Opieka medyczna nad ciężarną
W optymalnych warunkach każda ciąża powinna być planowana
Wizyta przedkoncepcyjna:
1) ojciec
- wywiad rodzinny
- przyjmowane leki/używki
- bad. dodatkowe (w tym bad. nasienia, bad. na obecność HIV)
- przebyte lub istniejące choroby ogólnoustrojowe
2) matka
- przebyte choroby
- wywiad ginekologiczny
- badanie przedmiotowe
- badanie ginekologiczne
- badania dodatkowe
laboratoryjne
USG
na obecność anty - HIV
- postępowanie dietetyczne
- suplementacja kw. foliowego
- zagrożenia środowiskowe w domu i pracy
- optymalizacja czasu zajścia w ciążę
1. wizyta (do 10. tyg.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne we wzierniku
- ocena wydzieliny pochwowej (test KOH; pH)
- ocena ryzyka ciążowego
- bad. cytologiczne (jeśli nie wykonano w ciągu ostatniego roku)
- bad. piersi
- wzrost i masa ciała (BMI)
- konsultacja internistyczna i stomatologiczna
- grupa krwi, Rh (u Rh- także p/ciała anty-Rh)
- badania serologiczne: WR, anty-HIV, chlam. trachomatis
- morfologia
- bad. moczu
- poziom glukozy we krwi na czczo
- promocja zachowań prozdrowotnych
2. wizyta (10-14 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena pH wydzieliny pochwowej
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- USG ( zalecane)
- promocja zachowań prozdrowotnych
3. wizyta (14-18 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- promocja zachowań prozdrowotnych
4. wizyta ( 18 - 22 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena pH wydzieliny pochwowej
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- anty - Rh
- bad. krwi i moczu
- USG
- promocja zachowań prozdrowotnych
5. wizyta ( 22 - 26 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
-1. bad. położnicze zew.
- bad. poziomu glukozy 1h po doustnym podaniu 50g glukozy
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
- promocja zachowań prozdrowotnych
6. wizyta (26-30 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena pH wydzieliny pochwowej
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. położnicze zew.
- morfologia
- bad. moczu
- bad. poziomu glukozy na czczo i po doustnym podaniu 75g glukozy
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
- promocja zachowań prozdrowotnych
7. wizyta (30-34 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. położnicze zew.
- 3. USG
- ocena ruchliwości płodu przez ciężarną
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
- promocja zachowań prozdrowotnych
8. wizyta (34-36 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena pH wydzieliny pochwowej i test KOH
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. piersi
- ocena wymiarów miednicy
- bad. położnicze zew.
- p/ciała anty-RH
- morfologia
- bad. moczu
- WR, AlAT, HBs-Ag,
- p/ciała anty-HIV
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
9. wizyta (36-38 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. położnicze zew.
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
- ktg
- bad. moczu
- bad. ruchliwości płodu przez ciężarną
- promocja zachowań prozdrowotnych
10. wizyta (38-40 tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena pH wydzieliny pochwowej
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. położnicze zew.
- bad. moczu
- bad. czynności serca płodu (osłuchiwanie)
- ktg
- bad. ruchliwości płodu przez ciężarną
- promocja zachowań prozdrowotnych
*11. wizyta (41. tydz.)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne
- ocena ryzyka ciążowego
- masa ciała
- bad. położnicze zew.
- bad. czynności serca płodu - ktg
- ocena ruchliwości płodu przez ciężarną
- skierowanie ciężarnej do kliniki
11. (*12.) wizyta (4-6 tydz. połogu)
- bad. ogólne podmiotowe i przedmiotowe
- RR
- bad. ginekologiczne (we wziernikach)
- ocena pH wydzieliny pochwowej
- masa ciała (BMI)
- morfologia
- bad. moczu
- bad. cytologiczne
- bad. piersi
USG
minimalne wymagania sprzętowe:
aparat z programem położniczym
projekcja 2D w czasie rzeczywistym
128O skala szarości
możliwa rejestracja badania
kolorowy Doppler
3 zalecane badania:
11-14. tydz.
20. tydz. (+/- 2 tyg.)
po 30 tyg. (+/- 2 tyg.)
