Nazwa ośrodka: Centrum Wspierania Biznesu w Rzeszowie przy Stowarzyszeniu Promocji Przedsiębiorczości, PARP

Tytuł pakietu: Podstawowe zasady sporządzania biznes planu i jego zastosowanie

Grupa: Bankowość-finanse

Autor: Monika Pudło

Aktualizacja: Paweł Czyż

Data aktualizacji: 22.12.03r.

Planowanie jest jedną z najbardziej istotnych funkcji zarządzania przedsięwzięciem gospodarczym i stanowi podstawowy czynnik warunkujący jego rozwój.

Proces planowania można podzielić na:

• identyfikację problemu wymagającego działania i określenie celów, które firma chce osiągnąć,

• diagnozę sytuacji, czyli ocenę pozycji strategicznej firmy,

• zaprojektowanie niezbędnych działań, czyli wybór strategii działania,

• przygotowanie planu działania firmy,

• wdrożenie tego planu,

• stałą i bieżącą kontrolę wykonywania planu.

Biznes plan jest dokumentem, w którym na podstawie oceny pozycji strategicznej firmy określony jest sposób osiągania celów, przy uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań finansowych, marketingowych, organizacyjnych i technologicznych.

1. CZYM JEST BIZNES PLAN?

Biznes Plan to:

• przekształcenie pomysłu w jasny, ścisły i rzetelny plan funkcjonowania nowej firmy na rynku lub realizacji nowego przedsięwzięcia w istniejącej firmie;

• kompleksowe spojrzenie na przedsięwzięcie gospodarcze – jego cele, działania, sposoby finansowania, metody zarządzania, schemat uruchomienia i rentownego funkcjonowania;

• źródło wiedzy o przedsięwzięciu dla ewentualnych inwestorów lub kredytodawców.

Biznes Plan powinien być:

• wymierny i określony w czasie;

• elastyczny i wizjonerski;

• przejrzysty i zrozumiały.

Biznes plan pełni dwie podstawowe funkcje:

• wewnętrzną – jest wykorzystywany jako narzędzie niezbędne do skutecznego zarządzania firmą,

• zewnętrzną - jest dokumentem służącym do zdobywania środków zewnętrznych na finansowanie przedsięwzięć.

2. JAK TWORZYĆ BIZNES PLAN?

Tworzenie Biznes Planu wiąże się z wieloma problemami. Osoby pracujące nad jego przygotowaniem powinny mieć odpowiednią wiedzę dotyczącą zarówno zasad jego tworzenia jak i branży oraz przedsięwzięcia, którego będzie on dotyczył. Powinny jednak przede wszystkim mieć przekonanie o rzeczywistej potrzebie wykonywanej pracy.

Często zdarza się, że przedsiębiorcy “zmuszeni” do przygotowania Biznes Planu (np. przez bank, w którym chcą zaciągnąć kredyt), zlecają wykonanie całej pracy zewnętrznym konsultantom. Nawet, jeśli w ten sposób osiągną swój doraźny cel, tracą szansę na dokładne przemyślenie wszystkich aspektów związanych ze startem lub rozwojem firmy oraz okazję do szerszego spojrzenia na swoją działalność, nie tylko poprzez pryzmat codziennych problemów operacyjnych. Biznes plan powinien być opracowany przez kierownictwo firmy a konsultanci, których udział bywa często niezbędny, powinni ograniczyć się do nadzorowania procesu jego tworzenia, przekazania wiedzy o technikach i procedurach, zaopiniowania powstałego planu i zasugerowania zmian.

Często pojawia się pytanie, jak obszerny i na ile dokładny powinien być Biznes Plan? Odpowiedź na to pytanie jest również związana z koniecznością uświadomienia sobie celu, w jakim przystępuje się do jego pisania. Stworzony materiał ma być dla przedsiębiorcy narzędziem skutecznego zarządzania firmą. Musi wyczerpująco opisywać stan obecny i zamierzenia (wraz z wynikającymi z różnych uwarunkowań wariantami). Jednocześnie musi być jasny, zwięzły i przejrzysty tak, aby czytający go adresaci zewnętrzni rozumieli zawarte w nim koncepcje, byli przekonani o potencjale i możliwościach przedsiębiorstwa oraz zdolności do realizacji zamierzeń, nawet mimo ewentualnie występującego ryzyka.

