tekście pełnią funkcję podkreślenia ważności przemijającego czasu.

14.Zinterpretuj zdanie "Przyjrzałem się pracy, jaką Bóg obarczył ludzi by się nią trudzili" - moim zdaniem to zdanie znaczy że Bóg dał ludziom świat by się nim opiekowali i jak najlepiej go wykorzystali.

15.Wyjaśnij o jakim szczęściu mói kohelet w ostatnim wersie przywołanego fragmentu - kohelet mówi że trzeba cieszyć się chwilą, nawiązuje do filozofii epikurejskiej. Człowiek powinien się cieszyć z tego co stworzył Bóg

16."Varitas vanitatum" mówi kohelet a równocześnie zaleca aby cieszyć się życiem, wyjaśnij tę sprzeczność - mimo że marność nad marnościami to i tak widzi pozytywy w naszym życiu, stąd te kontrasty, mówi nam że powinniśmy cieszyć się życiem gdyż i tak zakończymy je śmiercią.

17.Piękno biblijnych psalmów - Geneza i autorstwo psalmów - księga psalmów to część starego testamentu obejmującego 150 utworów. Psalmy powstawały w ciągu wielu wieków, początkowo autorstwo psalmów było przypasowane Dawidowi inni autorzy to Asaf , Salomon, synowie Korego

18.Charakter i rodzaje psalmów - psalm - pieśń religijna o charakterze modlitewnym i hymnezjalnym. Cechą psalmu jest ich zrytmizowanie. Utwory te miały ścisły związek z muzyką, ze względu na treść psalmy dzielimy na : błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie, religijne.

19.Psałterz - księga zawierająca zbiór psalmów. Była to najstarsza część biblii tłumaczona w polsce:

a)psałterz floriański

b)psałterz puławski

c)psałterz Dawidów Mikołaja reja

d) psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego

20.Przekładu i parafraz dokonywali najwięksi poeci epok (Kochanowski,Rej, Kaspiński, Staff, Miłosz)

Parafraza - to przeróbka swobodnie nawiązująca do treści przy zachowaniu podobieństwa do pierwowzoru

Psalmy zapisują różne przeżycia człowieka wierzącego, podmiot liryczny psalmu jest całkowicie podporządkowany Bogu. wie że bez jego pomocy nie może nie uwierzyć , jego istnienie jest w pełni zależne od stwórcy.

21.Przypowieść - z gr. parabola - zestawienie obok siebie, jest utworem narracyjnym typowym gatunkiem literatury mondistycznej, opowieść ta posiada schematyczną fabułę w której postaci i zdarzenia istnieją tylko po to aby wyjaśnić nadrzędne prawdy moralne, filozoficzne czy religijne, przypowieść zestawia dwie rzeczywistości pierwsza jest obrazem życia codziennego druga znajduje się w sferze pojęciowej, no dotyczy dobra i zła. Rozumienie i interpetacja przypowieści wymaga przejścia od znaczenia dosłownego do znaczenia symbolicznego.

Symbole w apokalipsie

1. Alfa i omega pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego symbolizująca początek i koniec również symbol historii świata od raju do sądu ostatecznego

2. Babilon siedziba wrogich Chrystusowi mocy symbol zła nierządu

3. Baranek symbol Chrystusa związany z charakterem jego ofiary

4. Bestia symbol szatana zwierze mające cechy pantery niedźwiedzia lwa oznaczona liczba 666

5. Czterej jeźdźcy apokalipsy jeźdźcy na koniach symbolizujący na białym zwycięstwo na ognistym wojne na karym głód na trupio bladym śmierć

6. Gwiazda piołun symbol Matki Boskiej jako władczyni świata

7. Niewiasta obleczona w słońce Maryja jako przedstawicielka ludu Bożego

8. Nowe Jeruzalem symbol miasta świętego miasta nieśmiertelnych które zstępuje z nieba od Boga.

Cechy stylu biblijnego

1. wizyjność

2. symboliczność

3. hiperbolizacja

4. paralelizm składniowy i znaczeniowy

5. powtórzenia

6. fragmentaliczność

7. zdania krótkie współrzędnie złożone często rozpoczynające się od spójników

8. podział na wersy

9. sentencje i mądrości życiowe

-Hiobowe wieści

Źródło – Stary Testament, Księga Hioba . Hiob stracił cały majątek rodzinę i przyjaciół

Znaczenie – Złe tragiczne wieści

-Sodoma i Gomora

Źródło- Stary Testament Księga Rodzaju To miasta w których mieszkańcy zachowywali się niemoralnie i Bóg kazał te miasta zniszczyć.

Znaczenie – miejsce rozpusty brak zasad moralnych

-Zakazany owoc

Źródło – Stary Testament Księga Rodzaju Pierwsi rodzice Adam i Ewa mieli zakaz zrywania owocu z drzewa dobra i zła ale złamali ten zakaz

Znaczenie – coś kuszącego ale niedostępne, pokusa

- Kozioł ofiarny

Źródło – Stary testament wielka próba Abrahama który miał poświęcić Bogu swojego syna w celu sprawdzenia czy jest oddany Bogu

Znaczenie – ktoś na kogo zrzuca się całą odpowiedzialność za czyny popełnione przez kogoś innego

-Rzucać perły przed wieprze

Źródło – Nowy Testament Ewangelia wg św Mateusza

Znaczenie ofiarować coś wartościowego komuś kto na to nie zasługuje

-Trąby Jerachowe

Źródło Stary Testament

Znaczenie przeraźliwie głośne dźwięki

-Jabłko Adama

Źródło Stary Testament