OKRES WCZESNEGO DZIECIŃSTWA

OKRES NIEMOWLĘCY – 1 r. ż.

OKRES PONIEMOWLĘCY – 1 r.ż. – 2 r. ż.

WIEK NIEMOWLĘCY

ZAUFANIE. BEZPIECZEŃSTWO

RELACJA PRZYWIĄZANIA

Prawidłowy rozwój człowieka zakłada uruchomienie umiejętności nawiązywania więzi emocjonalnej z innymi ludźmi.

PRZYWIĄZANIE TO:

• więź uczuciowa z opiekunem dająca dziecku poczucie bezpieczeństwa,

• relacja pozwalająca na odczucie wrażenia bezpieczeństwa i komfortu,

• druga osoba stanowi rodzaj bezpiecznej bazy, z której można wystartować na podbój świata.

Twórcą teorii rozwoju przywiązania jest John Bowlby

FAZY ROZWOJU PRZYWIĄZNIA

• I Niesprecyzowane ustosunkowania – dziecko przejawia zachowania „wywołujące bliskość”, kieruje je do wszystkich, uczy się w tym czasie odróżniać osoby bliskie.

• II Skupienie się na 1 lub większej liczbie osób – w wieku 3 miesięcy dziecko zaczyna wyróżniać te osoby, które często się nim zajmują (częściej się do nich uśmiecha), ale nadal nie boi się obcych.

• III Zachowanie oparte na bezpiecznej bazie – około 6/7 miesiąca życia dziecko przywiązuje się do wybranej osoby (osób).Jednocześnie pojawia się lęk przed obcymi.

PROCEDURA OBCEJ SYTUACJI
(każda faza ok. 3 min.)

• Dziecko eksploruje otoczenie, matka przygląda się.

• Wchodzi obca osoba, najpierw milczy, następnie rozmawia z matk, potem bawi się z dzieckiem;

• Matka wychodzi,obca osoba podejmuje kontakt z dzieckiem;

• Matka wraca i uspskaja dziecko, obcy wychodzi;

• Matka wychodzi, dziecko zostaje samo;

• Obcy wchodzi, podejmuje kontakt z dzieckiem;

• Matka wraca i uspakaja dziecko, obcy wychodzi.

za: Schaffer, 2006).

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZORCE PRZYWIĄZANIA
wg Ainsworth

• Jakość opieki;

• Macierzyńska wrażliwość na sygnały i komunikaty ze strony dziecka (ich zauważanie [stałe ukierunkowanie na dziecko), interpretowanie (empatia) i reagowania (do 1 r.ż. – dostosowanie się do oczekiwań dziecka, po 1 r.ż. – stopniowe wprowadzanie standartów społecznej poprawności zachowań)].

• Respektowanie autonomii dziecka, kontakt cielesny, swoboda okazywania emocji.

RODZAJE PRZYWIĄZANIA

• Przywiązanie bezpieczne;

• Przywiązanie unikające;

• Przywiązanie ambiwalentne;

• Dezorganizacja przywiązania.

PRZYWIĄZANIE UNIKAJĄCE

• Arbitralność reakcji (mała skłonność dostosowania się do inicjatyw dziecka;

• Niezdolność do przyjmowania perspektywy dziecka;

• Nadmierna kontrola dziecka;

• Sztywność emocjonalna;

• Unikanie kontaktu cielesnego;

• Ignorowanie lub odtrącanie dziecka, gdy wyraża swoje emocje (szczególnie negatywne)

za: T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

PRZYWIĄZANIE AMBIWALENTNE

• Brak stałości, spójności i przewidywalności zachowań matki;

• Niska dostępność psychologiczna matki (skoncentrowana na sobie, zapomina o dziecku);

• Ignorowanie sygnałów od dziecka;

• Słaba skuteczność w uspakajaniu dziecka, wychodzenie z kontaktu, gdy dziecko doświadcza napięcia.

za: T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

DEZORGANIZACJA PRZYWIĄZANIA

• Otwarta wrogość wobec dziecka;

• Zadawanie fizycznego bólu;

• Celowe sprawianie krzywdy i cierpienia;

• Straszenie;

• Nietypowe zachowania: wpadanie w trans, w bezruch itp.

za: T. Czub, 2004, [w:] A. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka.

W rozwoju przywiązania ważne są zarówno:

cechy dziecka (czynnik temperamentalny),

jak i cechy matki oraz sytuacji wychowawczej.