Ustrój polityczny
Królestwo Arabii Saudyjskiej jest monarchia o ustroju politycznym,
którego podstawa jest tradycja islamu i kultura. Przepisy i regulacje
obowiązujące w Królestwie oparte są na Świętym Koranie i Sunnie.
Nawołują one do pokoju, sprawiedliwości, równości, konsultacji (określają
proces konsultowania działań z specjalistami, autorytetami w danych
dziedzinach oraz z przedstawicielami narodu) i poszanowania praw
poszczególnych obywateli.
Historia
Od samych początków pierwszego państwa Saudyjskiego w XVIII wieku,
aż do utworzenia 23 września 1932 r. przez króla Abdul Aziza Bin Abdul
Rahman Al-Sauda nowoczesnego Królestwa Arabii Saudyjskiej, szariat (prawo islamu) był zawsze filarem i źródłem systemu rządów Arabii Saudyjskiej. Określa on naturę i charakter państwa, jego cele i obowiązki, jak równie_ wzajemne stosunki rządu i jego obywateli. Król Abdul Aziz stworzył fundamenty ustroju konstytucyjnego, poprzez utworzenie nowoczesnego rządu tam gdzie kiedyś panowali plemienni władcy (szejkowie). Dekret
królewski na mocy którego utworzono Rade Ministrów został przyjęty w 1953r i ma obecnie 20 ministerstw. Rada Ministrów razem z Królem, utworzyła wykonawcze i ustawodawcze ramiona rządu. Cotygodniowe posiedzenia zwane Madżlis są otwarte dla wszystkich obywateli społeczeństwa saudyjskiego, którzy mogą zwrócić sie do Króla i innych liderów na lokalnym, prowincjonalnym lub ogólnokrajowym szczeblu w celu dyskutowania ważnych kwestii lub złożenia zażalenia. Na początku lat 70-tych szybka modernizacja Arabii Saudyjskiej istotnie przyczyniła się do rozwoju ustroju politycznego i administracyjnego państwa. Król Fahd Bin Abdul Aziz - Strażnik Dwóch Świętych Meczetów, odczuwał potrzebę zreformowania i unowocześnienia funkcjonującego ustroju politycznego. Biorąc pod uwagę role Królestwa w świecie islamskim, jak również jego tradycje i charakter społeczeństwa, wszelkie reformy były przeprowadzane w zgodzie z islamem. W 1992 r. Król Fahd wprowadził nowe Podstawowe Prawo regulujące system rządów, zakładające utworzenie Rady Konsultacyjnej - Madżlis Al-Szura i wprowadzenie nowego systemu rządów lokalnych. W następnym roku Król ogłosił rozporządzenie dotyczące funkcjonowania Rady Ministrów.
System Podstawowy Rządu
System podstawowy rządu określa kształt państwa, jego cele i obowiązki, jak również relacje miedzy rządzącym a obywatelami. Stanowi on, iż Królestwo Arabii Saudyjskiej jest suwerennym, arabskim i islamskim krajem, którego
konstytucja jest święty Koran i Sunna. Król, który pełni także funkcje premiera, stoi na straży przestrzegania prawa islamskiego szariat, kieruje polityka
państwa i nadzoruje kwestie związane z bezpieczeństwem i obrona kraju. Następcą Tronu, wyznaczony przez Króla, oraz członkowie Rady Ministrów asystują Królowi przy wypełnianiu powyższych obowiązków. Nowe rozporządzenie wprowadzone w 1992 r. tłumaczy, iż naczelnym zadaniem państwa jest zapewnienie jego mieszkańcom bezpieczeństwa i pełni praw. Rozporządzenie to podkreśla role rodziny, jako podstawowej komórki saudyjskiego społeczeństwa. Rodzina
odgrywa kluczowa role w nauczaniu islamu i przestrzeganiu jego wartości.
W określeniu stosunku pomiędzy władca a poddanymi, niezmiernie istotnym elementem jest równość wszystkich obywateli saudyjskich. Wszyscy są równi w obliczu Boga i w ich dążeniu do pomyślności, bezpieczeństwa, godności i postępu ich narodu. Wszyscy obywatele są także równi wobec prawa.
