Sądy powszechne
Wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.
Sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne. Nadzór nad działalnością sądów w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy.
Zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie. Zadania z zakresu ochrony prawnej innej niż wymiar sprawiedliwości wykonują w sądach referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi.
Sędziowie tworzą samorząd sędziowski. Organami samorządu sędziowskiego są:
zgromadzenie ogólne sędziów apelacji
zgromadzenie ogólne sędziów okręgu
zebranie sędziów danego sądu
Językiem urzędowym przed sądami jest język polski. Osoba niewładająca nim w wystarczającym stopniu ma prawo do występowania przed sądem w znanym przez nią języku i bezpłatnego korzystania z pomocy tłumacza.
Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin. Sąd okręgowy tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej 2 sądów rejonowych - tzw. okręg sądowy. Sąd apelacyjny tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej 2 sądów okręgowych - tzw. obszar apelacji.
Sądy dzielą się na wydziały. Kieruje nimi przewodniczący wydziału, którym jest prezes albo wiceprezes sądu lub inny sędzia. Przewodniczącym wydziału ksiąg wieczystych oraz wydziału gospodarczego ds. rejestru zastawów jest referendarz sądowy.
Sąd rejonowy dzieli się na wydziały:
cywilny - do spraw z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, spraw nieletnich, leczenia osób uzależnionych
karny - do spraw z zakresu prawa karnego
Dodatkowo w sądzie rejonowym mogą być utworzone wydziały:
* rodzinny i nieletnich (w tym osób uzależnionych)
* pracy i ubezpieczeń społecznych
* gospodarczy
* ksiąg wieczystych
Sąd okręgowy dzieli się na wydziały:
cywilny - do spraw z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, leczenia osób uzależnionych, oraz spraw osób nieletnich, jeżeli nie orzeczono wobec nich środka poprawczego
karny - do spraw z zakresu prawa karnego, oświadczeń lustracyjnych i osób nieletnich, wobec których zastosowano środek poprawczy
Dodatkowo w sądzie okręgowym mogą być utworzone wydziały:
* pracy i ubezpieczeń społecznych
* gospodarczy
W sądzie okręgowym w Warszawie działają ponadto jako wydziały:
# odrębna jednostka org. do spraw ochrony konkurencji, regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego (sąd ochrony konkurencji i konsumentów)
# odrębna jednostka org. do spraw rejestrowych powierzonych temu sądowi (np. Krajowy Rejestr Sądowy, Rejestr Partii Politycznych)
# odrębna jednostka org. do spraw z zakresu ochrony wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych
Sąd apelacyjny dzieli się na wydziały:
cywilny - do spraw z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, jak również do spraw gospodarczych
karny - do spraw z zakresu prawa karnego oraz oświadczeń lustracyjnych
pracy i ubezpieczeń społecznych
SĄD REJONOWY |
SĄD OKRĘGOWY |
SĄD APELACYJNY |
Wydział Cywilny |
Wydział Cywilny |
Wydział Cywilny |
Wydział Karny |
Wydział Karny |
Wydział Karny |
Wydział Rodzinny i Nieletnich* |
----- |
----- |
Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych* |
Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych* |
Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych |
Wydział Gospodarczy* |
Wydział Gospodarczy* |
|
Wydział Ksiąg Wieczystych* |
Sąd ochrony konkurencji i konsumentów# |
|
|
Jednostka ds. rejestrów# |
|
|
Jednostka ds. ochrony wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych# |
|
Tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich obszarów właściwości dokonuje Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. W ten sam sposób może on też przekazać niektóre sprawy należące do zakresu jednego sądu do rozpoznania przez inny sąd, kierując się potrzebą zapewnienia racjonalnej organizacji sądownictwa.
Organami sądów są:
- w sądzie rejonowym
→ prezes sądu
→ kierownik finansowy sądu (jeżeli zostanie powołany)
- w sądzie okręgowym
→ prezes sądu
→ kolegium sądu okręgowego
→ dyrektor sądu okręgowego
- w sądzie apelacyjnym
→ prezes sądu
→ kolegium sądu apelacyjnego a także
→ dyrektor sądu apelacyjnego
Zadania prezesa sądu:
kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz (z wyjątkiem spraw należących do kompetencji dyrektora sądu)
pełni czynności z zakresu administracji sądowej oraz inne czynności przewidziane prawem
jest zwierzchnikiem służbowym sędziów
powierza sędziom pełnienie funkcji i zwalnia z ich pełnienia
Prezesów sądów apelacyjnego i okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów danego sądu lub sądu wyższej instancji (prezesa sądu okręgowego można powołać również spośród sędziów sądu apelacyjnego), po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ogólnego danego sądu. Prezesa sądu rejonowego powołuje prezes sądu apelacyjnego spośród sędziów sądu rejonowego albo sądu okręgowego, po zasięgnięciu opinii zebrania sędziów tego sądu i prezesa przełożonego sądu okręgowego.
