CA 10 KOMUNIKACJA A MANIPULACJA I PROPAGANDA

1. dwa poglądy w globalnym strumieniu informacji: wiadomość (celem jest informowanie) i propaganda (celem jest wpływanie, Goebbels- propaganda jest instrumentem polityki, władzą sprawowania kontroli społecznej; funkcją jest pociąganie za sobą zwolenników i utrzymywanie ich w szyku; to „zaciemnianie każdej przestrzeni ludzkiej aktywności tak, że środowisko jednostki staje się przygotowane na przyjęcie światopoglądu ruchu (partii)”)

2. KAŻDA PROPAGANDA POLITYCZNA JEST KOMUNIKOWANIEM POLITYCZNY, ALE NIE KAŻDE KOMUNIKOWANIE POLITYCZNE JEST PROPAGANDĄ !

3. Propaganda to rozpowszechnianie (czasem przedstawianych jednostronnie lub nawet całkowicie fałszywych) informacji celem przekonania do czegoś odbiorców. Propaganda obejmuje szeroki zakres form. Może być to sztuka wizualna, polegająca na przekazywaniu jasnych i powszechnie znanych symboli, przedmiotów, fotografia, muzyka i radio (a obecnie również telewizja i Internet), język ciała oraz taniec, literatura (praktycznie w każdej znanej formie, także ulotki), teatr oraz kino.

4. Historia propagandy liczy sobie kilka tysięcy lat, jednak jej szczególny rozwój możemy obserwować dopiero współcześnie od XIX wieku (wraz z rozwojem demokracji parlamentarnej, a co za tym idzie walki wyborczej). Równocześnie powstała opinia publiczna. Stała się szczególnym narzędziem gry politycznej, walki wyborczej zarówno w rządach totalitarnych, masowych ruchach politycznych, ideologicznych jak i we współczesnej walce o władzę w krajach demokratycznych. Bardzo dużą rolę odegrała w narodowo-socjalistycznym i komunistycznym ustroju totalitarnym, gdzie pojawiła się w formie propagandy totalnej, wykluczając jakąkolwiek samodzielność w tworzeniu opinii widza czy słuchacza.

5. Istnieje wiele różnych definicji komunikowania politycznego. Według Roberta Dentona i Gary'ego Woodworda komunikowanie to jest nie tylko procesem, ale i strategią. Dla Briana McNaira komunikowanie polityczne to celowe komunikowanie o polityce, w którym miedzy organizacjami politycznymi (w tym partiami) a obywatelami pośredniczą media. Uwzględnia on dwutorowość komunikowania politycznego - nie tylko partie polityczne pełnią rolę nadawców przekazów, ale mogą być także odbiorcami komunikatów nadawanych przez obywateli, a ujmując rzecz dokładniej - przez swój elektorat.

• Według Piotra Pawełczyka i Doroty Piontek komunikowanie polityczne jest pojęciem nadrzędnym wobec pojęcia propagandy politycznej. Komunikowanie zawiera bowiem w sobie właśnie propagandę, ale także marketing polityczny, czyli polityczne public relations i reklamę polityczną. Dokładniej rzecz ujmując, różnica między propagandą a komunikowaniem politycznym polega na tym, że ta pierwsza jest zorganizowaną perswazją, natomiast komunikowanie to także perswazja, tyle, że nie zawsze zorganizowana.

6. PROPAGANDA jest zorganizowana perswazją, gdyż poszukuje pewnej- zgodnej z intencjami nadawcy- reakcji ze strony ludzi będących odbiorcami tarczowymi. Komunikowanie polityczne również jest perswazją, tyle że nie zawsze zorganizowaną. 2 PODSTAWOWE TYPY:

1. propaganda nakazująca: poszukującej szczególnej, natychmiastowej odpowiedzi.

2. Propaganda warunkująca: modelującej opinię publiczną i postawy w dłuższym czasie, co często stanowi wstęp do późniejszej propagandy nakazującej.

7. W propagandzie mamy do czynienia z nadawcami zinstytucjonalizowanymi (gł. partie polityczne). Komunikowanie polityczne jako forma komunikowania masowego, nie musi spełniać tej cechy. Aktorzy działający w sferze propagandy zawsze mają charakter zbiorowy. Zdecydowanie przewagę na jednokierunkowy przepływ informacji- od nadawcy (propagandysty) do odbiorcy. Rozumiana jako MANIPULACJA I WPŁYWANIE NA ZACHOWNAIE INNYCH TAK, aby ich sposób widzenia, opinie, poglądy i będące ich wynikiem zachowania były zgodne z intencjami propagandzisty +żeby jednostka żywiła przekonanie, że są one rezultatem jej suwerennych decyzji.

8. oddziałuje na społ., jej treść dotyczy świata idei, sfery światopoglądowej/ ideologicznej.

