OKRES PRENATALNY

od zapłodnienia do narodzin

POWTÓRKA

• Jądro każdej komórki ciała ma zestaw 46 chromosomów, ułożonych w 23 pary.

• Jedynymi komórkami, które nie zawierają 46 chromosomów są plemnik i komórka jajowa (nazywane gametami lub komórkami zalążkowymi).

• We wczesnych stadiach rozwoju gamety dzielą się tak jak pozostałe komórki (proces ten zwiemy mitozą), a każdy zestaw 23 chromosomów dzieli się i samoczynnie kopiuje.

POWTÓRKA

• W podziale gamet występuje jeszcze jedna dodatkowa faza: mejoza, w której nowa komórka otrzymuje tylko po jednym chromosomie z każdej pary.

• Gdy dziecko zostaje poczęte 23 chromosomy komórki jajowej łączą się z 23 chromosomami plemnika, tworząc w ten sposób 23 pary, które będą obecne w każdej komórce rozwijającego się dziecka.

POWTÓRKA

• Segmenty chromosomów to geny. Geny mają stałą lokalizację (locus).

• Gen dominujący – ujawnia się tylko przez niego określona cecha.

• Gen recesywny – jego działanie jest niedostrzegalne, ale może on zostać dalej przekazany, w drodze podziału mejotycznego.

Okres prenatalny dzieli się na 3 fazy:

• Faza jaja płodowego /zygoty/ - 2 tygodnie;

• Faza zarodkowa (embrionalna) – 2 miesiące;

• Faza płodowa – od 3 miesiąca.

Narodziny. Prawdziwy początek był jednak wcześniej

KOMÓRKA JAJOWA-JEDYNA NIEZBĘDNA DO STWORZENIA NOWEGO ŻYCIA

• Jajnik kobiecy zawiera ok.200 tys. jajeczek.

• W 20 tyg. życia każda dziewczynka miała ich ok. 6 – 7 mln.

• To bogactwo nie trwa długo.

• Kiedy nadchodzi menopauza pozostaje ich niewiele lub zgoła żadne.

Plemnik posługuje się węchem ????????

Nasza podróż przez życie rozpoczyna się, gdy około pięćset milionów plemników „pędzi” w kierunku komórki jajowej z prędkością 3 mm na minutę

.

Kiedy zwycięski plemnik przebije osłonkę jajeczka, powstanie pierwsza komórka nowego życia.

Faza jaja płodowego /zygoty/

pierwsze 2 tygodnie

Po zapłodnieniu zygota przemieszcza się wzdłuż jajowodu do macicy, gdzie w dobrze ukrwionym miejscu następuje jej implantacja

UWAGA

• Około ¼ zarodków ginie w pierwszych kilku dniach po zapłodnieniu, często z powodu wad materiału genetycznego.

• Następna ¼ zostaje samoczynnie odrzucona /poroniona/ w późniejszym okresie ciąży.

WAŻNE WYDARZENIA

• Wędrówka trwa 3 dni;

• Proces zagnieżdżania się w macicy 7 – 10 dni;

• Zarodek łączy się z naczyniami krwionośnymi matki i w ten sposób zaczyna się odżywiać.

IMPLANTACJA

• Zarodek zagnieździł się w ściance macicy.

• Żywi się cukrem znajdującym się we krwi pochodzącej z naczyń włosowatych macicy i podwaja swą wielkość każdego dnia.

WAŻNE WYDARZENIA

• Komórka zaczyna się dzielić od 24 – 36 godziny po zapłodnieniu.

• Staje się zlepkiem coraz bardziej różniących się od siebie komórek.

WAŻNE WYDARZENIA

• Powstają listki zarodkowe.

• Z powłoki zewnętrznej powstaną struktury wspomagające rozwijające się dziecko: owodnia, kosmówka (łożysko i pępowina).

• Z masy wewnętrznej sam embrion.

Najpierw:

• Endoderma (entoderma)– gruczoły, usta, odbyt, jelita i inne organy wewnętrzne;

• Ektoderma – zewnętrzne zmysły, skóra, gruczoły potowe, łojowe, układ nerwowy (cewka nerwowa);

• I trzeci listek:

• Mezoderma – mięśnie, kości, serce, narządy płciowe.

Z listków zarodkowych rozwijają się także błony płodowe

• 1) kosmówka, tj. błona zewnętrzna. W kosmkach wykształca się układ krwionośny, dzięki któremu dokonuje się wymiana substancji odżywczych i gazowych między matką a płodem i wydalanie produktów przemiany płodu. Z kosmówki powstaje w dalszej kolejności łożysko;
  
  2) owodnia, tj. wewnętrzna błona. Dzięki wydzielniczym właściwościom komórek wewnętrznej warstwy owodni gromadzi się w owodni płyn owodniowy, zwany wodami płodowymi. Płyn ten spełnia funkcje ochronne i odżywcze w stosunku do płodu;
  
  3) omocznia, narząd, który zanika we wczesnym okresie ciąży, a jego resztki wchodzą w skład sznura pępowinowego płodu

FAZA ZARODKOWA (EMBRIONALNA)

Aż do zawiązania się wszystkich głównych narządów

FAZA PŁODOWA

zaczyna się w 3 miesiącu

WZROST i WAGA

• 3 miesiąc – 7,5 cm, 14 g;

• 4 miesiąc – 25 cm, 200g;

• 5 miesiąc – 30 cm, 500 g;

• 6 miesiąc – 35 cm, 700 g;

• 9 miesiąc – 48 – 51 cm, 2800-3500g.