Prezes sądu apelacyjnego i sądu okręgowego są powoływani na 6-letnią kadencję i mogą być wybrani ponownie dopiero po 6 latach od zakończenia pierwszej kadencji. Prezes sądu rejonowego powoływany jest na 4 lata, najwyżej na dwie kolejne kadencje i nie może być ponownie powołany przed upływem 4 lat od zakończenia pełnienia tej funkcji.
Kolegium sądu apelacyjnego składa się z prezesa tego sądu oraz 5 członków wybieranych przez zebranie sędziów tego sądu.
Kolegium sądu okręgowego składa się z prezesa tego sądu oraz 8 członków wybieranych przez zgromadzenie ogólne (w tym 4 sędziów sądu okręgowego i 4 sędziów sądów rejonowych).
Kadencja kolegiów trwa również 3 lata. Kolegia są głównie organem opiniodawczym. Wyrażają one opinie dotyczące:
- kandydatów na kierowników szkolenia lub rzeczników prasowych
- projektu planu finansowego
- spraw osobowych sędziów oraz ich nieetycznych zachowań
a ponadto rozpatrują wnioski wynikające z wizytacji i lustracji sądów
Dyrektora sądu apelacyjnego i okręgowego oraz kierownika finansowego sądu rejonowego powołuje i odwołuje Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa danego sądu.
Zgromadzenie ogólne sędziów apelacji składa się z sędziów sądu apelacyjnego, przedstawicieli sędziów sądów okręgowych i rejonowych (każde w takiej samej liczbie jak sędziów sądu apelacyjnego). Przewodniczącym zgromadzenia jest prezes sądu apelacyjnego.
Podstawowe zadania zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji:
ocena kandydatów na stanowiska sędziów sądu apelacyjnego i okręgowego
opiniowanie kandydatów na prezesa sądu apelacyjnego
wyrażanie opinii o informacji rocznej o działalności sądów
Zgromadzenie ogólne sędziów okręgu składa się z sędziów sądu okręgowego oraz przedstawicieli sądów rejonowych w takiej samej liczbie. Przewodniczącym jest prezes sądu okręgowego. Realizuje ono zadania określone w ustawach oraz wysłuchuje informacji prezesa o działalności sądów oraz wyraża opinię w tym zakresie.
Zebranie sędziów danego sądu składa się ze wszystkich sędziów tego sądu pod przewodnictwem prezesa.
Prezes sądu sprawuje wewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością danego sądu oraz sądów niższych na danym terenie. W ramach tego nadzoru w szczególności:
bada sprawność postępowania w poszczególnych sprawach
kontroluje działalność sekretariatu wydziału
bada prawidłowość przydzielania sędziom i referendarzom sądowym spraw oraz równomiernego obciążania ich pracą
Co 4 lata przeprowadza się wizytacje poszczególnych wydziałów sądów. Sądy okręgowe i apelacyjne wizytują sędziowie wizytatorzy z sądu apelacyjnego, natomiast sądy rejonowe - wizytatorzy z sądu okręgowego. Ten sam wizytator nie może przeprowadzać dwóch kolejnych wizytacji tego samego wydziału.
Sędziego wizytatora powołuje prezes sądu apelacyjnego na okres 4 lat spośród sędziów sądu apelacyjnego lub okręgowego.
Skargi i wnioski dotyczące działalności sądów lub pracy sędziów rozpatruje się bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie miesiąca. Organem właściwym do rozpatrzenia skargi lub wniosku jest prezes sądu, chyba że skarga dotyczy jego działalności (wówczas rozpatruje ją prezes sądu wyższej instancji). Skargi, których rozpatrzenie wymagałoby naruszenia niezawisłości sędziów, nie podlegają rozpatrzeniu.
Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej rozpoznając i rozstrzygając sprawy w postępowaniu jawnym. Ograniczenie jawności może nastąpić tylko na podstawie przepisów ustaw.
Sędziego w jego czynnościach może zastąpić sędzia tego samego sądu a także delegowany sędzia innego sądu. W składzie sądu może brać udział tylko jeden sędzia innego sądu. Sędzia sądu niższej instancji nie może być przewodniczącym składu.
