TALES

-wszystko jest z wody

-pytał jaki był świat od początku

-przedmiot dociekań:przyroda

-wszystko jest ożywione, jak to widać w

bursztynie i magnesie

-uczniowie :Anaksymander i Anaksymenes

JOŃSCY FILOZOFOFIE PRZYRODY

a) Anaksymander

-początek(arche)

-bezkres(apeiron)

-przyroda z beskresu

-powstanie świata- 1 niemitolog. kosmogonia

(nie odwoluje się do bogów)

-mapa, odcielił zwierzęta lądowe od morskich

b) Anaksymenes

- świat powstał z powietrza, bo było nieskończone

-zajmował

-ruch jest wieczny

HERAKLIT

-wariabilizm( wszystko płynie nic nie trwa)

"ciemny" - sposób wyrażania myśli

-arche w ogniu

- cżłow. rządzi rozum (logos)

-teoria powszch. zmienności

-teoria rozumn świata (logos)

PARMENIDES I SZKOŁA ELEJSKA

a)Ksenofenes

uczeń Anaksymandra, uważa ziemie za zasade przy-

rody, bóstwo jest jedno, zwalczał politeizm

b)Parmenides

-ontologiczna zas. tożsamości (jest by, niebytu nie ma)

-filozofia jedności (byt nie ma począt. ani końca)

c)Melissos

-byt: wieczny, nieskończony, jedyny, niezmienny,

nie znający bólu ani cierpienia

d) Zenon z Elei

-dychtomia(przedmiot musi przejść niezliczoną liczbę

odcinków,

w skończonym odcinku czasu więc ruch jest niemożliwy

- ziarno rzucone na ziemie nie wydaje dźwięku, a worek tak

e)Gorgiasz

-nie ma nic, a gdyby było to byłoby niepoznawalne

f)Szkoła Megajerska (Euklides)

-istnieje tylko jedność

g)Eubulides

- teoria o kłamcy (kłamie i mówi prawde)

-elektra (o Orestesie, elektra wie że jest jej bratem)

-łysina(kto straci 1 włos nie jest łysy)

-rogacz (rogów nie posiadasz, a to czego nie zgubiłeś

to posiadasz)

EMPEDOKLES

-nie może nic powstać z tego czego nie ma,

nie może zginąć to co jest

- 4 składniki ziemii(woda, ogień, powietrze, ziemia)

-twórca pojęcia pierwiastka

-4 okresy dziejów świata( stan pierwotny, okres działania,stan rozmieszczenia żywiołów, okres działania miłości)

-nauka o temperamnetach

ANAKSAGORAS

-wszystkie rzeczy są razem

-próg świadomośći (świat jest taki jak go widzimy)

świat jest dziełem ducha, duch nim porusza

DEMOKRYT I ATOMIŚCI

-arofia( materiał składa się z atomów)

-istnieją atomy i próżnia

-relatywizm( nie myśleć i nie postrzegać tego co

nie istnieje)

-rodzaje wiedzy( prawdziwa-rozum, ciemna-zmysły)

-nic nie dzieje się bez przyczyny

PITAGOREJCZYCY

-dusza

-z geometrii (suma kątów w trójkącie, liczby niewymierne, )

-akustyka i harmonia to stosunek liczbowy

-świat z liczb, wszystko jest liczbą,

-dualizm(przeciwieństwa , dobro-zło)

-najdoskonalsze cialo to kula (ziemia)

-system pitagor. (ziemia krąży do okoła idealnego ośrodka

systemu planeternego)

- 3 okresy (staropitagor, młodo, neo)

PROTAGORAS I SOFIŚCI

-doświadczenie naukowe

-sensualizm(prawda za pomocą zmysłów)

-realatywizm( prawda dla każdego inna)

-praktycyzm( wiedza z praktyką bardziej użyteczna)

-konwencjonalizm( niektóre prawdy uchodzą za powszechne)

