Patryk Matys
III r. BiG
Konspekt lekcji biologii
Klasa: I
Dział: Powitanie biologii
Temat: Źródła wiedzy biologicznej
Zakres treści:
-planowanie i prowadzenie obserwacji oraz doświadczeń
-ocenianie i interpretacja wyników.
Cel ogólny: Uczeń zna źródła wiedzy biologicznej i potrafi z nich efektywnie korzystać.
Cele szczegółowe:
A. Zapamiętywanie wiadomości:
-potrafi zdefiniować pojęcie „hipoteza”,
-potrafi zdefiniować pojęcie „doświadczenie”,
-zna cel wykonywania doświadczeń,
-podaje zasady prowadzenia doświadczeń,
-zna źródła wiedzy biologicznej,
-wie, że zwierzęta mogą być użyte do doświadczeń tylko zgodnie z określonymi zasadami.
B. Zrozumienie wiadomości:
-wskazuje etapy planowania doświadczeń zgodnie z zasadami metodologii badań
-przedstawia kolejne etapy powstawania wiedzy biologicznej..
C. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych:
-potrafi poprawnie sformułować hipotezę dotyczącą określonego zjawiska.
D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych:
-samodzielnie poznaje organizm żywy, korzystając z różnych źródeł informacji,
-potrafi dowieść słuszność postawionej hipotezy,
-potrafi poprawnie zaplanować i przeprowadzić doświadczenie,
-broni swojego zdania na temat wykorzystywania zwierząt do celów badawczych..
Postawy:
-wykazuje zainteresowanie otaczającym go środowiskiem,
-odczuwa potrzebę pogłębiania swojej wiedzy biologicznej i zachęca do tego innych.
Metody pracy:
pogadanka, miniwykład, praca z podręcznikiem.
Formy pracy:
praca indywidualna, praca grupowa.
Środki dydaktyczne:
-podręcznik,
-czasopisma popularnonaukowe „Świat Nauki”, „Wiedza i Życie”, „Draco Magazyn”,
-klucze do oznaczania organizmów.
Literatura dla nauczyciela:
-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009
-czasopisma popularnonaukowe „Świat Nauki”, „Wiedza i Życie”, „Draco Magazyn”.
Literatura dla ucznia:
-W. Kofta „Ciekawa biologia. Cz.1”. WSIP. Warszawa, 2009
-czasopisma popularnonaukowe „Świat Nauki”, „Wiedza i Życie”, „Draco Magazyn”.
Notatka:
Tworzenie wiedzy biologicznej polega na sprawdzaniu słuszności stawianych hipotez.
Podstawą wiedzy biologicznej jest doświadczenie. Każde doświadczenie, aby dało wiarygodne wyniki, musi zostać przeprowadzone zgodnie z określonymi zasadami.
Zasady prowadzenia doświadczeń:
-odpowiednio duża liczba osobników,
-osobniki tego samego gatunku i w tym samym wieku(jednolitość badanego materiału),
-musi istnieć: grupa doświadczalna+grupa kontrolna,
-wszystkie obserwacje muszą być zapisywane,
-doświadczenie musi być powtarzalne.
Zwierzęta mogą być wykorzystywane w doświadczeniach tylko zgodnie z określonymi zasadami. Każdy, kto chce prowadzić badania na zwierzętach, musi uzyskać zgodę komisji etycznej.
Źródła wiedzy biologicznej:
-obserwacje, doświadczenia,
-podręczniki,
-czasopisma popularnonaukowe,
-filmy przyrodnicze,
-internet,
-klucze do oznaczania organizmów.