Kolejne pytanie - czego oczekują od Biznes Planu adresaci zewnętrzni? Takim adresatem może być instytucja dysponująca środkami finansowymi ze źródeł pomocowych, przyznawanymi w formie grantów. W tym przypadku najistotniejsze dla odbiorcy będzie uzyskanie przekonania, że przedsięwzięcie gwarantuje prawidłowe, zgodne z jego celami wykorzystanie środków oraz kontynuacje działań w przyszłości. Ważne z punktu widzenia dysponenta środków pomocowych jest m.in. zagwarantowanie, że przedsięwzięcie leży w interesie gospodarki kraju lub regionu, przyniesie nowe miejsca pracy oraz, że zapewniony będzie wkład innych środków pochodzących ze źródeł prywatnych.

Dla banków udzielających kredytów istotna będzie odpowiedź na pytanie - kiedy przedsięwzięcie zacznie przynosić pierwsze zyski, czy zapewni terminowe spłacanie odsetek, czy jest w stanie przetrwać ewentualne niepowodzenia w trakcie realizacji, w jaki sposób może zabezpieczyć spłatę zadłużenia.

Ewentualny inwestor oczekuje przede wszystkim gwarancji wysokiej stopy zwrotu zainwestowanego kapitału a w przypadku funduszy inwestycyjnych – zdefiniowania “strategii wyjścia” z inwestycji, czyli terminu i formy zwrotu kapitału.

W każdym z powyższych przypadków należy oczywiście starać się, aby elementy interesujące adresata były odpowiednio wyeksponowane.

Dobry Biznes Plan musi być przejrzyście zaplanowany, napisany językiem precyzyjnym jednak bez nadużywania specjalistycznego żargonu. Bardzo istotna z punktu widzenia czytelnika jest również atrakcyjna, lecz profesjonalna (bez nadmiaru ozdobników) forma graficzna Biznes Planu.

Na początku warto sporządzić analizę finansową. Analiza finansowa planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego powinna stanowić centralną część biznes planu. Na podstawie planowanej strategii działania szacowane są niezbędne nakłady inwestycyjne oraz planowane przychody i koszty działalności gospodarczej. Celem analizy ekonomiczno-finansowej jest dostarczenie niezbędnych informacji do podjęcia decyzji inwestycyjnej. Prawidłowo opracowana analiza znacznie ogranicza ryzyko niepowodzenia planowanej inwestycji.

Plan finansowy planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego powinien zawierać
w szczególności analizę:

1. Bieżącej sytuacji finansowej firmy

2. Wymaganych przez projekt nakładów inwestycyjnych

3. Źródeł finansowania inwestycji

4. Planu produkcji wyrobów gotowych oraz zakupu niezbędnych materiałów
   i towarów

5. Kosztów stałych i zmiennych prowadzonej działalności

6. Projekcji sprawozdań finansowych:

• Rachunku zysków i strat

• Sprawozdania z przepływu środków pieniężnych

• Bilansu

Pierwszą część analizy finansowej powinny stanowić założenia do biznes planu opracowane na podstawie:

• planu marketingowego,

• planu technicznego,

• planu organizacyjnego.

Nakłady inwestycyjne bezpośrednio związane są z rodzajem planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego i obejmują inwestycje typu:

• odtworzeniowego, polegające na zastępowaniu zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi,

• modernizacyjnego, powodujące zmniejszenie kosztów wytworzenia wyrobów,

• innowacyjnego, które służą modyfikacji wytwarzanych dotychczas wyrobów,

• rozwojowego, zwiększające potencjał produkcyjny (maszyny, sieć handlową itp.).

Planowane nakłady inwestycyjne obejmują w szczególności:

1.Wydatki kapitałowe fazy przedrealizacyjnej, czyli nakłady na prace przygotowawcze,

• koszty studiów przedinwestycyjnych (projekty, wynagrodzenia konsultantów)

• badania wstępne,

• koszty organizacji spółki,

• koszty gromadzenia kapitału (emisji akcji).