Sędziów sądów powszechnych do pełnienia urzędu powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa w terminie miesiąca od przesłania tego wniosku.
Sędziowie sądów powszechnych są powoływani na stanowiska:
sędziego sądu rejonowego
sędziego sądu okręgowego
sędziego sądu apelacyjnego
Powołując sędziego Prezydent wyznacza mu miejsce służbowe (siedzibę).
Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany obywatel polski korzystający z pełni praw publicznych, który:
ukończył 29 lat
jest nieskazitelnego charakteru
posiada odpowiedni stan zdrowia
ukończył wyższe studia prawnicze
złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski
ukończył aplikację sędziowską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracował w charakterze asesora prokuratorskiego co najmniej przez 3 lata
Wymagania aplikacji i egzaminu nie dotyczą osoby, która była wcześniej sędzią sądu administracyjnego lub wojskowego, prokuratorem, adwokatem, radcą prawnym bądź notariuszem, pracował w polskiej szkole wyższej i jest profesorem lub dr hab. nauk prawnych albo zajmował co najmniej stanowisko radcy w Prokuratorii Generalnej przez co najmniej 3 lata.
Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej 4-letni staż pracy na swoim stanowisku albo na stanowisku prokuratora.
Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego lub sądu wojskowego posiadający co najmniej 3-letni staż pracy na swoim stanowisku lub na stanowisku prokuratora.
Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego może zgłosić swoją kandydaturę na wolne stanowisko sędziowskie w ciągu miesiąca od ukazania się obwieszczenia w Monitorze Polskim. Prezes sądu, któremu złożono zgłoszenie, po stwierdzeniu spełniania przez kandydata wymogów zarządza dokonanie oceny kwalifikacji kandydata. Oceny tej dokonuje sędzia wizytator.
Stosunek służbowy sędziego nawiązuje się na podstawie aktu powołania po złożeniu przez niego przysięgi wobec Prezydenta RP.
Minister Sprawiedliwości może delegować sędziego za jego zgodą do pełnienia obowiązków:
- w innym sądzie równorzędnym lub niższym, a szczególnie uzasadnionych przypadkach też w wyższym
- w Ministerstwie Sprawiedliwości
- w Sądzie Najwyższym
- w sądzie administracyjnym
na czas określony do 2 lat, albo na czas nieokreślony
Sędzia nie może łączyć funkcji orzekania z wykonywaniem czynności administracyjnych w ministerstwie sprawiedliwości lub innej jednostce podległej ministrowi sprawiedliwości.
Sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że wyrazi wolę dalszego pełnienia obowiązków. Sędziego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek lub na wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli został on uznany za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego. Sędzia może być też przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek kolegium sądu, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełnił służby przez okres roku.
O rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku służbowego sędziego zawiadamia Minister Sprawiedliwości.
Sędzia jest obowiązany postępować zgodnie ze ślubowaniem sędziowskim. Powinien on w służbie i poza służbą strzec powagi stanowiska i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności sędziego lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności. Czas pracy sędziego jest określony wymiarem jego zadań.
Sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku naukowym lub dydaktycznym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w wykonywaniu obowiązków sędziego. Sędzia nie może również być członkiem zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego ani spółdzielni. Nie może być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą ani posiadać w spółkach akcji lub udziałów większych niż 10%.
Sędziowie są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie to dotyczy zarówno majątku odrębnego jak i objętego wspólnotą małżeńską. Składa się je w 2 egzemplarzach właściwemu terytorialnie prezesowi sądu apelacyjnego, a prezesi sądu apelacyjnego składają je Krajowej Radzie Sądownictwa.
Sędziemu przysługuje corocznie urlop dodatkowy w wymiarze 6 dni - po 10 latach pracy lub 12 dni - po 15 latach pracy. Można mu też udzielić płatnego urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze max. 6 miesięcy.
Sędziom przysługuje również nagroda jubileuszowa w wysokości:
- po 20 latach pracy - 100% wynagrodzenia
- po 25 latach pracy - 150% wynagrodzenia
- po 30 latach pracy - 200% wynagrodzenia
- po 35 latach pracy - 250% wynagrodzenia
- po 40 latach pracy - 350% wynagrodzenia
- po 45 latach pracy - 400% wynagrodzenia
Sędziemu ubiegającemu się o mandat posła, senatora albo radnego udziela się urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej. Sędzia mianowany, powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w organach państwowych, samorządowych, dyplomatycznych lub międzynarodowych jest obowiązany zrzec się niezwłocznie swojego urzędu, chyba że przechodzi w stan spoczynku.