9. ELLUL (1990): propaganda:

1. szeroka zawiera:

• akcję psychologiczną, tj. metody czysto psychologiczne stosowane w celu modyfikowania opinii, najczęściej w formie semiedukacyjnej, adresowane do współobywateli

• wojnę psychologiczną: podejmowanej zarówno wobec przeciwników wew. i zew.; chodzi o obniżenie/ zniszczenie ich morale

• redukcję i pranie mózgu: mające na celu przeobrażenie przeciwnika w sprzymierzeńca

• publiczne i ludzkie relacje: promowanie, afirmowanie pewnych wartości, adoptowanie jednostki lub grup do społ.- wytworzenie pewnych postaw konformistycznych.

2. wąski sens:

• charakter instytucjonalny: to połączenie technik organizacyjnych i oprogramowania, czyli zarządzania i programowania akcji propagandowej.

JOWETT I O' DONNEL: p. to specyficzny rodzaj komunikowania z 2 pierwiastkami: informacja i perswazja.

To celowe komunikowanie dotyczące polityki (komunikowanie polityczne); celowość podejmowanych działań. Zawiera:

• wszystkie formy komunikowania przedsiębrane przez polityków i innych aktorów politycznych po to, aby osiągnąć konkretne cele (jako komunikowanie elitarne i hegemoniczne- 1. zamknięty obieg komunikatów wśród aktorów polit., 2. adresaci- obywatele)

• komunikowanie adresowane do tych aktorów przez nie-polityków, np. wyborców czy felietonistów gazet (komunikowanie petycyjne)

• komunikowanie o nich i ich działalności, zawarte w doniesieniach prasowych, artykułach wstępnych i innych formach medialnej dyskusji o polityce (komunikowanie asocjacyjne- pozamedialna komunikacja obywateli).

• KOMUNIKOWANIE POLITYCZNE TO:

• apele

• komunikaty językowe

• informacje

• tworzenie zasobów informacyjnych, faktów, zdarzeń

• znaczenia przekazywane za pomocą komunikatów niewerbalnych (!): mowa ciała i inne elementy tworzące wizerunek/ tożsamość/ profil symboliczny (Braud)

• REKLAMA: jej głównym zadaniem jest zwrócenie uwagi jednostki na produkt, wzbudzenie zainteresowania, stymulowanie pragnienia jego posiadania i wreszcie zachęcenie do określonego zachowania w stosunkowo krótkim czasie (tzw. formuła AIDA); identyfikacja cech produktu korespondujących z zdiagnozowanym problemem oraz wskazanie dowodu, że tak się w istocie dzieje (tzw. formuła DIPADA). Odbiorcą tarczowym nie jest całe społ., ale wybrane grupy. Reklama nakierowana jest na jednostkę.

• PUBLIC RELATIONS: sytuujemy pomiędzy reklamą a propagandą. Nie chodzi tutaj o przekonanie kogoś, ani o zachowanie doraźnego zachowania, a o wytworzenie sympatii do organizacji polit. czy innego aktora polit.

• MARKETING POLITYCZNY: 4 podstawowe elementy (tzw. marketing-mix):jednym z nich jest promocja.

• SOCJOTECHNIKA POLITYCZNA: celowościowe oddziaływanie układów sterujących (podmiotów wpływu) na systemy sterowane (przedmioty wpływu) podejmowane z intencją dokonywania w nich pożądanej zmiany lub utrwalenia pożądanego stanu.

• KAMPANIA POLITYCZNA: sprowadza politykę do gry o zumie zerowej. Może przynieść albo zwycięstwo albo porażkę.

• Elementy komunikowania politycznego można sklasyfikować w 3 grupy:

1. organizacje polityczne (partie), organizacje społ., rządy, różnorodne grupy nacisku, organizacje terrorystyczne (org. działające poza prawem)

2. media rozumiane jako instytucje medialne

3. obywatele- publiczność

• AKTORZY POLITYCZNI to głównie organizacje polityczne, których natura jest z samej istoty polityczna, ale też i są tutaj org. i jednostki, których cele i interesy w określonych warunkach przybierają naturę polit.

• MAKDONALDYZACJA SPOŁECZEŃSTWA: 4 cechy:

1. Efektywność (optymalna metoda przejścia od jednego punktu do następnego)

2. Kalkulacyjność (akcentowanie kwantytatywnych cech produktu, czyli postawieniu znaku równości między ilością a jakością)

3. Przewidywalność (gwarancja, że towary i usługi będą wszędzie takie same, czyli zgodne ze skonwencjonalizowanym scenariuszem)

4. możliwość manipulacji przez technologię (zastępowanie technologii ludzkiej, w której to człowiek był podmiotem działania, przez technologię nie wymagającą udziału człowieka, a więc taką, gdzie czł. staje się przedmiotem).

