RADIOLOGIA

FIZYKA PROMIENIOWANIA-

Lampa rtg w szklanej bańce wypełnionej próżnią znajdują się anoda i katoda. Przez szkło wydobywają się promienie, które przenikają w ciało i dają zaciemnienie na zdjęciu. Katoda zbudowana jest z włókien wolframowych odrywają się cząsteczki elementarne i lecą w kierunku anody. Ognisko mieści się na anodzie.

RTG PODZIAŁ PROMIENI:

-hamowania

-promieniowanie charakterystyczne zależne od materii

-promienie miękkie-wnikają płytko i szybko zostają pochłonięte

CECHY PROMIENI RTG:

-przenikanie ciał nieprzeźroczystych i osłabia się przenikając przez materię

-natężenie maleje z kwadratem odległości

-jonizuje materię (jest niekorzystne dla nas)

-wywołuje luminescencję

-działa na błonę fotograficzną

-ma działanie biologiczne

ODDZIAŁYWANIE PROMIENI RTG Z MATERIĄ:

-rozpraszanie spójne-bez jonizacji czyli bez jonu

-zjawisko fotoelektryczne, powstaje promieniowanie charakterystyczne

-zjawisko Comptona, odpowiedzialne za promieniowanie rozproszone

-inne np.: tworzenie, rozpad jąder atomu-sztuczne

ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE -foton uderza w elektron znajdujący się blisko jądra

Za tworzenie obrazu RTG odpowiada zjawisko fotoelektryczne

BUDOWA APARATU RTG:

-lampa i zestaw wzmacniania obrazu

-ścianka do prześwietleń

-stół do zdjęć poziomych

-statyw do zdjęć pionowych

ZDJĘCIE RTG:

-klisza jest światłoczuła:

-błona RTG pokryta emulsja fotograficzna

-kasetka wewnętrzna pokryta folią wzmacniającą-na powierzchni luminofor

-procesy wywołujące, kąpiel pośrednia, utrwalenie, płukanie, suszenie

KONTRAST:

Zależy od jakości promieniowania badanego przedmiotu, czułości błony, rodzaju folii wzmacniających.

NIEOSTROŚĆ:

-geometryczna - zależy od wielkości ogniska lampy

-fotograficzna- zależy od wielkości ziaren luminoforu

-ruchowa-brak współpracy, perystaltyka, zależna od promieniowania rozproszonego (kontrast)

RADIOLOGIA CYFROWA:

-folia pamięcioiwa, związki selenu i fosforu

-czytnik laserowy

-drukarka laserowa

APARAT TK:

-lampa RTG, układ detektorów, stół, konsola sterownicza, system komuterowy

-oceniamy współcznynnik pochłaniania promieniowania RTG np.: powietrze 1000 jH, woda 0 jH, kości, 130 jH

TOMOGRAFIA KLASYCZNA zamiast 1 kasety wkłada się kilka filmów (książka)

TK SPIRALNA:

-jeden wdech kilka zdjęć

-tkanki miękkie-pochłaniają promieniowanie mało, tkanki twarde-pochłaniaja pr. Dużo

jH-jednostka Hausfita

MAMMOGRAFIA:

-powyżej 35 kW

-anoda molibdenowa

-lampa dwuogniskowa

-filtry molibdenowe i rodowe

-napięcie 22-35 kV-promieniowanie miękkie

INNE BADANIA RTG

ANGIOGRAFIA badanie naczyń (arteriografia, koronografia, angiografia naczyń domózgowych i kończynowa)

UROGRAFIA

CUM-badanie pęcherza i cewki, stosowana u dzieci

SPLENOPORTOGRAFIA-badanie śledziony i wątroby

PRZEŚWIETLENIE GÓRNEGO I DOLNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO:

-mielografia-cały kręgosłup

-radilografia-dolny odcinek kanału kregowego

-bronchografia

HSG-histeroscyntygrafia-kontrast do dr. Rodnych(drożność jajowodu)

CHOLECYSTOGRAFIA-kontrast dr. żółciowych

USG:

-wszystko można zobaczyć

-pełny pęcherz, na czczo

-oparta na zjawisku dźwiękowym

-fala akustyczna potrzebuje ośr. sprężystego

-środek kontrastowy wzmagajacy echo-mikropęcherzyki powietrza w ludzkiej albuminie lub np.: galaktozie

-czas echa do kilku minut

-stosowane w sosokardiologii, w zmainach ogniskowych wątroby, w bad, Dopplerowskim

-ludzkie ciało- ok. 70% składa się z wody to 1540m/s, prędkość rozchodzenia jest różna

-przygotowanie do USG dotyczy j. brzusznej

-w USG jest echo, a w RTG stopień pochłaniania promieni, pracuja cienie

-forma obrazowania-prezentacja AB i M, badanie Dopplerowskie 3D i 4D

-A w kardiologii, M-okulistyce

SONDY:

-sonda liniowa (obraz prostokątny)-piersi, tarczyca, narządy powierzchniowe

-sonda sektorowa-oglądanie narządów z małego dostepu, służą w kardiologii, u dzieci-mózgowie