2. Nakłady na zakup składników majątku trwałego

• wydatki na zakup ziemi i przygotowania terenu,

• wydatki na budynki i prace inżynieryjno-budowlane,

• wydatki na zakup maszyn i urządzeń,

• wydatki na zakup wartości niematerialnych i prawnych.

3.Nakłady niezbędne do sfinansowania kapitału obrotowego liczonego jako różnica pomiędzy
bieżącymi aktywami i bieżącymi zobowiązaniami

Określenie źródeł finansowania

Źródła finansowania najczęściej obejmują:

1. Środki własne (wkłady pieniężne, aporty oraz zysk netto i amortyzacja)

2. Środki obce:

• kredyty krótkoterminowe

• kredyty długoterminowe

• pożyczki,

• leasing

Zapotrzebowanie na środki obce i struktura źródeł finansowania znajduje swoje odzwierciedlenie w planie finansowym.

Prognozę przychodów ze sprzedaży opracować należy w oparciu o plan marketingowy uwzględniający w szczególności:

• zdolności produkcyjne zakładu,

• prognozy popytu rynkowego na produkowane wyroby lub towary będące przedmiotem sprzedaży.

Analiza kosztów planowanej działalności gospodarczej dokonana powinna być
w podziale na koszty stałe i zmienne.

Pod pojęciem kosztów zmiennych należy rozumieć te z nich, których kwota zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji.

Do kosztów zmiennych zalicza się w szczególności:

• koszty zużycia materiałów i surowców,

• koszty energii bezpośredniej,

• płace bezpośrednie wraz z narzutami,

• inne koszty bezpośrednie (obróbka obca, usługi podwykonawców itp.)

Szacunki kosztów produkcji należy oprzeć na wielkościach wynikających
z zakładanych zdolności produkcyjnych i technologii produkcji.

Koszty stałe są to koszty, których wielkość nie ulega zmianie wraz ze zmianą produkcji, należą do nich:

• czynsze i inne opłaty,

• koszty płac pracowników pośrednio-produkcyjnych wraz z narzutami,

• koszty transportu,

• koszty telekomunikacji,

• ubezpieczenia rzeczowe,

• koszty promocji i reklamy,

• koszty finansowe - odsetki od kredytów,

• podatki zaliczone w koszty,

• koszty utrzymania biura.

W oparciu o powyższe założenia i szacunki należy dokonać projekcji podstawowych sprawozdań finansowych dotyczących realizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego, na okres od 3 do 10 lat.

Rachunek zysków i strat jest sprawozdaniem finansowym, który wskazuje zależności pomiędzy przychodami ze sprzedaży, a kosztami prowadzonej działalności gospodarczej. Pokazuje on w syntetyczny sposób kształtowanie się wyniku finansowego firmy.

Rachunek zysków i strat obejmuje w szczególności pozycje zawarte w poniższej tabeli.

Tabela 1. Rachunek zysków i strat

A.	Przychody ze sprzedaży produktów i towarów ujmuje się w cenach netto, a więc po odjęciu obciążeń obowiązkowych (podatek VAT)	Dane z prognozy przychodów ze sprzedaży
B.	Koszty zmienne	Dane z prognozy kosztów
C.	Marża brutto	A-B
D.	Koszty stałe bez kosztów finansowych i amortyzacji	Dane z prognozy kosztów
E.	Zysk operacyjny	C-D
F.	Amortyzacja	Dane z prognozy kosztów
G.	Koszty finansowe	Dane z harmonogramu spłaty kredytu
H.	Zysk brutto	E-F-G
I.	Podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych	H* stopa podatku dochodowego
J.	ZYSK NETTO	H-I

W analizie wyniku finansowego bardzo ważna jest ocena stabilności osiąganych przychodów i kosztów planowanej działalności gospodarczej.

Bilans firmy przedstawia z jednej strony składniki majątkowe jednostki gospodarczej (aktywa), a z drugiej strony źródła finansowania majątku (pasywa).

Poszczególne pozycje aktywów i pasywów wykazywane są w kolejności zgodnej
z przyjętymi ogólnie zasadami, którymi są:

• w zakresie aktywów - zasada wzrastającej płynności,

• w zakresie pasywów - zasada rosnącego stopnia wymagalności.

