PSYCHOLOGIA KLINICZNA

1. MECHANIZMY OBRONNE OSOBOWOŚCI

Są to wszelkie zabiegi umożliwiające jednostce redukcję przykrego napięcia emocjonalnego bez zmiany obiektywnej sytuacji, która je wywołała.

Mechanizmy obronne mogą stanowić jedną z form reagowania człowieka na sytuację frustracyjną.

Mechanizmy " bronią" człowieka przed lękiem, wstydem, poczuciem winy, ponadto zmniejszają przykre i trudne do zniesienia napięcia emocjonalne. Poza tym chronią poczucie własnej wartości, która nie radzi sobie z sytuacjami trudnymi. Działają one mniej lub bardziej świadomie- jednostka która je urochamia nie zdaje sobie z nich sprawy, nie potrafi o nich pomyśleć lub cokolwiek o nich powiedzieć.

• Wyparcie : wyeliminowanie ze świadomości niemożliwych do przyjęcia dążeń pragnień uczuć a również czynów, zdarzeń, ich uświadomienie budzi lęki, poczucie winy, wstyd itd.

• Od wyparcia do mechanizmu tłumienia (regresji) służący przesunięciu lękotwórczych treści ze świadomości do podświadomości.

• Zaprzeczenie : odrzucenie faktów które wywołują silny dyskomfort np. odrzucenie diagnozy lekarskiej

• Identyfikacja : proces utożsamiania się z osobą znaczącą np. kibice

• Projekcja : czyli „ rzutowanie na zewnątrz” przypisywanie innym osobom własnych niepożądanych cech a niedostrzeganie ich w sobie, w ten sposób bronimy się przed uznaniem własnych nieakceptowanych skłonności, atakując innych za te cechy, które w nich nie odwracalnie spostrzegamy

• Racjonalizacja : wynajdowanie logicznych i uzasadnionych sposobów wytłumaczenia własnego nieakceptowanego zachowania, niezgodnego z systemem wartości. Jest to mechanizmem samousprawiedliwienia

• Regresja; częściowe lub symboliczne cofanie się do infantylnych form zachowania i przeżywania rzeczywistości.

• Sublimacja : nieświadome przekształcanie nieakceptowanych impulsów i realizowanie ich w akceptowanych formach aktywności

• Dysocjacja : odcięcie emocjonalne od zdarzeń w których się uczestniczy.

• Fantazjowanie : zastępcze zaspokojenie potrzeb poprzez tłumienie wyobrażeń.

2. ZABURZENIA NASTROJU – zaburzenie afektywne

Zaburzenia emocjonalne : Są to zaburzenia nastroju polegające na patologicznym odczuwaniu różnych emocji, zwykle o silnym natężeniu. Przykładem takich zaburzeń jest depresja albo depresja występująca łącznie z manią - osoba dotknięta tym zaburzeniem zachowuje się ekspansywnie, jest aktywna, zirytowana, posiada wyolbrzymione poczucie własnej wartości i siły. Angażuje się w różne czynności, nie odczuwa potrzeby snu. Epizod maniakalny charakteryzuje się również brakiem koncentracji, gonitwą myśli.

3. ZABURZENIA OSOBOWOSCI

Obejmują zmiany we wzorcach zachowania, myślenia i odczuwania, które mają charakter dezadaptacyjny i względnie trwały. Osoby dotknięte tym rodzajem zaburzeń odczuwają wewnętrzny dyskomfort, nie potrafią bowiem dostosować się do otoczenia, często więc wycofują się z życia społecznego. Większość z tych zaburzeń objawia się już w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i trwają zwykle w dorosłym życiu. W zależności od typu zaburzenia występują różne objawy. Generalnie charakteryzują się odmiennym spostrzeganiem, odczuwaniem i traktowaniem innych ludzi, co sprawia, że jednostka ma trudności z utrzymywaniem pozytywnych relacji z otoczeniem. Zwykle osoba taka jest nadwrażliwa, unika kontaktów z innymi ludźmi, nie zwraca uwagi na odczucia innych, ani normy społeczne. W niektórych zaburzeniach jednostka jest bardzo impulsywna, często reaguje agresją, mają zaburzone lub wyolbrzymione poczucie własnej wartości.

Specyficzne zaburzenia osobowości:

Osobowość paranoiczna- jednostka jest podejrzliwa i nieufna wobec otoczenia, nawet najbliższych jej osób. Jest przekonana, że wszyscy wokół ją oszukują, są do niej wrogo nastawieni. Osoba taka jest szczególnie przewrażliwiona na własnym punkcie, źle znosi swoje niepowodzenia.