Praca sędziego (efektywność, kompetencje, kultura i specjalizacja) podlegają okresowej ocenie przeprowadzanej wraz z wizytacją wydziału sądu. Oceny sędziego dokonuje się z punku widzenia:
sprawności i efektywności
kultury urzędowania
sposobu formułowania wypowiedzi przy wydawaniu i uzasadnianiu orzeczeń
procesu doskonalenia zawodowego
Zakres oceny nie może wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli.
Prezes sądu, po zapoznaniu się z oceną pracy sędziego, opracowuje mu indywidualny plan rozwoju zawodowego.
Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu (przewinienia dyscyplinarne) sędzia odpowiada dyscyplinarnie. Postępowania dyscyplinarnego nie można wszcząć po upływie 3 lat od popełnienia czynu.
Karami dyscyplinarnymi są:
# upomnienie
# nagana
# usunięcie z zajmowanej funkcji
# przeniesienie na inne miejsce służbowe
# złożenie sędziego z urzędu
W przypadku przewinienia mniejszej wagi sąd dyscyplinarny może odstąpić od wymierzenia kary.
Sądami dyscyplinarnymi w sprawach sędziów są:
w I instancji - sądy apelacyjne
w II instancji - Sąd Najwyższy
Skład sądu dyscyplinarnego wyznacza się w drodze losowania z listy wszystkich sędziów danego sądu, z tym że w składzie zasiada przynajmniej jeden sędzia stale orzekający w sprawach karnych i to on (lub najstarszy służbą z nich) przewodniczy składowi.
Oskarżycielem przed sądem dyscyplinarnym w sprawach sędziów sądów apelacyjnych a także prezesów i wiceprezesów sądów okręgowych jest rzecznik dyscyplinarny. W sprawach pozostałych sędziów - zastępca rzecznika dyscyplinarnego. Rzecznik jest wybierany przez Krajową Radę Sądownictwa na 4-letnią kadencję.
Rzecznik dyscyplinarny podejmuje czynności na żądanie Ministra Sprawiedliwości, prezesa sądu apelacyjnego lub okręgowego oraz kolegium sądu apelacyjnego lub okręgowego, Krajowej Rady Sądownictwa a także z własnej inicjatywy. Dokonuje tego po wstępnym wyjaśnieniu okoliczności a także złożeniu wyjaśnień przez sędziego (chyba że było to niemożliwe).
Po dokonaniu tych czynności rzecznik wszczyna postępowanie dyscyplinarne i przedstawia sędziemu na piśmie zarzuty. Obwiniony sędzia może złożyć wyjaśnienia i wniosek o przeprowadzenie dowodów w ciągu 14 dni od przedstawienia mu zarzutów. Po upływie tego terminu rzecznik składa wniosek do sądu dyscyplinarnego. Od wyroków wydanych w I instancji przysługuje odwołanie zarówno obwinionemu jak i rzecznikowi dyscyplinarnemu, Krajowej Radzie Sądownictwa oraz Ministrowi Sprawiedliwości. Od wyroku sądy dyscyplinarnego II instancji kasacja nie przysługuje.
Po wydaniu wyroku lub umorzeniu postępowania o jego wznowienie mogą wystąpić: Krajowa Rada Sądownictwa, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego i Minister Sprawiedliwości. Wznowienie postępowania na niekorzyść obwinionego może nastąpić jeżeli jego umorzenie lub wydanie wyroku nastąpiło wskutek przestępstwa albo jeżeli w ciągu 5 lat od wydania wyroku wyjdą na jaw nowe okoliczności lub dowody uzasadniające wymierzenie surowszej kary. Wznowienie postępowania na korzyść skazanego może nastąpić także po jego śmierci.
W sądach rejonowych i okręgowych do wykonywania określonych czynności należących do sądów w zakresie ochrony prawnej zatrudniani są referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. W sądach działają też kuratorzy sądowi (kuratorzy rodzinni i kuratorzy dla dorosłych), którzy stanowią służbę kuratorską i wykonują czynności o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym i profilaktycznym. Pełnią oni swoje czynności zawodowo (kuratorzy zawodowi) lub społecznie (kuratorzy społeczni).
