Nazwa ośrodka: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Tytuł pakietu: Korzystanie z poręczeń Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych Banku Gospodarstwa Krajowego

Grupa: Bankowość-Finanse

Autor: Anna Forin

Data aktualizacji: 20.10.03r.

Fundusze poręczeń kredytowych są jednym z najbardziej efektywnych instrumentów wsparcia finansowego małych i średnich przedsiębiorstw (MSP). Sektor MSP odgrywa coraz większą rolę
w polskiej gospodarce, choć jego rozwój nadal napotyka na liczne bariery.

Podstawowym warunkiem rozwoju małych i średnich firm jest możliwość dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania. A firmy te mają zazwyczaj ograniczone możliwości dostępu do kapitału, najczęściej poszukiwanego w formie kredytu bankowego, pożyczki, ewentualnie leasingu.

Mimo, że banki coraz bardziej interesują się małymi i średnimi firmami, co przejawia się
w nowych ofertach dla tego segmentu rynku, upraszczaniem procedur bądź tworzeniem w bankach specjalnych struktur do obsługi MSP, istnieją obiektywne przyczyny powodujące, że uzyskanie kredytu szczególnie przez małą firmę nie jest wcale łatwiejsze. Wiąże się to przede wszystkim
z dużym ryzykiem związanym z finansowaniem takich firm. Na wysoką ocenę ryzyka działalności małych i średnich firm wpływają m.in.: niski kapitał własny, brak majątku mogącego stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu, małe doświadczenie właścicieli w zarządzaniu firmą, brak historii kredytowej. Chcąc ograniczyć to ryzyko, banki wymagają wysokich i płynnych zabezpieczeń spłaty kredytu. Przedsiębiorcy nie mogąc ich przedstawić – nie dostają kredytu.

Fundusze poręczeń kredytowych pomagają usunąć tę barierę. Fundusze te mają różną formę prawną i organizacyjną, różny zasięg terytorialny, wielkość kapitałów, czy zakres przedmiotowy udzielanych poręczeń, jednak ich wspólnym celem jest ułatwianie dostępu do kredytów bankowych poprzez udzielanie poręczeń ich spłaty. Taka forma zabezpieczenia jest również bardzo atrakcyjna dla banków, dlatego poręczenia kredytowe są jednym z ważniejszych instrumentów wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.

W Polsce fundusze poręczeniowe działają od 1994 r. Obecnie możemy już mówić o systemie poręczeń kredytowych, który tworzy sieć instytucji, tj.: Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Banku Gospodarstwa Krajowego oraz regionalne i lokalne fundusze poręczeń kredytowych.

Fundusz Poręczeń Kredytowych dla małych i średnich przedsiębiorstw został utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego w 1994 r., w wyniku zawarcia umowy z Ministrem Finansów.
W początkowym okresie funkcjonowania Funduszu, pomimo dość szerokiej i różnorodnej akcji promocyjnej, zainteresowanie poręczeniami i napływ wniosków były dużo niższe od oczekiwanego. Mając na względzie uatrakcyjnienie systemu poręczeń kilkakrotnie zmieniano zasady i tryb ich udzielania.

W 1997 r. na mocy ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, powołano Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych (KFPK) w miejsce dotychczas funkcjonującego Funduszu Poręczeń Kredytowych, a podpisana przez Ministra Finansów i BGK sprecyzowała szczegółowo zasady udzielania poręczeń ze środków KFPK.

Wraz z przekształceniem Funduszu wprowadzono istotne zmiany systemowe w zakresie udzielania poręczeń. Przyjęto, że o poręczenia z KFPK mogą się starać nie tylko małe i średnie przedsiębiorstwa, ale wszystkie krajowe podmioty gospodarcze bez względu na skalę zatrudnienia
i obrotów, tj.: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, rzemieślnicy, spółki prawa cywilnego i handlowego, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, stowarzyszenia, fundacje,
a także gminy.

Maksymalna wysokość jednostkowego poręczenia została podwyższona do równowartości 1,5 mln euro, a okres udzielanego poręczenia – zrównano z okresem kredytowania. Rozszerzono także zakres korzystania z trybu uproszczonego rozpatrywania wniosków (który jest dominujący w ogóle składanych) i upoważniono wszystkie banki współpracujące (początkowo tylko 3) do stosowania tego trybu oraz podwyższono z 200 do 400 tys. zł maksymalną kwotę poręczenia w tym trybie.