W szczególnych sytuacjach zalecane jest wykonanie USG przed 10. tyg.:
uwidocznienie i lokalizacja jaja płodowego
ocena wieku ciążowego
uwidocznienie czynności serca płodu
ocena liczby zarodków i kosmówek i owodni
podejrzenie ciąży patologicznej
ocena macicy, przydatków, zarodka i pęcherzyka żółtkowego
1. USG
- ocena liczby zarodków w jamie macicy
- ocena HR płodu (FHR)
pomiary biometryczne: CRL i BPD
- ocena anatomii płodu (czaszka, sierp mózgu, sploty naczyniówkowe, ściany i powłoki brzuszne, serce, żołądek, pęcherz, kręgosłup, kończyny)
- ocena kosmówki
- ocena kości nosowej (NB) i przezierności karkowej (NT)
2. i 3. USG
- ocena liczby płodów i ich położenia
- biometria płodu
- BPD, HC, AC, FL
- OMP (orientacyjna masa płodu)
- ocena budowy płodu (czaszka, mózgowie, twarz, kręgosłup, klatka, kończyny, j. brzuszna)
- ocena serca płodu (wielkość - 1/3 klatki piersiowej; FHR, skrzyżowanie dużych naczyń)
- ocena łożyska (lokalizacja, struktura, stopień dojrzałości)
- ocena sznura pępowinowego
- ocena obj. płynu owodniowego
- ocena szyjki macicy (bad. przezpochwowe)
KTG - kardiotokografia
zapis czynności serca płodu
czynność skurczowa macicy
pulsoksymetria
Aktywność fizyczna:
Nie zalecane są: jazda konna, narty, łyżwy/ rolki, surfing (sporty urazowe) oraz sauna, ekstremalny wysiłek fizyczny (powodują hipertermię)
Praca zawodowa:
czynniki zagrożenia:
hałas
wibracje
praca w nocy
praca >8h
praca w wymuszonej pozycji
prom. elektromagnetyczne
zanieczyszczenia chemiczne
Podróże:
mogą powodować urazy mechaniczne ( mikrourazy, wibracje)
podróż samolotem może spowodować zastój w krążeniu żylnym - leki wspomagające krążenie
nie zaleca sie podróży do krajów tropikalnych
P/wskazania do współżycia w czasie ciąży:
- infekcje dróg rodnych i dróg moczowych
- ciąża wielopłodowa
- przedwczesne odpływanie płynu owodniowego
- łożysko przodujące
Przyrost masy ciała z uwzględnieniem masy przedciążowej:
- ciąża z niedowagą (BMI <19,8) - 12,5-18 kg
- ciąża z BMI 19,8-26 - 11,5-16 kg
- ciąza z nadwagą (BMI >26) - ………….
Zagrożenia niedoborowe:
- ciężarne bardzo młode
- liczne ciąże w krótkim okresie czasu
- niekorzystne warunki socjoekonomiczne
- przewl. schorzenia ograniczające wchłanianie
- ciężarne z niedoborem masy ciała
- wegetarianki/ weganki
Produkty zalecane:
- węglowodany złożone: kasze, ryż, pieczywo razowe, makarony, warzywa
- białka gł. pochodzenia zwierzęcego: ryby, jaja, produkty mleczne
- płyny: min. 2l/d (w tym 1l mleka)
Unikać:
- produktów ciężkostrawnych (smażonego, tłustego mięsa, czekolady, kremów, chipsów)
- nadmiaru soli i cukrów
- produktów wysoko przetworzonych (zawierających aromaty, barwniki, konserwanty)
- mocnej kawy i herbaty
- alkoholu
- papierosów
- diet odchudzających
Od II trym. suplementacja:
- witaminy
- sole mineralne i mikroelementy (I, P, Ca, Zn, Cu, Mg, Mo, Se)
Leki (oznaczenia):
A- bezpieczny w ciąży
B- bad. na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu
C- brak bad. kontrolnych u ciężarnych; bad. na zwierzętach wykazały działanie embriotoksyczne i teratogenne
D- ewentualne ryzyko dla płodu (podaje się ciężarnej tylko w przypadku ratowania jej życia!)
X- ryzyko podania przewyższa korzyści