• PSEUDOWYDARZENIA JEST:

• zaplanowane lub zainspirowane (nie spontaniczne)

• ważne jest osiągnięcie natychmiastowej relacji

• relacja pomiędzy nim a rzeczywistą sytuacją stanowiącą jego podstawę jest niejasna.

• Ma nikły związek z rzeczywistością polit., ma znaczenie tylko jako wydarzenie medialne;

• MEDIALNOŚĆ: wiadomość staje się medialna, gdy za taką uznana jest przez dziennikarzy, wydawców i producentów; coś, co się wydarzyło, a nie powinno;

1. JAMES I CAMBELL: wydarzenie powinno być aktualne, dotyczyć spraw i tematów aktualnych; dotyczyć ludzi/ najlepiej skupiać się na jednostkach; powinno być dramatyczne, wypełnione konfliktem i wywoływać ekstremalne działania fizyczne & intensywność emocjonalną; powinno gwałcić ustanowiony porządek i zagrażać wspólnocie; powinno dać się opowiedzieć w krótkiej, prostej historii i być łatwe do sfilmowania/ sfotografowania.

• TEORIA MAGICZNEGO POCISKU/ ZASTRZYKU PODSKÓRNEGO przypisują mediom omnipotentny wpływ na opinie, postawy i zachowania ludzi.

• MODELE OGRANICZONEGO WPŁYWU media są tylko jednym z czynników kształtowania ludzkich opinii, postaw i zachowań, obok takich jak: procesy psychologiczne (postrzeganie, rozumienie, percepcja), procesy społ. (funkcjonowanie grup społ., normy wewnątrzgrupowe, przywództwo opinii, komunikowanie interpersonalne).

• MODEL DWUSTOPNIOWEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI (Katz i Lazarsfeld) przekaz medialny trafia najpierw do przywódców opinii, którzy przeformułują go i przekazują innym odbiorcom pozostającym pod ich wpływem, przy czym podjęcie przywódcy opinii nie odnosi się do osób mających formalny status lidera. Chodzi tutaj o przywództwo nieformalne, związane z siecią kontaktów interpersonalnych, uzależnionych od płci, wieku, obszaru spraw, częstości i intensywności kontaktów społ.; rozwinięciem tej teorii była KONCEPCJA WIELOSTOPNIOWEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI możliwość występowania kilku poziomów przywództwa opinii i mechanizmów sprzężenia zwrotnego.

• TEORIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ (DYFUZJI- Rogers & Schoemaker) współistnienie 2 kanałów rozprzestrzeniania się nowości w systemie społ.: interakcyjnym i medialnym.

• TEORIA UMIARKOWANEGO ODDZIAŁYWANIA MEDIÓW

1. KONCPECJA UŻYTENCZOŚCI I GRATYFIKACJI: audytorium mediów składa się z ludzi świadomie dokonujących wyboru oferty medialnej na postawie odczuwalnych przez siebie potrzeb.

2. TEORIA PORZĄDKU DZIENNEGO: badanie tego, czy i w jakim zakresie media tworzą zbiory tematów, które następnie stają się ważne dla publiczności, media mówią o czym odbiorcy mają myśleć (nie jak).

• 3 sposoby DEKODOWANIA przekazów wg HALLA

1. dekodowane DOMINUJĄCO- HEGEMONICZNE: dekodowanie w obrębie skojarzeń kodującego

2. WYNEGOCJOWANE: przyjmuje zasady hegemoniczne, lecz sytuacyjnie wytwarza i stosuje własne zasady.

3. OPOZYCYJNE: dekodowanie negatywne daje efekt opozycyjny (opozycyjna interpretacja).

MECHANIZMY SOCJOTECHNIKI sposoby wpływania na nasze postawy polit. Socjotechnika zainteresowana jest trwalszymi i głębszymi zmianami w naszej świadomości.

1. METODA SYTUACJI DEPRYWACYJNEJ: uniemożliwienie systemowi sterowanemu zaspokajania potrzeb elementarnych, a następnie wskazywanie określonych postaw i zachowań, których przyjęcie spowoduje odzyskanie tej możliwości.

2. METODA POTĘGOWANIA POTRZEB NIEELEMENTARNYCH & wskazanie metod zaspokajania potrzeb

3. KANALIZACJA IDEAŁÓW: odwoływanie się do systemów wartości obiektów sterowanych, do nich przekonania o szczególnym posłannictwie i powołaniu.

4. INTENSYFIKACJA LĘKU: umożliwia zwiększenie szans na podporządkowanie systemów sterujących i osiąganie ich większej przydatności na 3 pierwszy metody.

JĘZYK nowomowa- zmniejszenie się możliwości porozumiewania pomiędzy ludźmi, lecz także zdolności samodzielnego myślenia.

---