Całość formalności związanych z uzyskaniem poręczenia jest załatwiana w bankach udzielających kredytu, z którymi BGK podpisał umowy o współpracy. W bankach tych (także w lokalnych
i regionalnych funduszach poręczeniowych) można uzyskać wnioski o udzielenie poręczenia oraz wzory pozostałych wymaganych przez BGK dokumentów.

Zgodnie z ustawą, BGK może poręczać kredyty bankowe zarówno złotowe, jak i w walutach obcych, zaciągnięte w bankach krajowych lub zagranicznych. Poręczeniem BGK może być objęty kredyt inwestycyjny oraz kredyt przeznaczony na zakup materiałów lub surowców do produkcji. Ze środków KFPK nie można jednak poręczać kredytów obrotowych w pełnym zakresie (np. na działalność handlową), ani też żadnych kredytów udzielonych przez BGK, czy pożyczek udzielonych przez instytucje finansowe nie będące bankami, a więc różnego rodzaju fundusze, agencje itp., a także kredytów kupieckich.

Poręczenia BGK ze środków KFPK udzielane są na okres równy okresowi kredytowania powiększony o 1 miesiąc. Dzięki temu istnieje możliwość poręczania kredytów wieloletnich, charakterystycznych dla inwestycji o niskiej rentowności.

Procedury są maksymalnie uproszczone. Wysokość udzielonego poręczenia zależy m.in. od trybu, w jakim jest ono udzielane.

W trybie uproszczonym – mogą być rozpatrywane wnioski, których kwota poręczenia nie przekracza równowartości 50 tys. euro dla podmiotów rozpoczynających działalność lub działających krócej niż 2 lata oraz równowartości 100 tys. euro dla pozostałych. Kwota poręczenia BGK nie może przekroczyć 50% wykorzystanej kwoty przyznanego kredytu objętego poręczeniem, bez odsetek. Poręczenie spłaty kredytu udzielonego w walucie obcej ustalane jest w tej walucie,
a realizacja zobowiązań z tytułu poręczenia następuje w równowartości w zł, przeliczonej wg średniego kursu walut NBP z dnia wykonania zobowiązania. Istotną zaletą tej procedury jest: szybkość rozpatrywania wniosku (do 7 dni) ze względu na fakt, że BGK dokonuje tylko analizy formalno-prawnej dokumentów nie dokonując analizy ekonomiczno-finansowej oraz minimalna ilość dokumentów załączana do wniosku o udzielenie poręczenia.

W trybie zwykłym – udzielane są poręczenia do kwoty stanowiącej równowartość 1,5 mln euro i nie przekraczającej 70% wykorzystanej kwoty przyznanego kredytu objętego poręczeniem, bez odsetek. Jest to maksymalna wielkość kredytu, jaka może być objęta poręczeniem. Nie oznacza to jednak, że zawsze poręczenie w takiej wysokości będzie mogło zostać udzielone. Zależy to zarówno od wnioskodawcy, jak również od oceny ryzyka dokonywanej przez BGK przy podejmowaniu decyzji o udzieleniu poręczenia. Wnioski rozpatrywane w tym trybie są analizowane przez BGK niezależnie od analizy banku kredytującego od strony ekonomiczno-finansowej. Z tego też względu procedura rozpatrywania wniosku trwa dłużej (do 4 tygodni) i wymaga większej ilości dokumentów niezbędnych do dokonania analizy. Bank dokonuje analizy na podstawie dokumentów złożonych przez kredytobiorcę do wniosku kredytowego, nie stanowi to więc dla niego dodatkowego obciążenia.

Porównując korzyści, jakie można osiągnąć z poręczenia oraz nieskomplikowane procedury, należy uznać, że koszt poręczenia nie jest wysoki – szczególnie w porównaniu z niektórymi innymi formami zabezpieczenia, np. hipoteką. Prowizja może być pobrana przez bank kredytujący
z pierwszej transzy kredytu i przekazana na rachunek BGK. Możliwe jest również dokonanie wpłaty prowizji bezpośrednio do BGK (gotówką lub przelewem). Opłata prowizyjna z tytułu udzielonego poręczenia BGK pobierana jest jednorazowo i wynosi od 1 do 2% poręczanej kwoty. W zależności od okresu obowiązywania poręczenia i od kwoty nim objętej, koszt uzyskania poręczenia kształtuje się następująco: 1% (jeżeli poręczenie zostało udzielone na okres do 1 roku), 1,2% (od 1 do 2 lat), 1,4% (od 2 do 3 lat), 1,6% (od 3 do 4 lat), 1,8% (od 4 do 5 lat), 2% (jeżeli poręczenie zostało udzielone na okres dłuższy niż 5 lat).

