PODSTAWY PSYCHOLOGII WYKŁAD NR 1

Dr B. Baran 10.10.2009

1. R. Cialdini „Wywieranie wpływu na ludzi”

2. Zimbardo „ Psychologia i życie”

3. Strelau „Psychologia”

4. Aronson „ Psychologia społeczna. Serce i umysł” , „ Człowiek-istota społeczna”

PYCHOLOGIA- celem jest odpowiedź na pytanie : dlaczego ludzie zachowują się tak ,jak się zachowują? ; nauka o zachowaniu

• wg Ebbinghausa jest to nauka, która ma bardzo długą przeszłość i krótką historię;

• wg Zimbardo - naukowe badania zachowania organizmu (podniesienie jakości ludzkiego życia), odróżnienie ludzi od maszyn;

• wg Platona - koncepcja dualizmu platońskiego - człowiek składa się z 2 substancji: materialnej i niematerialnej (ciało i dusza). Dusza daje człowiekowi społeczeństwo, jest bytem złożonym. Jest pojmowana jako idea. Prymat duszy nad materią;

PSYCHE - dusza , LOGOS - słowo, nauka = nauka o duszy rozumianej jako siedlisko psychicznego, duchowego życia człowieka.

Od duszy wyprowadzono pojęcie PSYCHIKI.

• wg Arystotelesa- twórca pierwszego dzieła psychologicznego „O duszy”; usystematyzował zjawiska psychiczne i próbował wykryć prawa, jakie nimi rządzą; autor 2 praw spostrzegania - prawo kojarzenia i kontrastu. Dzięki nim łączymy idee będące treścią życia psychicznego. Spostrzegamy zjawiska poprzez ich współwystępowanie w czasie i przestrzeni oraz poprzez kontrast lub podobieństwa;

• Hipokrates - temperament: pewien zespół cech indywidualnych człowieka, które warunkują siłę, energię i odporność; podzielił ludzi na 4 typy temperamentalne:

1. SANGWINIK - człowiek silny, energiczny, odporny na zmęczenie, dobrze zorganizowany, łatwo przystosowuje się do zmieniających się warunków,

2. FLEGMATYK - silny, odporny, ale powolny,

3. CHOLERYK - silny, energiczny, wybuchowy, najpierw zrobi, później pomyśli,

4. MELANCHOLIK - konsekwencja nadmiaru czarnej żółci, typ słaby, lubi spać.

Nasze temperamenty - cechy układu nerwowego, są dziedziczne.

CZASY NOWOŻYTNE

• Św. Tomasz z Akwinu - wrócił do pojęcia duszy. Jest nieśmiertelna. Człowiek powinien ją ratować przed zagładą, chronić. Skończono zabijać dzieci z powodów rytualnych (częściej zabijano dziewczynki). Zaczęto budować schroniska, przytułki.

• Kartezjusz - zmodyfikował koncepcję dualizmu platońskiego: mamy ciało i umysł (to nas wyróżnia od innych). Umysł podlega prawom rozwojowym, możemy na niego wpływać. Człowieka stawia się na równi z umysłem. Człowiek ma idee, zasady.

Rewolucja - rozwój : nauki o człowieku, ciele, umyśle, psychice oraz wpływie środowiska.

Od czasów Kartezjusza nastąpił przełom w nauce o człowieku. Psychiczny to znaczy umysłowy. Psychika jest pochodną umysłowi.

• J. Locke - autor tabula rasa - czysta, biała, niezapisana kartka. Zanegował kartezjańskie twierdzenia- człowiek rodzi się niczym nieograniczony, może być wszystkim; nie Bóg, nie natura- to doświadczenie i życie kształtują człowieka. Naśladownictwo - ważne jest to, kogo naśladujemy - ważną rolę psychologiczną odgrywają kary i nagrody - istotą psychiki jest miłość, akceptacja i brak nagród i kar.

FILOZOFOWIE: każda nauka powinna być nauką eksperymentalną, opierać się na doświadczeniu, jakości. Jest to naukowe, wymierne. Silna potrzeba dyscypliny naukowej. Powstało doświadczenie wewnętrzne - uczucia, emocje (powodują szereg zmian fizjologicznych - zmian, które można poddać badaniu).

Jako umowną datę powstania psychologii w znaczeniu odrębnej nauki przyjmuje się rok 1879. Wtedy też niemiecki uczony Wilhelm Wundt założył w Lipsku pierwsze laboratorium psychologiczne. Pomiar fizjologicznych przejawów różnych reakcji - od tego czasu zaczęła się PSYCHOLOGIA JAKO NAUKA.

PSYCHOLOGIA FIZJOLOGICZNA - zmiany dotyczące przeżyć, zw. INTROSPEKCJONIZMEM .

Zaczęto prowadzić badania nad samym sobą - INTROSPEKCJA - samoobserwacja własnych stanów psychicznych, wgląd we własne przeżycia wewnętrzne. Stąd introspekcjonizm, który zajmował się światem ludzkich przeżyć. Psychikę kojarzono z uczuciami, przeżyciami.

ZARZUT: wiedza subiektywna, sami siebie badają -> narodził się nowy kierunek:

PRAGMATYZM.

- John Dewey - zapoczątkował pragmatyzm. Głosił pogląd, że każda nauka powinna ułatwiać ludziom życie, najważniejsza jest praktyka - PRAKTYCYZM ŻYCIOWY. Zaczęto oceniać naukowość różnych nauk.

- Skinder, Watson -poddali negacji.

