Cukry w organizmie człowieka
Rola cukrów w organizmie człowieka
Cukry( węglowodany) pełnią istotną rolę w organizmie człowieka: są głównym i najbardziej ekonomicznym źródłem energi człowieka, dostarczają materiał energetyczny do mięśni i tkanek, są pokarmem dla naszego mózgu, utrzymują również wysoki poziom wytwarzania w organizmie serotoniny „hormonu szczęścia” , chronią też białka ustrojowe i regulują metabolizm tłuszczów.
Podział cukrów:
Cukry proste ( monosacharydy)- są one rozpuszczalne w wodzie i mogą bez zmiany zostać wchłonięte przez organizm, są cegiełkami, z których zbudowane są wszystkie węglowodany. Najważniejszym dla ustroju cukrem prostym jest glukoza, która jest magazynowana jest w wątrobie i pełni funkcje zapasową, dzięki której w miare potrzeb po dostaniu się do krwiobiegu ogólenego może odżywić tkanki, które tego potrzebują.
Wielocukry (polisacharydy)- są zbudowane z większej liczby grup jednocukrowych, najpopularniejszym wielocukrem roślinnym jest skrobia. Aby wielocukry uległy wchłonięciu przez organizm, najpierw muszą ulec wielokrotnemu rozbiciu na związki coraz to prostsze tak aby powstały z nich cukry proste( wchłaniane przez organizm). Wielocukry po strawieniu zostają zamieniane na cukry proste przez serie enzymów hydrilitycznych.
Magazynowanie węglowodanów: Proces wchłaniania cukrów jest procesem czynym, po wchłonięciu w jelicie cienkim cukry dostają się do żyły wrotnej a dalej do wątroby gdzie są magazynowane. W wątrobie wszystkie cukry proste zostają zamienione na glukoze która może dostać się do krążenia ogólnego, przez co może dostać się do wszyskich tkanek dla których jest materiałem energetycznym.
Glukoza może być zamieniona w wątrobie na cukier złożony zwany glikogenem „skrobią zwierzęcą”, która jest łatwym źródłem energii zmagazynowanym w wątrobie i mięśniach, lecz zapasy glikogenu są ograniczone i po jego wyczerpaniu organizm zaczyna pobierać energię zgromadzoną w związkach tłuszczowych. Glikogen zmagazynowany w mięśniach nie może już powrócić do krwiobiegu tylko zostaje spalony do dwutlenku węgla i wody bądź zamieniony na kwas mlekowy z wyzwoleniem energii. Kwas mlekowy może zostać spowrotem wrócić do wątroby po czym zostaje zamieniony na glikogen. W razie braków węglowodanów w pokarmie, wątroba jest w stanie wytworzyć glukozę z aminokwasów zaś przy nadmiarze glukoza zostaje zamieniona na kwas tłuszczowy a potem tłuszcz który jest zapasowym materiałem energetycznym.
Pochodzenie węglowodanów:
Ig- (indeks glikemiczny)- Wyrażony jest on w procentach i opisuje tempo wzrostu poziomu glukozy we krwi po spożyciu określonego produktu, w porównaniu z tempem wzrostu poziomu glukozy po spożyciu glukozy
Produkty o niskim (poniżej 60) indeksie glikemicznym. Są w tej grupie: surowe warzywa, owoce cytrusowe, orzechy i migdały, nasiona słonecznika, pieczywo razowe i pełnoziarniste, nabiał, makaron gotowany al dente, brązowy i dziki ryż, kasze (jaglana, gryczana, pęczak), rośliny strączkowe
Produkty o IG powyżej 60 należą: arbuz, melon, dojrzałe banany, owoce smażone w cukrze, suszone daktyle, ziemniaki, frytki i chipsy, purée z ziemniaków, pszenne pieczywo, buraki, płatki kukurydziane, miód, biały cukier, biały ryż, winogrona, ciasta i ciasteczka, bagietki, rogale, rogaliki francuskie, gofry, bułki do hamburgerów i hot dogów z mąki rafinowanej, chrupki kukurydziane i inne przegryzki słodzone lub solone, słodzone napoje i soki owocowe, ser żółty.
Regulacja stężenia glukozy we krwi: Utrzymanie stałego stężenia glukozy we krwi jest bardzo ważne dla ustroju. Kluczową tu rolę odgrywa hormon zwany insuliną, która ma zdolność zmniejszania stężenia glukozy zaś jej niedobór jest stanem chorobowym zwanym cukrzycą. Hormony przedniego płata przysadki mózgowej i nadnercza oraz tarczycy w sposób odwrotny niż insulina mają tendencje do zwiększania stężenia glukozy we krwi.
Choroby związane z cukrem:
hipoglikemia( niedobór cukru)- nadmierne pocenie się, drżenie rąk, warg, uczucie niepokoju, dezorientacja i zaburzenia pamięci.
hiperglikemia( za słodka krew)- zbyt mała ilość produkowanej insuliny, wydalanie glukozy z moczem co powoduje większe pragnienie nawet do 5 litrów na dobę, utrata wagi, zmęczenie, senność, podatność na infekcje grzybiczne.
cukrzyca- zespół chorób metabolicznych, w których dochodzi do hiperglikemii, czyli podwyższonej ilości cukru we krwi. Przyczyną cukrzycy są zaburzenia produkcji lub działania w organizmie insuliny - hormonu, który odgrywa zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów. Objawy- zmęczenie, nadmierna senność, wzmożone pragnienie, chudnięcie mimio apetytu, oddawanie dużej ilości moczu,grzybica.