Na stanowisko referendarza sądowego może być mianowany obywatel polski nieskazitelnego charakteru korzystający z pełni praw cywilnych i obywatelskich, który ukończył 24 lata, studia prawnicze w Polsce (lub zagraniczne uznawane w Polsce) i aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury albo zdał egzamin sędziowski, prokuratorski, notarialny, adwokacki lub radcowski. Mianowania referendarza dokonuje prezes sądu apelacyjnego.
Na stanowisko starszego referendarza sądowego może być mianowany referendarz z co najmniej 10-letnim doświadczeniem, jeżeli nie był karany dyscyplinarnie i uzyskał pozytywne oceny okresowe.
Asystent sędziego wykonuje czynności zmierzające do przygotowania spraw sądowych do rozpoznania oraz czynności z zakresu działalności administracyjnej sądów.
Na stanowisko asystenta sędziego może być zatrudniony obywatel polski nieskazitelnego charakteru korzystający z pełni praw cywilnych i obywatelskich, który ukończył 24 lata, studia prawnicze w Polsce (lub zagraniczne uznawane w Polsce) i aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury albo zdał egzamin sędziowski, prokuratorski, notarialny, adwokacki lub radcowski - wymagania analogiczne do referendarza sądowego. Referendarza sądowego zatrudnia prezes sądu.
Biegłych sądowych ustanawia i prowadzi ich listę prezes sądu okręgowego.
Ławnikiem może być wybrany obywatel polski nieskazitelnego charakteru korzystający z pełni praw cywilnych i obywatelskich, w wieku między 30 a 70 lat, który jest zatrudniony prowadzi działalność gosp. lub mieszka w miejscu kandydowania co najmniej od roku, posiada co najmniej średnie wykształcenie i odpowiedni stan zdrowia.
Ławnikami nie mogą być:
osoby zatrudnione w sądach i prokuraturze
osoby wchodzące w skład organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy do sądu
funkcjonariusze Policji oraz inne osoby zajmujące stanowiska związane ze ściganiem przestępstw i wykroczeń
adwokaci i aplikanci adwokaccy
duchowni
żołnierze w czynnej służbie wojskowej
radni gmin powiatu i województwa
Nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie.
Ławników do sądów okręgowych i rejonowych wybierają rady gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów - w głosowaniu tajnym. Liczbę ławników wybieranych przez poszczególne gminy ustala kolegium sądu okręgowego (ew. po zasięgnięciu opinii prezesów sądów rejonowych).
Wybory ławników odbywają się najpóźniej w październiku roku kalendarzowego, w którym upływa kadencja dotychczasowych ławników. Kadencja trwa 4 lata kalendarzowe następujące po roku, w którym dokonano wyborów. Kandydatów na ławników mogą zgłaszać radom gmin prezesi właściwych sądów, stowarzyszenia, organizacje społeczne i zawodowe (z wyjątkiem partii politycznych) oraz co najmniej 50 obywateli mieszkających stale na terenie właściwej gminy. Zgłaszanie kandydatów odbywa się do dnia 30 czerwca ostatniego roku kadencji.
Mandat ławnika wygasa w razie prawomocnego skazania go za przestępstwo bądź wykroczenie. Wygaśnięcie mandatu stwierdza właściwa rada gminy. Może ona też ławnika odwołać, na wniosek prezesa właściwego sądu, w razie:
niewykonywania obowiązków ławnika
zachowania godzącego w powagę sądu
niezdolności do wykonywania obowiązków ławnika
W zakresie orzekania ławnicy są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Ławnik nie może przewodniczyć na rozprawie i naradzie ani też wykonywać czynności sędziego poza rozprawą, chyba że ustawy stanowią inaczej.
Ławnicy każdego sądu wybierają ze swojego grona radę ławniczą, jej przewodniczącego i zastępców. Do zadań rady należy przede wszystkim podnoszenie poziomu pracy ławników i ich reprezentowanie oraz pobudzanie działalności wychowawczej ławników w społeczeństwie.
Dochody i wydatki sądów powszechnych stanowią w budżecie państwa odrębną część. Dysponentem tej części budżetu jest Minister Sprawiedliwości. Dyrektor sądu apelacyjnego wykonuje zadania i kompetencje dysponowania budżetem sądów na obszarze apelacji oraz sprawuje kontrolę gospodarki finansowej i gospodarowania mieniem Skarbu Państwa przez te sądy. Organami kierującymi gospodarką finansową sądów apelacyjnych i sądów okręgowych są dyrektorzy tych sądów, a w sądach rejonowych - prezesi tych sądów.
4