-sonda konweksowa-widać co jest w głębi

DOPPLER:

-badanie USG, obserwujemy ruch, elementy morfotyczne krwi (naczynia), przepływ krwi, prędkość w naczyniach , ocena układu żylnego (zakrzepice żył głębokich), w chromaniu przestankowym w przebiegu miażdżycy k.d

DUPLEX:

-odczytywanie syganłu z konkretnego naczynia-prędkość, kierunek

MOŻNA ZOBRAZOWAĆ:

-mózgowie (bad. Ciemiączkowe, przez ubytki w czaszce)

-narządy powierzchniowe (tarczyca, węzły chłonne, narządy moszny, tkanki miękkie)

-serce i duże naczynia

-obwodowe partie płuc

-narządy jamy brzusznej

-płód

-narzad ruchu

-przepływy narządowe

REZONANS MAGNETYCZNY (MRI, MR, NMR):

-warstwy ciała +przemiana metaboliczna

-aparat przypomina TK

-aparaty otwarte u dzieci i z klaustrofobią

-pole magnetyczne (narządy ruchu, stawy, kręgosłup, oprócz jamy brzussznej i kl. Piersiowej)

-wada jest długie badanie i nie można wszystkiego zobaczyc

-odczytujemy tzw. sygnały, widzimy przepływ

-środki mkontrastowe pozytywne-skracajace czas relaksacji T1 np.: gadolin

-środki negatywne skracające czas relaksacji T2 np.: magnetyt

-objawy nieporżadane po śr. kontrastowym-bóle głowy, uczucie goraca, anafilaksja

-zastosowanie w diagnostyce guzów, zmian zapalnych, niedokrwiennych

-MRI to badanie z wyboru przy ocenie guzów kości

EPI-technika bardzo szybko

PRZECIWWSKAZANIA DO BADANIA MRI:

-rozrusznikserca

-klipsy naczyniowe

-odłamki metalowe w oku

-aparaty słuchowe elektroniczne

-implanty słuchowe

-neurosymulator

-czasami klaustrofobia

-powikłaniem może być niechciana ciąża

MEDYCYNA NUKLEARNA:

-wprowadzenie substancji emitujących promienie jonizujące do wnetrza organizmu

-radioizotop łączy się z obojętnoą substancją, powinien mieć krótki czas półtrwania i emitowac jedynie promienie gamma

-promienie gamma są bardzo przenikliwe i popdobne do RTG

-sondy scyntylacyjne-detektor-kamery-PET

-metoda z wyboru przy ocenianiu przerzutów do kości, ocenie zatorowości płucnej, gruczołów dokrewnych, czynności nerek, OUN, serca, p. pokarmowego

-przeciwwskazania-ciąża i okres laktacji

-oceniamy narząd gromadzący radioizotop, jego rozmieszczenie, stężenie i kinetykę

-metoda czuła, mało inwazyjna

-wada to mała specyficzność, niemożliwość okreslenia etiologii zmain, mała dostępość

ŚRODKI KONTRASTOWE:

-radiologia klasyczna-TK, USG, MRI -i kontrast to rtęć, obecnie baryt(siarczan baru)

-negatywne(powietrze, tlen, gazy szlachetne)

-pozytywne (jodowe, niejodowe)

-rozpuszczalne w wodzie-dominy

-nierozpuszczalne w wodzie-lipidol

-urotropowe-wydzielane przez nerki

-hepatropowe-eliminowane przez wątrob-jonowe-uropolina, urografina-wycofana ze względu na toksyczność

-niejonowe-ultravist

- skutki (anafilaksja, działanie chemotoksyczne, toksyczność narządowa)

-do kontrastu nerki musza być zdrowe

DROGI PODAWANIA:

-dożylne

-pozażylne (doustnie, doodbytniczo)

-bezpieczenstwo-powikłania 10% z tego 1% umiarkowane, ciężkie grożące śmiercią zgon z powodu śr. Kontrastowego 1:100000

GRUPY RYZYKA:

-powikłanie po wcześniejszym przyjmowaniu kontrastu

• Alergicy

• Niewydolność kr.-oddech, nerek, wątroby

• Powyzej 65 r.ż i poniżej 10 r.ż

• Szpiczak mnogi

• Nadczynność tarczycy

• Guz chromochłonny

• Niedokrwistosć sierpowato-krwinkowa

-powkłania lekkie (uczucie gorąca, kaszel, kichanie, nudności, wymioty, wykwity pokrzywkowe, świąd)

-powikłania umiarkowane(omdlenia, silne wymioty, rozległa pokrzywka, obrzęk twarzy, krtani, skurcz oskrzeli)

-powikłania ciężkie(drgawki, obrzęk płuc, zapaść kr.-oddech., zgon)

-obserwujemy 20 minut po podaniu kontrastu, niekorzystne objawy 1-2 dni po badaniu

FUZJA-przy użyciu rezonansu i ultradźwięków-wszystko razem u jednego chorego

4

---