Uproszczony schemat bilansu przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2. Bilans

AKTYWA	PASYWA
I. MAJĄTEK TRWAŁY	I. KAPITAŁ WŁASNY
1. Wartości niematerialne i prawne	1. Kapitał podstawowy
2. Rzeczowy majątek trwały	2. Kapitał zapasowy
3. Finansowy majątek trwały	3. Kapitał rezerwowy
4. Należności długoterminowe	4. Wynik finansowy
II. MAJĄTEK OBROTOWY	II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE
1. Zapasy	III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE
2. Należności i roszczenia
3. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
4. Środki pieniężne
RAZEM AKTYWA	RAZEM PASYWA

Bilans pozwala uzyskać informacje na temat struktury majątku firmy oraz struktury źródeł finansowania. Szczególnie ważne są relacje pomiędzy majątkiem trwałym i majątkiem obrotowym oraz kapitałami własnymi i kapitałami obcymi (zobowiązaniami).

Rachunek z przepływów środków pieniężnych jest sprawozdaniem finansowym, ujmującym zmiany w stanie środków pieniężnych, ze wskazaniem na źródła ich zwiększeń
i zmniejszeń oraz na kierunki ich wykorzystania.

Analiza przepływów pieniężnych umożliwia ocenę:

• zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania,

• możliwości kreowania gotówki przez firmę,

• zdolności do regulowania zobowiązań,

• zdolności kredytowej - możliwość obsługi zadłużenia,

• efektów działalności finansowej i inwestycyjnej.

Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych sporządza się zwykle w oparciu o metodę pośrednią lub bezpośrednią.

Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych wg metody pośredniej przedstawia poniższa tabela.

Tabela 3. Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych - wariant 1

Lp.	Pozycja
A.	Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
1.	Zysk netto
2.	Amortyzacja
3.	Zmiana stanu zapasów
4.	Zmiana stanu należności
5.	Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych
B.	Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
1.	Nabycie/Sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych
2.	Nabycie/Sprzedaż składników rzeczowego majątku trwałego
3.	Nabycie/Sprzedaż składników finansowego majątku trwałego
C.	Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
1.	Zmiana stanu zadłużenia krótkoterminowego
2.	Zmiana stanu zadłużenia długoterminowego
3.	Spłata odsetek
4.	Wypłata dywidend
5.	Zmiana stanu funduszy i kapitałów
D.	Zmiana stanu środków pieniężnych netto (A+/- B+/-C)
E.	Środki pieniężne na początek roku obrotowego
F.	Środki pieniężne na koniec roku obrotowego

Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych wg metody bezpośredniej przedstawia poniższa tabela.

Tabela 4. Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych - wariant 2

Lp.	Pozycja
I.	Gotówka początkowa
II.	Wpływy gotówki
1.	Sprzedaż za gotówkę
2.	Spłaty bieżących należności
3.	Sprzedaż majątku trwałego
4.	Zwiększenie kapitału
5.	Kredyt
6.	Odsetki od lokat i rachunku bieżącego
7.	Pozostałe wpływy
III.	Gotówka do dyspozycji
IV.	Wydatki gotówkowe
1.	Zakup materiałów, surowców, towarów
2.	spłata zobowiązań
3.	Wynagrodzenia
4.	narzuty na wynagrodzenia
5.	Czynsze
6.	Transport
7.	energia/woda/gaz
8.	opłaty telekomunikacyjne
9.	ubezpieczenia rzeczowe
10.	administracja
11.	reklama
12.	podatki zaliczone w koszty
13.	spłata kredytu - rata kapitałowa
14.	spłata kredytu - odsetki
15.	opłaty leasingowe
16.	wydatki inwestycyjne
17.	zmniejszenie kapitału
18.	dywidenda
19.	przyrost kapitału obrotowego
20.	Inne wydatki
V.	Saldo końcowe gotówki III-IV

Analiza finansowa rachunku zysków i strat oraz bilansu pozwala na określenie sytuacji finansowej firmy, w tym wypłacalności i zyskowności zainwestowanego kapitału oraz umożliwia wyznaczenie rentowności prowadzonej działalności gospodarczej.