Rada Ministrów
W 1953 r. Król Saud Bin Abdulaziz utworzył Rade Ministrów by ułatwić rozwój Królestwa. W kolejnych latach Rade Ministrów rozszerzano o następne ministerstwa. Obecnie w skład Rady Ministrów wchodzą premier, którym jest Król, pierwszy vice-minister, drugi vice-minister, 21 ministrów i 6 sekretarzy stanu w randze ministrów (minister bez teki). We wrześniu 1993 r. Król Fahd wprowadził nowe rozporządzenie dotyczące funkcjonowania Rady Ministrów. Na podstawie tego rozporządzenia Rada Ministrów jest odpowiedzialna za kształtowanie i wykonywanie polityki państwa w zakresie spraw wewnętrznych i zagranicznych, finansowych, gospodarczych, edukacyjnych, obronnych i wszelkich istotnych obszarów funkcjonowania kraju. Rada Ministrów funkcjonuje w zgodzie z Podstawowym Systemem Rządów i we współpracy z Rada Konsultacyjna. Rada Ministrów jest najwyższym organem władzy w sprawach
związanych z rządzeniem (władza wykonawcza), finansami i administracja.
Jej decyzje są wiążące, gdy maja poparcie bezwzględnej większości głosów. W sytuacji równowagi głosów, decyzja zależy od głosu premiera.
Madżlis Al-Szura (Rada Konsultacyjna)
Podstawowa funkcja Madżlis Al-Szura jest doradzanie Królowi w sprawach wagi
państwowej. Król Abdul Aziz, który utworzył pierwsza Rade Konsultacyjna w połowie lat 20-tych, tłumaczył: "Musimy postępować zgodnie z naukami Świętego Koranu i Sunny, w kwestii nakazu Allaha, który mówi o konsultowaniu sie z innymi w istotnych sprawach bieżących". W celu wprowadzenia bardziej sformalizowanego i wydajnego mechanizmu działania Rady, Król Fahd zreformował w 1992 r. dotychczasowy system. Obecnie Rada składa sie
z przewodniczącego i 60 członków wybranych przez Króla na czteroletnia, odnawialna kadencje. Skład członków Rady odzwierciedla skład społeczeństwa saudyjskiego. Król Fahd osobiście zainaugurował pierwsze posiedzenie nowej Rady Konsultacyjnej, które się odbyło 29 grudnia 1993r. Do zadań Rady należy dyskutowanie kwestii nowych praw i przepisów, spraw wewnętrznych i zagranicznych, a także innych kwestii związanych z interesem publicznym. Rada może wystąpić do Rady Ministrów z żądaniem udziału przedstawicieli
tej ostatniej w kluczowych posiedzeniach, jak również może wystąpić o wgląd do
rządowych dokumentów. Sprawozdania i rekomendacje uczynione przez Rade są
przedkładane bezpośrednio Królowi. Jednym z pierwszych działań podjętych przez Rade było utworzenie ośmiu specjalistycznych komitetów. Członkowie Rady zostali oddelegowani do poszczególnych komitetów w oparciu o ich wiedze i doświadczenie. Komitety wchodzące w skład Rady Konsultacyjnej to:
• Komitet ds. Edukacji, Kultury i Informacji,
• Komitet ds. Zdrowia i Spraw Socjalnych,
• Komitet ds. Polityki Zagranicznej,
• Komitet ds. Bezpieczeństwa,
• Komitet Organizacyjno-Administracyjny,
• Komitet ds. Islamu,
• Komitet ds. Gospodarczych i Finansowych,
• Komitet ds. Świadczeń i Obiektów Użyteczności
Publicznej
Administracja Lokalna
Król Fahd ogłosił nowe rozporządzenia dotyczące systemu administracji lokalnej. Nowe środki, które Król zawarł w dekrecie, zaprojektowano dla "podniesienia efektywności administracji i rozwoju regionów Królestwa... ochrony, bezpieczeństwa, ładu społecznego, gwarantowania praw i wolności obywatelom w ramach szariatu." Na mocy rozporządzenia podzielono kraj na 13 prowincji i
określono ich strukturę administracyjna, sposób w jaki powinny być administrowane, jak i obowiązki gubernatorów i władz regionalnych. W 1993
r. Król Fahd powołał 210 członków do Rad Regionalnych w 13 prowincjach Królestwa. Rady te zajmują sie rozwiązywaniem problemów i potrzeb swoich prowincji, uchwalaniem budżetu oraz przygotowywaniem nowych programów rozwoju i nadzorowaniem obecnie prowadzonych. Gubernator i wicegubernator każdej z prowincji ma status przewodniczącego i wiceprzewodniczącego w radzie swojej prowincji. Każda rada składa sie z minimum dziesięciu zwykłych obywateli mających doświadczenie na polu działań, za które odpowiada w radzie. Każdy z członków rady jest wspierany przez wyspecjalizowane komisje, przypisane mu do pracy na rzecz ochrony interesów prowincji. Rady Prowincji przedkładają swoje raporty i projekty Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, które kieruje je do odpowiednich ministerstw i agencji rządowych w celu ich rozważenia. Zgodnie z
systemem podziału administracyjnego, Królestwo dzieli sie na 13 prowincji, z których każda ma swoja stolice. W poszczególnych prowincjach są to:
• Prowincja Rijad - Rijad,
• Prowincja Mekka - Mekka,
• Prowincja Medyna - Medyna,
• Prowincja Al-Kassim - Burajda,
• Prowincja Wschodnia - Damman,
• Prowincja Asir - Abha,
• Prowincja Tabouk - Tabuk,
• Prowincja Hail - Hail,
• Prowincja Północna - Ar-ar,
• Prowincja Dżizan - Dżizan,
• Prowincja Nadżran - Nadżran,
• Prowincja Al-Baha - Baha,
• Prowincja Al-Dżouf - Sakaka.