-wszystkich rzeczy miarą jest człowiek

-antylogia(np choroba dobra i zła zarazem)

-estetyka( naśladow. iluzja, oczyszczenia)

SOKRATES

-cnota

-intelektualizm etyczny (praktyczny rozsądek)

-metedologia(teoria poszukiwania wiedzy)

-wieszy epistologiczne(nie wie na czytm polega wiedza

skoro rozponał jej brak)

PLATON

-byt to idea

-byt poznawany przez zmysły i pojęcia, jeden, niezmienny

-dusza(realna, ale niematerialna)

-platonimz(dualizm duszy i cała)

-eschatologia(dlaczego dusza związana jest z niedoskon. ciałem)

-świat jest najpiękn z twórców

-wiedza wrodzona(anamnezis)rzeczy widziel. w poprz. życiu

-3 cnoty (mądrość, męstwo, panowanie nad sobą)

-miłość platoniczna(wyzbywanie się porządań)

-nauka o państwie

-scholarka

ARYSTOTELES

-logika(nowy dualizm, byt i wiedza)

-sylogizm(wnioskow. z 2 sądów, 1 wspólne pojęcie)

-hilemorfizm (materia i forma)

-eudoajmonia ( najwyższe dobro osiągalne)

STOICY

-nominalizm(materializm)

-logos- rozum poruszał świat

-pożar świata ( co z ognia powstało w ogniu ginie)

-żyć znotliwie=żyć zgodnie z naturą

-mędrzec

-afekty (namiętności)

-apatia(wyzbycie się namiętności)

EPIKUR

-życie jest radością

-cnota+rozum=sposób na szczęście

-indukcja( jak w wytwarzaniu się pojęć bierze udział wyobraźnia

pamięć, myśl

-człowiek odpow. za szczęście i nieszczęście własne

SCEPTYCY

-Pirron (szczęście jest w spokoju)

-hasło: nie więcej

-izostemia (równosilność sądów)

PLOTYN

-byt jest tylko jeden i produkuje nowe byty

-absolut, byt źródłem wszystkiego

-teoria poznania, zbliżenie się do boga

ŚW. AUGUSTYN

-celem człowieka szczęście

-zasada kartezjańska(wejdź w samego siebie, we wnętrzu

mieszka prawda)

- iluminatio (bóg udziela duszom oświecenia)

-przewaga boga nad światem

-przewaga duszy nad ciałem

-personalizm ( bóg osobą godną miłości)

-egzemplaryzm( w bogu idealny wzór realnego świata)

-teodycea (obrona doskonałości stworzenia)

ŚW. ANZELM, SCHOLASTYKA

-do poznania prawdy potrz. wiara i rozum

-monologium(jeśli istn. rzeczy, które jakoś własność

posiadają względnie w stosunku do innej to musi istnieć inna

owa rzecz)

-bezwzględne dobro- bóg

ABELART I SPÓR O UNIWERSALIA

-spór o przedmioty ogólne, powszechniki

-reazlim(gatunkom odpowiad. realne przedmioty)

-tyrteizm (jeżeli istnieją 3 osoby boskie=3 bogów)

-sermoznim(uniwersalia to wyrazy, należą do mowy)

-konceptualizm(uniwersalia są w umysłach)

-teoria stanu (Walter), każdy przedmiot jest jednostką,

gatunkiem i rodzajem

TOMASZ Z AKWINU

-oddzielił wiedzę od wiary

-prawda od Boga, niedost. rozumowi

-forma to akt, materia to potencjał

-fil. moralna(nauka o poznaniu i działaniu)

-awerroess(świat nie ma początku)

deizm(eliminuje udział boga w dział. stworzenia)

-ilumiznim( nadprzyr. oświecenie umysłu)

OCKHAM I KRYTYZYM ŚREDN.

