Prawo cywilne część 3- prawo rzeczowe

1. Charakter praw rzeczowych:

a) Prawo rzeczowe a prawo obligatoryjne: Dawniej zgodnie z tradycja prawa rzymskiego przyjmowano ze różnica miedzy prawami rzeczowymi a obligatoryjnymi polegała na tym iż pierwsze z tych praw wynikają ze stosunki miedzy człowiekiem a rzeczą (ius In re), a drugie ze stosunku miedzy osoba uprawniona i zobowiązana do świadczenia (ius In personam). Koncepcje ta odrzuciła nowoczesna cywilistyka która mówi ze każdy stosunek prawny jest- jako stosunek społeczny- stosunkiem miedzy ludzkim, prawa mogą przysługiwać tylko osobie, obowiązki obciążać również tylko osobe.

b) Skuteczność Inter partes a skuteczności erga omnes: prawa rzeczowe należą do kategorii praw bezwzględnych, natomiast prawa zobowiązaniowe SA prawami względnymi. Różnica miedzy tymi dwoma prawami polega na tym, ze prawa zobowiązaniowe SA skuteczne tylko miedzy stronami danego stosunku prawnego (Inter partes), a prawa rzeczowe wywierają skutek względem wszystkich podmiotów podległych danemu porządkowi prawnemu (erga omnes)

Z praw rzeczowych wynika ze nie wolno czynić czegokolwiek co naruszało by to prawo. Każdy ma obowiązek powstrzymania się od takich działań które by stanowiły ingerencje w swere praw uprawnionego.

Prawa rzeczowe nakładające obowiązek na cale otoczenie uprawnionego , nie mogą by ustanawiane przez strony w sposób dowolny. Strony ustanawiają prawo rzeczowe przez czynność prawna ,mogą wybrać tylko te prawa które SA unormowane w prawie cywilnym jako praw rzeczowe. Ustawodawca decyduje o tym czy dane prawo ma być zaliczane do kategorii praw rzeczowych a także decyduje o nadaniu niektórym prawom względnym cech właściwych prawom bezwzględnym .Osoby zainteresowane mogą jedynie wybierać czy chcąc swój stosunek prawny uregulować prawem rzeczowym czy zobowiązaniowym

2. Treść prawa własności:

Prawo własności- termin ten używany jest używany w znaczeniu prawa podmiotowego i w znaczeniu prawa przedmiotowego, miedzy tymi dwoma prawami istnieje ścisła współzależność.

Ogólne pojecie własności określa art. 140 k.c z którego wynika dla właściciela uprawnienie do korzystania z rzeczy oraz uprawnienie do rozporządzania rzeczą. Przyjmuje się ze prawo własności jest prawem o podstawowym znaczeniu dla całego obowiązującego ustawodawstwa. . Z prawa własności wynika wiele innych uprawnień niż tylko uprawnienie do posiadania, korzystania i rozporządzania rzeczą. Obejmuje ono wszelkie uprawnienia na rzeczy. Wprowadzą się tu następujące uprawnienia:

a) uprawnienie do posiadania rzeczy (ius possidendi)

b) uprawnienie do używania rzeczy (ius utendi)

c) uprawnienie do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy (ius fruendi)

d) uprawnienie do przetworzenia rzeczy, jej zużycia lub nawet zniszczenia (ius obutendi)

Z praw właściciela do rozporządzania rzeczą można wyprowadzić dwa uprawnienia:

a) Uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy

b) Uprawnienie do obciążenia rzeczy przez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, a w stosunkach zobowiązaniowych.

3.