1. BILANS jest zestawieniem stanu majątku (aktywów) i źródeł jego pochodzenia (pasywów) na koniec okresu sprawozdawczego.

Analiza bilansu obejmuje dwa etapy:

1. Wstępną analizę bilansu, która polega na ustaleniu:

• struktury majątkowej firmy w oparciu o wskaźniki struktury aktywów,

• struktury kapitałowej firmy na podstawie wskaźników struktury pasywów.

2. Analizy wskaźnikowej bilansu w celu określenia relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi składnikami majątku firmy i źródeł jego finansowania.

Badanie bilansu może przybrać formę analizy statycznej lub dynamicznej. Analiza statyczna polega na ocenie struktury aktywów i pasywów w oparciu o jeden okres sprawozdawczy.

Analiza dynamiczna dostarcza informacji na temat trendów występujących
w majątku jednostki gospodarczej i źródłach jego pochodzenia, w oparciu o następujące po sobie okresy sprawozdawcze.

Struktura majątkowa obejmuje majątek trwały i majątek obrotowy, natomiast struktura pasywów odzwierciedla źródła pochodzenia aktywów, które w oparciu o kryterium własności obejmują kapitały własne i kapitały obce.

Analiza struktury aktywów powinna obejmować, obok oceny udziału poszczególnych składników aktywów w sumie bilansowej, określenie relacji majątku trwałego do majątku obrotowego. Świadczy ona o stopniu unieruchomienia środków w firmie oraz stanowi podstawę do oceny elastyczności firmy i stopnia ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej (im wyższy udział majątku trwałego, tym mniejsze możliwości generowania przychodów).

Struktura kapitałowa przedstawia podstawę finansową, na której oparta jest działalności gospodarcza firmy. Wysoki stan kapitałów własnych w porównaniu do kapitałów obcych świadczy o silnych podstawach finansowych firmy. Natomiast zbyt duże zaangażowanie zobowiązań powoduje większe obciążenie przedsiębiorstwa odsetkami oraz zmniejsza niezależność finansową prowadzonej działalności gospodarczej.

Udział poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w sumie bilansowej uzależniony jest od rodzaju prowadzonej działalności.

Zestawienie wskaźników struktury przedstawia poniższa tabela:

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
WKAŹNIKI STRUKTURY AKTYWÓW
Udział majątku trwałego w aktywach ogółem	Majątek trwały/Aktywa ogółem* 100%
Udział Wartości niematerialnych w aktywach ogółem	Wartości niematerialne i prawne/Aktywa ogółem *100%
Udział Rzeczowego majątku trwałego w aktywach ogółem	Rzeczowy majątek trwały/Aktywa ogółem *100%
Udział finansowego majątku trwałego w aktywach ogółem	Finansowy majątek trwały/Aktywa ogółem *100%
Udział Należności długotermi-nowych w aktywach ogółem	Należności długoterminowe/Aktywa ogółem*100%
Udział majątku obrotowego w aktywach ogółem	Majątek obrotowy/Aktywa ogółem*100%
Udział zapasów w aktywach ogółem	Zapasy/Aktywa ogółem*100%
Udział należności i roszczeń w aktywach ogółem	Należności i roszczenia/Aktywa ogółem*100%
Udział papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu w aktywch ogółem	Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu/Aktywa ogółem*100%
Udział środków pieniężnych w aktywach ogółem	Środki pieniężne/Aktywa ogółem*100%
WSKAŹNIKI STRUKTURY PASYWÓW
Udział kapitałów własnych w pasywach ogółem	Kapitały własne/Pasywa ogółem*100%
Udział Zobowiązań długotermi-nowych w pasywach ogółem	Zobowiązania długoterminowe/Pasywa ogółem*100%
Udział Zobowiązań krótkotermi-nowych w pasywach ogółem	Zobowiązania krótkoterminowe/Pasywa ogółem*100%

Analiza wskaźnikowa bilansu ma na celu określenie struktury kapitałowo-majątkowej bilansu, która odzwierciedla poziome powiązania pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów.

Złota reguła bilansowa mówi, że majątek trwały, obciążony wysokim ryzykiem powinien być w pełni sfinansowany kapitałem własnym, co świadczy o niezależności finansowej firmy.

