Kolana szpotawe
Jest to wada kończyn dolnych, gdzie przy wyprostowanych kolanach i złączonych stopach między kolanami powstaje odstęp. Oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Odstęp między kłykciami przyśrodkowymi piszczeli przy złączonych stopach jest większy niż 4-5 cm. Podudzie w stosunku do stawu kolanowego jest przywiedzione. Trzon kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięty jest na zewnątrz. Wada nasila się szczególnie w okresie intensywnego wzrostu i jest zwykle obustronna.
Rozciągnięte i osłabione są:
- mięsień dwugłowy uda
- mięsień strzałkowy długi i krótki
- więzadło poboczne strzałkowe
Przykurczone i napięte:
- mięsień czworogłowy uda
- mięsień półbłoniasty
- mięsień półścięgnisty
- więzadło poboczne piszczelowe
Dodatkowo często występuje przeprost w stawach kolanowych oraz szpotawe ustawienie stopy: pięta ulega skręceniu do wewnątrz, a o podłoże opiera się krawędzią zewnętrzną.
Szpotawość kolan fizjologicznie występuje do około 18-24 miesiąca życia i nie wymaga leczenia. U większości dzieci ta wada koryguje się samoistnie; w mniejszej liczbie przypadków stosuje się ćwiczenia, a ingerencja chirurgiczna należy do rzadkości.
Przyczynami tej wady są najczęściej:
- krzywica (zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforowej spowodowane niedoborem wit. D3; powoduje zmiany w układzie kostnym i zaburzenia rozwojowe)
- zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia (masa dziecka stanowi zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca)
- brak fazy raczkowania (Podczas biegania na czworakach kształtują się panewki biodrowe i naturalna lordoza szyjna. Zyskują także nadgarstki (podpierając się na dłoniach, maluch przetacza ciężar ciała od strony małego palca w kierunku kciuka i z powrotem) i stopy (ustawiają się w pozycji pośredniej, tzn. ani koślawo, ani szpotawo, tylko prosto). Raczkowanie wzmacnia również wszystkie mięśnie, przede wszystkim obręcz barkową i biodrową oraz mięśnie stabilizujące kręgosłup. Raczkujący bobas uczy się też innych rzeczy, np. orientacji w przestrzeni, oceniania odległości.)
- otyłość (masa dziecka stanowi zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca)
Innymi, rzadziej spotykanymi przyczynami, mogą być:
- achondroplazja (genet. uwarunkowana choroba prowadząca do nieprawidłowego kostnienia śródchrzęstnego, co powoduje zaburzenia rozwoju kości i karłowatość. Osoby dotknięte tą chorobą charakteryzuje duża czaszka, zniekształcony kręgosłup, skrócone kończyny, chód kaczkowaty. Ich rozwój intelektualny nie jest zaburzony)
- wrodzona łamliwość kości (zaburzenia prawidłowej budowy kolagenu - gł. składnika tkanki łącznej; objawia się to nadmierną kruchością kości)
- dysplazja włóknista kości (torbielowato-włókniste zwyrodnienie kości, w którym beleczki kostne zostają zastąpione przez tk. łączną. Zmiany najczęściej dotyczą jednej strony ciała - lewej lub prawej. Występują patologiczne złamania i zniekształcenia kości)
- choroba Blounta (jałowa martwica kłykcia przyśrodkowego piszczeli; najczęściej chorują na nią dzieci i młodzież, przeważnie chłopcy w okresie wzrostu)
Zapobieganie szpotawości kolan:
- podawanie dziecku zaleconej ilości wit. D
- pilnowanie, aby dziecko nie miało nadwagi
- niezmuszanie dziecka do zbyt wczesnego chodzenia
- unikanie chodzików (- nie uczą bezpiecznie upadać ani wstawać, nie ćwiczą utrzymywania równowagi,
- zakłócają rozwój reakcji równoważnych, kształtujących się podczas prób siadania, przemieszczania się, stawania na nogi i pierwszych kroków. W chodziku maluch nieprawidłowo obciąża stopy, miednicę i nóżki, w konsekwencji cały układ kostny i mięśniowy.
- wykształcają wadliwe wzorce postawy i ruchu. Dziecko uczy się odpychać od podłoża paluszkami i wewnętrzną stroną stopy. Zakłóca to doskonalenie reakcji równoważnych stopy, zmienia sposób jej obciążania, co w przyszłości może zakłócić rozwój jej łuku poprzecznego i podłużnego.
- wymuszają niefizjologiczne ustawienie, pracę i obciążanie bioder.
- chodzenie w chodziku ma niewiele wspólnego z prawidłowym rozwojem, dlatego może zakłócać proces poznawania możliwości własnego ciała i percepcję przestrzeni. Poruszając się samodzielnie, dziecko uczy się oceniać zagrożenia i unikać go, kształtuje realną ocenę odległości i własnego bezpieczeństwa, doskonali sprawność.)