3 miesiąc (7,5 cm; 14 g)

• Zaczynają pracę gruczoły płciowe;

• Grubieje skóra, mięśnie;

• Pojawia się meszek płodowy;

• Powieki pokrywają oczy;

• Powstają struny głosowe i paznokcie.

10 tyg. dziecko potrafi już krzywić się a nawet uśmiechać

Zakończyła się organogeneza

4 miesiąc (25 cm; 20 dkg)

• Kończy rozwój strun głosowych;

• Nerki produkują mocz;

• Oczy wrażliwe na światło;

• Na palcach powstają poduszeczki dotykowe oraz linie papilarne.

5 miesiąc

• Rosną włosy, brwi, rzęsy;

• Aktywność dziecka staje się regularna, są fazy czuwania i snu;

• Dziecko wydyma wargi ćwicząc ruchy ssące;

6 miesiąc

• Proporcje dziecka są zbliżone do noworodkowych;

• Maź płodowa pokrywa obficie skórę,

• Brak jest nadal tkanki tłuszczowej;

• Szkielet intensywnie kostnieje ;

• Magazynowane są substancje potrzebne po urodzeniu: wapń, żelazo białka.

• Rosną włosy i paznokcie.

7 miesiąc

• Intensywny rozwój tkanki tłuszczowej, dalsze magazynowanie potrzebnych po urodzeniu substancji;

• Dziecko pije dziennie około 1 litra płynu owodniowego;

• Ma już odruch ssania.

Wzrasta możliwość przeżycia dziecka poza organizmem matki

TAK WAŻNE PŁUCA

• Ukształtowały się w 19 tygodniu ciąży;

• Ale dopiero w 26 wytwarzają surfaktant – substancję wyścielającą pęcherzyki i zapobiegającą ich sklejaniu się.

• W pełni dojrzałe są w 32 tygodniu.

8 miesiąc

• matka przekazuje dziecku przeciwciała;

• dziecko przybiera coraz częściej pozycję główką w dół;

• skóra wygładza się i różowieje, a ciało przybiera kształt bardziej zaokrąglony;

• dojrzewają narządy wewnętrzne, zwłaszcza układ oddechowy,

• pojawiają się różnice lateralne, półkula lewa odpowiadająca za prawą stronę ciała, mowę jest zwykle lepiej ukrwiona.

9 miesiąc

• na 2 tygodnie przed urodzeniem dziecko przestaje rosnąć;

• czasami pod wpływem hormonów piersi dziecka nabrzmiewają.

• w jelicie grubym gromadzi się smółka złożona z żółci, martwych komórek przewodu pokarmowego oraz połkniętych włosków traconego meszku płodowego.

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY

Co minutę powstaje 20 tys. nowych neuronów

AKTYWNOŚĆ RUCHOWA

Aktywność ruchowa:

• Matka czuje pierwsze ruchy dziecka w 18 – 20 tygodniu ciąży;

• Dłonie kształtują się wcześniej niż stopy;

• Płód dużo czasu poświęca na ćwiczenie chwytania.

KOMUNIKACJA Z MATKĄ

• Harmonizowanie ruchów matki i dziecka;

• Zmiany pozycji.

DOTYK

• Bardzo dobrze rozwinięty dotyk;

• Od 8 tyg. ciało zaczyna być wrażliwe na dotyk;

• Niewrażliwy czubek głowy.

WZROK

• Pod koniec 6 m-ca otwiera się szpara powiekowa;

• Dziecko reaguje na silne światło

BÓL

• do 30 tyg. dziecko nie jest zdolne do odczuwania bólu (nerwy czuciowe powstają w 23 tygodniu, sygnały z nich płyną do wzgórza, a potem do kory. Połączenia między korą a wzgórzem powstają dopiero w 30 tyg.)

• (za: Mark Rosen, Uniwersytet Kalifornijski)

SMAK. WĘCH

• W 5 m-cu zaczyna czuć smaki (są kubki smakowe i początki pracy układu trawiennego);

• W tym samym czasie zaczyna czuć zapachy (między 11 a 15 tygodniem kształtuje się nos)

SŁUCH

• Dziecko zaczyna reagować na bodźce słuchowe między 4 a 5 m-cem (najlepiej rozwinięty zmysł w pierwszych 3 miesiącach).

Anthony DeCasper

• Wraz z Melanie Spence z University of North Carolina w Greensboro przeprowadził eksperyment.

• Przez ostatnie tygodnie ciąży matki 2 razy dziennie czytały na głos pewną bajkę.

• Następnie w 3 dniu po przyjściu dzieci na świat pozwolono im wybrać między tą lub inną bajką odtwarzaną przez głośnik.

• Wyboru dokonywały poprzez różnicowanie siły, z jaką ssały smoczek.

• 13 z 16 noworodków wybrało bajkę czytana w okresie płodowym.

• Dlatego noworodek rozpoznaje głos matki na długo zanim nauczy się rozpoznawać głos ojca.

PAMIĘĆ OKRESU PRENATALNEGO

• KOMFORT

• ŚRODOWISKO WODNE

• KOŁYSANIE

• PÓŁMROK

• ZAPACHY I SMAKI

• DŹWIĘKI