Wniosek o udzielenie poręczenia, wg wzoru określonego przez BGK (różny dla trybu zwykłego
i uproszczonego), kredytobiorca pobiera i składa w banku kredytującym wraz z wnioskiem
o udzielenie kredytu, sporządzonym na typowym wniosku kredytowym, obowiązującym w danym banku. Po podjęciu decyzji o udzieleniu kredytu kredytodawca zawiera z kredytobiorcą warunkową umowę kredytową, w której uzależnia uruchomienie kredytu od uzyskania poręczenia BGK. Następnie kredytodawca przekazuje do BGK wniosek o udzielenie poręczenia wraz
z potwierdzonymi za zgodność z oryginałem kopiami wymaganych dokumentów.

W trybie uproszczonym – są to kopie: umowy kredytowej warunkującej uruchomienie kredytu od uzyskania poręczenia BGK, dokumentów dotyczących prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu, oraz oświadczenia kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji.

W trybie zwykłym – w skład kompletu wymaganych dokumentów wchodzą kopie: wniosku
o udzielenie kredytu (wraz z wymaganymi załącznikami), umowy kredytowej warunkującej uruchomienie kredytu od uzyskania poręczenia BGK, analizy wniosku kredytowego sporządzonej przez kredytodawcę, dokumentów dotyczących prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu, oraz oświadczenia kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji.

Wymienione wyżej procedury są stosowane przy poręczeniach kredytów udzielanych przez banki współpracujące z BGK. Ich istotnym udogodnieniem dla klienta jest to, że wszelkie formalności związane z udzielanym poręczeniem załatwia on za pośrednictwem banku kredytującego.

W przypadku kredytów udzielanych przez pozostałe banki, które nie zawarły z BGK umowy
o współpracy, udzielenie poręczenia jest poprzedzone wydaniem zapewnienia udzielenia poręczenia czyli tzw. promesy, o wydanie której przedsiębiorca powinien wystąpić samodzielnie do BGK.
W tym celu należy złożyć w Departamencie Programów Celowych BGK wniosek o wydanie zapewnienia udzielenia poręczenia (wg wzoru ustalonego przez BGK) wraz z załącznikami. Promesa może być wydana po przeprowadzeniu pełnej analizy wniosku i stwierdzeniu zdolności kredytobiorcy do spłaty kredytu wraz z odsetkami. Zapewnienie jest przyrzeczeniem udzielenia poręczenia kredytu uzyskanego na warunkach proponowanych we wniosku i określonych
w promesie. W razie zmiany warunków udzielenia kredytu (tj.: zwiększenie kwoty, wydłużenie okresu kredytowania itp.) zapewnienie traci ważność.

Z tytułu dokonania analizy formalno-prawnej i ekonomiczno-finansowej wniosku o wydanie zapewnienia udzielenia poręczenia BGK pobiera opłatę w wysokości 0,5% od przyrzeczonej kwoty poręczenia, jednak nie wyższą niż 5 tys. zł. Opłata z tytułu promesy zmniejsza wysokość opłaty prowizyjnej z tytułu udzielenia poręczenia. Jeżeli nie dojdzie do udzielenia poręczenia opłata ta nie jest zwracana.

Po podjęciu pozytywnej decyzji o udzieleniu poręczenia, BGK podpisuje z kredytobiorcą umowę
o udzielenie poręczenia. Kredytobiorca może podpisać taką umowę u kredytodawcy, który prześle ją do BGK wraz z innymi dokumentami. Umowa o udzielenie poręczenia zawiera postanowienie, że w wypadku realizacji poręczenia kredytobiorca stanie się z tego tytułu dłużnikiem BGK i będzie zobowiązany do zwrotu zapłaconej za niego kwoty kredytu wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego.

Podstawowym zabezpieczeniem poręczenia wymaganym przez BGK jest weksel in blanco kredytobiorcy z klauzulą "bez protestu", z potwierdzeniem wniesienia opłaty skarbowej, oraz
z deklaracją wekslową. Jeżeli kredytobiorca prowadzi działalność gospodarczą krócej niż 1 rok albo jeżeli projekt będący przedmiotem kredytowania jest obarczony bardzo wysokim ryzykiem, uprawniony organ BGK może uzależnić decyzję o udzieleniu poręczenia od ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia w formach stosowanych powszechnie przez banki (nie dotyczy to trybu uproszczonego, w którym zabezpieczeniem poręczenia jest tylko weksel in blanco
z deklaracją wekslową). Warunki dodatkowego zabezpieczenia poręczenia są określone w odrębnej umowie pomiędzy kredytobiorcą a BGK. Ponieważ BGK poręcza tylko część kredytu, kredytobiorca zobowiązany jest do ustanowienia zabezpieczenia na rzecz kredytodawcy pozostałej, nie poręczonej części kredytu, zgodnie z jego wymogami.