4. Pojecie i rodzaje współwłasności:

Wspolwlasnosc- jest stosunkiem pochodzącym od własności a wiec niesamodzielna instytucja prawna. Do współwłasności odnosza się wszystkie przepisy o wlasnoscichyba ze co innego wynika z przepisow dotyczących współwłasności. Nature prawa współwłasności określają 3 cechy: jedność przedmiotu polega na tym ze jest nim ta sama rzecz, wielosc podmiotow polega na tym ze wspolnee prawo należy do kilku osob, niepodzielność wspolnego prawa polega na tym ze wzajemne stosunki miedzy współwłaścicielami sa stosunkami prawno rzeczowymi, ale mogą z nich wynikac stosunki o charakterze zobowiazaniowym.

Polskie prawo zna dwa rodzaje współwłasności:

a) współwłasność w częściach ułamkowych- w której każdemu współwłaścicielowi przysługuje udział w prawie własności określony ułamkiem, jest samoistnym stosunkiem prawnym, regulowanym wyłącznie przez prawo rzeczowe. Nazwa polega na tym iż w rzeczy wspolnej każdy współwłaściciel ma swój udzial oznaczony ulamkiem. Każdy ze współwłaścicieli może rozporzeadzic swoim udzialem bez zgody pozostałych współwłaścicieli art. 198 k.c.

b) współwłasność łączną- w której nie wyróżnia się udziałów, jest zawsze stosunkiem prawnym związanym z innym stosunkiem prawnym . Wspolwlasnoscia laczna jest ustawowa wspólności malzenska art. 31 k.r.o a także wspólność umowna art. 48 k.r.o, oraz udzial wspólników spolki cywilnej we własności rzeczy wzniesionych przez nich do spolki art. 863 w zw.z art. 862 k.c. Jest ona bez udziałów i jej uczestnik nie może wogole dysponowac swoimi prawami do podmiotow majatku wspolnego

· współwłasności wynikajaca ze współwłasności majatkowej miedzy malzonkami- współwłasnośc ta jest konsekwencja wiezi łączącej małżonków. Malzonkowie nie maja we współwłasności wynikającej ze wspólności majatkowej określonych udziałów i dlatego nie maja prawa rozporządzać swoim udzialem, art. 31 k.r.o mowi ze: „ chwila zawarcia małżeństwa powstaje miedzy malzonkami w mocy ustawy wspólnośc majatkowa obejmujaca ich dorobek” Przedmioty majatkowe nie objete wspólnością stanowia majatek osobisty każdego z małżonków

· współwłasności wspólników spolki cywilnej- cecha spolki jest to ze prowadzi ona do powstania odrębnego majatku spolki, będącego w istocie wspolnym majatkiem wspólników. Majatek spolki przez czas jej trwania jest traktowany jako odrębny od majatku osobistego każdego ze wspólników art. 860 § 1 k.c „przez umowe spolki wspolnicy zobowiązują się dazyc do osiągnięcia celu gospodarczego przez dzialanie w sposób oznaczony w szczególności przez wniesienie wkladow”

· nienaruszalności majatku spolki- skoro majatek spolki jest własnością laczna to majatek ten w czasie jej trwania jest nienaruszalny. W konsekwencji tego art. 863 § 1 k.c mowi ze „wspolnik nie może rozporządzać udzialem w tym majatku ani w sposzczegolnych składnikach majatku”, art. 863 § 2 k.c „wspolnik nie domagac się jego podzialu”,

5. Zarzad rzecza wsolna:

Chodzi o pogodzenie sprzecznych nieraz interesow kilku osob- wspólników. Każdy ze współwłaścicieli ma prawo i obowiązek brac udzial w zarzadzaniu rzecza wspolna art. 200 k.c. Możemy wyroznic zarząd umowny, sadowy oraz ustawodawstwo

· zgoda współwłaściciela- potrzebna jest zgoda wiekrzosci współwłaścicieli, wielkość ta oblicz się wedlug wielkości udziałów. W braku zgody wiekrzosci każdy wspolwlasciciel może rzadac upoważnienia sadowego do dokonania czynności art. 201 k.c. Natomiast do rozporządzania rzecza wspolna oraz do innych czynności które przekraczaja zakres zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli art. 199 zdanie pierwsze k.c

· zarzadca wyznaczony przez sad- jeżeli wiekrzosc współwłaścicieli postanawia dokonac czynności razaco sprzecznych art. 202 k.c. Kazde ze3 wspolwlascicieli może wystąpić do sado o wyznaczenie rzazadcy.