Natomiast majątkowi obrotowemu odpowiadać powinny zobowiązania krótkoterminowe.

Do oceny wzajemnego związku pomiędzy aktywami i pasywami wykorzystuje się wskaźniki zawarte w poniższej tabeli.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym	Kapitał własny/Majątek trwały*100%
Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałami krótkoterminowymi	Kapitał krótkoterminowy/Majątek obrotowy *100%

Relacja majątku obrotowego do zobowiązań krótkoterminowych określa poziom płynności finansowej, która mierzy zdolność firmy do wywiązywania się z bieżących zobowiązań. W tym celu wykorzystywane są poszczególne składniki majątku obrotowego począwszy od zapasów, poprzez należności krótkoterminowe oraz środki pieniężne, które mogą być szybko zamienione na gotówkę.

Istotnym miernikiem płynności w firmie jest poziom kapitału pracującego, który pokazuje wartość tej części majątku obrotowego, która pozostała po uregulowaniu zobowiązań bieżących.

Wskaźniki płynności wymienione w poniższej tabeli wskazują na stopień w jakim poszczególne składniki aktywów bieżących pokrywają bieżące zobowiązania.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania	Optymalna wielkość
Wskaźnik bieżący (wskaźnik płynności III stopnia)	Aktywa bieżące/Zobowiązania bieżące	1,2-2,0
Wskaźnik szybki (wskaźnik płynności II stopnia - quick ratio)	(Aktywa bieżące - Zapasy)/ Zobowiązania bieżące	1,0-1,2
Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności I stopnia)	(Środki pieniężne + krótkoter-minowe papiery wartościo-we)/Zobowiązania bieżące	0,2
Kapitał obrotowy (pracujący)	Aktywa bieżące - Zobowiązania bieżące	Dodatnia wartość

Rozszerzeniem analizy płynności firmy jest analiza sprawności działania, która pokazuje efektywność wykorzystania składników majątku firmy w oparciu o wskaźniki rotacji wymienione w poniższej tabeli.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
Wskaźnik rotacji zapasów	Sprzedaż netto*/Średni stan zapasów
Wskaźnik rotacji zapasów w dniach	360/wskaźnik rotacji zapasów lub Średni stan zapasów*360/Sprzedaż netto*
Wskaźnik rotacji należności	Sprzedaż netto/Średni stan należności
Wskaźnik rotacji należności w dniach	360/wskaźnik rotacji należności lub Średni stan należności*360/Sprzedaż netto
Okres spłaty zobowiązań w dniach	Średni stan zobowiązań bieżących*360 dni/Sprzedaż netto
Cykl środków pieniężnych	Wskaźnik rotacji zapasów w dniach+wskaźnik rotacji należności w dniach- okres spłaty zobowiązań w dniach

*lub koszty sprzedanych towarów i produktów

Wskaźnik cyklu środków pieniężnych pokazuje jaki okres czasu upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej do spłaty zobowiązań do momentu przypływu gotówki
z pobranych należności.

2. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT jest obok bilansu jednym z najważniejszych sprawozdań finansowych sporządzanych na koniec okresu sprawozdawczego. Grupuje on przychody i koszty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz pozwala na określenie wyniku finansowego na koniec roku bilansowego.

Analiza rachunku zysków i strat podobnie jak bilansu może przybrać formę analizy statycznej lub dynamicznej. Analiza statyczna dostarczy informacji na temat podstawowych wielkości wpływających na kształt ostatecznego wyniku finansowego w bieżącym okresie sprawozdawczym. Analiza dynamiczna ma na celu określenie trendów zachodzących
w przychodach i poszczególnych grupach kosztów.

Najistotniejszym elementem analizy finansowej jest analiza rentowności prowadzonej działalności w oparciu o bilans i rachunek zysków i strat. Generowanie dochodu związane jest bezpośrednio z finansowaniem inwestycji, a więc odzwierciedla możliwości wzrostu
i rozwoju firmy.