Ogniwa lekcyjne |
Czas |
Czynności nauczyciela |
Czynności ucznia |
Sprawy organizacyjne |
7min |
Przywitanie uczniów. Sprawdzenie listy obecności i zapisanie tematu lekcji. Sprawdzenie pracy domowej. |
Przywitanie nauczyciela. |
Faza wprowadzająca |
3min |
Nauczyciel zadaje pytanie: „Czy wiecie w jaki sposób naukowcy dochodzą do określonych wniosków, zdobywają wiedzę?” |
Uczniowie odpowiadają „Stawiają hipotezę, którą następnie sprawdzają.” |
Faza realizacyjna |
25min |
Nauczyciel tłumaczy na czym polega tworzenie wiedzy naukowej: „Tak, ale aby sprawdzić czy hipoteza jest prawdziwa, należy zaplanować i przeprowadzić doświadczenie. Jeśli wyniki są zgodne z oczekiwaniami, uznaje się, że hipoteza jest trafna. Jeśli nie-stawiamy inną hipotezę(inne wyjaśnienie obserwowanego zjawiska) i ponownie przeprowadzamy doświadczenie. Schemat takiego postępowania przedstawia ryc. 2.1 na str. 12 w podręczniku.” „Kto z was zechce przeanalizować schemat?”
Nauczyciel wyjaśnia, że doświadczenie, aby dało wiarygodne wyniki, musi zostać przeprowadzone zgodnie z określonymi zasadami: „Tak, jak powiedziałem, aby udowodnić, że dana hipoteza jest prawdziwa lub fałszywa, należy przeprowadzić odpowiednie doświadczenie. Jednak żeby doświadczenie dało wiarygodne wyniki, musi zostać przeprowadzone zgodnie z określonymi zasadami. Kto z was wie jakie to zasady?” (podręcznik, str. 12-14)
Nauczyciel charakteryzuje poszczególne zasady: 1.„Badaniu musi być poddana odpowiednio duża liczba osobników. Podobnie jak ludzi, zwierzęta i rośliny różnią się między sobą. Użyta do doświadczenia roślina może uschnąć z przyczyn innych niż badane, a jeden szczur(mysz) może być wyjątkowo odporny na działania badanego czynnika. W doświadczeniach naukowych uznaje się, że grupa badana powinna liczyć minimum 30 osobników, aby wnioski wyciągane z uzyskanych wyników były wiarygodne.” 2.„Zwierzęta bądź rośliny użyte w doświadczeniu muszą należeć do tego samego gatunku i być w tym samym wieku(jednolitość badanego materiału).” 3.„W każdym doświadczeniu oprócz grupy badanej, czyli tej, którą poddaje się jakiemuś działaniu, musi być też tzw. grupa kontrolna. Powinna się ona składać z takiej samej liczby osobników tego samego gatunku i w tym samym wieku, co grupa doświadczalna. Osobniki z grupy kontrolnej powinny przebywać w takich samych warunkach, ale nie poddaje się ich eksperymentowi. Dzięki temu można porównać wyniki uzyskane w grupie doświadczalnej i kontrolnej, by wyciągnąć poprawne wnioski.” Podanie przykładu-lek stosowany na zapalenie płuc u myszy.
4.„Przebieg doświadczenia musi zostać dokładnie opisany, gdyż może się okazać, iż szczegół, który pominęliśmy, miał istotny wpływ na wyniki doświadczenia.” 5.„Każde doświadczenie musi być powtarzalne. Jak myślicie, dlaczego?”
Nauczyciel poleca uczniom sporządzenie notatki(pkt 1-3).
Nauczyciel informuje uczniów, że wiele badań laboratoryjnych jest prowadzonych na zwierzętach i w jakim celu są one wykonywane: „Wiele doświadczeń biologicznych wykonuje się na zwierzętach. Doświadczenie takie wykonuje się albo wtedy, gdy ich wyniki służą właśnie zwierzętom, albo gdy mają na celu walkę z chorobami ludzi.”
Nauczyciel dzieli klasę na grupy, które mają za zadanie wypracować wspólne stanowisko na temat wykorzystywania zwierząt w celach badawczych(Czy zwierzęta powinny być wykorzystywane do doświadczeń biologicznych czy nie powinny? Dlaczego tak uważają?)