6. Zniesienie współwłasności:

Przedmiotem zniesienia współwłasności mogą być tylko konkretne rzeczy oznaczone co do torzsamosci i gatunku, a nie czesci składowe.

· Roszczenie o zniesieniu współwłasności- Kazdemu ze współwłaścicieli przysluguje nieulegajace przedawnieniu roszczenie o zniesieniu współwłasności srt 220 k.cKorzstanie z tego roszczenia może być wlaczone przez czynność prawna na czas nie dłuższy niż 5 lat w ostatnim roku dopuszczalne jest przedłużenie na kolejne 5 lat. Zniesienie może nastapic w dwojakim trybie: w drodze porozumienia właściciela, i w drodze orzeczenia sadowego

· Zniesienie współwłasności w drodze porozumienia- może nastapic tylko wtedy gdy wsyztscy wpsolwlasciciele osiagna takie porozumienie ze chca znieść współwłasność. Wsolwlasciciele mogą dokonac fizycznego podzialu trzeczy, sprzedac rzecz wspolna osobie trzeciej i podzielic się uzyskana suma pieniędzy lub licytacja publiczna rzeczy wspolnej

· Umowa o zniesieniu wpsolwlasciciela- umowa znoszaca współwłasność przez podzial fizyczny lub przez wykup udziałów przez jednego ze współwłaścicieli jest umowa o przeniesienie własności. Umowa ta powinna być zawarta w formie aktu notarialnego

· Wyodrębnienie własności lokali- art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994r o własności lokali stwierdza ze odrebna własność lokali można ustanowic w drodze umowy i jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości lub orzeczenia sadu znoszącego współwłasność

· Sadowe zniesienie współwłasności- nastepuje w postepowaniu nieprocesowym. Do zlozenia wniosku uprawniony jest każdy współwłaściciel art. 210 k.c. Sad rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach z tulu posiadania.. Jeżeli zniesienie nastepuje na mocy orzeczenia sadu wartość udziałów może być wyrownana przez doplaty pieniężne art. 212 § 1 k.c Rezcz która nie da się podzielic może być przyznana jednej ze stron

· Postanowienie o zniesieniu wpsolwlasnosci- postanowienie na charakter prawotwórczy. Kiedy postanowienie się uprawomocni i przyzna wspolwascicielom czesc lub całość rzeczy, przechodzi to na uczestnika wskazanego w postanowieniu

7. Sposoby ustanawiania odrębnej własności lokali:

Spoldzielcze własnościowe prawo do lokalu reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000r o spoldzielniach mieszkaniowych w szczegolnosci art. 171-1719 tej ustawy. Odrebna własność lokali ustanawia się przez:

· Własności spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego- spoldzielnia zobowiazuje się oddac członkowi lokal do uzywania a członek zobowiazuje się wziesc wkład budowlany oraz uiscic oplaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni

· Spółdzielcze prawo do lokalu uzytkowego- jest prawem zbywalnym, przechodzi na spodkobiercow i ulega egzekucji.Jest ono ograniczonym prawem rzeczowym.

· Prawo do domu jednorodzinnego w posldzielni mieszkaniowej- domem jednorodzinnym jest dom mieszkalny oraz samodzielna czesc domu bliźniaczego lub szeregowego przeznaczona do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych

Lokale mogą Stanowic odrębne nieruchomości czyli mogą być odrębnymi przedmiotami stosunkow cywilnoprawnych

9. Przenoszenie własności rzeczy droga umowy:

Przeniesienie przez umowy zobowiazuje do przeniesienia własności:

· Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tozsamosci wystarczy sama umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy (np. umowa sprzedaży, zamiany czy darowizny).

· Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłej potrzebne jest oprócz umowy zobowiązującej do przeniesienia własności rzeczy także przeniesienie posiadania rzeczy.

· Do przenoszenia własności rzeczy przyszlej potrzebne jest przeniesienie posiadania

· Do przeniesienia własności w wyniku wykonania uprzedniego zobowiązania przenoszenie nastepuje na podstawie umowy rzeczowej tylko rozporządzającej która nazywa się „umowa przenoszaca wlasnosc”

10. Zasiedzenie:

Zasiedzenie- polega na nabyciu prawa własności przez posiadacza rzeczy na skutek upływu określonego w ustawie czasu.

Samoiste posiadanie i upływ czasu jako przeslanki zasiedzenia- jest to faktyczne wladanie rzecza w zakresie odpowiadającym prawu własności. Celem gospodarczym jest usuniecie stanow niepewności i niezgodność miedzy stanem faktycznym a prawnym.W drodze zasiedzenia można nabyc prawo własności na nieruchomości oraz na rzeczy ruchome.. Przeslanki zasiedzenia okreska art. 172 k.c

Bieg zasiedzenia- rozpoczyna się z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie samoistne.

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

· przeciwko dzieciom, jeśli posiadaczem samoistnym jest rodzic, przez czas trwania władzy rodzicielskiej (art. 121 pkt 1 w zw. z art. 175 K.c.),

· przeciwko osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych, jeśli posiadaczem samoistnym jest osoba sprawująca opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli (art. 121 pkt 2 w zw. z art. 175 K.c.),

· przeciwko małżonkowi, jeśli posiadaczem samoistnym jest drugi małżonek - przez czas trwania małżeństwa (art. 121 pkt 23 w zw. z art. 175 K.c.),

· w każdym przypadku, gdy z powodu siły wyższej niemożliwe jest podjęcie przed sądem właściwych czynności procesowych, przerywających bieg zasiedzenia - przez czas trwania przeszkody.

Po ustaniu określonej wyżej przyczyny zasiedzenie rozpoczyna się lub jego bieg jest kontynuowany.

11. Ochrona własności i posiadania:

Cywilistyczna ochrona własności należy do typu ochrony petytoryjnej, przez którą rozumie się ochronę prawa. Innym typem ochrony jest ochrona posesoryjna, której istota polega na tym, że chroni ona nie prawo, lecz pewien stan faktyczny, zwany posiadaniem.

a) Ochrona własności- Właściciel może „z wyłączeniem innych osób" korzystać z rzeczy i rozporządzać rzeczą” (art. 140 k.c.) osoby trzecie musza poszanowac cudze prawa własności jeżeli nie poszanuja uruchamia się stosowanie roszczenia ochronnego. Prawo własności może być naruszane w dwojaki sposób:

· Ingerencja w swe re uprawnien właściciela może spowodowac zmiane w swerze jego wladzctwa w postaci uszczuplenia wladzctwa, utraty pewnych korzyści, wygaśnięcia prawa własności

· trwałe wkroczenie w sferę uprawnień właściciela przez osobę nieuprawnioną prowadzące do ograniczenia lub całkowitego uniemożliwienia wykonywania uprawnień właścicielskich

b) ochrona posiadania- Ustanawiając ochronę posiadania ustawodawca sięga najpierw do:

· obrony koniecznej- sluzy ochronie zagrozonego posiadania. Celem jest odparcie beprawnego aktu.

· Dowolna samopomoc- daje możliwość posiadaczowi przywrocenia wlasnym dzialaniem poprzedniego stanu posiadania.

· Roszczenie posesoryjne-służy ochronie posiadania i odróżnia się od roszczeń petytoryjnych przewidzianych dla ochrony praw podmiotowych. Różne są bowiem przesłanki roszczenia, tryb postępowania i charakter orzeczenia w procesie posesoryjnym i petytoryjnym.