Analiza rentowności prowadzona może być w trzech obszarach:

• Rentowności sprzedaży

• Rentowności majątku

• Rentowności kapitału

Rentowność sprzedaży informuje o wartości zysku operacyjnego, zysku brutto, czy też zysku netto przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych towarów i produktów.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
Wskaźnik rentowności operacyjnej	Zysk operacyjny/Przychody ze sprzedaży *100%
Wskaźnik rentowności brutto	Zysk brutto/Przychody ze sprzedaży*100%
Wskaźnik rentowności netto	Zysk netto/ Przychody ze sprzedaży*100%

Rentowność majątku odzwierciedla efektywność firmy w zakresie generowania zysku. Wymienione poniżej wskaźniki określają jaka kwota zysku operacyjnego lub zysku netto przypada na jednostkę zaangażowanego kapitału.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
Wskaźnik rentowności operacyjnej majątku	Zysk operacyjny/Aktywa ogółem*100%
Wskaźnik rentowności netto majątku (ROA)	Zysk netto/Aktywa*100%

Rentowność kapitału własnego ilustruje możliwość firmy do generowania zysku
z zainwestowanych przez akcjonariuszy kapitału własnego oraz określa jaka kwota zysku netto przypada na jednostkę zainwestowanego kapitału przez akcjonariuszy.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania
Wskaźnik rentowności kapitału własnego	Zysk netto/Kapitał własny*100%

Z punktu widzenia celu opracowania biznes planu, jakim jest przede wszystkim pozyskanie zewnętrznego wsparcia finansowego, konieczna jest również ocena zadłużenia przedsiębiorstwa oraz zdolności firmy do obsługi długu.

W tym celu wykorzystuje się wskaźniki mierzące stopień zasilania firmy przez zewnętrzne źródła finansowania, przedstawione w poniższych tabelach.

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania	Optymalna wielkość
Wskaźnik ogólnego zadłużenia	Zobowiązania ogółem/Aktywa	0,55-0,65
Wskaźnik zobowiązania długo-terminowego	Zobowiązania długoterminowe/ Kapitał własny	0,5-1,0
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego	Zobowiązania ogółem/ Kapitał własny	0,5-1,0

Wymienione powyżej wskaźniki określają strukturę finansowania prowadzonej działalności gospodarczej i wskazują na udział zobowiązań w majątku całkowitym i kapitale własnym firmy. Relacje te określają stopień ryzyka finansowego i w dużym stopniu decydują
o możliwości dalszego pozyskiwania środków pieniężnych z zewnętrznych źródeł finansowania.

Dalsza analiza struktury finansowej powinna obejmować zdolność firmy do obsługi długu. Do oceny możliwości zwrotu uzyskanych przez firmę środków pieniężnych z zewnętrznych źródeł finansowania wykorzystuje się szereg wskaźników (patrz poniższa tabela).

Nazwa wskaźnika	Sposób jego ustalania	Optymalna wielkość
Wskaźnik pokrycia obsługi długu I	(Zysk operacyjny + odsetki)/ (bieżąca rata kredytu + odsetki)	1,3-2,5
Wskaźnik pokrycia obsługi długu II	Zysk netto/(bieżąca rata kredytu + odsetki)	Wyższa od 1,0
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow	(Zysk netto+amortyzacja) / (bieżąca rata kredytu + odsetki)	Optymalna wartość wskaźnika 1,5

Załącznik nr 1 Analiza sprawozdań finansowych na przykładzie

Rachunek zysków i strat na dzień 31.12.2001r.

Lp.	Wyszczególnienie	31.12.01
A.	Przychody ze sprzedaży produktów i towarów	350000
B.	Koszty zmienne	250000
C.	Marża brutto	100000
D.	Koszty stałe bez kosztów finansowych i amortyzacji	30000
E.	Zysk operacyjny	70000
F.	Amortyzacja	10000
G.	Koszty finansowe	20000
H.	Zysk brutto	40000
I.	Podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych	13600
J.	ZYSK NETTO	26400

Bilans na dzień 31.12.2001r.