-awerroizm(teoria podwónej prawdy, dowód po stronie rozumu)

-skotyzm (woluntaryzm teol=wszystkie prawdy zależne od woli bożej)

-przeciwstawiał się tradycji

-psychologizm(byt był fikcją)

-intuicjonizm(intyuicja to podst. wiedzy)

-każde ciało naturalne ma swoje miejsce

BRUNO I RENESANSOWA FILOZ. PRZYRODY

-2 odmiany filoz. przyrody(czytoteoretyczna, cele praktyczne)

-filozofia pełna fantazji, nauka, półpoezja

FRANICZNEK BACON

-klasyfikacja nauk: pamięć=historia, wyobraxnia= poezja, rozum= filozofia

-kultura umysłowa

-sylogizm ( operowanie doświadczeniem)

-indukcja ( topniowe uogólnienie wiedzy)

-nauka o złudzeniach umysłów

KARTEZJUSZ

-metoda ma ułatwiać zdobywanie wiedzy

-geom analityczna

-jeśli wątpie to myśle

-istnienie jaźni=istnienie myśli, myślę więc jestem

-dualizm duszy i ciała

-teoria mechanistyczna(życie jako proces mech.)

-rozum miarą poznania, zmysły mniej ważne

-natywizm( sporne istnienie idei wrodzonych)

-woluntaryzm i idetermiznim(poanowanie woli i wolności)

-rodzaje afektów (podziw, miłość, nienawiść,pożądanie, radość,smutek)

PASCAL

-gemoetria jako wzór wiedzy

-serce(do poznaw. rzeczy nadprzyrodonych)

'serce ma swoje racje, których rozum nie zna'

-zakład Pascala- przyjęcie istnienia Boga

-człowiek podzielony i sam sobie przeciwny

HOBBES

-koncepcja materialistyczna(nie istnieje nic poza ciałami)

-philosophia civilis, człowiekiem rządzą te sama prawa mech. co przyrodą

-powstanie panstwa z obawy i rozsądku

-bezimienna masa,

-zwolennicy Hobbesa: Spinoza(wolność i tolerancja),poznanie racjonalist.

substancja jest jedna jest ją bóg

-panteizm(bóg czyli przyroda, to 2 nazwy jednej rzeczy)

-2 światy (duchowy, materialny)

-najw szczęście =poznanie Boga, wzbudza miłość do niego

LEIBNIZ

-substancje to zamknięty kosmos

-teodycea(obrona doskonałośći dzieła bożego)

-wolność to doskonałość świata

-3 rodzaje prawd:pierwotne, pochodno-rozumowe, pochodno-faktyczne

-determiznim( nie może być wolnośći jeśli wszystko zawarte w pojęciu)

LOCKE I PODSTAWY EMPIRYZMY

-nie ma wiedzy bez doświadczenia

-charakter psychologiczny(wiedza wytwarza się na drodze dośw)

-właśności pierwotne(pare zmysłów) i wtórne(1 zmysł)

BERKELEY

-idea to wyobrażenie

-siła ciążenia to fikcja

-inmaterializm( świat składa się z spostrzeżeń)

HUME

-związek asocjoacyjny(stały związek między ideami)

-prawdy są konieczne i oczywiste

-doświadczenie to wiedza, póki trzyma się faktów

-instykt , lepiej niż rozum, rozumuje rzeczyw.

-pozytywizm(ogran. wiedzy to faktycznej)

-metoda eksperymentalna(umysł przeżywa też namiętności, uczucia)

ROSSEAU

-równość najwyższym prawem ludzkim

-państwo wbrew naturze i równości

-zdolności człowieka w uczuciu, nie rozumie

-serce oświeca umysł

HEGEL

-prawo dialektyczne(każdemu prawdzi. twierdzeniu

odpowiada mniej prawdz. przeczenie)

-prawda i fałsz zespalają się ze sobą

-byt=przyroda+byt

-ziemska potęga=naród zorganizow. w państwo

-neoheglizm(pochwalenie Hegela)

SCHOPENHAUER

-fenomenalizm(świat=moje wyobrażenie)

-sami jesteśmy rzeczami w sobie

-świat jest wolum i wyobrażeniem

-dążymy do szczęścia, popędy

KANT

-krytycyzm

-badania transcdentyntalne(odnalezienie przedstawień,

które przekracają granice podmiotu i stosują się do przedm.)