12. Uzytkowanie wieczyste:

Uzytkowanie- jest ograniczonym prawem rzeczowym polegającym na możności uzywania z wylaczeniem innych osob rzeczy cudzej i pobierania jej pożytków naturalnych i cywilnych z obowiązkiem zachowania substancji i i dotychczasowego przeznaczenia rzeczy art. 252 k.c

Uzytkowanie wieczyste- Polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej będącej własnością skarbu państwa, województwa, powiatu bądź gminy lub związku tych jednostek osobie fizycznej lub prawnej na czas określony 99 lat (wyjątkowo krócej, lecz nie mniej niż 40 lat). Dotyczy głównie gruntów położonych w granicach administracyjnych miast.

Użytkowanie wieczyste jest formą pośrednią pomiędzy własnością a prawami rzeczowymi ograniczonymi, z tym że bardziej zbliżone jest do własności.

Prawo powstaje w wyniku zawarcia umowy w formie aktu notarialnego oraz wpisu do księgi wieczystej. Oddający w użytkowanie pozostaje właścicielem gruntu i pobiera z tego tytułu opłatę roczną od użytkownika. Użytkownik ma prawa zbliżone do właściciela. Korzysta z gruntu z wyłączeniem innych osób. Może prawem swobodnie rozporządzać, czyli sprzedać je, obciążać, zapisać w testamencie.

13. Służebność:

Sluzebnosc- jest to ograniczone prawo rzeczowe, obciążające nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości zwanej władnącą. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości prawem, z którego wynika, że właściciel innej nieruchomości może korzystać w określonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Służebność gruntowa może mieć na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części (służebność gruntowa)

Sluzebnosc osobista- obciążenie nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonania oznacza się w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Sluzebnosc dzieli się na:

· Służebność czynna- służebność ktorej trescia jest możność korzystania oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej

· Służebność bierna- służebność polegajaca na obowiązku powstrzymania się od pewnych działań lub wykonywaniu uprawnien

Sluzebnosc jako praw związane z własnością nieruchomości- korzys jaka ma ona przynosi nie może być obiektywna, zwiazana z charakterem nieruchomości.

Sluzebnosc ustanawia się z regoly w drodze umowy, niekiedy przez orzeczenie sadu. Umowa powinna zawierac jej tresc zakres

Wygasniecie służebności- wygasa przede wszystkim z przyczyn typowych dla wszystkich praw rzeczowych ograniczonych: zrzeczenia, konfuzji egzekucyjnej saprzedazy nieruchomości służebnej.Sluzebnosc wygasa z upływem ustanowionego terminu

Sluzebnosc gruntowa czynna wygasa wskutek niewykonywania jej przez lat 10

Sluzebnosc osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

14. Zastaw:

Zastaw- jest ograniczonym prawem rzeczowym polegającym na możności zaspokojenia oznaczonej wierzytelnosci z obciążonej zastawem rzeczy ruchomej , z pierwszenstwem przed wierzywieami osobistymi kazdoczesnego właściciela tej rzeczy. Zastaw można ustanowic w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszlej lub warunkowej. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa miedzy właścicielem, a wierzycielem oraz z zastzeniem wyjątków w ustawie.Zastawca- nazywamy osobe ktorej rzecz lub prawo zbywalne zostalo obciążone prawem zastawu. Zastawnikiem- nazywamy osobe na rzecz ktorej ustanowiono zastaw.

Celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności z obawy czy dłużnik wykona swój obowiązek. Trescia zastawu jest możność uprzywilejowanego zaspokojenia wierzytelności.

Uatanowienie zastawu nastepuje w drodze umowy tzw.zastaw umowny. Umowa jest umowa realnado jej zawarcia wymagane jest wydanie rzeczy zastawnikowi. Do zastawu na prawach stosuje się odpowiednie przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych.