Wskazania:
- gimnastyka korekcyjna
- jak najczęstsze siedzenie ze złączonymi nogami i rozstawionymi stopami
- redukcja nadwagi
- jazda na łyżwach
- jazda na nartach technikami kątowymi (pług, łuk)
- wkładki lub obuwie z podwyższonym obcasem po stronie zewnętrznej
- masaż klasyczny (mm. rozciągnięte - głaskanie, rozcieranie, ugniatanie - pobudzająco, energicznie mm. przykurczone - głaskanie, rozcieranie, wibracja - delikatnie, rozluźniająco)
- terapia manualna
Przeciwwskazania:
- pływanie żabką
- jazda konna, na rowerze
- przebywanie w siadzie skrzyżnym
- unikanie wysiłków i obciążeń w pozycji stojącej
Działanie korekcyjne jest skierowane głównie na rozciągnięcie mięśni przywodzących uda, skrócenie mięśni bocznych podudzia, wzmocnienie mięśni pośladkowych, ogólne wzmocnienie mięśni kończyn dolnych.
Przykładowe ćwiczenia gimnastyki korekcyjnej:
pw. siad ugięty podparty, stopy rozstawione
ruch: naprzemienne skręcanie ugiętych nóg do wewnątrz z dotknięciem kolanami podłoża
pw. siad ugięty podparty, między kolanami gumowa piłka
ruch: zgniatanie piłki kolanami
pw. stojąc w lekkim rozkroku
ruch: półprzysiad ze zbliżeniem kolan do siebie poprzez naciskanie dłońmi na boczne okolice kolan
pw. siedzenie na ławeczce, woreczek między kolanami
ruch: prostowanie nóg
pw. leżenie przodem/tyłem, kolana związane taśmą
ruch: wznos wyprostowanych nóg
K. Szpotawe (Iza)
1.Podudzie w stosunku do stawu kolanowego znajduje się w przywiedzeniu.
2.
2.Trzon kości udowej, strzałkowej oraz piszczelowej znajduje się w pozycji wygiętej do wewnątrz.
3.
3.Podczas gdy kostki przyśrodkowe są złączone pomiędzy kolanami jest przerwa - kolana nie mogą się złączyć, przy kolanach koślawych na odwrót.
ROZPOZNANIE
stajemy swobodnie i łączymy stopy, kończyny wyprostowane:
-jeżeli stopy złączą się, a kolana są od siebie oddalone ok 5cm, albo więcej jest to potwierdzenie, że występuje wada kolan szpotawych.
ROZCIĄGNIĘTE:
•Więzadło poboczne strzałkowe
•Mięśnie dwugłowe uda
•Mięśnie strzałkowe
•
PRZYKURCZONE:
•Więzadło poboczne wewnętrzne, piszczelowe
•Mięsień zginacze półścięgniste
•Mięsień zginacze półbłoniaste
•Mięśnie dwugłowe, czworogłowy
Występuje również:
•Nadwyprost w stawie kolanowym
•
•Skrócenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych
•
•Odstęp pomiędzy kłykciami przyśrodkowymi 3 cm, 4 cm lub 5 cm
•
•Stopa szpotawa
Kolana szpotawe wywodzą się zazwyczaj z krzywicy, ale mogą być również następstwem zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym, pominięcie u niemowląt fazy raczkowania, przejście od razu do fazy chodzenia (zwłaszcza u dzieci otyłych).
Szpotawość kolan pogłębia siad skrzyżny.
U dzieci kolana najpierw mają tendencję do szpotawości, następnie natomiast do koślawości, dlatego nie należy poddawać ich ćwiczeniom rehabilitacyjnym we wczesnym okresie dzieciństwa.
Wskazania :
- ćw. wzmacniające mięśnie rozciągnięte, rozciąganie mięśni przykurczonych,
-zastosowanie odpowiedniej diety w celu likwidacji nadwagi,
- stosowanie pozycji przy których kolana są zbliżone , a stopy oddalone od siebie,
- nauka prawidłowego ustawiania kończyn w czasie chodu i stania ,
- pływanie , ćw. w wodzie .
ćwiczymy poprawny chód oraz wzmacniamy mięśnie stóp
Stała kontrola postawy
Przeciwwskazania :
- siad skrzyżny
długotrwałe marsze ,
biegi
przebywanie w pozycji stojącej
Zadaniem ćwiczeń jest:
skorygowanie nieprawidłowej postawy
Rozciągnięcie mięśni przykurczonych
wzmocnienie mięśni rozciągniętych
Nauczenie ćwiczącego nawyku przyjmowania postawy skorygowanej i zwracania na nią uwagi
Zwrócenie uwagi na czynniki. Które mogą pogłębiać wadę, unikanie ich.
1.Siad prosty, nogi związane w kolanach. Ruch - wznos nóg z maksymalnym napięciem mięśni.
2. Postawa stojąca. Ruch - napinanie pośladków i łączenie kolan.
3.Leżenie przodem, kolana złączone taśmą. Ruch - wznos prostych nóg nad podłogę.
4.Leżenie tyłem. Ruch - wznos prostych nóg i łączenie ich.
5.Leżenie przodem. Ruch - napinanie mięśni pośladkowych z próbą łączenia kolan.