Struktura Prawna i Sadownictwo
System sadownictwa oparty jest na prawie islamskim szariat. W 1928r. Król Abdul Aziz wydał dekret, który ustanowił organizacyjna strukturę systemu sadów i procedur prawnych je obowiązujących. Poprzez późniejsze dekrety, z 1936 r. i 1952 r. wprowadzające Procedury Prawa Cywilnego, z 1955 r. ustanawiającego Komisje Zażaleń i z 1970 r. tworzącego Ministerstwo Sprawiedliwości, Król umożliwił sprawniejsze funkcjonowanie systemu prawnego i jego rozwój. Dzisiaj Ministerstwo Sprawiedliwości zarządza systemem prawnym szariatu poprzez Wysoki Sad Szariat. Na poziomie rozpraw sadowych funkcjonują sady powszechne lub sady pierwszej instancji. Można odwoływać sie od decyzji tych sadów do sadów apelacyjnych, a ostatecznie do Najwyższego Sadu Szariat.
Kolejnym poziomem są Sady Apelacyjne. Spory wynikające z obowiązujących regulacji są prowadzone przez Komisje Zażaleń lub specjalne sady. Przykładem jest Najwyższa Komisja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej odpowiadająca za rozwiązywanie sporów dotyczących kwestii pracy lub Ministerstwo Handlu, w którym funkcjonuje Komisja Rozwiązywania Sporów Handlowo-Gospodarczych.
W sprawie decyzji wszystkich sadów obywatele mogą składać apelacje do Króla lub Następcy Tronu, którzy kierują je do rozpatrzenia przez biuro prawne Rady Ministrów. Wydana decyzja jest podpisywana przez Króla i jest ostateczna.
Królestwo Arabii Saudyjskiej nie jest państwem które pasuje do przyjętego w naszej kulturze obrazu wolnego społeczeństwa. Możemy krytykować brak wolnych wyborów czy zbyt duże uprawnienia króla, niezrozumiałe jest dla nas prawo oparte na islamie. Dla Europejczyka Arabia kojarzy się z państwem gdzie nie ma nic poza cierpiącymi dyskryminacje kobietami, piaskiem i ropą. W naszym społeczeństwie istnieje stereotyp Araba - fundamentalistycznego terrorysty. Kreujemy obraz tamtego ustroju i ludzi w nim żyjących mimo iż nasza wiedza na ten temat jest niewielka. Wg mnie argumentem który przemawia za istniejącym w Arabii systemem politycznym jest fakt że przed rokiem 1932 Arabia była mozaiką bezładnych ubogich plemion nawzajem się zwalczających. Dziś jest to jedna z najprężniejszych gospodarek i istotny gracz na arenie międzynarodowej. Ten sukces ktoś mógłby tłumaczyć tym że Królestwo Arabii Saudyjskiej posiada złoża ropy naftowej. Dlaczego w takim razie niektóre państwa afrykańskie mimo iż posiadają złoża surowców na które jest popyt( np. boksyty) w dalszym ciągu są arena wojen domowych i państwami zaliczanymi do trzeciego świata?