15. Hipoteka:

Hipoteka jest to- ograniczone prawo rzeczowe służącym do zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomości. Tresc hipoteki polega nazabezpieczeniu wierzytelności przez obciążenie nieruchomosciprawem.

Przedmiot zabezpieczenia hipoteki- hipoteka zabezpiecza tylko wierzytelności pienieane i roszczeniao odsetki oraz przyznane koszty postepowania art. 68 i 69 u.k.w.h. Przedmiotem może być tez użytkowanie wieczyste, własnościowe, spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, do lokalu uzytkowego.

Hipoteka umowna- Podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej jest oświadczenie właściciela nieruchomości obciążanej o ustanowieniu hipoteki złożone w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). Jeżeli ustanowienie hipoteki następuje na rzecz banku (tzw. hipoteka bankowa), to wymogi prawne zostały na skutek lobbingu bankowego złagodzone - wystarcza oświadczenie złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Hipoteka kaucyjna i przymusowa- polega na zabezpieczeniu wierzytelności o wysokość nieustalonej , lecz określonej do oznaczonej sumy najwyższej art. 102 u.k.w.h

Hipoteka ustawowa- splata wierzytelności hipotetycznej obciążonej hipoteka może być dokonana do wysokości tej hipoteki tylko do rak wierzyciela któremu ona przysluguje .

16. Wlasnosciowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego:

Spoldzielcze własnościowe prawo do lokalu reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000r o spółdzielniach mieszkaniowych art. 171-1719 tel ustawy. Przez umowe do ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spoldzielnia zobowiazuje się oddac członkowi lokal do uzywania, a członek zobowiazuje się wnieść wkład budowlany oraz uiscic oplaty okreslnoe w ustawie i statucie spółdzielni

17. Ksiegi wieczyste:

Ksiegi wieczyste- sa urzędowymi, publicznymi rejestrami nieruchomościami prowadzonymi dla ustalenia aktualnego stanu prawnego tych nieruchomości.

Ksiegi wieczyste zaklada i prowadzi się dla nieruchomości które niemaja ksiag wieczystych albo których ksiegi wieczyste zaginęły lub ulegly zniszczeniom. Mogą być one prowadzone także w celu ustalanai stanu prawnego współczesnego spółdzielczego, prawa do lokalu mieszkalnego.

Prowadzenie ksiag wieczystych należy do sadow rejonowych. Dokonuja ich sedziowie i referendarze sadowi art. 23 u.k.w.h

Wpis w księdze wieczystej- może być deklaratoryjny który ujawnia tylko nabycie, zmiane lub utrate prawa rzeczowego na nieruchomość, nie stanowi przeslanki nabycia, zmiany, lub utraty określonego prawa, lub konstytutywny czyli stanowi konieczna przesłankę nabycia, zmiany, lub utraty określonego prawa rzeczowego na nieruchomości

Dzialy skiegi wieczystej- prowadzi się je oddzielnie dla każdej nieruchomości bez względu na zmiany w osobie jej właściciela art. 24 u.k.w.h. Kazda ksiega wieczysta zawiera czter dzialy: dzial pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw wziazanych z własnością tych nieruchomości, dzial drugi obejmuje wpisy dot własności i uzytkowania wieczystego, dzial trzeci przeznaczony jest na wpisy dot ograniczonych praw rzeczowych z wyjątkiem hipotek na wpis ograniczen w rozporządzeniu nieruchomością lub uzytkowaniem wieczystym oraz na wpis innych praw i roszczen, dzial czwarty przeznaczony jest na wpisy dot hipotek

Akta ksiegi wieczystej- dla każdej ksiegi wieczystej prowadzi się kata ksiegi wieczystej, do których sklada się dokumenty i pisma dot nieruchomości art. 28 u.k.w.h. Wpisy dokonywane sa na wniosek osoby uprawnionej . Może być dokonany na podstawie dokumentuz podpisem notariusza.