BEHAWIORYZM - nauka o zachowaniu człowieka. Żeby zrozumieć zachowanie - musi nastąpić reakcja - bodziec! METODA KIJA I MARCHEWKI. (można sterować ludźmi). Wiedza daj władzę ( im więcej wiemy, tym lepiej podporządkowujemy sobie innych ). Stworzyli pierwszą prawdziwą psychologię wg behawiorystów. Dostępne badaniu naukowemu jest jedynie zewnętrzne zachowanie człowieka i ono właśnie powinno być badaniem psychologii. To, co człowieka robi, jak się zachowuje, ma ponadto wartość praktyczną i społeczną.

-Z. FREUD - studia z zakresu fizjologii, staże u psychiatrów. Uruchomił w Wiedniu jako pierwszy gabinet psychiatryczny. Rozpoczął badania nad chorymi ludźmi. Przyczyny naszych zachowań tkwią w nas samych. Świadomość czuwa, jest stróżem, pilnuje tego, co jest w podświadomości. Jest to jakaś głębia.

• Psychologia głębi- czyli podświadomości. Sny ludzkie są źródłem wiedzy. Słownik znaczeń sennych. Podświadomość przejawia się w pomyłkach, uchybieniach, przeinaczeniach (freudowskie pomyłki)

• Psychoanaliza- metoda badania ludzkiej psychiki; teoria psychologiczna (psychika i osobowość człowieka). Naukowa metoda badania osobowości, zaczął ja rozwijać ze swoimi uczniami jako nazwę kierunku.

TEZA: osobowość człowieka jest mechanizmem warunkującym ludzkie zachowania. Tkwi w nas.

TEORIA OSOBOWOŚCI - FREUD !! ( osobowość = persona - zespół cech specyficznych dla danej osoby):

1. teorie metafizyczne - dusza,

2. ujęcie normatywne - osobowość to idea, wzór do którego zmierzamy,

3. ujęcie empiryczne - osobowość to zespół cech, które można zmierzyć, ustalić. Można opisać osobowość.

CO JEST ŹRÓDŁEM OSOBOWOŚĆI:

1. teorie biologiczne - osobowość to organizm, genetyka

2. teorie środowiskowe

3. teorie biospołeczne - genetyka i środowisko

wg Freuda - nie można pozbawić człowieka biologicznej natury, biologicznych mechanizmów zachowań (popędy, nawyki ) -> trzeba ucywilizować człowieka. Stworzył teorię osobowości (fazy rozwoju człowieka).

OSOBOWOŚĆ MA ZŁOŻONA STRUKTURĘ :

ID - pierwotne popędy biologiczne, instynkty, nawyki, których istota ludzka sobie nie uświadamia; najważniejszym popędem motywującym zachowanie się człowieka jest popęd seksualny (libido) - człowiek się kieruje przede wszystkim zasadą przyjemności;

EGO - obejmuje czynności świadome - działania skierowane na przedmioty zewnętrzne i na innych ludzi z otoczenia społecznego; narzucane normy; człowiek kieruje się zasadą realizmu;

SUPEREGO- (nadjaźń) odpowiada pojęciu sumienia, nasz wewnętrzny mechanizm. Sumienie kształtuje się również nieświadomie, stanowiąc podstawę samooceny jednostki.

POSTAWOWE INSTYNKTY : życie (popęd seksualny) i śmierć (popęd agresji)

UCZNIOWIE FREUDA :

• A. Adler - krytykował mistrza, iż sex nie jest czynnikiem rozwoju przez całe życie

• G.K. Jung - sprzeciwiał się pewnym elementom psychoanalizy, motorem jest instynkt samowychowawczy, dążenie do bycia akceptowanym (towarzyszy nam lęk przed odrzuceniem).

WSPÓŁCZESNA PSYCHOANALIZA = PSYCHOTERAPIA

NEOPSYCHOANALIZA - ERICH FROMM

- „Ucieczka od wolności” - mechanizm wpływu totalitarnego państwa na osobowość obywatela ( na przykładzie Niemiec),

- „O sztuce miłości” - wyjaśnia, czym jest miłość. Opisuje różne rodzaje miłości.

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA - osobowość jako system względnie stałych nastawień i oczekiwań jednostki warunkujący jej zachowanie. Struktury poznawcze:

1. obraz świata,

2. obraz własnej osoby.

To, jak się ludzie zachowują zależy od tego, jak mają ukształtowany oraz samego siebie - jak siebie postrzegają, jaki mają stosunek do samego siebie. Osobowość postrzegana przez nas samych - co wiem o sobie, co myślę o sobie.

ELEMENTY OSOBOWOŚCI:

• „ ja realne” - wiedza opisowa o sobie, spostrzeganie swoich cech, ocena przeżyć i doświadczeń; jaki jestem ?

• „ ja idealne” - normatywna wiedza, wynik oczekiwań społecznych; jaki chciałbym być

Porównujemy to , kim jesteśmy z tym , jaki chcielibyśmy być

• Tzw. samoocena - element wartościujący. Samoocena powoduje to, jak się zachowujemy. Samoocena nie jest obiektywna, jest zawsze subiektywna. Co o sobie myślimy, jaki mamy do siebie stosunek.

- samoocen stabilna - względnie stała, niezmienna, nie ulegająca gwałtownym zmianom,

- samoocena niestabilna - zmienna, od przypadku do przypadku (dla dzieci normalne), ludzie jak chorągiewki,

- samoocena zawyżona i zaniżona.

Ludzie nie rodzą się z określoną samooceną. Różne czynniki mają wpływ na samoocenę.

---