Osobowość schizoidalna- jednostki wycofują się z życia społecznego, ponieważ mają poważne trudności z odczytywaniem emocji i intencji innych osób, co uniemożliwia im tworzenie zdrowych relacji międzyludzkich, oprócz izolacji społecznej osiowym objawem tego zaburzenia jest lekceważenie norm społecznych, skupianie się wyłącznie na swoich potrzebach.

Osobowość antyspołeczna (dyssocjalna)- jak wskazuje nazwa, zaburzenie to charakteryzuje się przede wszystkim ignorowaniem norm i zasad społecznych, nieumiejętnością współżycia z innymi ludźmi, nieadekwatnością reakcji do sytuacji. Jednostka zachowuje się agresywnie, brakuje jej samokrytyki. Za wszystkie niepowodzenia obwinia innych ludzi.

Osobowość chwiejna emocjonalnie - typowym przejawem tego zaburzenia są patologiczne i nagłe zmiany nastroju, szczególnie częste są reakcje agresji nieadekwatne do wywołujących je bodźców, jednostka jest poza tym niezdolna do planowania przyszłości. W obrębie tego zaburzenia wyróżnia się także osobowość borderline (z pogranicza), która charakteryzuje się niską samooceną, częstymi próbami samobójstwa albo samookaleczenia.

Osobowość histrioniczna (histeryczna)- cechuje się nadwrażliwością i towarzyszącym jej nadmiernym, wręcz teatralnym wyrażaniem swoich odczuć. Połączone jest to z wyolbrzymionym poczuciem własnej wartości, stałą potrzebą uwagi i podziwu ze strony otoczenia. Jednostka zwraca bardzo uwagę na swój wygląd, jest zapatrzona w siebie, lekceważy innych, często wykorzystuje ich w osiąganiu swoich celów.

Osobowość narcystyczna- jednostka ma wyolbrzymione poczucie własnej wartości, podobnie jak w poprzednim wypadku wymaga stałej uwagi ze strony innych osób, nie potrafi przyjmować krytycznych ocen, reaguje wtedy zwykle nieadekwatnie do sytuacji. Skupianie się na sobie i lekceważenie innych utrudnia relacje interpersonalne. Osoba narcystyczna nie reaguje na odczucia innych ludzi, najważniejsze są jej potrzeby, przyznaje sobie uprzywilejowaną pozycję.

Osobowość lękliwa - objawem osiowym tej grupy zaburzeń jest nieustanne odczuwanie lęku, niepokoju, jednostka ma zaniżoną samoocenę, ogranicza swoje relacje z innymi, wręcz boi się kontaktów społecznych. Czuje się nieprzystosowana, dlatego zwykle wycofuje się z życia społecznego.

Osobowość zależna- jednostka jest niemal całkowicie zależna od innych osób, nie potrafi samodzielnie podejmować decyzji ani dokonywać wyborów, boi się przejęcia odpowiedzialności. Często towarzyszy temu obniżona samoocena, poczucie bezradności życiowej.

Osobowość anankastyczna (obsesyjno-kompulsywna)- jednostka jest pedantyczna, bardzo skrupulatna, dokładna. We wszystkim, czego się podejmuje chce być najlepsza, jest perfekcjonistą. Zaburzenie to charakteryzuje się również nieumiejętnością podejmowania niezależnych decyzji, nieustannymi wątpliwościami. Towarzyszą mu również natarczywe myśli, niechęć wydawania pieniędzy, wyrzucania starych rzeczy, nieumiejętność pełnego wyrażania emocji.

4. ZABURZENIA WCZESNODZIECIĘCE

Zaburzenie okresu wczesnego dzieciństwa:

- zespół rozłąki,

- deprywacja (wyobcowanie) matczyna,

*objawy zaburzeń:

- opóźnienie rozwoju,

- objawy somatyczne jak utrata masy ciała, problemy ze snem,

- obniżenie odporności,

- utrata apetytu, łaknienie,

- problemy żołądkowe,

- zmiany skórne,

- zmniejszenie aktywności ruchowej,

- nadmierna lękliwość,

- obniżona aktywność poznawcza,

- wycofanie z kontaktów z otoczeniem.

Autyzm wczesnodziecięcy - trzy główne symptomy charakteryzujące ten zespół zaburzeń to: unikanie przez dziecko kontaktów z innymi, złe znoszenie wszelkich zmian oraz zaburzenia mowy.

Wycofanie się z kontaktów międzyludzkich prowadzi do niezdolności budowania z nimi jakichkolwiek więzi uczuciowych. To z kolei wpływa pośrednio na zahamowanie rozwoju emocjonalnego, poznawczego, społecznego. Myślenie jest nielogiczne, niesymboliczne w związku z czym dziecko ma problemy z nabywaniem mowy, która często bywa echolaliczna. Ruchy mają charakter automatyczny i stereotypowy.