-nauka o 2 pniach poznania(synteraz racjona. i empiryzmu)

-jaźń=warunek przedmiotów

-przewór kopernikański(pojęcie umożliw. doświad.)

-rzeczy w sobie(noumeny=przedm. rozumowe)

-świat inteligibilny(świat zjawisk. i myślny)

CONTE I POZYTYWIZM

-przedmioty rzeczyw.

-naogóln nauka matma, najmniej ogólna socjologia

FEUERYBYACCH I NATURALIZM

-człoiek jest tym co je

-tylko to co zmysłowe jest jasne jak słońce

MARSK ENGELS I MATERIALIZM

-obóż idealist.(duch istniał prędzej od przyrody)

-świat w całości materialny

-realizm umiark.(przedm. mater. istnieją niezale. od naszych

spostrzeżeń)

-realizm radykalny(rzeczy mater. są spostrz. dostępne)

-trzymac się doświadczenia

NITSCHE

-prawda w rzeczyw. to fałsz

-postawa apolińska ceni to co jasne i harmonije

-postawa dionizyjska ceni płodność życia i jego pęd(N!)

-twórca moralności

PREGMATYZM

-James nazwał pregmatyzm 'nowa nazwa dla dawnych sposobów myślenia'

pregm. zmierzał by pojęcia czynić jasnymi

-żądza wiary

-strumieć świadomości, żaden element dośw. nie jest samodz.

-doświad. czyste (naturalne wobec przeciw. przedm i podmiotu)

-tychizm(niezależ. elementów rzeczyw.

BERGSON

-intuicja przeciw. intelektu

-jaźń (rzeczyw wewn, żywa, zmienna, stanowi całość)

-asocjacja(kojarzenie podstaw czynność umysłu)

FENOMENOLOGIA

-inicjatorem Husserl

-jest to nauka podst. dla pozostł nauk, stwierdza to co oczywiste,

charakter ejdetyczny(badała nie zjawiska ale ich istote)

BRYTYJSKA SZKOŁA ANALITYCZNA, A REALIZM

-chciała ustalić to co naprawdę wiemy, Cambridge, Oxford

-Wilson:stanowskiem jego był brak stanowsika(neutalność)

-reczy realne istnieją niezależnie od umysłu

-według idealistów być to bznaczy być pomyślanym

-realiści z oxfordu: istnieją przedm fizyczne, realne

-realiści z cambridge: istnieją tylko dane zmysłowe

-zdarzenie to wszystko co trwa krócej, dłużej

NEOPOZYTYWIZM

-wspólna praca to koło wiedeńskie

-felicytologia(teoria szczęścia)

-3 składniki: empiryzm, pozytywizm, fizykalizm

-tautologia(empiryzm nie uznaje wiedzy nie opartej na doświadczeniu)

-noepozytywiści chcieli język uczynić jednolitym

-fizykalizm(nadosk. język fizyki)

-operacjoznim(teoria pojeć naukowych, każda prawda zależna od stanu wiedzy ludzkiej)

EGZYSTENCJALIZM

-esencja nie stanowi egzyst. ( bo nie ma żadnej esencji)

-ludzka egzyst. to fakt pierwotny

-istnienie człowieka jest kruche

-życie wypełnione troską(troska to cecha egzystencji ludzkiej)

-mowa, czynnik istnienia człowieka

-filozofia nicości(niebyt gdzieś, znajduje się nicość)

IDEOEGZYSTENCJALIZM

-foloz. ducha, duch jest realny