FUNKCJE SEJMU I SENATU
W nauce prawa konstytucyjnego przez funkcje określonego organu państwowego rozumie się zasadnicze kierunki jego działalności, realizowane przez wykorzystanie przysługujących mu kompetencji.
6.3.1. Funkcja ustawodawcza
Z przywoływanych już przepisów konstytucyjnych wynika, że tylko Sejm i Senat są podmiotem funkcji ustawodawczej (wyłączność). W nauce prawa konstytucyjnego przyjmuje się, że ustawy powinny regulować kwestie zasadnicze z punktu widzenia obywatela i państwa. Cechą szczególną ustawy jako aktu pochodzącego od parlamentu jest to, że jest uchwalana w specjalnej procedurze, zwanej trybem ustawodawczym.
Na procedurę tę składają się zróżnicowane i odpowiednio ze sobą powiązane czynności różnych podmiotów, wykonywane w określonej kolejności. Etapy postępowania ustawodawczego wyznaczają takie czynności, jak: przygotowanie projektu ustawy i wykonanie inicjatywy ustawodawczej; prace nad projektem ustawy w Sejmie; prace w Senacie nad ustawą uchwaloną przez Sejm; ewentualne postępowanie w Sejmie w kwestii stanowiska (poprawek bądź uchwały o odrzuceniu) Senatu; podpisanie ustawy przez Prezydenta (w tej fazie jest możliwe skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego bądź zgłoszenie weta do ustawy); ogłoszenie ustawy w „Dzienniku Ustaw". W praktyce parlamentarnej najczęściej mamy do czynienia ze zwyczajną procedurą ustawodawczą. Zgodnie z Konstytucją, prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 tyś. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
Projekty ustaw są składane na ręce Marszałka Sejmu. Rozpatrywanie projektu ustawy przez Sejm dokonuje się w trzech czytaniach. Art. 120 Konstytucji stanowi, że Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów (chyba, że Konstytucja stanowi inaczej). Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat może taką ustawę przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki, albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat chce odrzucić ustawę lub dokonać w niej zmian, wówczas ustawa „wraca" do Sejmu, a Sejm może odrzucić stanowisko Senatu bezwzględną większością głosów.
Po zakończeniu postępowania parlamentarnego Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi. Przed podpisaniem ustawy Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie oceny jej zgodności z Konstytucją. Przepisy Konstytucyjne przewidują też możliwość zastosowania przez Prezydenta weta ustawodawczego. „Przełamanie" weta Prezydenta może nastąpić poprzez ponowne uchwalenie ustawy przez Sejm (z wyłączeniem Senatu) większością 3/5 głosów. Obliguje to Prezydenta do podpisania takiej ustawy i jej ogłoszenia w „Dzienniku Ustaw".
6.3.2. Funkcja kontrolna
W art. 95 ust.2 Konstytucji ustrojodawca stanowi, iż Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów. Podstawowym instrumentem tej kontroli jest instytucja wotum nieufności i absolutorium z wykonania ustawy budżetowej. Nadto trzeba wskazać na działania kontrolne oraz uprawnienia kontrolne posłów w postaci interpelacji i zapytań, a także uprawnienia kontrolne komisji sejmowych. Jeśli chodzi o instytucję wotum nieufności, to wiąże się ona z odpowiedzialnością parlamentarną (polityczną) całej Rady Ministrów przed Sejmem, jak też odpowiedzialnością indywidualną poszczególnych ministrów. Sejm corocznie przeprowadza kontrolę wykonania przez Radę Ministrów budżetu państwa. Zgodnie z art. 115 ust. l Konstytucji poszczególni posłowie mogą składać interpelacje i zapytania pod adresem Prezesa Rady Ministrów i pozostałych członków rządu. Komisje sejmowe mają prawo uchwalania dezyderatów i opinii, które wynikają z zadań kontrolnych realizowanych przez te komisje.
6.3.3. Funkcja kreacyjna
Funkcję kreacyjną spełnia głównie Sejm; rola Senatu jest w tym zakresie znacznie mniejsza. Analizowana funkcja polega na powoływaniu innych organów państwowych oraz na decydowaniu o ich obsadzie personalnej. Sejm, współdziałając z Prezydentem, uczestniczy w powoływaniu Rady Ministrów, udzielając jej (lub odmawiając) wotum zaufania. Jednakże, w przypadku zastosowania rezerwowej - w stosunku do uprawnień Prezydenta - procedury, Sejm wybiera Radę Ministrów samodzielnie. Sejm powołuje sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu. Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka. Na wniosek Prezydenta RP, Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Sejm i Senat wybierają odrębnie i samodzielnie określoną część składu takich organów, jak Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Krajowa Rada Sądownictwa, Rada Polityki Pieniężnej.