Zespół Asperga - pojawia się tu wiele objawów typowych dla zaburzeń autystycznych, dzieci również izolują się od innych ludzi, są bardziej "przywiązane" do przedmiotów. Rozwój motoryczny i umysłowy pozostaje w normie.

Zespół Retta- objawy przypominają autyzm, jednak zaburzenie to połączone jest z uszkodzeniami fizycznymi - zahamowaniem rozwoju czaszki. Choroba występuje częściej u dziewczynek. Wiąże się z upośledzeniem rozwoju intelektualnego, motorycznego. Zaburzenia wykrywa się ok. 6, 7 miesiąca życia. Osoby dotknięte tą chorobą żyją zwykle ok. 30 lat. Z czasem dochodzi bowiem do całkowitego paraliżu i innych zaburzeń somatycznych.

Zaburzenia rozwoju dziecka:

Zaburzenia parcjalne związane z zahamowaniem niektórych umiejętności szkolnych, takich jak zdolność czytania, pisania.

MBD- minimalne uszkodzenie mózgu - leży u podłoża problemów związanych z uczeniem się. Specyficzne trudności są zróżnicowane, często ulegają zmianom, zaburzenia te poddają się kontroli i regulacji. Dlatego duże znaczenie w ich zahamowaniu ma sprzyjające otoczenie dziecka.

5. CZYNNIKI PSYCHICZNE A ZABURZENIA SOMATYCZNE

Stres odnosi się do sfery psychicznej.

Stres somatyczny objawia się w głowie, sercu, brzuchu, na zewnątrz pocą się ręce, drżą, wysypka, sprawy żołądkowo – jelitowe, w układzie oddechowym.

Stresor – wszystkie czynniki zakłócające, pojawiające się w nieodpowiednim czasie.

Stresor – zaburzenie homeostazy

Zespół ogólnej adaptacji ustroju Hans Selye podzielił zespól na 3 stadia

I – reakcja alarmu – gdy pojawia się stres organizm przygotowuje się do obrony

II – stadium odporności inaczej adaptacji – reakcje obronne są podtrzymywane i optymalizowane

III – stadium wyczerpania – reakcje adaptacyjne ustępują, wtedy trudno się dalej oszukiwać, bo musimy zmierzyć się z tym stresem.

Te sytuacje są spowodowane zmianami w mózgu i stanowi o stresie

Kortyzon – gruczoł wydzielany z nadnerczy pojawia się w sytuacjach stresowych

Istnieją różne klasyfikacje zaburzeń psychicznych. Ze względu na czynniki wywołujące zaburzenia dzielimy je na:

Zaburzenia psychiki :

a). zaburzenia nerwicowe (zaburzenia lękowe, obsesyjno- kompulsywne, dysocjacyjne, somatyczne, reakcje na ciężki stres) - rodzaj zaburzeń, u podłoża których nie leżą uszkodzenia fizjologiczne, ale zakłócenia procesów emocjonalnych.

b). zaburzenia osobowości i zachowania (specyficzne zaburzenia osobowości, zaburzenia nawyków, identyfikacji płciowej, preferencji seksualnych) - obejmują wzorce reakcji emocjonalnych i zachowań nietypowe dla danej społeczności czy kultury. Zaburzenia dotyczą funkcjonowania poznawczego, emocjonalnego, behawioralnego. Zaliczamy tu np. osobowość paranoiczną, schizoidalną, histeryczną. Wśród zaburzeń nawyków i popędów wyróżnić można m.in. patologiczny hazard, kleptomanię czyli zachowania pozbawione racjonalnej motywacji. Przykładem zaburzeń na tle seksualnym jest transseksualizm, ekshibicjonizm, fetyszyzm, pedofilia.

c). zaburzenia afektywne (manie, depresje) - polegają na patologicznych i nawracających zmianach nastroju. Dwa główne typy zaburzeń to zespół depresyjny i zespół maniakalny, które mogą czasem występować w połączeniu, wtedy mówimy o zaburzeniu dwubiegunowym.

d). zaburzenia schizofreniczne - obejmują zaburzenia myślenia, spostrzegania, emocji, które prowadzą łącznie do rozszczepienia (dezintegracji) osobowości. Typowe są dla tej kategorii zaburzeń urojenia, omamy słuchowe, rozkojarzenia, nagłe zmiany tematu rozmowy, pobudzenie ruchowe albo osłupienie, czasem apatia, wycofanie się, pasywność.

e). zaburzenia uwarunkowane organicznie (spowodowane uszkodzeniem struktur mózgowych albo zakłóceniami w funkcjonowaniu układu nerwowego), np. otępienie starcze, choroba Alzheimera.