Po zawarciu umowy o udzielenie poręczenia oraz ustanowienia jego zabezpieczenia, BGK podpisuje umowę poręczenia z kredytodawcą. Poręczenie obejmuje zobowiązanie BGK
w wysokości ustalonej w umowie poręczenia, w przypadku gdyby kredytobiorca nie wykonał zobowiązań z tytułu umowy kredytowej w oznaczonym terminie. BGK pokrywa część kwoty kredytu nie spłaconej przez kredytobiorcę, proporcjonalnie do podziału ryzyka określonego
w umowie poręczenia w trybie i na zasadach określonych przez banki.

Wnioski o udzielenie poręczenia można otrzymać w wydziałach kredytowych wyznaczonych oddziałów banków współpracujących z BGK lub w Departamencie Programów Celowych BGK.

Wnioski o wydanie zapewnienia udzielenia poręczenia można otrzymać w Departamencie Programów Celowych BGK, osobiście lub pocztą, zamawiając listownie: Bank Gospodarstwa Krajowego, Aleje Jerozolimskie 7, 00-955 Warszawa, albo telefonicznie pod numerami: (0-22) 52-29-193, 308, 321, 322. Pod wymienionym adresem i numerami telefonów można też uzyskać dodatkowe informacje na temat poręczeń kredytów.

O kredyty z poręczeniami BGK można pytać w oddziałach banków współpracujących:

1. Powszechna Kasa Oszczędności - Bank Polski S.A. w Warszawie

2. Powszechny Bank Kredytowy S.A. w Warszawie

3. Bank Polska Kasa Opieki S.A. w Warszawie

4. Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A. w Warszawie

5. Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. w Warszawie

6. Bank Ochrony Środowiska S.A. w Warszawie

7. Bank Unii Gospodarczej S.A. w Warszawie

8. BRE Bank S.A. w Warszawie

9. Rabobank Polska S.A. w Warszawie

10. Spółdzielczy Bank Rozwoju "Samopomoc Chłopska" w Warszawie

11. Bank Zachodni WBK S.A. we Wrocławiu

12. Bank Komunalny S.A. w Gdyni

13. Górnośląski Bank Gospodarczy S.A. w Katowicach

14. Lukas Bank Świętokrzyski S.A. w Kielcach

15. AIG Bank Polska S.A. w Siedlcach

16. Cuprum Bank S.A. w Lubinie

17. Bank Społem S.A. w Warszawie

18. Bank Własności Pracowniczej-Unibank S.A. w Gdańsku

19. Bank Przemysłowo-Handlowy S.A. w Krakowie

20. Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego S.A. w Warszawie

21. Bank Śląski S.A. w Katowicach

22. Bank Rozwoju Cukrownictwa S.A. w Poznaniu

23. Bank Spółdzielczy Rzemiosła we Wrocławiu

24. BIG Bank Gdański S.A. w Warszawie

25. Bank Spółdzielczy Ziemi Łowickiej w Łowiczu

26. Bank Współpracy-Europejskiej S.A. w Warszawie

27. BNP - Dresdner Bank (Polska) S.A. w Warszawie,

28. LG Petro Bank S.A. w Łodzi

29. Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. w Poznaniu

30. Kredyt Bank S.A. w Warszawie

31. Gospodarczy Bank Południowo-Zachodni S.A. we Wrocławiu

32. Wielkopolski Bank Rolniczy S.A. w Kaliszu

33. Bank Współpracy Regionalnej S.A. w Krakowie

34. Warmińsko-Mazurski Bank Regionalny S.A. w Olsztynie

35. Mazowiecki Bank Regionalny S.A. w Warszawie

36. Lubelski Bank Regionalny S.A. w Lublinie

37. Pomorsko-Kujawski Bank Regionalny S.A. w Bydgoszczy

38. Bank Przemysłowy S.A. w Łodzi

39. Małopolski Bank Regionalny S.A. w Krakowie

40. GE Bank Mieszkaniowy S.A. w Warszawie

41. Reiffeisen Bank Polska S.A. w Warszawie

42. Bank Handlowy w Warszawie S.A.

43. Krakowski Bank Spółdzielczy w Krakowie

44. PA-CO-BANK w Pabianicach,

45. Fortis Bank Polska S.A.

5