„Do przeprowadzania doświadczeń biologicznych służą specjalnie do tego wyhodowane rasy myszy, szczurów itd. Badania na zwierzętach mają wielu przeciwników. Jednak większość dostępnych obecnie leków i innych zbawiennych osiągnięć medycyny zawdzięczamy tym badaniom.”
„Warto podkreślić, że wszyscy zgadzają się, iż: -zwierzęta doświadczalne nie powinny cierpieć, -nie można doświadczeń z udziałem zwierząt wielokrotnie powtarzać bez uzasadnionej potrzeby, -nie wolno wykorzystywać zwierząt do badań, których cel nie jest dostatecznie ważny.”
„Aby te humanitarne zasady były przestrzegane, w większości krajów, w tym w Polsce, doświadczenia z udziałem zwierząt mogą się odbywać tylko w uprawnionych ośrodkach badawczych, a na prowadzenie każdego doświadczenia biolog musi uzyskać zgodę komisji etycznej. Zasiadają w niej naukowcy, a także przedstawiciele ruchów obrony praw zwierząt.”
„Obecnie coraz więcej doświadczeń wykonuje się na hodowlach tkankowych i narządowych.”
Nauczyciel informuje uczniów z jakich źródeł wiedzy mogą korzystać: „Ludzie mogą korzystać z bardzo różnych źródeł wiedzy biologicznej.”
Nauczyciel prezentuje różne źródła wiedzy biologicznej: „Możecie wykonywać własne obserwacje i doświadczenia oraz prezentować ich wyniki na różne sposoby. Ważnym źródłem informacji są podręczniki, a także inne książki, m. in. klucze do oznaczania organizmów oraz czasopisma popularnonaukowe, takie jak „Wiedza i Życie”, „Świat Nauki” czy „Draco Magazyn”. Wiele cennych informacji możecie znaleźć w internecie, np. na stronie Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych. Źródłem wiedzy o bogactwie przyrody na świcie są także filmy przyrodnicze prezentowane w telewizji i te na CD.” Nauczyciel poleca uczniom wykonanie notatki(pkt 4-5). |
Wskazany uczeń z pomocą nauczyciela dokonuje analizy zamieszczonego schematu.
Wskazani uczniowie odpowiadają: -odpowiednio duża liczba osobników, -osobniki tego samego gatunku i w tym samym wieku(jednolitość badanego materiału), -musi istnieć: grupa doświadczalna+grupa kontrolna, -wszystkie obserwacje muszą być zapisywane, -doświadczenie musi być powtarzalne.
Wskazany uczeń odpowiada „Żeby inny naukowiec mógł je powtórzyć i sprawdzić czy otrzyma podobne wyniki.”
Uczniowie pracują w 5-os. grupach, a następnie prezentują wyniki swojej pracy wraz z uzasadnieniem.
|
Faza podsumowująca |
8min |
Nauczyciel zadaje pytania: -w jaki sposób naukowcy zdobywają wiedzę? -jakie są zasady prowadzenia doświadczeń? -dlaczego w doświadczeniach ważna jest duża liczba osobników? -w jakim celu tworzy się grupę kontrolną? -co znaczy, że materiał badany musi być jednolity? -dlaczego ważne jest zapisywanie wszystkich obserwacji? -dlaczego doświadczenie musi być powtarzalne? -dlaczego zwierzęta są wykorzystywane w doświadczeniach laboratoryjnych? -jakie znasz źródła wiedzy biologicznej? |
Uczniowie odpowiadają. |
Praca domowa |
2min |
Dla wszystkich: zaplanować doświadczenie wykazujące wpływ światła na zazielenianie się rośliny. Dla chętnych: znaleźć informacje na temat doświadczeń z udziałem zwierząt wykonywanych w Polsce. |
|