6. FOBIA

Pierwszym zespołem lękowym są fobie od ok. 3 do 5% ludzi cierpiało lub będzie cierpieć na jakieś fobie. Najbardziej jest znana fobia społeczna  to lęk przed wystąpieniem publicznym.

FOBIE

PROSTE ZŁOŻONE

Ich źródłem jest jedno sytuacja może być bardzo różnorodna

Zjawisko np. fobie np. agorafobia

Zwierzęce.

- kynofobia

- arachnofobia

- kancerofobia

- brontofobia

Fobie powstają w związku z :

• Doświadczeniami człowieka

• Procesami uwarunkowania

To przeżywanie poczucia zagrożenia w szczególnej sytuacji która obiektywnie nie ma charakteru zagrażającego, ale jest to przeżywanie zagrożenia które ma charakter długotrwały.

Charakterystyczne jest to, że u człowieka pojawia się silna tendencja do unikania zetknięcia się z danym bodźcem

Leczenie fobii – akceptacja fobii, to rodzaj przypadłości z którą należy sobie radzić gdyż bardzo ciężko jest się jej pozbyć

7. DEPRESJA

Mamy 3 rodzaje depresji:

• Nerwicową (psychogenną)

• (somatogenną)

• (endogenną)

Zespół depresyjny może mieć bardziej lub mniej nasilone objawy.

OBJAWY

Osiowe Wtórne

- obniżenie nastroju - negatywna samoocena

- zahamowanie psychoruchowe - poczucie bezsensu życia

- zaburzenie rytmów biologiczny - negatywne myśli

- bezsenność - poczucie własnej grzeszności

20 % do 30 % młodych ludzi wykazuje zaburzenia depresyjne. Depresja młodzieńcza jest zespołem zaburzeń afektywnych.

8. ANOREKSJA

Choroba która dotyka młode kobiety od 12 do 18 r.ż

Objawy / kryteria

• Zmniejszenie ciężaru wagi ciała poniżej 85% wagi oczekiwanej wpływa ona z odmowy przyjmowania posiłku

• Intensywny lęk przed przybraniem na wadze mimo utrzymywanej się niedowagi

• Zaburzenie sposobu doświadczenia własnej wagi i kształtu ciała (selektywne zaburzenie percepcji)

• U osób które miesiączkują nieobecność przynajmniej 3 kolejnych cykli menstruacyjnych

Typy anoreksji :

• Typ ograniczający w którym utrzymywanie wagi ciała jest wynikiem rygorystycznej diety lub niejedzenia

• Typ żarłoczno – wydalający w którym dochodzi do epizodów objadania się a później zażywania środków przeczyszczających

Objawy somatyczne :

Anoreksja jest chorobą całego organizmu. Umierają z powodu wyniszczenia organizmu.

• Utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej

• Nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu podst. temperatury ciała

• Zwolnienie liczby oddechów

• Zasinienie stóp i obrzęki

Zaburzenia sercowo – naczyniowe ( zanik mięśnia sercowego ) objaw małego serca

• Zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę

• Szmer sercowy

• Zawroty głowy

• Omdlenia

9. BULIMIA

Powtarzające się epizody gwałtownego obiadania się

• Zjadanie obfitych ilości pokarmów połączone z brakiem kontroli jem pomimo że rozsądek mówi stop

Stosowanie nawracających nieprawidłowych zachowań kompensacyjnych w celu redukcji masy ciała

• Prowokowanie wymiotów

• Poszczenie

• Intensywne ćwiczenia fizyczne

Samoocena wyznaczona jest głównie przez kształt i wagę ciała

Typy bulimii

• Typ przeczyszczający : w przebiegu epizodu wymioty są prowokowane regularnie lub są używane środki przeczyszczające lub lewatywy

• Typ nieprzeczyszczający : w przebiegu epizodu dochodzi do stosowania takich nieprawidłowych zachowań kompensacyjnych jak poszerzenie lub uprawnianie intensywnych ćwiczeń fizycznych bez stosowania wymiotów i innych zachowań kompensacyjnych.

Bulimiczki są to dziewczyny które bardzo silnie przeżywają stresy, dużo mają kontaktów z ludźmi i duże oczekiwania wobec innych co wiąże się z częstym rozczarowaniem.

U bulimiczek występuje słaba kontrola impulsów wobec tego kierują się zasadą chcę / niechęcę tym się różnią od anorektyczek bo nie potrafią nad sobą panować .