Wyszczególnienie	31.12.01	Wskaźniki strukturalne
I. MAJĄTEK TRWAŁY	152740	44,56%
1. Wartości niematerialne i prawne	15000	4,38%
2. Rzeczowy majątek trwały	125740	36,69%
3. Finansowy majątek trwały	10000	2,92%
4. Należności długoterminowe	2000	0,58%
II. MAJĄTEK OBROTOWY	190000	55,44%
1. Zapasy	100000	29,18%
2. Należności i roszczenia	60000	17,51%
3. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu	10000	2,92%
4. Środki pieniężne	20000	5,84%
RAZEM AKTYWA	342740
I. KAPITAŁ WŁASNY	192740	56,24%
1. Kapitał podstawowy	150000	43,76%
2. Kapitał zapasowy	10000	2,92%
3. Kapitał rezerwowy	6340	1,85%
4. Wynik finansowy	26400	7,70%
II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE	100000	29,18%
III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE	50000	14,59%
RAZEM PASYWA	342740

Informacje dodatkowe

Wartość zapasów na dzień 31.12.2000	80000
Wartość należności na dzień 31.12.2000	55000
Wartość zobowiązań na dzień 31.12.2000	45000
Bieżąca rata kredytu	20000

Analiza wskaźnikowa

	Nazwa wskaźnika	31.12.01
Analiza wskaźnikowa bilansu
1.	Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym	126,19%
2.	Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałami krótkoterminowymi	26,32%
Wskaźniki płynności
3.	Wskaźnik bieżący (wskaźnik płynności III stopnia)	3,8
4.	Wskaźnik szybki (wskaźnik płynności II stopnia - quick ratio)	1,8
5.	Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności I stopnia)	0,6
6.	Kapitał obrotowy (pracujący)	140000
Wskaźniki sprawności działania
7.	Wskaźnik rotacji zapasów	3,89
8.	Wskaźnik rotacji zapasów w dniach	92,57
10.	Wskaźnik rotacji należności	6,09
11.	Wskaźnik rotacji należności w dniach	59,14
13.	Okres spłaty zobowiązań w dniach	48,86
15.	Cykl środków pieniężnych	102,86
Wskaźniki rentowności
16.	Wskaźnik rentowności operacyjnej	20,00%
17.	Wskaźnik rentowności brutto	11,43%
18.	Wskaźnik rentowności netto	7,54%
19.	Wskaźnik rentowności operacyjnej majątku	20,42%
20.	Wskaźnik rentowności netto majątku (ROA)	7,70%
21.	Wskaźnik rentowności kapitału własnego	13,70%
Wskaźniki zadłużenia
22.	Wskaźnik ogólnego zadłużenia	0,44
23.	Wskaźnik zobowiązania długoterminowego	0,52
24.	Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego	0,78
Zdolność do obsługi długu
25.	Wskaźnik pokrycia obsługi długu I	2,25
26.	Wskaźnik pokrycia obsługi długu II	0,66
27.	Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow	0,91

WNIOSKI

Analiza wskaźnikowa sprawozdań finansowych wskazuje na dobrą sytuację finansową firmy.

Analiza wskaźnikowa indykuje prawidłowe relacje pomiędzy majątkiem firmy i źródłami ich finansowania. Kapitały własne w pełni finansują majątek trwały, o czym świadczy wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym w wysokości 126,19%. Również majątek obrotowy jest jedynie w części finansowany przez kapitały krótkoterminowe, co odzwierciedla niezależność finansową przedsiębiorstwa i stwarza firmie korzystną pozycję w razie trudności finansowych. Potwierdza to dodatni poziom kapitału obrotowego w wysokości 140000.

Korzystną sytuację finansową firmy potwierdzają ponadto wskaźniki płynności, których wartości kształtują się na poziomie zapewniającym pełną zdolność do terminowej spłaty zobowiązań.

Wskaźniki efektywności gospodarowania wskazują na umiarkowaną efektywność wykorzystania składników majątku firmy. Niskie poziomy wskaźników rotacji zapasów i należności wskazują na konieczność dokładnej analizy stanu zapasów i należności.

Rentowność sprzedaży kształtuje się na poziomie przybliżonym do średniej w branży (wskaźniki rentowności sprzedaży należy porównywać do średniej z branży). Niekorzystnie natomiast kształtuje się wysokość wskaźnika rentowności kapitału całkowitego (7,70%), który jest niższy od oprocentowania kredytu i tym samym zaniża wysokość rentowności kapitałów własnych.

Wskaźniki zadłużenia i obsługi długu kształtują się w granicach, które można uznać za optymalne.

21